20ste Jaargang
WOENSDAG 11 SEPTEMBER 1929
No. 6280
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BUITENLAND
KERKNIEUWS
Het Landbouw-OpenSuchtspel
te Bodegraven
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen 1
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit twee bladen
VOLKENBOND
DE VOLKENBONDSVERGADER ING.
Rede van graaf Apponyi.
Optimistischer dan andere
jaren.
Gisteren heeft de grijze Hongaarsche
staatsman graaf Apponyi een rede gehou
den, waarin een heel wat optimistischer
toon doorklonk dan in vorige jaren.
De goede stemming, die algemeen dit
jaar te Genève heerscht, is ook in de rede
van Apponyi tot uitdrukking gekomen.
Apponyi begon zijn rede met zijn vreugde
uit te spreken over de onderteekening van
de facultatieve clausule door zoovele sta
ten, waardoor de overwinnig der gedachte
der verplichte arbitrage thans vrijwel ge
heel en al verkregen is.
Overgaande tot de kwestie der minder
heden erkende Apponyi evenals Strese-
mann dat de besluiten van Madrid inder
daad eenige verbetering in de procedure
bij de behandeling van minderhedenpeti-
ties hebben verzekerd. Graaf Apponyi.
bracht weder met dankbaarheid in herin
nering dat deze verbeteringen te danken
zijn aan het initiatief van twee staatslie
den, wier landen niet direct bij het min
derheden vraagstuk belang hebben, mi
nister Beelaarts van Blokland en den Ca-
nadeeschen gedelegeerde Dandurant. Ap
ponyi wilde zich op het oogenblik van
nieuwe voorstellen onthouden, doch meen
de wel te mogen verklaren, dat de beslui
ten van Madrid nog niet het laatste woord
in deze geweest zijn Hij sprak zijn instem
ming uit met het denkbeeld van Strcse-
mann om in de toekomst in de zesde com
missie jaarlijks een algemeene discussie
over de minderheden te voeren aan de
hand van de rapporten van het Volken-
bondssecretariaat omtrent de behandeling
van minderhedenklachten in het afgeloo-
pen jaar.
Betreffende de ontwapenig herhaalde
Apponyi zijn oude bezwaar, dat op het
oogenblik een groote ongelijkheid bestaat
tus6chen de verschillende staten van Euro
pa, daar aan eenige staten de ontwapening
door de vredesverdragen is opgelegd, ter
wijl andere staten nog een groot leger
op de been mogen houden. Apponyi ver
klaarde nimmer te zullen ophouden er te
gen te protesteeren, dat aldus honderd
millioen menschen zich in Europa ontwa
pend vinden, omringd door volkeren, die
tot de tanden toe gewapend zijn. Aan deze
vernederenden toestand moet zoo spoedig
mogelijk een einde komen.
Apponyi behandelde ook de peroratie
van Briand, dat men de jeugd niet moet
opvoeden tot verheerlijking van-den oor
log en tot handelen tegen andere volken.
Apponyi verklaarde het hiermee in het.
geheel eens te zijn, doch hij hoopte toch
wel dat men bij de opvoeding van de jeugd
bedenken zal dat de opvoeding in vader
landsliefde noozakelijk is. Hij wees ook op
het verschil in de taak van Frausche en
Hongaarsche onderwijzers. Het is veel go-
makkelijker Franschen kinderen op te voe
den tot de begrippen, dat zij tevreden moe
ten zijn met den tegenwoordigen toestand
dan dit ten aanzien van Hongaarsche kin
deren mogelijk is.
Intusscben erkent Apponyi dat men bij
de opvoeding nimmer mag aansporen tot
den oorlog in latere jaren, want de oorlog
schept steeds weer nieuwe onrechten en
hij erkent gaarne, dat wanneer een nieuwe
oorlog het Hongarije aangedane onrecht
van het vredesverdrag van Trianon zou
goedmaken, waarschijnlijk dan een nieuw
onrecht door het overwinnende Hongarije
tegenover de overwonnen volken zon be
gaan worden. Een oorlog kan geen recht
vaardigen toestand in het leven roepen
Daarom is het vertrouwen van Apponyi
niet in 'n oorlog van revanche, doch in dc
evolutie en in de gedachte van internatio
nale rechtvaardigheid.
Apponyi eindigde mekt de verklaring, dat
ondanks de voorbehouden die hij gemaakt
heeft omtrent den bestaanden toestand,
hij toch niet nalaat te erkennen, zooals hij
dit in den aanvang van zijü rede heeft ver
klaard, dat deze Volkenbondsvergadering
een reusachtigen vooruitgang gebracht
heeft vergeleken bij het vorige jaar door de
overwinning van de internationale rechts
gedachte waardoor de groote staten heb
ben afstand gedaan van hun materieele
machtsmiddelen en aan de kleine staten
groot vertrouwen hebben ingeboezemd.
Stresemann's rede geprezen.
De Times schrijft over dc rede van dr.
Stresemann in de vergadering van den
Volkenbond, dat deze rede karakteristiek
is voor de nieuwe phase van internatio
nale verzoening, die deze maand te Ge
nève begonnen is. Het resultaat van de
Haagsche Conferentie is op deze zitting
van den Volkenbond onmiddellijk merk
baar geworden en de atmospheer gezui
verd. Een rede, zooals Stresemann thans
gehouden heeft, had nooit te voren een
Duitsche gedelegeerde op een vergade
ring van den Volkenbond kunnen hou
den, zoolang niet de beslissing over de
ontruiming van het Rijnland gevallen
was. Briand is de hartelijke steun van de
Duitsche regeerig voor zijn plan der Ver-
eenigde Staten van. Europa in het bij
zonder welkom geweest.
De rede van Stresemann heeft in het
algemeen ook de instemming van de
Fransche bladen. De Duitsche minister
van buitenlandsche zaken, aldus de Ex
celsior, heeft zich bescheiden en tactvol
uitgedrukt.
Naar het oordeel van de Petit Parisien
ligt de rede van Stresemann in de zelfde
lijn als die van MacDonald en Briand.
De rede bewijst dat de door Engelands
vertegenwoordigers begroete ontspanning
werkelijk en duurzaam begint te worden.
CHINA.
HET CONFLICT MET RUSLAND.
Weer een Russische aanval.
Op de stad Pogranitsjnaja.
Haar de „Times" uit Moekden meldt,
hebben Sovjet-vliegtuigen gisteren op
nieuw de stad Pogranitsjnaja gebombar
deerd, waar thans volkomen anarchie
moet heerschen. De straten worden on
veilig gemaakt door plunderaarsbenden.
Uit officieele bijzonderheden over den
Sovjebaanval blijkt, dat onder de ge
bouwen, die verwoest zijn, zich het spoor
wegstation bevindt, alsook het draadlooze
station en de telegraaf- en telefoon-cen
trales. Veertig soldaten en twintig spoor-
weg-employé's zijn gedood of gewond door
bommen, die uit de Russische vliegtui
gen werden geworpen. De burgerbevol
king heeft bevel gekregen de stad te
verlaten. De Chineesche troepen maakten
een succesvol gebruik van machine-ge
weren en ander afweergeschut.
De Sovjebvliegers hebben zich verder
gisterenmorgen begeven naar de stad
Moelin, ten westen van Pogranistjnaja,
waar het Chineesche hoofdkwartier is ge
vestigd en ook eerstgenoemde stad ge
bombardeerd. Al het spoorweg-personeel
uit beide plaatsen is thans vertrokken.
Zestien uur lang hebben de Sovjet
troepen met kanonnen en machine-gewe
ren de Chineesche linies nabij Mandsjoeli
beschoten. Om aabt uur gisterenavond
De extra-groote drukte op de Kaasmarkt gisterenmorgen.
LOUIS HARTZ.
landschap- en portretschilder, die heden
60 jaar is geworden.
was het vuren nog steeds aan den gang.
Boven dit gebied had eergisteren een
Sovjet-vlieger verkenningsvluchten uitge
voerd. Russische kanonneerbooten hebben
gepoogd de Soengari-rivier op te stoo-
men, doch zij werden door de Chineezen
beschoten.
o
Tusschen China en Mongolië.
Het Chineesche opper-commando deelt
uit. Moekden mede, dat Zondag op 100
K.M. van Chailar, aan de Mongoolsch-
Chineesche grenzen, botsingen zijn voor
gekomen tusschen de Mongoolsche troe
pen en Chineezen. De Mongolen hebben
de Chineesche troepen met machine-ge
weren bestookt en met vliegtuigen aan
gevallen, waarbij het den Chineeschen
troepen gelukt is 2 vliegtuigen neer te
schieten. De verliezen moeten zeer groot
zijn. De Chineesche regeering heeft ver
sterkingen naar de grenzen gezonden.
Japan en de gebeurtenissen in Oost-Azië.
In officieele Japansche kringen wordt
de hervatting van den strijd bij Pogra
nitsjnaja slechts opgevat als een nieuw
grensincident en niet als ernstig be
schouwd.
Volgens een nog niet bevestigd be
richt werd een Japanner doodelijk ge
wond door een bom uit een Sovjet-vlieg
tuig, die een hotel te Pogranitsjnaja
trof.
APOLOG. VEREENIGING
„PETRUS CANISIUS".
1904—1929.
Heden viert de Apologetische Vereeni-
ging Petrus Canisius" haar zilveren jubi
leum. Ter gelegenheid daarvan is een goed
verzorgd verslagboek verschenen, waarin,
van de verschillende werkzaamheden uit
voerig melding wordt gemaakt.
„P. C." heeft de 25 afgelegde jaren een
zegenrijke taak vervuld en gaat zich steeds
meer verheugen in de daadwerkelijke be
langstelling van Neerlands Katholieken.
Onder de zeefr vele uitgaven onder het
stempel der vereeniging verschenen, dient
op de eerste plaats genoemd het boekje
van de Vier Evangeliën en de Han
delingen, waarvan in 9 jaar tijds ruim
100.000 exemplaren waren verspreid.
Behalve de „Mededeelingen", welke al
leen aan de leden worden toegezonden, is
de „P. C." tevens de uitgeefster van „H e t
Schild", het maandblad voor geloofs-
verdediging, dat de laatste jaren zoo'n groo
te vlucht nain. Sedert de reorganisatie
der Vereeniging in 1924 hebben in de re
dactie zitting de eerw. heeren proL J. P.
Verhaar, hoofdredacteur, D. Huurdeman,
H. Th. Mets en F. Otten O.P.
Op 1 Juli 1919 verscheen het eerste num
mer van „Het Schild"; bij de reorganisatie
in 1927 telde het 2130 abonné's, in 1927:
5015 en thans ruim: 8 0 0 0. Een buitenge
woon succes, vooral te danken aan den
hoofdredacteur, prof. Verhaar, die zooals
in een der kranten werd opgemerkt zich
letterlijk half dood heeft gewerkt om zijn
periodiek zóó te maken, dat de Aartsbis
schop het „voortreffelijk" noemde in zijn
schrijven aan de Vereeniging.
Daarnaast had „Petrus Canisius" zijn
inlichtingsbureaux met honder
den aanvragen, terwijl na 1924 de verschil
lende oommissies optraden, waarvan de
een beter slaagde dan de andere.
Tenslotte zijn er nog de conferen
ties die „Petrus Canisius", steunt, en de
apologetische actie op velerlei terrein en
onder allerlei vorm, die op hulp van de
vereeniging kan rekenen. Daarover ver
strekt professor Mets in het „Verslag" in
lichtingen.
De nieuwe abt van Westmalle.
De nieuwe abt van Westmalle, de Am
sterdammer Dom Tarcisius van der Kamp,
is naar Rome vertrokken, om aldaar door
den abt^generaal, mgr. dr. Herman Smets,
gewijd te worden.
Zijn plechtige installatie in de cister-
cienzer-abdij van Westmalle zal plaats heb
ben op 18 October en zal gepresideerd
worden door Zijne Eminentie kardinaal van
Roey. „Msb."
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Optimistische rede van graaf Apponyi
ter Volkenbondsvergadering.
Nieuwe Russische aanvallen in China.
BINNENLAND.
Het zilveren jubileum der Apol. Vereen.
„Petrus Canisius".
Een nieuwe scheepsramp, thans op de
Wester Schelde, waar een Belgisch stoom
schip werd aangevaren en is gezonken.
Verschillende leden van de bemanning ver
mist. (Gom. Bor. 2de blad).
Een belangrijke verklaring inzake den
moord op het Bezuidenhout. (Gem. Ber.
2de blad).
LEIDEN.
Te Leiden wordt een hoofdacte-cursus
voor R. K. onderwijzers(essen) opgericht.
OMGEVING.
Een welgeslaagd Landbouw-openlucht-
spel te Bodegraven.
Vierduizend toeschouwers. Een spel vol kleur
en fleur. De landbouw vanaf 100 voor Christus
tot in de verre toekomst. Boerenbruiloft.
Een tribune ingezakt.
Het Instituut te De Bildt heeft alle Bo-
degva venaars oen onrusiigen nacht be
zorgd met het zwartgallige weerbericht
rond te zenden: voor Dinsdag regen in het
Noorden*. De feestvierende Rijnlanders
zagen him Landbouw-openluchtspel, waar
aan zooveel moeite en kosten waren be
steed, reeds in een piasbui mislukken. Het
is maar gelukkig, dat het weer zich wei
nig stoort aan wat de meteorologen fanta-
seeren, want Bodegraven had zich voor
het openluchtspel geen schooner weer
kunnen denken. Een koele wind blies
over de weiden en temperde de warmte
van het Septeinberzonnetje, en maakte
het zoodoende ieder naar den zin.
Te 3 uur zou volgens het programma het
feest beginnen, en wat bijna nooit ge
schiedt het begon inderdaad op den
aangegeven tijd. Dit is de eerste pluim op
den hoed van de organisatoren van dit
openluchtspel, dat in bijna ieder opzicht
zoo uitnemend geslaagd is.
Het gaf begrijpelijk een heele drukte
vóór de vierduizend bezoekers in het „sta
dion", voor ieder zijn plaatsen had
gevonden. De orde-commissarissen kwa
men ooren tekort om alle vragers van
dienst te zijn, maar tenslotte had ieder
een zitplaats gekregen of veroverd op de
houten banken. Anderen, die graag toe
keken, maar liever niet betaalden, hadden
een luchtig plekje opgezocht op de stella
ges. waarmede de Herv. Kerk ter restau
ratie is ingebakerd en genoten vandaar
een ruim uitzicht over het feestterrein. De
zitplaatsen in het stadion waren geen
ruststoelen, doch houten banken en han
dige kooplui speculeerden op der menschen
gemakzucht, met de zonderlinge veronder
stelling uit te bazuinen, dat „het hout met
ieder uur harder werd", een veronderstel
ling, die, hoe vreemd ook, waar bleek te
zijn. Maar of dat aan het hout lag?
Het spel werd met bazuingeschal ge
opend door herauten te paard, waarach
ter een kleurige en fleurige stoet van boe
ren en boerinnen in de costuums der elf
provinciën de „arena" binnentrok. Deze
stoet vormde het eeregcleide van Ceros,
de beschermvrouw ran den landbouw, die
op een blanke praalwagen, omstuwd door
edelknaapjes en edel-joffertjes een tour-
née langs dc tribynes maakte overal
waar zij verscheen toegejuicht.. Gekomen
voor de met bloemen en groen versierde
loge steeg Ceres langs een keukentrapje
statig van haar troon af en hoorde vanuit
de tribune een zanghuldo aan van haar
volgelingen.
Weer schetterden de klaroenen, en daar
kwam de gcheele „landbouw uit de oud
heid" het veld op. Ruige Batavieren in
dierenhuiden met op het hoofd de helm
versierd mot arendsveeren of ossen-horens
Bataafsche vrouwen met de producten van
den landbouw in de hand, offerkoeien met
een., sinaasappel op het voorhoofd, liepen
uit voor een Germaansche ossenwagen, ge
trokken door een driftig paard, in welke
wagen de blauwgemantelde Mei-koningin
balanceerde. Op de maat van „Turf in jo
ransel" een lied dat vermoedelijk van
lateren tijd is marcheerde ook deze,
bijzonder geslaagde groep het veld rond,
waarna op het plankier in liet midden
van de grasvlakte do Mei-boom werd ge
plant. Een reidans van Bataafsche meis
jes rond den boom volgens oud gebruik en
een Meiliedje besloot do vertooning van
deze tweede groep.
Mot een sprong van duizend jaar ver
plaatste de derde groep ons in de Middel
eeuwen, met als hoofdpersoon Graaf Flo-
ris V, „der Keerlen God", zooals hij om
zijn voorliefde voor de boeren genoemd
werd wiens hofhouding bestond, be
halve uit stoere ridders en sierlijke odel-
Een reiswagen met boeren en boerinnen, optrekkend naar het Oogstfeest.