U-
20ste Jaargang
VRIJDAG 6 SEPTEMBER 1929
No. 6276
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BUITENLAND
e £cicbeli^0ou^aiit
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 93S - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt
het dubbele van bet tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
HET GOUDEN JUBILEUM VAN W. KARDINAAL v. ROSSUM
Koninklijke gelukwensch.
Z. Em. kardinaal van Rossum ontving
gisteren van H. M. de Koningin het vol
gende telegram:
Op dezen voor U zoo gedenkwaardigen
feestdag bied Ik U mijn oprechte geluk-
wensohen aan.
(w.g. WILHELMINA.
Het bezoek aan Den Haag.
Gelijk reeds in 3t kort gemeld, vertrok
Z. Em. gistermiddag per auto naar 's Gra-
venhage, ten einde een bezoek- te brengen
an het R- K. Centraal Bureau voor On
derwijs en Opvoeding en daarna de thé
te gebruiken ten huize van den Internun
tius.
Z. Em. was vergezeld van mgr. dr. B.
Eras, mgr. dr. Jos Drehmans, secretaris
van Z. Em. en den gentilhomme den heer
Drehmans. Voorts vergezelden ook de
gastheer van Z. Em., de heer W. J. R.
DTeesmann, alsmede de hoogeerw. kaunn-
nik dr. G. C. van Noort, deken van Am
sterdam en de hoogeerw. pater Provin
ciaal der Redemptoristen L. Wouters
C.ss.R. den kardinaal op zijn tocht naar de
Residentie.
In het Bureau voor Onderwijs
en Opvoeding.
Te 4 uur had de ontvangst van kardi-
naar Van Rossura plaats aan de woning
van dr. Th. Verhoeven, directeur van het
R.K. Centraal Bureau voor Onderwijs en
Opvoeding.
Nadat de kardinaal met zijn gevolg
naar de zalen op de eerste verdieping was
geleid en op den troon, die daar voor Zijne
Em. was opgericht, had plaats genomen,
hield dr. Verhoeven een toespraak, waar
in spr. gewaagde, dat, in de negen jaar
van zijn bestaan, het Bureau reeds her
haalde malen moest ervaren^ dat Zijpel
Eminentie levendig belang stelt in d.czcn
bescheiden arbeid. Ieder jaar opnieuw
constateerden wij met ontroering, aldus
spr., dat Uwe Eminentie, hoezeer ook op
gaand in een taak, waarvan omvang en
diepte ons duizelen doen, zich niettemin
gewaardigt persoonlijk kennis te hemen
van onze publicaties en ons aan te moedi-
,gen, onze krachten in dienst te blijven
stellen van het onderwijs en de opvoeding
der katholieke jeugd niet alleen in ons va
derland, maar zelfs voor zoover de om
standigheden het gedoogen, in andere lan
den.
Z. Eminentie dankte voor de sohoone
toespraak en gaf aan allen zijn zegen.
Huldiging door Haagsche missie-
vrienden.
Om 4 uur kwam het comité van de Ha-
mat den kardinaal begroeten.
Namens de leden van het comité sprak
de deken van Den Haag, de hoogeerw.
heer H. A. Th. van Dam.
Wij geven u de verzekering, zeide spr.,
dat,-als wij in de komende dagen voor de
Hamat-missie-actie zullen bidden, wij niet
zullen verzuimen den beschermer en pro
motor van alle missie-actie in onze gebe
den bijzonder te gedenken.
Aan den kardinaal werd een in maro
kijn-leer gebonden programmaboek over
handigd.
Kardinaal Van Rossum dankte den de
ken en gaf de verzekering dat de komen
de Haagsche missie-actie een grooten en
goeden invloed zal uitoefenen, niet alleen
in Den Haag, maar ook ver daarbuiten.
Aan rector Ratti, den vice-voorzitter
van de Hamat en herder van het Wées-
en Oudeliedengesticht aan de Warmoe-
zierstraat, deelde de kardinaal, die blijk
baar den tijd, dat hij zelf weesjongen was,
nog niet vergeten is, mede dat hij de be
woners van het gesticht een vrijen dag en
versnaperingen had toegedacht.
De thé bij 's Pausen gezant.
Daarna vertrok Z. Em. met gevolg om
een bezoek te brengen aan den Inter
nuntius.
Voor de thé, die Zijn Excellentie mgr.
L. Schioppa ter gelegenheid van het bezoek
van Z. Em. W. kardinaal van Rossum. in
de pauselijke Internuntiatuur gaf, waren
de hal en de zalen van het gebouw schit
terend versierd met bloemen en planten,
zoodat het geheel een feestelijk aanzien
bood.
Uitgenoodigd waren de gezanten van
Zweden, Mexico, Cuba, Frankrijk, Portu
gal, -Spanje, Italië, Brazilië, Polen en
Tsjecho-Slowalrije; de zaakgelastigden van
'Hongarije, Griekonland, Engeland, Turkije,
Denemarken, Amerika, Egypte, Chili, Ar
gentinië, België, Duitschland, China en
Colombië.
Verder waren aanwezig de bisschop van
den Bosch, mgr. Nolens, de provinciaal der
Jezuit.en, mgr. Hoogveld, mgr. Hensen en
de de-ken van Den Haag.
Ministerieel bezoek.
Om tien minuten over vier maakten de
minister-president jhr. mr. Charles Ruys
de Beerenbrouck en minister T. J. Ver
schuur hun opwachting bij Z. Enj. De kar
dinaal onderhield zich eenigen tijd met
de beide ministers, die hun katholieke
ambtgenooten de ministers mr. dr. L. N.
Deckers en mr. P. Reijmer moesten ver
ontschuldigen, daar zij wegens ambts
bezigheden verhinderd waren te komen.
Na het bezoek aan de Liternuntiatuur
keerde de kardinaal met zijn gevolg per
auto wederom naar Amsterdam terug.
Pater Drehmans over de audiëntie
bij de Koningin.
De secretaris van den kardinaal mgr.
dr. Jos. Drehmans, heeft aan de „Tijd" een
en ander verteld over de audiëntie, welke
Z. Em. op het Loo heeft gehad.
Een zeer bijzonder karakter, aldus mgr.
Drehmans, droeg deze audiëntie, een ka-
raider van volkomen erkenning door de
Landsvrouwe der hooge waardigheid van
den kardinaal, karakter ook van gratievolle
hartelijkheid, tevens jegens den grooten
Zoon van haar land.
De kardinaal werd na de aankomst op
het Loo naar do voor hem gereserveerde
appartementen geleid om van de ver
moeienissen der reis uit te rusten, waar
na hij rich eenigen tijd met den particu
lieren secretaris van H. M. baron van Geen
onderhield. Het gevolg van Z. Eminentie
was inmiddels naar andere vertrekken
gebracht. Na eenigen tijd voegde het ge
volg zich weer bij Z. Eminentie, die ala»
dan naar de koninklijke anti-chambre
werd geleid-
Te half vijf gingen de deuren van den
koninklijken ontvangsalon open en werd
Z. Eminentie kardinaal van Rossum door
den oppercercmoniemeester en grootmees
ter van het civiele Huis van H. M. de
Koningin J. H. F. graaf Du Monceau, bin
nengeleid. Het gevolg bleef in de groote
audiëntiezaal.
Het onderhoud duurde een half uur en
M. M. de Koningin vroeg vol belangstel
ling naar ve;o bij zonderheden betreffende
het jubileum van Z. Em. Tijdens het ge
sprek trof het den kardinaal hoe goed
H. M. op de hoogte was an zijn arbeid.
H. M. informeerde naar den gezondheids
toestand, uitte haar bewov lering voor de
kracht van den Prins der Kerk, die. nog
pas zijn groote reis naar het hooge Noor
den, naar IJsland heeft volbracht.
Z. K. H. de Prins en later ook H. K. H.
Prinses Juliana mengden rich in het ge
sprek.
De Prins onderhield rich oa. met den
kardinaal over 's prinsen overleden broe
der, die Katholiek was, en wiens biecht
vader tijdens diens verblijf te Rome kar
dinaal Van Rossum is geweest.
Ook over tal van andere onderwerpen
liepen de gesprekkenzoo uitte Zijne Emi
nentie aan H. M. zijn bewondering voor
het groote werk, dat onder Harer Majes-
teits regeering door de drooglegging der
Zuiderzee wordt bot stand gebracht.
Na- een half uur werd ook het gevolg
van Zijne Eminentie binnengeleid en door
Z. Em. voorgesteld. II. M. reikte allen
vriendelijk do hand en onderhield zich ver
volgens met. ieder over ieders werkkring,
reizen, enz., evenals later Prins en Prin
ses deden.
Ten slotte werd, vóór het verlaten van
het paleis, z reeds in de kranten heeft,
gestaan, aaV'het personeel gelegenheid
gegeven Zijne Eminentie te begroeten.
De katholieke leden van het personeel
waren in een der paleiszalen opgesteld en
werden voorgesteld aan Zijne Eminentie
door Graaf du Monceau. De kardinaal
overhandigde aan Graaf du. Monceau de
bronzen heriimeringsmedaille van het ju
bileum der Propaganda. De kardinaal
sprak allen toe, hen opwekkende tot aan
hankelijkheid en trouw jegens de Koningin
Allen schonk hij ter herinnering een me
daille. Deze kleine intieme plechtigheid
maakte op de aanwezigen riohtbaar groo
ten indruk.
Trouwens, de kardinaal zelf was onder
den indruk van gratievolle fijnzinnige ont
vangst der Koningin en ge begrijpt (zoo
vertelde zijn secretaris verder) dat Zijne
Eminentie daarom nog te meer getroffen
was toon hij gisteren, thuis komende
van de- huldiging in het Concertgebouw,
het telegram van gelukwensch vond van
H. M.
Zijne Eminentie heeft hierop het vol
gende telegram terug gezonden:
„Diep onder den indruk der grootsche
huldebetooging in het Concertgebouw, zoo
even geëindigd, verrast mij blijde het te
legram van Uwe Majesteit. Uwe geluk-
wenschen hoog waardoerend, betuigt Uwer
Majesteit Zijn hartgrondigen dank.
Kardinaal van Rossum".
Ten huize van Mgr. L. Schioppa, Pauselijk Internuntius te Den Haag, heeft Z. Em. Kardinaal Van Rossum Donderdag
middag de thee gebruikt. Ook de leden van het corps diplomatique waren aanwezig
VOLKENBOND
DE 10DE VOLKENBONDS
VERGADERING.
Rede van Briand.
De taak van den bond.
Briand heeft gisteren zijn aangekondigde
groote redevoering gehouden.
Hij begon met er op te wijzen, dat d©
volkenbond thans 10 jaar bestaat, welke
tijd zeker niet verloren is gegaan. De vol
kenbond heeft het scepticisme, dat tgp. op
zichte. van den bond bestond overwonnen
en bezit thans het vertrouwen der volken.
Wat zal de bond met dit vertrouwen
beginnen 1 Alles wat de volkenbond de
laatste jaren tot stand heeft gebracht, was
slechts door dit vertrouwen mogelijk. Ook
voor het Locarnopact geldt dit. Er blijven
echter voor den vrede nog groote leemten
over, waarin vroeg of laat moet worden
Wij hebben den oorlog tol; ©en misdaad
gestempeld. Wie kan echter zeggen of het
werk van den volkenbond daardoor vol
tooid is. Men moet. alles voorbereiden om
den oorlog te vermijden. Wat zal de vol
kenbond doen, indien een oorlog uitbreekt.?
Enkele jaren geleden is men een maand
bezig geweest om sancties voor den ver
stoorder van den vrede te vinden. Van
straf kunnen wij niet afzien, indien me-n
de bestaande leemten wil aanvullen. Wij
moeten bezield zijn van den wil tot slagen,
dan zullen geleidelijk alle moeilijkheden
worden overwonnen, die het werk van den
vrede thans nog in den weg staan.
Na de conferentie te 's-Gravenhage zul
len de laatste moeilijkheden verdwijnen,
die tusschcn Frankrijk ©n Duitschland nog
bestonden, wat zonder den volkenbond ook
niet mogelijk zou zijn geweest.
Vervolgens besprak Briand het vraag
stuk der ontwapening, wat. een heilige
plicht voor de and er teekenaars va.n het
Kellogg-pact is. Ook hier bestaan moeilijk
heden.
In de eerste plaats doet zich het vraag
stuk der veiligheid voor, dat. echter even
eens door samenwerkïug opgelost zal kun
nen worden. Briand geloofde, dat' dit
vraagstuk door de bemoeiingen van de
voorbereidende ontwapeningscommissie ver
gevorderd is. Indien de samenwerking tot
stand komt, zal de voorbereidende ontwa
pen ingscommisie de conferentie kunnen
bijeenroepen, waardoor artikel 8, bet ont-
wapeningsartikel van het statuut, van den
volkenbond in do practjjk verwezenlijkt
zal kunnen worden. De particuliere be
sprekingen over dit vraagstuk, die op het
oogenblik aan den gang zijn, zullen zeker
goede resultaten opleveren.
Overigens zullen technische middelen al
leen niet voldoende zijn. In verband hier
mede kwam Briand te spreken over dat
gene, wat. men met den naam Vereenigde
Staten van Europa heeft aaDgeduid.
Briand verklaarde, dat hij zich bij het
denkbeeld der Vereenigde Staten van
Europa heeft aangesloten, welk denk
beeld men onvoorzichtig heeft genoemd,
doch dat inderdaad' grootsch is. Dir, denk
beeld heeft langzamerhand terrein gewon
nen. Misschien is het avontuurlijk voor
een staatsman, om zich op dit gebied te
begeven, doch de toekomst van. den vrede
hangt, hiermede ten nauwste te sameu.
MacDonald optimistisch.
Over d© ontwapeningskwestie.
Gistermiddag heeft weder het. banket,
dat de internationale vereeniging van bij
den volkenbond geaccrediteerde journa
listen jaarlijks aanbiedt aan den voorzit
ter der volkenbondsvergadering en den
volkenbondsraad, plaats gehad.
Met uitzondering van Sciajola (zulks in
verband met een conflict tussohen deze
journalisten vereeniging en de vertegen
woordigers der Italiaansche pers, die,
evenals verleden jaar allen afwezig waren)
hadden alle uitgenoodigde gaston de uit-
noodiging aangenomen. Ook Ramsay Mae-
Donald was, ofschoon hij Engeland niet in
den raad vertegenwoordigt, aanwezig.
Na korte redevoeringen van den voor
zitter der volkensbondsvergadering, dr.
Guerrero, en don raadsvoorzitter. Farou-
ghi, hebben MacDonald, Stresemann en
Briand lange redevoeringen gehouden.
MacDonald wees daarbij op de noodza
kelijkheid om geduld te oefenoD. Dat hij
nog niet de volledige overeenstemming met
Amerika kon mededeelen mocht aller
minst een reden zijn om aan het verkrij
gen dier overeenkomst te twijfelen. Zeker
99 pet. der menschheid -wenscht, dat de
overeenstemming tot stand komt en daar
door de algemeen e ontwapening wordt
vergemakkelijkt. Ook president Hoover
en Mac Donald hebben den vasten wil tot
slagen. Onder deze omstandigheden be
zwoer MacDonald de pers, geen misbruik
van haar macht te maken door het ver-
Dit nummer bestaat uit vier bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een rede van Briand op de,Volkenbonds-
vergadering te Genève.
Het eeuwfeest van de emancipatie der
Katholieken in Engeland.
Weer een bomaanslag te Lürieburg. (Bui
ten!. Berichten, 2e blad).
BINNENLAND.
Het bezoek van Z.Em. Kardinaal van
Rossum aan Z.Exc. den Internuntius en het
R.-K. Bureau voor Onderwijs en Opvoe
ding te Den Haag. (1ste blad).
Een bejaarde dame te Den Haag met
een scheermes vermoord haar huishoud
ster gewond. De dader gearresteerd. (Gem.
Ber., 4de blad).
Nadere 'bijzonderheden over het spoor
wegongeval bij Meppol. (Gem. Bor. 4de
blad).
LEIDEN.
De nieuwbouw der R.-K. Vakschool voor
Meisjes. (3de blad).
breiden van pessimistische geruchten over
den stand der onderhandelingen. Hij gaf
de verzekering, dat de Amevikaansch
Engelsche vlootbes prekingen stellig met
©en succes zullen eindigen.
DUITSCHLAND
Pletschkaitis met vijf vrienden
gearresteerd.
Zwaar bewapend op de Duitsch-
Litausche grons.
Uit Eydtkuhnen wordt gemeld: Woens
dagmorgen zag een op hot land werkende
boer zes mannen uit. een boschje den weg
opgaan. Toen zij gezien werden trokken
de mannen zich in het boschje terug, het
geen den boer verdacht scheen. Hij waar
schuwde de veld wacht, die het boschje
omsingelde en dc zes mannen aanhield.
Het bleken de Litausche emigranten--
leider Pletschkaitis en vijf zijner vrienden
te zijn. Zij beweerden sedert twee jaar
in Polen te wonen en nu getracht te heb
ben over de Duitsche grens naar Litauen
te komen om daar hun bloedverwanten te
bezoeken.
Bij visiteering van hun bagage vond
men toen twee geweren, zes revolvers, zeer
veel munitie, zes handgranaten en zes
zware bommen. Het schijnt, dat de heeren.
•het voornemen koesterden, den D-trein,'
waamede de Litausche minister-president
Woldemaras uit Genëve zou terugkecren,
in de lucht te doen vliegen. Of deze veron
derstelling waarheid zal blijken, moet
eerst het nadere onderzoek uitwijzen.
In elk geval staat echter vast, dat
Pletschkaitis en zijn politieke vrienden een
nieuwen aanslag op Woldemaras in het
voornemen hadden. Zij werden geboeid
naar het kantongerecht te Stallupönon in
Oost-Pruisen overgebracht.
PALESTINA
De gebeurtenissen in Palestina.
Nieuwe gevechten.
Het Engelsche departement van Kolo
niën deelde gisteren mede, dat. dc Engel
sche troepen met. succes zijn opgetreden
tegen een bende stroopende Arabieren, die
zich in den avond van 5' September bevon
den te El Mesha, een dorp ten Oosten van
den berg Tabor.
De verliezen van de Arabieren bedroe
gen 26 man. Er werd één Engelsch soldaat
gewond.
De Fransch© autoriteiten, in Syrië heb
ben aan de Palest.ijnsche grens ten Noor
den van Safed detachementen geplaatst,
teneinde invallen van Arabieren te voor
komen.
Over het algemeen is de toestand
Woensdag rustig gebleven. De luchtmacht
gaat voort systematisch boven het geheole
land te patrouillcercn.
Rouwbctooj-ingen tc
Jeruzalem.
De Joden te Jeruzalem hebben gisteren
op aansporing hunner geestelijke overheid
oen algemeenen rouwdag gehouden en in
alle synagogen, die tot do laatste plaats
bezet waren,, werden gebeden voor de
slachtoffers der jongste onlusten opgezegd.
De vrome Joden organiseerden daarna een
zwijgende betooging langs den klaagmuur,
als protest tegen den voorgenomen bouw
door de muzelmannen daar ter plaatse,
welke betooging zonder incidenten is af-
geloopen.