;cl !Oste Jaargang
DONDERDAG 25 JULI 1929
No. 6240
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
DE VATÏCAANSCHE STAD
BUITENLAND
(JqjE ABONNEMENTSPRIJS'bedraagt bij vooruitbetaling
o oor Leiden 19 cent per weck f2.50 per kwartaal
t ]j onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
erb ranco per postf 2.95 per kwartaal
z® et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
vor< rijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
joruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad vsrschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
tEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advert entiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingcn wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
rkei
,0 lit nummer bestaat uit twee bladen
Uit het hart gesproken!
In „Het Volk" trof ons een ingezonden
uk: „Socialisme en Katholicisme" van een
keren J. F. de Jongh.
Daarin schrijft deze:
„Wij kunnen de R. K. arbeiders wel
vertellen, dat Katholicisme en socia
lisme niet onvereenigbaar zijn, maar,
zoolang de Ned. R. K. leiders en in-
tellectueelen zeggen, dat dit wel zoo
is, beteekent voor die arbeiders een
breuk met de R. K. Staatspartij ook
een breuk met de R. K. Kerk. Onze
propaganda in het Zuiden kan dus en
zal ook dikwijls, weliswaar buiten onzen
wil, ten gevolge hebben, dat de arbei
ders van hun Kerk worden geschei-
ianj den''
En dan stelt de s-chrijver van dit inge-
L ouden stuk deze vraag een g
raag, waarvan het stellen alleen
eeds voor hem pleit:
Is dit laatste geoorlooft, vooral te
genover die personen zelf?
En hij antwoordt op deze vraag:
Het is toch onbetwistbaar, dat het
socialisme, in den vorm waarin het op
het oogenblik nog het meeste voorkomt,
met zich meebrengt een „Verzicht auf
des religiose Erlebnis", slecht vertaald
een afzien van het beleven der religie.
Feitelijk (niet noodzakelijk) wordt dus
door het socialisme den geloovigen
arbeider meer ontnomen dan gegeven.
Wij hebben deze laatste woorden vet
jjgiten zetten.
Den geloovigen arbeider wordt feitelijk
loor het socialisme meer ontnomen dan
nftegevendat is een waar woord van een
ocialist-zelf over de onvereenigbaar van
odsdienst en socialisme, in een klaren
ijk op de werkelijkheid en in oprechtheid
cai les gemoeds uit het hart gespro-
En dan gaat de schrijver voort met te
181 schrijven, dat er voor moet worden
lorgd, dat het socialisme den Katholiek niet
van zijn Kerk scheidt. En hij zegt:
Dit zal eerst het geval zijn, wanneer
de E. K. leiders hun stelling omtrent
de onvereenigbaarheid van de begrip
pen socialisme en Katholicisme losla
ten. Dit doen zij pas, wanneer steeds
meer R. K. intellectueelen en priesters
zich tot het socialisme wenden en toch
trouwe zonen der Kerk wenschen te
blijven."
Och, deze illusie moet den schrijver Tadi-
caal worden ontnomen!
Het socialisme en Katholicisme is onver
eenigbaar niet omdat de Kerk het zegt,
maar omdat het zoo is; de Kerk consta
teert de open werkelijkheid! En zegt de
schrijver zelf niet, dat het socialisme met
zich meebrengt „een afzien van het beleven
der religie"?.... Al voegt hij er vergoe
lijkend aan toe: het socialisme „in den vorm
waarin het op het oogenblik nog het
meeste voorkomt". Maar: die vorm is d e
vorm van de S. D. A. P. hier te lande. En
daarom zijn de begrippen socialisme en
Katholicisme voor ons onvereenig-
|b a a r!
De S. D. A. P. is niet een partij, die in
30 democratische richting verder gaat dan an
dere partijen; het is een partij, wier rich
ting, door beginsel en doel, princi
pieel verschilt met iedere partij, die ook
m het staatkundige en sociale leven den
Godsdienst wil erkend zien.
Een wandeling door het Rijk van den Paus. Bij
Schaepman's graf. Het telegraafkantoor. Hoe
de Paus naar St. Pieter gaat.
Een van de merkwaardigste morgens van
mijn verblijf in Rome was een wandeling
door den nieuwen Kerkelijken Staat. Nie-
matid zal op ;t denkbeeld komen 's morgens
tusschen 9 en 12 uur een wandeling te ma
ken door het. Koninkrijk der Nederlanden
van Eijsden tot Roodeschool, maar met een
goed-gespierden Apostelwagen doorkruist
men binnen een kwartier het Koninkrijk
van den Paus, van grens tot grens.
Menschen overdrijven graag. Wanneer
een jongen in een teil valt, is hij op het
theepraatje van buurvrouw reeds als een
lijk opgehaald. Van het Vaticaan en de
tuinen werd altijd hoog opgegeven. Neen,
zooiets reusachtigs! 'k Weet-niet-hoeveel
torens en zalen! Onmetelijk was nog het
minste wat men bedenken kon. En thans,
nu de Paus wederom in het onafhankelijk
bezit is gekomen van zijn paleis en zijn
tuinen, met nog een stuk toe. blijkt de to
tale oppervlakte te bedragen: nog geen
45 H. A.
Ook het voorkomen, het uiterlijk van de
Vaticaansche Stad werd met de krullen
van dezelfde vereerende verbeelding opge
smukt. Inwendig is het Vaticaan inderdaad
buitengewoon rijk en kostbaar, maar van
buiten gelijkt het een grijze saaie gevange
nis.
En de tuinen zijn heel aardig, maar er
zijn mooiere en grootero!
Ziezoo. Hiermede is de Vatioaansche
Staat tot zijn juiste proporties terugge
bracht! De ontnuchterde lezer zal vragen:
waarom dan nog een wandeling onder zen
gende zonnestralen? Omdat zoo'n wande
ling buitengewoon interessant is en boven
dien op een dag als heden, dat de Paus
zijn rijk verlaat, van bijzondere beteekenis.
De grens tusschen Italië en de Citta dei
Vaticano loopt langs de driemaal zeven
trappen voor de St. Pieter. De beelden van
St. Petrus en St. Paidus zijn de grenspa
len. Op den doorweg van het St. Pieter
plein (dat zelf niet aan den Paus be
hoort) is bij de ratificatie een houten schut
ting neergezet, waar pontificale gendar
men met Napoleonssteek en rood-gegalon-
neerde slip-jassen de wacht houden.
De grens gepasseerd loopen wij het eer
ste binnenplein op, de Piazza del Circo
Neroniano. Aan de linkerhand verheft zich
de enorme wand van de St. Pietersbasiliek
als een uitgehouwen gele rots en rechts
wuiven boven een oranje-muurtje waaier-
palmen en de zwarte vederbossen van een
paar cypressen. Op een hek in de muur
staat het simpele opschrift: „Teutones in
pace". Dit is het Duitscho Campo Santo,
waar velen onzer la-ndgenooten ,.in vrede"
rusten- Dit is ook de rustplaats van onzen
Nederla-ndschen „Ohrysostomus", „met den
gouden mond", dr. Schaepman. In een
rechtopstaande zerk is. de beeltenis uitge
beiteld van onzen emancipator, aan wien
wij. Katholieken van Nederland, zoo ont
zaggelijk veel verschuldigd zijn. Het op
schrift vermeldt alle eeretitels van den
roemrijken doode, en besluit met de troost
woorden, dat hij „Placide in dno obdormit"
Vreedzaam in den Heer ontsliep. En
daaronder die levensspreuk als een ha
merslag: Credo Pugno.
In een ander hoekje ligt de oude rector
van het Campo Santo, mgr. de Waal, die
door zijn gids voor pelgrims zoovele-n aan
zich heeft verplicht.
Buiten het kerkhof blijft de zonnige
stilte ook op het pleintje hangen. Deze
plek is zoo gewijd, dat de herinneringen
uit den grond opstijgen, want op deze plek
werd St. Pieter omgekeerd aan het kruis
gehangen met zijn trouwe oogen verlan
gend ten hemel starend. Hier stond
zooals een marmeren opschrift vermeldt
het onmenschelijke circus van Nero en hier
hebben de eerste volgelingen van Chris
tus den bodem met hun bloed gepurperd.
Het sierlijke gebouw, dat het plein af
sluit, is de sacristie van St. Pieter, een pa
leis op zich-zelf, van binnen prachtig met
marmeren zuilen ingedeeld en een rijke
kunstschat herbergend.
Onder de sacristie door bereikt men de
tweede binnenplaats een wijdsche kie
zel-en zandwoestijn, waar midden-op het
weinig-imposante „paleisje" (palazzi-
na) van den Kardinaal Aartspriester der
Basiliek zich verheft. Een breede weg
voert van hier opwaarts naar het nieuwe
station, waarvan nog geen steen te zien was
Een andere weg, de via delle Fondamente
omcirkelt de geheele St. Pieter en loopt
uit op de Cortile del Forno, een der ingan
gen van het Vaticaansoh Paleis. Wie er za
ken heeft, mag binnentreden.
Aangezien wij in gezelschap waren van
een pauselijk kamerheer, Sr. Angelo d'Al-
lessandri, stond de deur voor ons open, en
de Zwitser-wacht, in haar felgekleurde pof
broeken, stampte de hellebaarden op den
grond en verstrakte in do houding (maar
niet voor mij!). Na een binnenhof, een
binnenhof en nog een binnenhof kwamen
wij op het St. Damascusplein, dat aan drie
zijden door do vele verdiepingen, hooge
Loggien van Rafael wordt omgeven. Hot
nieuwe pauselijk telegraafkantoor is op dit
plein gevestigd, een kamer met. Morse-ont
vang- en uitzendtoestellen. Wij waren na
tuurlijk niet eerder bereid, het bureau te
ontruimen voor ons een telegram-formulier
van de Citta del Vaticano met het pause
lijk wapen erop was verstrekt.
Mijn karaerheerlijke gids bracht me daar
op naar de lift, waar een verrassing wacht
te. Kardinaal Sincero stapte bij ons in en
vertelde mij, toen Z. E. hoorde dat- ik een
Hollander was, dat hij met den Bisschop
van Haarlem zeer bevriend was. De
Kardinaal, die mij een zeer gemoedelijk
persoon toeleek, voerde daarop druk geba
rend een gesprek in 't Italiaansch met mijii
geleider cn toen Z. E. ten slotte zijne en
onze verdieping had bereikt (de lift ging
met. een vaart van 0.0) nam hij heel vrien
delijk afscheid van Sr. d'Allessandri en van
mijne minderwaardigheid.
Mijn gids die nu niet in een zwart
fluweelen Philips II-costuum rondwandel
de, maar in licht-grijs zomerpakje met een
wandelstok, bracht mij vervolgens naar de
Zaal der Breven met prachtige Vlaamsche
tapijten behangen, en#naar de Staatssecre-
tarie oftewel het Ministerie van Buiten-
landsche Zaken. Het ontbrak er nog aan,
dat Kardinaal Gasparri niet uit zijn privé-
kantoor kwam! De Staats secretarie be
stond, behalve uit verschillende kantoren,
uit een rij conferentie-zalen voor de aan de
H. Stoel verbonden diplomaten, rijk maar
in 't geheel niet overdadig gemeubeld. Wij
ontmoetten daar ook een hooggeplaatst
heerschap, graaf Ottieri della Ciaja, die,
alweer toen hij hoorde, dat ik een Holland
der was, ^jn bewondering uitdrukte voor
het Eucharistisch congres te Amsterdam,
dat hij had bijgewoond, en bijzonder te
spreken was over de stad Amsterdam zelve.
Langs een doolhof van trappen, loggia's
en gangen kwamen wij in de Sala Ducale,
de Hertogelijke zaal, in het midden afge
scheiden met een gordijn vanmarmer,
dat door dansende engelen wordt opgehe
ven, in de Sala Regia, de Koningszaal, een
van onder tot boven met fresco's versier
de hal en in de Cappella Paolina .rijk met
goud afgewerkt maar niets bijzonders.
Deze weg volgt ook de H. Vader, wan
neer Hij van zijn particuliere vertrekken
naar St. Pieter „afdaalt". „II Papa scendo"
de Paus daalt af, zeggen de Italianen, want
het Vaticaan is op een heuvel gelegen en
de Sint Pieter in een vallei.
Maar alvoren „De Leidsche Courant"
ging „scendere", gingen wij de Zaal der
Consistories en der Zaligverklaringen bin
nen, een zaal zoo groot als een kerk, aan
de eene zijde uitziend op het inwendige
van de St. Pieterskerk (hier 6taan ook de
zilveren bazuinblazers, wanneer de Paus
de basiliek wordt binnengedragen), aan de
andere zijde op het felbeschenen St. Pie
terplein met zijn obelisk en pluim-fontei-
nen.
Op den achtergrond van de zaal verheft
zich de Pauselijke Troon, rood met goud,
op een verhevenheid van met rood be-
kleede trappen.
Ook de „Sedia gestatoria", de draagstoel
die oenige dagen te voren -voor de zaligver
klaring van Don Bosco was gebrul1 f lond
daar, nog met de witbestofte afdrukken
van pauselijke sandalen
Door het middenvenster uitziend dus
op het St. Pieterplein daalde Paus Pius
XI bij zijn kroning langs enkele trappen
neer om vanaf het balcon de zegen „Urbi
et orbi", aan de stad en de wereld te ge
ven.
Wanneer de H. Vader naar St. Pieter
gaat Jromt hij door de Sala Regia en daalt
dan de „Scala Regia", dc koninklijke trap
af een trap koninklijk van afmeting en
bouwstof zooals er geen ander op de we
reld is. Het is niet één maar verschillende
trappen, en wanneer de Paus in staatsie
verschijnt, voegen zich op iedere hoek de
verschillende groepen van do stoet bij
hem; hier de Zwitsers, daar de Kamerhee-
ren en verderop de Edelwachten. Maar de
Paus wacht niet. Wanneer de H. Vader uit
zijn kamers komt, wandelt hij, vergezeld
van de kardinalen, de zalen door, trappen
af en de processie groeit aan, hoe dichter
men de voorhal van St. Pieter nadert. De
Paus bestijgt daar de sedia en geen tien mi
nuten nadat hij in de privaat-bibliotheek
zijn hoek gesloten heeft (om het eens heel
schilderachtig voor te stellen) wordt hij
als koning der aarde onder bazuingeschal
en gejuich St. Pieter binnengedragen.
Misschien proeven de lezers in dit relaas
van een bezoek aan de intiemore vertrek
ken van het Vaticaan (maar lang niet de
intiemste!) een snufje zelfverheerlijking.
Maar deze onderscheiding werd niet aan
mij persoonlijk, doch alleen verleend aan
den vertegenwoordiger van „De Leidsche
Courant", als zoodanig.
Door de uitgestrekte musea van het Va
ticaan, welke zich aan het eigenlijke Paus
paleis aansluiten, en door de tuinen wordt
de wandeling morgen voortgezet! Voor he
den is het welletjes!
DUITSCHLAND
DE EX-KEIZER MAG NAAR
DUITSCHLAND TERUG.
Terugkeer niet gewenscht, wel geoorloofd.
De republiek niet bedreigd.
De Bcrlijnsche correspondent van
1 Oeuvre heeft een onderhoud gehad met
den Duitschen minister van binnenland-
sche zaken Severing over den terugkeer
va-n Wilhelm II naar Duitschland.
Severing verklaarde, dat het nieuwe ont
werp van de wet tot bescherming van de
republiek door de deskundigen van zijn
departement reeds voltooid was. Het is
zelfs door het Rijkskabinet reeds goedge
keurd en zal ook wel door den Rijksdag
goedgekeurd worden.
In 'het nieuwe ontwerp heeft men ech
ter moeten afzien van bepaalde artikelen
en speciaal van do paragrafen betreffen
de den keizer. Wettelijk staat den terug
keer van don keizer niets meer in den
weg. Severing acht den terugkeer nu wel
mogelijk, maar zeer onwaarschijnlijk. Hij
acht haar ook ongewensch, doch niet ge
vaarlijk voor de republiek. De republiek
is thans veilig en beschermd tegen het her
stel van do monarchie.
Hoewel ook de geallieerden tien jaar ge
leden zeer veel prijs stelden op het hand
haven van dc republiek, meende Seve
ring, dat vooral de Sransehen or niet. toe
hebben bijgedragen om de republikcin6che
gedachte in Duitschland te versterken. Do
vredesvoorwaarden, dé lange duur van de
bezetting en de zware lasten, aan Duitsch
land opgelegd, hebben zeer veel propa
ganda tegen dc republiek mogelijk ge
maakt, terwijl een gunstige ontwikkeling
aan de republikeinsche gedachte ten goe
de zou zijn gekomen.
FRANKRIJK.
Arrestatie van communistische leiders.
Gisteren zijn er te Parijs nog verschil
lende leidende persoonlijkheden van het
centraal bestuur deT communistische partij
gearresteerd, o.a. de secretaris-generaal
van de communistische spoorweg-organisa
tie Midol, het lid van het communistische
partijbestuur en van het bestuur van het
communistische vakverbond Gourdeaux, de
secretaris van de Parijsche afdecling der
C.P. Mai/iercs en het lid van het partij
bestuur Mathie. Op het bureau van de C.
G. T. U.. hot communistische vakverbond,
werd wederom huiszoeking gedaan en
twee vrachtauto's met in b°slag genomen
stukken zijn naar de politie-prefectuur ver-
voero.
ENGELAND
MEDEDEELINGEN VAN MAC DONALD
Vermindering der bewapening.
In het Lagerhuis heeft MaoDonald gis
teren verklaringen betreffende hel vloot-
program afgelegd. De premier deelde me
de, dat de regeering besloten heeft het
werk aan twee reeds in aanbouw zijnde
kruisers stop te zetten, een de contracten
voor den bouw van een depot-schip en
twee duikbooten te annuleeren. Dc bouw
van eenige andere oorlogsschepen zal in
een langzamer tempo worden voortgezet.
Deze beperkingen van het vloot program
zoo verklaarde MacDonald, zijn een bewijs
voor de oprechtheid waarmede de rcgec-
ripg haar plichten met betrekking tot het
uitgeven van 's lands gelden wenscht te
vervullen. Ten opzichte van het vlootpro-
gram voor 1929/1930 behoefden voor den
herfst geen verbintenissen te worden aan
gegaan, en geen stappen zullen genomen
wordën voordat het vraagstuk der verde
diging grondig bestudeerd is.
De Engelseh-Amerikaansche
besprekingen,
MacDonald legde ook verklaringen af
omtrent de tusschen hem en den Ameri-
kaanschen gezant te Londen gevoerde be
sprekingen. Hij was met generaal Dawcs
tot overeenstemming gekomen betreffende
het beginsel der vlootpariteit en hij was
vast besloten, bij het tot stand brengen
van een vlootovereenkomst do grooto open-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Duitsche ex-keizer mag naar Duitsch
land terugkeerenals hij wil.
MacDonald en de ontwapening.
Hevig gevecht in Perzië.
China en Rusland willen samen gaan
onderhandelen, zonder bemiddelaars.
De ontploffing te Berlijn (Buitenl. Be
richten, 2de blad).
BINNENLAND.
Geweldige ontploffing in een dextrine-
fabriek te 0 mme land erwijk; dooden en ge
wonden (Geru. Berichten, 2de blad, en
Laatste Berichten).
Groote brand te Helmond (Gem. Be
richten, 2de blad).
bare belangen niet. te laten behoerschen
door de technische details. De premier
verklaarde voornemens te zijn, het vraag
stuk der vlootbeperking gedurende het
recès van het Lagerhuis tot zijn voor
naamste taak tc maken, en te hopen, in
October een bezoek aan Amerika te kun
nen brengen.
DE HERSTELKWESTIE.
Waar komt de dipomatieke conferentie.
Eon pleidooi voor Dgn Haag.
Volgens con hoofdartikel in de Manches
ter Guardian is, als Londen uitgesloten
wordt, het beste geschikte land voor dc
intern, conferentie waarschijnlijk Neder
land, en het bericht, dat de Belgische re
geering over Den Haag haar veto uitge
sproken heeft, maakt het blad klaarblij
kelijk ongeduldig, want het schrijft, dat
het nu werkelijk tijd wordt dergelijke
kleingeestige nationale jalouzieën te be
graven.
De Manchester vreest, dat Frankrijk
meent zekere eischen door Duitschland
gemakkelijker ingewilligd te kunnen krij
gen na de jaarlijksche vergadering van de
Vergadering van den Volkenbon.I cu ze
beklaagd zich over de tamme houding, die
de Britsche regeering tegenover Frankrijk
meent te moeten innemen en die naar
•haar mconing onder Curzon onmoge
lijk geweest was.
Volgens haar Parijschen correspondent
bestaat iu internationale kringen aldaar
de indruk, dat, als do Britsche regecring
geen flinke stappen doet, do onderhande
lingen eindeloos voortgezet zullen worden.
In die leringen gelooft men, dat do
Britsche regcering instede van voort te
gaan met onderhandelingen, in een for
meels nota aan de verschillende regeerin
gen een vergadering op 6 Augustus in
Den Haag moet voorstellen, zulks uit de
ferentie tegenover den Franschen wcnsch,
dat de vergadering in een onzijdig land
zal plaats hebben.
De Franschc regeering zou Den Haag
niet kunnen weigeren en wat de Belgische
oppositie betreft, schrijft deze correspon
dent, die België, ondanks zijn allures van
groote mogendheid, in zijn niet
bijzonder verheffende vasallen-positie blijk
baar goed inziet, dat een woord der Fran-
sohe regeering voldoende zou zijn om die
zooveel mogelijk te bevorderen.
CHINA.
HET CONFLICT MET RUSLAND.
Bemiddelingspogingen.
China bereid Japan als
bemiddelaar te aanvaarden.
Uit Tokio wordt gemeld, dat de Ohi-
neesehc gczan; te Tokio gisteren weder
om een uitvoerig onderhoud had met Sji-
dehara, den Japanschen minister van Bui-
tenlandscho Zaken. Hij deelde mede, dat
China er den voorkeur aan geeft recht
streeks met dc Sovjet-regeering to onder
handelen. Aangezien echter de verbin
dingen tusschen China en Rusland ver
broken zijn koestert de Chineesohe re
geering do hoop, dat dc Japansche regee
ring als bemiddelaar bij hot inleiden der
onderhandelingen behulpzaam zal willen
zijn. De Japansche minister van Buiten-
landsche Zaken antwoordde, dat de Japan
sche ïcgeering rechtstreekschc onderhan
delingen zou toejuichen Zij is echter be
reid, wanneer van beide zijden de wensch
daartoe te kennen wordt gegeven, als
technisch bemiddelaar op te treden. De
Japansche regecring zal haar best doen
om den vrede in het Verre Oosten door
een snelle bijlegging van het conflict
zoovee mogelijk te bevorderen.