z
9e £cidócli^0ou^ömt
WOENSDAG 24 JULI 1929
No, 6239
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux; PAPENGRACHT 32 LEIDEN
BURGEMEESTER VAN DE MORTEL.
20ste Jaargang
E ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
ij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
ranco per postf 2.95 per kwartaal
et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
rjjgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
ooruibbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingon wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
)it nummer bestaat uit twee bladen
Geen greote antwoorden.
Wij hebben ons veroorloofd, met den
ud-minister, dr. De Visser, van meening
verschillen, waar hij aan het pers-noen-
ïaal Zaterdag te 's-Gravanhage als zijn
icening te kennen gaf, dat bij ons, in
egenstelling met andere landen, de poli
partijen niet een vasten grondslag
i ons volksleven hebben. O.i. kan deze
egenstelling zeker niet alle .partijen ten
razent raken.
Er is echter in deze in haar ge'heel zeer
lympathieke rede een andere bewering
[edaan. die o.i. ernstiger naar tegen-
praak dringt.
't Is de bewering, dat de groote poli-
ieke vraagstukken thans van de baan zijn.
Als bewijs hiervoor blijkbaar voerde do
rad-minister aan dat men algemeen kies-
echt'cn de financieele gelijkstelling op
indenvijsgebied, den achturendag en de
rerzekeringswetten heeft.
Men heeft inderdaad dit alles, maar zijn
laarmee de groote vraagstukken uitgeput?
rra-agt het „Huisgezin".
De groote vraagstukken stormen als
liet ware op ons in, zegt liet Bossche or
gaan en het vervolgt dan:
„Het communisme rijst voor ons op als
a wereld-dreiging: wij moeten het weer
staan, omdat het met den godsdienst de
ijheid en het gezag zoekt te vermoor-
ien; maar hoe zullen wij het weerstaan?
Toch niet °P de wijze van een sir
Icnry Deterding, die den kruistocht tegen
Moskou predikte, omdat dit olie gestolen
had van de vroegere eigenaars, maar toen
Moskou op stuk van petroleum tot conces
sies bereid bleek van zijn kruistocht afzag.
Niet met leuzen is het. communisme te
overwinnen, alleen door de maatschappij
in Christus te herstellen.
Als men zegt, dat in de tegenwoordige
samenleving de zedelijkheid last lijdt, drukt
men zich zeer voorzichtig uit; men zou
kunnen zeggen dat ze dreigt te struikelen
bij eiken voetstap dien ze zet, zoo groot
is de openbare aanstoot, de schaamtelooze
uitstalling van het kwaad.
Is het geen groot vraagstuk, voor de
belangen der kroostrijke gezinnen op té
komen, nu zoo driest de duivelsche toeleg
blijkt om de gezinnen klein te houden?
Is liet, in een andere orde van dingen,
geen groot vraagstuk, in het belang der
inheemsche bevolking zelf, Indië voor Ne
derland te behouden, niet door een re
giem van hardheid, maar door haar tot
staatkundige zelfstandigheid binnen het
Rijksverband op te voeden?
Is het geen groot vraagstuk, naar een
minnelijke oplossing van het geschil met
België te blijven streven, zóó, dat de band
tusschen de beide landen nauwer wordt
aangehaald en niet België voorgoed in de
armen van Frankrijk wordt gedreven?
Do wereld is vol groote vraagstukken
en strijdvragen, en de grootste is: hoe
zullen wij, tegenover het ongeloof en het
materialisme in wetgeving en bestuur de
christelijke beginselen tot uiting en door
werking laten komen?"
Inderdaad, zoo is 't wij kunnen 't
ook niet anders zien, dat dat deze tijd
er een is van groote vraagstuk
ken vraagstukken, die op de leiders,
op ons allen leggen een groote verant
woordelijkheid.
t Wil ons voorkomen, dat dr. De Visser
bedoeld heeft, te zeggen, dat niet de
groote politieke vraagstukken maar de
grocte politiekeantwoorden thans
van de baan zijn.
Het kiesrechtvraagstuk vroeg een antf
w°°rd, groot en breed: algemeen kies
recht.
Op het onderwijsvraagstuk pastte alleen
de radicale oplossing: algeheelc finan
cieele gelijkstelling (welke oplossing ge
geven is, doch. zooals men weet, alleen
voor het lager onderwijs).
Op de vraagstukken van arbeidstijd en
sociale verzekering *waren ook de ant
woorden zóó, dat ze in grootformaat,
duidelijk en klaar, voor de oogen der
kiezers konden worden gezet.
Niet ióó zijn de antwoorden welke kun
nen worden gegeven op vraagstukken, als
hierboven door het „Hsgz." genoemd
de antwoorden op dergelijke vraagstukken
zijn niet zoo groot, dat ze iedereen op
vallen, iedereen toeroepen, zoodat ze heel
het volk in voor- en tegenstanders v6r-
deelen; ze raken de betrokken kwesties
meestal slechts gedeeltelijk, ze geven
meestal een oplossing in geleidelijkheid.
Maar daarom zijn ze volstrekt niet
minder belangrijk evenals die vraagstuk
ken zeker niet van minder belang zijn!
BUITENLAND
VAN HET VATICAAN
De seminaristen-bedevaart naar Rome.
Aankömst der studenten.
Een particulier telegram uit Rome meldt
d.d. gisteren aan de ,,Msb.":
De studenten der seminaries van de heele
wereld begaven zich hedenmorgen naar
het. Vaticaan.
Bij aankomst hief de Spaansche pel-
grimsgroep het Pauslied aan onder toejui
chingen der overige pelgrims.
De manifestatie trok de aandacht van
kardinaal Gasparri, die zich voor één der
vensters vertoonde.
De studenten hernieuwden hun manifes
tatie, die een grandioos karakter aannam
toen de Paus zelf verscheen.
De toejuichingen herhaalden zich zonder
ophouden.
De II. Vader gaf den aanwezigen ten
slotte den apostolischen zegen.
BELGIE
Waar komt de diplomatieke conferentie?
Te Brussel?
In officieelc Belgische kringen is men
er van overtuigd, dat de internationale
conferentie inzake het plan-Young in de
Belgische hoofdstad gehóuden zal worden.
De hotels nemens reeds de noodige maat
regelen en de Senaatszaal, waarin de con
ferentie zou gehouden worden, wordt in
orde gebracht.
De Brusselsche pers wijst er op, dat
Brussel als zetel van de conferentie weer
den roep van neutrale stad zou heroveren,
die sedert den oorlog verloren ging.
De .Duitsche regeering heeft echter op
haar oxide standpunt gewezen, dat zij,
wanneer Londen niet meer in aanmerking
komt, met een neutrale plaats accoord
gaat. Brussel kan echter niet als neutrale
plaats worden beschouwd.
ENGELAND
Naar den 7-uren dag in de mijnen.
Het verzet der m ij neigen aars.
De „Press Association" deelt, emde, dat
zij op grond van haar te Blackpool, waar
thans het jaarlijksche mijnwerkerscongres
wordt gehouden, uit betrouwbare bron
verstrekte inlichtingen heeft kunnen vast
stellen, dat het in de bedoeling der re
geering ligt, om door middel van gemak
kelijke étappes tot den zevenurigen werk
dag in.de mijnindustrie terug te keeren.
Voorgesteld wordt, om tegen het einde
van dit jaar den 7 1/2-urigen arbeidsdag
in te voeren en vervolgens, wanneer de wet
op den achturendag in 1931 afloopt, een
werkdag van zeven uur të bereiken. Naar
men verwacht, zal deze beslissing beant
woorden aan de eischen der mijnwerkers
federatie tot verkorting van den arbeids
dag.
In kringen der mijneigenaars wordt de
situatie kritiek geacht en het wordt als
bijzonder veelbeteekenend beschouwd, dat
tegen Donderdag te Londen een vergade
ring bijeen is geroepen van do directeuren
van alle mijnbouwondernemingen in Enge
land.
Afschaffing van de doodstraf in Engeland.
Een voorstel van de labour-
part ij.
De „Evening Standard' verneemt dat de
labourpartij in 't najaar een wetsontwerp-
zal indienen ten gunste van afschaffing der
doodstraf, 't Vorige jaar stelde commandant
Kenworthy, de socialistische, vroeger libe
rale, afgevaardigde afschaffing voor, en zijn
ontwerp werd in eerste lezing aangenomen
met een meerderheid van één stem. Waar
schijnlijk zal het labour-ontwerp zijn naam
als dien van den eersten onderteekenaar
dragen.
Het aantal voorstanders van afschaffing
der doodstraf is in 't nieuwe parlement zeer
groot cn zij gelooven hun doel te zullen be
reiken. Zij hebben den steun van de heele
labourpartij, en rekenen ook op vele libera
len en zelfs op een aantal conservatieven.
De nieuw-benoemde
burgemeester van
Noord wijk, de heer drs.
J. B. V. M. J. van do
Mortel, over wien wij
gisterenavond reeds
cenige levensbijzonder
heden hebben gemeld,
heeft gestudeerd te
Katwijk, daarna aan de
Universiteit te Utrecht,
vervolgens aan die te
Nijmegen, waar hij het
doctoraal examen rech
ten (vrije studierich
ting) heeft afgelegd.
In '1923 heeft de heer
v. d. Mortel het examen
voor geme.entc-secreta-
ris gedaan.
De heer v. d. Mortel
is reserve lsto luite
nant bij de Huzaren.
Wij wenschnn den
nieuwen burgemeester
een gezegend veeljarig
bostuur!
Zij willen hun wetsontwerp niet tot een
partij-aangelegenheid maken, cn bewerken
dan ook alle leden van 't huis, met uitzon
dering van de ministers.
Een drukke dag voor den prins van Wales.
De prins van Wales zou gisteren van
Londen naar Burton-on-Trent vliegen, waar
hij in zes uur tijds een brouwerij zou bezoe
ken, aan zou zitten aan een noenmaal, een
krans zou leggen op een oorlogsmonument,
drieduizend kinderen zou inspecteeren, een
detachement van het Engelsche legioen zou
schouwen, een kunstzijdefabriek, een ban
denfabriek, een ziekenhuis, een rubberfa
briek en een excercitielokaal zou bezoeken.
De prins zou 's avonds ook weer door de
lucht naar Londen terugkeeren.
Of het allemaal gebeurd is, weten wij
niet.
RUSLAND.
De betrekkingen met Engeland.
Een onderhandelaar naar
Londen.
Een Sovjet-nota, onderteekend door den
plaatsvervangenden volkscomüiissaris voor
Buitenlandschc Zaken, Karachan, is aan den
Noorschcn zaakgelastigde Daniclscn over
handigd. In de nota wordt gezegd, dat de
Sovjet-regeering den Russischen gezant tc
Parijs, Dowgalefski, opdracht heeft gege
ven naar Londen te gaan, ten einde onder
handelingen to openen met de Britschc re
geering.
Hooger loon is ongeoorloofd.
Tusschen de buitenlandsche houders van
boschconcessies in Sovjet-Rusland en de
Sovjet-autoriteiten is een eigenaardig con
flict ontstaan in verband met het feit, dat
die concessies haar arbeiders betere ar
beidsvoorwaarden geven dan genoten wor
den door het personeel, dat regelrecht bij
de staatsondernemingen in dienst is. Het
bestuur van den bond van houtarbeiders
hield op 12 Juli oen speciale bijeenkomst
om den toestand te bespreken cn middelen
te beramen, ten einde het vreemde kapitaal
te beletten „ontevredenheid te wekken" on
der de massa's der houtbewerkers in de Sov
jet-Unie.
Op deze bijeenkomst werd door den be
stuurder Ferdman een officieel rapport
overgelegd, waarin tc lezen stond dat „de
concessionarissen er een praktijk van ma
ken, de loonen van hun arbeiders op to
voeren boven die in de staatsbedrijven, soms
zelfs tot 20 pet. daarboven". Ferdman wee3
er verder op, dat arbeiders, die in de staats
bedrijven niet cieer konden verdienen dan
vijf roebel per dag, tot 14 roebel toe ver
dienden in de vreemde concessies. Eon der
ergste kanten van deze zaak is, zei hij, dat
de concessionarissen de loonen verhoogen
zonder de vakveroeniging te raadplegen, en
dit gebeurt blijkbaar om de vakveroeniging
bij de arbeiders in discredict te brengen,
doordien men hun laat zien, dat zij betere
voorwaarden kunnen verkrijgen door regel
recht met hun buitenlandsche werkgevers
te onderhandelen. Door zulke unfaire metho
des jagen de concessionarissen de arbeiders-
productiviteit op, terwijl de vooruitzichten
van hooger loon dc arbeiders er toe bren
gen „zich abnormaal in te spannen, waar
door zij hun gezondheid ondermijnen".
Ferdman diende voorts een voorstel in,
om den vreemden concessionarissen tc ver-
bicden, het loon van één specialen arbei
der te verhoogen zonder dat automatisch
dc loonen vr.n alle arbeiders in dezelfde
klasse van werk dezelfde verhooging onder
gaan.
CHINA.
HET CHINEEESCH-RUSSISCHE
CONFLICT.
De oorlogsvoorbereidsclen.
Naar de Amerikaansche staatssecretaris
Stimson mededeelde ontving hij officieel
dc medcdeeling dat cr tot nu toe geen bot
singen tusschen Chineesche en Russische
troepen hebben plaats gehad en dat de troe
penbewegingen aan weerszijde uitsluitend
een voorbereidend en preventief karakter
dragen.
Uit Tokio wordt nog gemeld, dat de cor
respondent van het blad „Asahi" uit
Mansjocli aan dit blad een gecensureerd
bericht zond, volgens hetwelk alle Russen
bevel hadden ontvangen de stad Maandag
avond om 9 uur te verlaten.
Uit Charbin meldt hetzelfde blad, dat dc
overheid tc Wladiwostok als represaille
maatregel voor de behandeling der Russen
1000 Chineezen hebben geïnterneerd.
Dc correspondent van dc „Daily Express"-
te Mockdcn had kort na de aankomst van
Tsjang Hsoe Lian een onderhoud met den
maarschalk, die verklaarde, dat hij in af
wachting van instructies uit Nanking zijn
troepen bereid houdt. Hij heeft echter geen
last tot mobilisatie gegeven cn ook niets
gedaan, wat als een oorlogszuchtige hou
ding tegen Rusland kaji worden beschouwd.
In de grensstad Soeinfenho moeten 500
Russische soldaten een inval hebben ge
daan, doch zich weer teruggetrokken heb
ben, toen van Chineesche zijde goen tegen
stand werd geboden.
De correspondent van dc ..Pct.it Parisien"
te Shanghai meldt, dat de Moekdenregee-
ring over 200.000 goed bewapende Boldaten
beschikt. Dc sterkte der Russische strijd
krachten aan dc grens van MantsjoOrije
moet slechts G0.000 man bedragen.
De ÏJngelsche ochtendbladen publiccercn
een aantal berichten van de Chincesch-Rus-
sische grens; volgens welke ondanks dc po
gingen, om langs vredelievendcn weg tot
een oplossing (e geraken, aan beido zijde
voortgang wordt gemaakt met het voort
zetten der militaire voorbereidingen.
Dc Russische consul te Mockdcn kreeg
gisteravond uit Moskou de opdracht, nog in
den loop van den nacht naar ^ladiwostok
te vertrekken. Ook de Russische consul-gc-
fteraal tc Charbin kreeg dezelfde opdracht.
Deze opdracht heeft tc Moekden vrij veel
opzien gebaard, aangezien men gerekend
had, dat deze beide consuls niet van hun
pos-t zouden worden weggeroepen om dc
voorbereidende besprekingen voor dc ko
mende onderhandelingen tusschen de Sov
jet-Unie en China tc kunnen voeren. De
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Seminaristenbedevaart naar Rome.
Het Chineesch-Russisch conflict.
BINNENLAND.
Een ernstig autc-ongeluk te De Bildt.
Een doode (Gem. Berichten. 2de blad).
Ongeluk met doodelijken afloop op het
terrein der Stedelijke Lichtfabrieken (1ste
blad).
vroegere wit-gardistische generaal Scmenof
heeft de Nanking-rcgeoring een uit 10.009
man bestaand wit leger aangeboden, welk
aanbod, naar men aanneemt, door dc Nan-
king-regcering zal worden afgewezen. De
rcgcering te Mockdcn heeft gisteren ccn
verklaring gepubliceerd waarin dc redenen,
welke tot het in beslag nemen van don
Ooslerspoorweg hebben geleid, worden uit
eengezet. In deze verklaring wordt gezegd,
dat dc Mockden-rcgeering verwacht, dat in
dc plaats van den uitgewezen directeur cn
diens medewerkers de Sovjct-rcsccriiig an-
dcro Russische onderdanen zal benoemen.
Japan en do b c m i d d e 1 i n g s-
actie.
Naar dato gisteren uit Tokio wordt ge
meld, begroet do gehcele Japanscho pers
mot voldoening dc afwijzende houding van
Rusland tegenover dc Fransche bemiddeling
in het conflict in hot Verre Oosten.
De bladen, voor zoover deze.in nauwe
betrekking tot dc Japanscho regeering
staan, schrijven, dat <1 ib conflict slechts de
volkeren in het Verre Oosten aangaat, cn
dat het ingrijpen van penigo andere groote
mogendheid niet in het belang van den we
reldvrede kan zijn.
De Japansche regeering verklaart, dat
het ingrijpen van Frankrijk cn Amerika de
politieke situatie nog meer verscherpt heeft,
aangezien daardoor dc betrekkingen tus
schen China cn Rusland nog slechter zijn
geworden.
De Japanscho regoering heeft de Nan-
king-regeering medegedeeld, dat zij het. be
ter acht, het afsluiten van het vriendschaps
verdrag voorloopig uit. to stellen, tot het
conflict is bijgelegd. Een Japanseh-Chi-
neesch vriendschapsverdrag kan slechts af
gesloten worden, wanneer de verschillende
politieke cn economische vraagstukken door
het afsluiten van een handelsverdrag en een
regeling betreffende de nederzettingen ge
regeld zijn.
BINNENLAND
DE KABINETSCRISIS.
Jhr. Ruys tie Beerenbrouck bij de
Koningin.
H. M. do Koningin heeft gisteren ter
conferentio ontvangen ten Palei/.e Iluis
ten Bosch Jhr. mr. Ch. J. M. Ruys do
Beerenbrouck.
Eerste Kamer.
De voorziening in de vacature
jhr. Verheyen.
Naar wij vernomen, heeft ook do lieer
J. P. J. Asselbergs die in de vacature-
Jhr. Verheyen tot lid der Eerste Kamer
was benoemd verklaard, medegedeeld, dat
hij deze benoeming niet aanvaardt.
D*E STAKING TE ZAANDAM.
Ook de werkgevers hebben het
bemiddelingsvoorstel verworpen.
De Bond van Werkgevers in het Hout
bedrijf tc Zaandam heeft den plaatsver
vangend Rijksbemiddclaar voor het tweede
district, in antwoord op diens bemiddelings
voorstel een schrijven gezondeif. waarin
gezegd wordt, dat het voorstel, om ter
vereffening van het conflict in liefc hout
bedrijf de loonen der losse arbeiders met
één cent per uur te verhoogen en de
tarieven in verhouding te wijzigen, in dc
Vrijdag gehouden ledenvergadering niet
behandeld kon worden, aangezien cenige
loden niet aanwezig waren. Dc beslissing
is toen uitgesteld tol een tweede verga
dering, welke gisteren is gehouden en
waarin het voorstel inct. algemeenc stem
men is verworpen.
Controle wegenbelasting.
Het bestuur der Koninklijke Nederland-
sclie Automobiel-Club hoeft op zijn ver
zoekschrift aan den Minister van Finan
ciën vernomen dat do weging op den weg
van automobielen in verband met de we
genbelasting tot 15 Augustus a.s. wordt
opgeschort. Tot dien datum worden auto
mobilisten dus in de gelegenheid gesteld
hun automobielen vrijwillig onder ambtelijk
toezicht tc doen wegen en vermijden du»
zoodoende de latere verplichte weging op
op den weg, die uit, den aard der zaak
veel oponthoud voor de automobilisten zou
medebrengen.
