2öste Jaargang
MAANDAG 1 JULI 1929
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32
LEIDEN
DE DRIE EERSTE CANDIDATEN VAN LIJST 8
BUITENLAND
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leidei 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Afenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
Franco pe' postf2.95 per kwartaal
Het Ge'üliiGtreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen 11
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent pel- regel
Voor Ingezonden Mcdedeelingcn wordt
het dubbele van het tarief Ijorokond
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
DE AARTSBISSCHOP EN DE BISSCHOPPEN
VAN NEDERLAND,
Aan de Geestelijkheid en de Geloovigen,
ZALIGHEID IN DEN HEER.
Wij rekenen het Ons ten plicht, de Ons onderhoorigc Katholieken met allen
aandrang aan te sporen, om hun kiezersplicht, tot Vervulling waarvan zij in
deze week worden opgeroepen, te beschouwen als een ernstige plicht, waar
omtrent God hen eenmaal rekenschap zal vragen.
Ernstig is die plicht, omdat van de wijze, waarop het Staatsbestuur, hetwelk
na de verkiezingen zal optreden, zijn taak zal vervullen, zoo- ontzaglijk veel
afhangt voor de toekomst van ons vaderland.
Immers het Staatsbestuur heeft te verzorgen het algemeen welzijn.
Doch volgens onze katholieke opvatting omvat de verzorging van het algemeene
welzijn niet alleen de behartiging naar Gods wet en wil, der stoffelijke belangen
der burgers, doch mede de handhaving en doorvoering der Christelijke beginselen
in de samenleving en niet minder de verdediging van dc vrijheid en van de
rechten van den godsdienst.
Welnu, 'bij het uitbrengen van onze stem op 3 Juli a.s. hebben wij ons dus af
te vragen, of wij werkelijk zóó stemmen, dat wij voor ons geweten en voor God
kunnen getuigen, dat wij die drievoudige taak voor oogen hebben gehad en dat
wij, voor zoover het ons aangaat, hebben medegewerkt aan de totstandkoming
van een Staatsbestuur dat bereid is, die drievoudige taak uit te oefenen.
Daarom mag vooreerst geen enkele Katholiek verzuimen, zijn kiezersplicht te
vervullen. Zulks zou ongetwijfeld zijn een ernstig plichtverzuim.
Vervolgens verlieze op 3 Juli geen enkele katholieke kiezer uit het oog
de noodzakelijkheid onzer katholieke eenheid.
Eindelijk brenge geen enkele katholieke kiezer zijn stem uit op een partij,
die den godsdienst vijandig is of die in het wekken van ontevredenheid hare
kracht zoekt, om straks den aldus ontvangen steun to misbruiken tegen de
dierbaarste belangen van hen, die dezen onnadenkend of ter goede trouw
verleenden.
En zal dit ons Herderlijk schrijven op Zondag 30 Juni 1029 in alle gestelde
H.H. Missen op de gebruikelijke wijze van den kansel worden afgekondigd.
Gegeven te Utrecht 15 Juni! 1029.
i
t HENRICUS VAN DE WETERING,
Aartsbisschop van Utree,
t LAURENTIUS SCHRIJNEN,
Bisschop van Roermond.
t PETRUS HOPMANS,
Bisschop van Breda,
t ARNOLD FRANS DIEPEN,
Bisschop van VHer'togenbosch.
t JOANNES DOMINICUS JOSEPH AENGENENT,
Bisschop van Haarlem.
VAN VUUREN
(Zittend Kamerlid)
LOERAKKER
(Zittend Kamerlid)
KAMPSCHOëR
(Zittend Kamerlid)
Dit nummer bestaat uit twee bladen
V Een breede opvatting van de
politiek.
Een pTeede opvatting van de politiek
ligt voor ons open en Haar in het hiernaast
afgedrukt schrijven van het Doorluchtig
Episcopaat, hetwelk gisteren in onze ker
ken is voorgelezen.
Een breede opvatting van dezer princi-
pieele beteekenis, dezer waarde voor den
Godsdienst..
Wij mogen ons veroorloven, onzen lezers
aan te raden, de korte en kernachtige ver
klaringen van onze geestelijke Leidslieden
nog 'ns met groote aandacht, te lezen.
Dit schrijven, waaruit spreekt een Hare
duidelijkheid èn waarin ons treft oen wijze
voorzichtigheid, kan niemand, die het goe
de wil, afstooten, maar zal iedereen trek
ken naar de erkenning der waarheid, die
er in ligt opgesloten....
V Van persoon tegenover persoon
De propaganda moet ook naar buiten tre
den, in heb volle licht, op straten en plei
nen worden gezien en gehoord.
Het innerlijke leven van een massa
wil zich ook 'ns massaal uiten.
En daarom: hulde aan de propagandaclub
„dr. Schaepman" tc Leiden, die het initia
tief heeft genomen voor het houden van een
optocht hedenavond.
jXfaar 'i alle r b 0 s t o- is toch de pro
paganda van persoon tot persoon.
En wij nemen hier met instemming over,
wat de (A.-R.) „Rotterdammer" Zaterdag
schreef:
„Vergaderen is goed, kan schoon zijn.
Optochten formecren en ze doen slagen kan
streelend zijn. Maar bovenal gaat het con
tact van persoon tegenover persoon.
Zie rondom u en spreek met wie twij
felen. Houdt goede lectuur onder de oogen
van dolenden en beproef ze af te doen zien
van menschen met al htm kleine mensche-
lijke eigenschappen, maar richt hun ge
dachten op de groote beginselen, welke het
leven voortstuwen.
Maak allen een lijstje met tien, twintig
namen uit uw omgeving en zorg voor Dins
dagavond te weten, hoe deze uw kennissen
over hun burgerplicht denken.
Dat zal wat tijd kosten, wat moeite, wat
geestesinspanning, maar daarna zullen er
wel weer vier jaren van electorale rust
komen, wat het Parlement betreft.
Zoo trekken wij op, Woensdag aanstaan
den, in één gelid. Mannen en vrouwen, ste
delingen en dorpers, intellectueelen en
eenvoudigen, patroons en arbeiders, schip
pers en boeren, ambtenaren en midden
standers".
Zoo trekken wij op, en wij stemmen
Woensdag a.s. op LIJST 8.
V Een liberale vlag.
De Vrijheidsbond heeft een verkiezings-
krantje verspreid, dat heet: „Onder liberale
vlag".
En daarin lezen we natuurlijk heerlijke
getuigenissen over dc vrijheid, die de Vrij
heidshonds voorslaat, de oude, dc gegaran
deerde liberale vrijheid
De „groot© gedachte", die aan clen Vrij
heidsbond ten grondslag ligt, is: „de erken
ning van de waarde der menschelijke per
soonlijkheid". „Het is" zoo lezen we
„van het grootste belang, dat deze zich in
vrijheid kunne ontplooien. De erkenning
van de waarde der individueel© persoon-'
lijkheid noopt tot dc eerbiediging der per
soonlijke vrijheid, welk hare beperking
slechts hierin mag vinden, dat door deze
eerbiediging op de persoonlijke vrijheid van
anderen en op het algemeen belang geen
inbreuk worde gemaakt".
Heel mooi gezegd
Eu verder:
„De Liberalen stellen zich op het stand
punt, dat ieder vrij moet zijn, zijn zedelijk
en godsdienstig richtsnoer te bepalen, zoo
als hij zich dat verplicht acht", enz.
Ook al heel mooi!
Twee vragen.
De eerste vraag aan dc Liberale Staats
partij.
Noemt feiten, waaruit kan blijken, dat
een Christelijke, een reclitsche regeering
niet de persoonlijke vrijheid heeft geëer
biedigd. niet ieder heeft vrijgelaten, zijn
zedelijk en godsdienstig richtsnoer te be
palen. Zulke feiten kunnen niet wor
den genoemdOf men moet b.v. er op wil
len wijzen, dat 7n minister Regout door
zijn wet niet heeft geëerbiedigd de per
soonlijke vrijheid van „kunsthandelaren"
om ook do ergerlijkste schunnigheden pu
bliek ten toon te stellen; dat 'n minister
Ruys door zijn optreden niet heeft geëer
biedigd de persoonlijke vrijheid van revolu
tionairen om door een revolutie'tje een bur-
ger-bloedblad te stichten. Menschen, die
ziilk soort „zedelijk en godsdienstig richt-
soer" voor zichzelf willen bepalen, heb
ben gelukkig onder een Christelijk
bewin veel kans in hun vrijheid beknot tö
worden. Maar anderen zek^- niet!
De tweede vraag aan.... onszelf.
Noemt feiten, waaruit kan blijken, dat
een liberale, een linkschc regeering niet
de persoonlijke vrijheid heeft geëerbiedigd,
ni et ieder heeft vrijgelaten, zijn zedelijken
godsdienstig richtsnoer te bepalen?
Dat kunnen wc.
Waren niet jaren-lang onder regiem van
de Liberale Staatspartij do Christelijke
ouders niet vrij, om to bepalen het onder
wijs voor hun kinderen naar hun „zedelijk
en godsdienstig richtsnoer"?
Waren niet langen tijd onder liberaal be
wind do ouders practisch beperkt in hun
..persoonlijke vrijheid" wat betreft do keuze
van een beroep voor hunne kinderen?
Om, dicht bij huis tc blijven, kunnen wij er
aan herinneren, hoe, op <lo gemeente-secre
tarie te Leiden, toen dc liberalen dc macht
hadden, aan een sollicitant gezegd werd
deror een der hoogste ambtenaren: 'l Is
wel wat mocielijk, u te benoemen, omdat
geKatholiek zijl Degene, die het
zeide en degene, tot wien het gezegd
werd, beide zijn nog in leven en jong. (Nu
wordt er misschien nog wel 'ns zoo gedacht,
maar 't wordt, niet zoo bruut moer gezegd
en er wordt njet zoo bruut meer naar ge
handeld).
O, wij kunnen dat alles en meer derge
lijke vrijheids-beperkingen, die wij aan den
lijve hebben gevoéld, vergeven, zeker er
is ook heel veel goede trouw bij geweest
maar niet vergeten.
En daarom is voor ons die liberale vlag
van de vrijheideen vlag, meer niet.
De strijdwijze der S.D.A.P.
Wij schreven verleden weck, dat uit den
verkiezingsstrijd moet worden geweerd
alles wat onver draa gzaamhe id
kan kweeken. En dat zulks ook heel wel
mogelijk is.
Een verkiezingsstrijd goed gevoerd,
waarbij beginselen! tegenover beginselen!,
overtuiging tegenover overtuiging wordt ge
steld, op waardige wijze kan zelfs de
verdraagzaamheid in onze gemeng
de samenleving bevorderen.
Als verschillende overtuigingen na-ar bui
ten worden gedemonstreerd, in goede
trouw, dan kan dat inderdaad een leer
school zijn voor verdraagzaamheid.
Jammer, dat de verkiezingsstrijd hier en
daar wordt gevoerd op een wijze, die móet
doen twijfelen aan <le goede trouw.
Twijfel aan do goede trouw kan toch
moeielijk worden onderdrukt, als wc nu
nog in „Het Volk" lezer, «lat den Katho
lieken in Engeland «loot den Bisschop van
Londen wordt voorgehouden, dat zij zon
der eenig gewetensbezwaar op de Labour-
paitij, dus socialist iscli kunnen stemmen.
Nu nog terwijl a] zoo herhaaldelijk
er op is gewezen:
lo. dat de Bisschop va Londen, op wien
men zich beroept, niet Katholiek is. doch
Anglicaan;
2o. dat de Arbeiderspartij in Engeland
(dc Labour-part ij) niet socialistisch is, zoo
als dc S.D.A.P. hier o lande. Daar zijn er
onder de aanhangers van Jc La'bour-partij
wel, die het socialisme aar hangen, maar dc
partij als zoodaning te/en dc socialisti
sche dwaalleer.
Geheel vanzelf sprekend is 't dan ook,
dat Kardinaal Bourne heeft gezegd: „Als
dc Labour-part ij een socialistische partij
was in den werkelijken zin van het woord,
dan zou geen Katholiek daarvan deel mo
gen uitmaken".
En toch toeli gaan de propagandisten
der S.D.A.P. door met tc beweren, dat in
Engeland de Katholieken wel socia-list kun
nen zijn en hier niet
t Wordt zoo moeielijk. bij velen van de
zen nog góede trouw te aanvaarden. Dit
zal toch iedereen moeten toegeven!
Over een offer.
Mr. Bomans heeft in een verkiezings-
speech to Rotterdam gezegd:
jAls gc den naam Ruys ziot en -
deiikt: Is dat nu de voorzitter, die
dat kiesreglement samenstelde, waarin
ik zooveel niet kan waardecren-, dat
program, waarin ik zooveel punten
mis, dan komt het cr op aan, een
offer te brengen."
Deze naar onzen smaak, in den
samenhang, wat gezwollen rhetorica
wordt bij do socialistische propaganda
benut
De Katholieke arbeiders moeten een
offer brengen, aldus inr. Bomans, zoo
lezen we in een socialistisch verkiezings-
geschrift, en men vervolgt dan:
Maar.... wanneer wordt meneer
Bomans er nu eens op uitgestuurd
om de Rooinschc ondernemers en be
zitters eens tot het offeren van hun
belang te bewegen? Wanneer gaat
hij dien lieden eens aanraden, om de
Christelijke daad van het offer te
volvoeren? Waarschijnlijk op St. Jut-
temis, als de kalveren op het ijs dan
sen!
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Fransche regeering heeft uitstel van
den betalingstermijn aan Amerika ge
vraagd, doch nul op het request gekregen.
Spanning tusschcn Joego-Slavië en Bul-
garijc.
Kabinetscrisis in Japan.
Dc vermiste Spaansche Oceaanvliegers
gevonden. (Luchtv. Ie .blad).
BINNENLAND.
De oprichting van een Kath. Film
centrale. (2de blad).
Dc Provinciaal der Paters Jezuïeten.
(Korkn., 2de blad).
Te Rotterdam reed een autobus op een
menschenmcnigte; één doode, één zwaar
gewonde. (Gem. Berichten 2de blad).
Groote fabrieksbrand te Wormcrveer.
(Gem. Berichten, 2de blad).
De turnkamp België—Holland werd met
3/4 punt verschil door België gewonnen.
(Sport, 2de blad).
Bob Maas (Hilversum) won het natio
naal jollen-kampioenschap. (Sport, 2de
blad).
Leddy nationaal stayer-kampioen.
(Sport, 2de blad).
Noukölln, waar een lid van de Jong-
Duitschers in uniform door opgcsi koten
jongens werd aangevallen en tegen den
grond werd geslagen. Een politie agent
kon oen der daders arrestceren.
Totaal zijn er tot één uur 's nachts
veertien rustverstoorders opgebracht en
aan het politic-presidium overgeleverd. Zij
zullen zich wegens weerspannighei 1 ou het
niet opvolgen van dc bevelen de politie
en wegens daadwerkelijke aanvallen moe
ten verantwoorden.
FRANKRIJK.
Als men nu eerlijk wil zijn, dan moet
men verklaren, dat mr. Bomans, toen hij
sprak over een. offer, volstrekt niet spe
ciaal de Katholieke arbeiders noem
de, die hij ook zeker niet speciaal heeft
bedoeld.
Wat dc heer Bomans mot zijn „offer"
wilde zeggen, komt eenvoudig hierop neer:
Als ge met een of ander in do R.K.
Staatspartij niet volkomen tevreden zijt,
als er een of ander niet naar uw zin is,
dan moet dat geen reden zijn, om naar
liet kamp van den tegenstander over te
•loopen of van dc R.K. Staatspartij te dc-
serteeren.
Welnu wordt dat niet door alle
partijen van haar aanhangers gevraagd
en wordt daarnaar oolc niet in alle par
tijen gehandeld?
DUITSCHLAND
Relletjes te Berlijn.
Veertien arrestaties.
In de Belzigerstrasse te Sehoeiiebcrg
(Berlijn) is een 30-jarig lid van dc Stahl-
hclrn door verscheidene communisten aan
gevallen, tegen den grond geslagen en ge
schopt, zoodat hij ernstige hoofdwonden
opliep. Do daders ontkwamen.
Ook op verscheidcno andcro plaatsen
der sta l hadden communistische rclletj-es
plaats, b.v. in dc Anzejigruberst rasse te
DE SCHULDEN REGELING.
Geen uitstel van betaling.
Fransche demarche tc
W ashing t o n.
Naar aanleiding van het besluit der
Fransche Kamer om de. regeering op le
dragen om uitstel van betaling lmt/.oi--
ken aan de Amerikaanschc .regeering,
heeft de Fransche gezant te. Washington
Vrijdagavond nog een nota aan de vine-
rikaansche regeering overhandigd. Reeds
den volgenden dag was liet antwoord van
Amerika bekend. Dc Amerika a nseho
staatssecretaris hoeft den Franscheii am
bassadeur medegedeeld, d«*vt de Amcri-
kaansebe 'constitutie don president, «lor
Vereenigdc Staten geen bevoegdheid loc-
kent, om den 'vervaldag van een schuld
uit te stellen en dat 'bovendien de congres-
resolutie van 19 dezer hem di" bevoegd
heid zoo hij ze had, zou ontnomen hebb-n.
Poinenré heeft de pers van het ani-
woord der Vereenigdc Staten in kennis
gesteld. Hij verklaarde zieli ook bereid
in dc vergadering van de kamer rapport
uit tc brengen over den uitslag van de ie
Washington ondernomen poen. locli
heeft de voorwaarde gesteld, dat daarover
geen debat gevoerd zal worden.
De diplomatieke conferentie.
Niet vóór 15 Augustus.
Minister-president Poincaré heeft ver
klaard, dat dc a.s. diplomatieke conferentie
niet voor 15 Augustus zal kiyumn bijeen
komen, daar nog een omvangrijke
studie noodig is eit ook dc oonuni ic
voor de organisatie van dc internationale
bank voor dien tijd met haar werkzaam
heden niet gereed zal zijn.
