Het Gezelleïi-Ï.evian
PROPAGANDA-OPTOCHT 1 JULI A.S.
Ons kleine vaandel was het eerste Ka
tholieke vaan. dat na de Hervorming open
lijk door Leiden's straten werd gedragen.
Xu Maandag a.s. trekt geheel geor-
v: niseerd Katholiek Leiden met. haar va
nen voor de eerste maal openlijk door de
stad. Vanzelf sprekend dat de St. Joseph's
Gezellr creciiiging dan een flinke groep
moet uitmaken in deze eerste demonstratie
van Katholiek Organisatie-leven.
De St. Joseph's Gezellen zullen zich ver
zamelen te half acht in het Gezellen-huis.
Om acht uur wordt vandaar uitgetrokken
naar de Kaasmarkt.
Voorop gaat de Raad van Bestuur, dan
volgt de afdeeling Patroons, vervolgens de
commissarissen van de Gehuwden met hun
afdeeling en daarna de commissarissen af
deeling Gezellen met de Gezeilen.
Voorop wordt gedragen het groote vaan,
in den stoet de nieuwe Kolpingsvlag.
Ieder lid drage zijn insigne, de commis
sarissen hun onderscheidingsteekcn, de-,.ge-
ridderden" hun zilver.
Elk houd e zich stipt aan de
3 c i cl i ïi g. Een grootsclic groep moet het
zijn in een grootsche stoet.
Nog eens: wij zijn dit aan onze traditie
verplicht.
D e V.-P r a c s c s.
DE NIEUWE KOLPINGSVLAG.
Het is alsof men het in Keulen ook al
weet, dat Katholiek Leiden a.s. Maandag
een grootsche optocht organiseert, waaraan
natuurlijk de Gezellen-vereeniging deel
neemt.
Juist dezer dagen mochten we ontvangen
de'in Januari bestelde internationale Kol
pingsvlag.
Zooals in 101,3 het Generaal Verband
een insigne ontwierp te gebruiken in alle
aangesloten vereonigingen, over Europa en
Amerika verspreid, heeft het nu met een
vlag gedaan.
Het is geen vaandel, maar een eenvou
dige, licht te dragen wandel vlag. Teeke-
ning en kleur-keuze is modern opgevat.
A.s. Maandag zal de vlag in onzen stoet
worden meegedragen.
JAARVERSLAGEN.
De secretarissen der onderafcleelingen
worden er aan herinnerd, dat voor 3 Juli
a.s de Jaarverslagen moeten zijn ingezon
den bij den secretaris van den Baad van
Bestuur, den heer C. J. M. van Oerle,
Bijnsburgerweg 9.
UIT OUDE KRONIEKEN.
Ons eerste Vaandel-
Bestuursvergadering: M a a n d a g 11
M e i 1888. De W.E. President vraagt ver
lof om den lieer W. Mengelberg te Utrecht
op te dragen het maken van een teekening'
voor een Gothiek Vaandel met standaard.
Een en ander uit de kas der Vereeniging te
bekostigen. Voorstel onveranderd goedge
keurd.
Bestuursvergadering Maandag 8
Aug. 1890. De W.E. President deelt mede
o.a. dat door drie dames een vaandel voor
de Vereeniging zal worden vervaardigd. De
28 die de leden voor dat doel hebben ver
zameld zullen er voor worden besteed.
Den heer v. d. Laan, een zich alhier ge
vestigd hebbend Architect, zal om een tee
kening worden verzocht.
Bestuursvergadering Maandag S
Sept. 1S90. De W.E. President deelt o.m.
mede, dat de lieer v. d. Laan, Architect al
hier, twee teekeningen voor een Vaandel
heeft geleverd, waarnaar de dames, die liet
Vaan zoo bereidwillig bearbeiden, kunnen
werken.
Bestuursvergadering Dinsdag 9 Dec.
1890. De W.E. President brengt o.m. ter
kennis v./h. Bestuur, dat de edele Dames-
bewerksters van het St. Josephvaandel met
haren arbeid zijn gereed gekomen en het
in dc Bestuurskamer aanwezig als zoodanig
den Heeren Bestuursleden wordt overhan
digd. Allen roemen om strijd de meer dan
schoone banier, waarop niet één zulk een
vereeniging zoo kan bogen, die met stok,
voetstuk en tot berging zeer geschikte kast
is vervaardigd en geschonken.
De Eerw. President, die reeds persoon
lijk de schenksters de dames E. Jongmans
en D. en O. Gubbi heeft bedankt, stelt voor
om dit meer officieel te verrichten in een©
missive onder bijvoeging, dat. de Dames tot
Eere-leden onzer vereeniging zijn benoemd,
naardien toch het. Reglement geen Dames-
Eere-leden weigert. Met algemeene stem
men wordt hiertoe besloten.
De Eerw. President stelt alsnu voor om
dewijl op Zondag 15 December dc Algem.
H Communie voor de leden in de St. Lo
de wijkskerk is bepaald op dien Feestdag
ten eersten male. de Banier naast het Al
taar te plaasen en het 8 dagen daarna, al-
zoo Zondag 22 Dec. bij een inwijdingsrede,
te houden door den eersten President der
Gezellen, Ie onhullen. Beide voorstellen on
veranderd goedgekeurd.
KERNSPREUKEN
uit de geschriften van Adolf Kolping.
Op deze ruwe, ongelijke wereld ont
slaat er in s menschen leven niets groots
zonder tegenkanting.
De kracht van het kwade werkt ver
zwakkend; weerstaat men in den beginne
niet, dan valt men er aan ten offer.
De hoogmoed heeft scherpe zintuigen
en is in zijn soort een uiterst leerzaam
scholier.
Gemeenschappelijke nood bezit deze
goede zijde, dat hij de harten der men
schen vereenigt en voor medegevoel ge
opend houdt.
Zoodra de menschen door hoogmoed
zijn aangetast, worden zij huichelachtig en
valseh.
AFDEELING LEIDEN R. K. DIOC. VROUWENBOND
Deze rubriek verschijnt des Zaterdags om de veertien dagen. Brieven, vragen en mc-
dedeelingen te richten aan Mejuffrouw Jö VAX DER LAAN, Rijnsburger»veg 20.
DE VERKIEZINGEN OP 3 JULI.
Zooals ik reeds in oen vorig artikeltje
zeide, verbieden ons onze statuten alle
„zuiver politieke" actie. Maar terecht
merkte de Redactie van dc Leidsche Cou
rant reeds op, dat dit geheel anders ver
staan moet wprden, dan dit door velen on
zer wordt verstaan. Een vrij meedoen aan
de politiek zou voor eene organisatie, als
onze Bond is, verderfelijk kunnen zijn.
Wanneer de politiek toch in onzen Bond
geheel vrij was toegelaten, zou ook een in
nerlijke politiek in onzen Bond mogen
worden gevoerd, hef geen tol niet te over
zien e strijdpunten tussen en de leden on
derling aanjciding zou kunnen geven.
Inderdaad is het dun ook zeer goed, dat
die directe politieke actie voor onzen
Bond verboden is. Maar niet doen wij aan
politiek, zooals dil in dc statuten is be
doeld, wanneer wij voorlichting geven op
algemeen, Katholiek politiek terrein.Inte
gendeel: dit is een voorschrift onzer statu
ten, waarvan art. 2 toch ook zegt, dat het
doel der Vereeniging is de deelneming der
Katholieke vrouw aan liet godsdienstig en
maatschappelijk leven en dit op de krach
tigste .wijze te bevorderen, aan te moedi
gen en te steunen. Welnu dan Katholieke
Leidsche vrouwen, die voorlichting moet
gij hebben, opdat gij in den strijd voor
onze Katholieke beginselen sterk zult
staan. En daarvoor dient ook de optocht,
welke Maandag 1 Juli hier gehouden zal
worden. Hij dient om te laten zien hoe
veel er op Katholiek terrein geschiedt, en
onze bond zal daar met zijne afdeelingen
vertegenwoordigd zijn, ter voorlichting
onzer vrouwen, ook ter voorlichting van
anderen, om te laten zien, hoeveel er
door dezen Bond mede in het belang der
Katholieke vrouw wordt verricht. Gij,
leden, zult er prijs op stellen om te laten
zien. wat uw Bond vermag. Wij zullen
geen slecht figuur in dezen optocht maken.
Ik verwacht u allen dus op Maandagavond
ten 8.15 of liever iels vroeger op dc Kaas
markt, waar ieder zich zal scharen achter
hét vaandel van onzen Bond en iedor ach
ter het doek van zijn eigen afdeeling.
De Presidente,
J. MANDERS—VERMEULEX.
VEREENIGINGSLEVEN.
Donderdag 20 Juni hiekl de Bond van
R. K. Verpleegsters zijn jaarvergadering
te Amsterdam. Wat een gezellige drukte
in dc zaal, wat een geroezemoes van stem
men. Xatuurlijk was onze Leidsche afdee
ling ook goed vertegenwoordigd. We zijn
er trots op leden van onzen Bond tc. zijn
en trachten ons zelf steeds vorder te be
kwamen, om zoo 'n sieraad van onzen ver-
plec,estersstand te worden.
Hot is zoo goed gezien van ons Hoofd-
bestuui' om op deze jaarvergadering ook
altijd iets te geven wat onze ontwikkeling
ten goede kan komen, want, al zijn we vol
wassen en al weten we heel wat van dc
verpleging af, buiten dat is er nog altijd
zoo veel te leeren, wat onze gcheele om
geving. de gelieele samenleving ten goede
komt.
Ik denk hierbij aan iets wat ik eenige
weken geleden hoorde vertellen.
In Duitschland zijn er dames, daartoe
aangezocht door werkende meisjes, die
cursus geven in goede manieren, beter
spreken, tafel dekken, dienen, deur ope
nen, thee schenken, bezoek ontvangen, be
zoek bezighouden, kortom allemaal dingen
die een vrouw, in welken stand ook, zich
moest eigen maken, omdat dit de samen
leving zooveel prettiger en gemakkelijker
zou maken, de vrouwen zooveel geschik
tere positie's zou doen verwerven.
En onder de leden van den Vrouwen
bond zijn er zeker meisjes, die vinden,
dat. hoewel ze- volwassen zijn. er toch nog
heel wat is, wat ze graag zouden willen
weten, wat ze graag beter zouden doen,
die zich aangename en goecle manieren
Zouden willen eigen maken, die door om
standigheden niet altijd in de gelegenheid
waren, deze eigenschappen in hun jeugd
te ontwikkelen.
Laten we toch nooit zéggen: „nou ja ik
ben nu eenmaal zoo", maar laten we be
denken, hoe veel we anderen dikwijls erge
ren door ons gedrag, onze. manieren en ook
hoe vaak de kans op een betere levenspo
sitie ons ontgaat doordat we te weinig
waarde gehecht hebben aan datgene, wat
we nu dikwijls zoo geringschattend flauwe
kunsten noemen. Zondigen, we ook niet te
gen de naastenliefde, wanneer we door
onze manieren onze naasten hinderen?
ZUSTER VAX DEX ABEELEX.
HET VROUWENKIESRECHT.
Zooals U bekend is, is het 3 Juli een ge
wichtige dag, een dag waarop wij Kath.
Vrouwen toch zeker niet zullen achterblij
ven onzen stemplicht te vervullen!
De propaganda, die met zooveel toewij
ding ook van andere'zijde gevoerd wordt,
dwingt ons; juist die toewijding moet ons
zeggen, dat er iets belangrijks is.
In 't kort wil ik U iets vertellen van het
ontstaan van het V. K„ hoe er is gewerkt
en gestreden en hoeveel waarde van an
dere zijde aan het Vrouwenkiesrecht is
gehecht.
Het verhaal van het ontstaan van het
Vrouwenkiesrecht is een verhaal van
strijd, aanvankelijk in dc schaduw gevoerd
maar langzaam aan in het volle licht ver
schenen en ten slotte gevoerd door ontel
bare vrouwen uit dc arbeidersklasse.
In de annalen van de Ncdorl. arbeiders
beweging spreken we dan ook van „dc
oude tijd" en toch heeft die „goede oude
lijd" een kicsrechtactio gevoerd, een actie
vol élan eu vol entholfunsme. Er is gestre
den tegen ontzaglijk groote moeilijkheden;
vooral tegen de late ontwikkeling der
groot-industrie. Allerlei vcieenisingen
werden opgericht, o.a. ook de vrije vrou-
wonveréeniging. Deze vcicenigingen stelde
een aantal eischen; in "t algemeen werd
wettelijke gelijkheid met den man ge
vraagd en openstebing van alle onderwijs
inrichtingen en ambten ook. voor de vrouw
Het is de moeite waard er bij te voegen,
dat die vereenigiugen ook wezen op dc
vereenvoudiging van het huishouden,
waardoor hei de vrouw mogelijk zou zijn
om tijd te vinden voor geestelijke ontwik
keling. die natuurlijk onmisbaar was, om
al het genoemde te bereiken!
Van Kath. zijde is de vrouwenbeweging
zooals zij zich hier ten lande openbaarde
niet onverschilligheid begroet; de bewe
ging voor Vrouwenkiesrecht is van onze
zijde aanvankelijk bestreden, doch de mee
dingen hebben zich langzamerhand gewij-
zigg. Dat. de Katholieken voor de moderne
vrouwenbeweging betrekkelijk weinig ge
voelden is gemakkelijk te verklaren.
De hoofdoorzaak zat hierin, dat onze
vrouwen anders dan die uit de liberale
kringen geen behoefte gevoelden om zoo
in 't maatschappelijk leven op te treden
a,ls in de laatste jaren door dc moderne
vr.--.rwcn is geschied. Immers behalve haar
gewoon huishoudelijk werk haddon zij al
long gelegenheid gevonden om mede tc ar
beiden aan de verbeteringen van socia'o
misstanden en om in echt Roomsehen geest
de vrouwelijke deugden te beoefenen lei
ecre Gtds en uit liefde tot den even-
Ondoenlijk zou hel zijn al «ie namen te.
noemen van de verschillende uit vrouwen
bestaande genootschappen niet alleen lol
leniging van persoonlijk leed, maar ook
tot verbetering van maatschappelijk kwaad
Om slechts een paar te noemen, bijv. dc
verschillende Corfferegaties, Mariavereeni-
gi.ig, Derde Orde, St. Elizabethvcreeni-
ging en Meisjesbescherming. Die vrouwen
gaan maar stilletjes door met weldoen en
ieder, die bekend is met ons rijke Room-
sche leven, weet welk een macht ten goe
de zij vormen in onze Maatschappij, al zijn
van de resultaten geen statistieken ver
schenen.
Reeds lang voordat de moderne vrou
wenbeweging begon, was de Roomsche
vrouw al bezig buiten den drempel van
haar huis maatschappelijk werd te ver
richten; alleen vonden zij liet nu eenmaal
niet noodig er zooveel ruchtbaarheid aan
te geven.
Dat het Vrouwenkiesrecht noodig was,
is, hoop ik. U overduidelijk, want de totale
ommekeer die de productiewijze onder den
invloed van samengestelde machines
sloom en clcctriciteit en een reeks van uit
vindingen op technisch gebied heeft on
dergaan heeft niet alleen de verhouding
tusschen arbeiders en patroon gewijzigd,
maar ook aan den arbeid, die voorheen
uitsluitend in de gezinnen door vrouwen
handen werd verricht, zijn maatschappe
lijk economische waarde ontnomen.
De vrouw vertoonde zich op de arbci-
dersmarkt-, werd zelfstandige loonarbcid-
ster en trad tengevolge daarvan als con
currente van den man op, overal waar zij
in 't economisch strijdperk den voet zette.
Dat die omwenteling op industrieel en
economisch gebied moest plaats hebben,
dat er groote moeilijkheden bij ie over
winnen zouden zijn stond vast. Die strijd,
die overal ontbrandde, waar de moderne
industrie haar rechten deed gelden, duurt,
nu nog steeds voort. De denkbeelden en
idealen die daarbij op den voorgrond tre
den. worden beheerscht ©enerzijds door dc
rechten en aanspraken aan het verleden
ontleend en anderzijds iloor behoeften en
eischen, die door de nieuwe werkwijze ge
boren werden.
Klassenstrijd en Seksenstrijd zijn steeds
meer en meer naar voren gekomen en dat
het een dubbele strijd is, die er tegen
woordig op maatschappelijk gebied gestre
den wordt, dat hebben ook wij vrouwen
begrepen.
Laten wij nu door onzen stemplicht te
vervullen, door uitbreiding van de sfeer
van onze belangstelling, door de rijke ont
plooiing van onze vrouwelijke eigenschap
pen, inzicht en werkkracht ontplooien in
een katholieke samenwerking.
Dan zal het kiesrecht dat wij
moeten uitoefenen, als rijpe vrucht ons in
den" schoot vallen, dan zal de erkenning
van de waarde van de Kath. vrouw als no-
misbaar element voor een betere toekomst
in onze Maatschappij over land en volk,
kerk en staat aanbreken.
M. STEIJGER ASPERSLAGH.
Copie die niet vóór Woensdag 2 uur
aanwezig is verschijnt in het volgende
nummer.
VRAGENRU BR I EK.
Hebt ge nu werkelijk niets te vragen?
Uw Vrouwenbond bestaat uit bestuur
en loden. Het bestuur zorgt voor lezingen
en cursussen, voor gezellige avonden, en
geeft steun aan op te richten Vereenigiu
gen op vrouwelijk gebied. Maar dat doet
het voor den heelen Vrouwenbond, voor
alle leden.
Zoudt ge niet wat meer verlangen of
iets speciaals?
Aanstonds moet hel winterprogramma
opgemaakt worden. Is Uw belangstelling
werkelijk zoo klein?
Daaromtrent willen wij bestuursleden
graag zekerheid hebben. En nu zullen wij
vragen gaan stellen.
Onder degenen, die genoeg belangstel
ling voor onzen Bond hebben om alle vra
gen te bestudeeren en allen zoo goed mo
gelijk te beantwoorden wordt op de eerste
ledenvergadering een boek verloot.
Antwoord verwachten wij vóór "Woens
dag 2t Juli. Uw naam en adres duidelijk
vermelden s. v. pl.
1. Sclrikt U over hei algemeen de avond
bet best voor een ledenvergadering?
2. Als er 's middags 'n lezing wordt ge
geven over een belangrijk onderwe.p komt
ge dan
3. Wat vindt ge het belangrijkst en boeit
U het meest: over opvoeding, godsdienst,
liturgie, literatuur, muziek, sociale toe
standen, missie, huishouden, tuinieren?
l. Zijt go wel eens bezorgd, wat Uw kind
leest?
5. Zoudt gij iets over boeken voor kin
deren en groote menschen willen weten?
li. Houdt go zelf van lezen?
7. Waarvan houdt gc het meest van ro
mans of van historische verhalen
Ge kunt nu eenmaal niet rustig in Uw
hoekje blijven zitten. Hebt ge kinderen,
zij komen met vragen bij U. Zij staan in
liet volle leven en vragen U raad en gij
moet weten raad tc geven.
Waar kunt ge beter Uw licht opsteken
dan in Uw Vrouwenbond!
Hel bestuur is ten alle ;ijdc bereid aan
Uw wcnscheii tegemoet te komen. In een
lezing of cursus over 'n bepaald onderwerp
kunt ge U op do hoogte si ellen.
Zet U dan even neer en geeft an t Woord
op bovenstuande vragen.
Op zoo'n manier komt er contact tus
schen leden en bestuur eu kunnen
elkaar helpen in liefcle.
Van toen er nog geen processie-verbod was
Dat s tang geleden.
Wat men nu 't „processieverbod" noemt,
dateert wel pas uit 't begin der vorige
eeuw, toon de vrijheid van godsdienst
grondwettelijk werd geregeld, maar ook in
de eeuwen daarvoor was den Katholieken
ieder openlijk godsdienstbetoon strengclijk
verboden. We moeten tot vóór de Hervor
ming teruggaan om alom de processies nog
frank en vrij langs 's Heeren straten en
wegen te zien trekken.
Aan dc
middeleeuwsche processie
nam lieel de bevolking deel. De viering van
een Kerkelijk feest mocht or de aanleiding
toe wezen, ook de wereldlijke overheid vei-
ïeende haar medewerking en in et haar
gap sell do burgerij. .Stad of dorp tooide zich
bü zulke gelegenheden in feestgewaad;
ieder beijverde zich om ter opluistering bij
te dragen. Huizen en straten werden ..met.
bezemen gekeerd" en daarna versierd.
Waar de wegen wat ongelijk waren, wat aan
de plechtigheid van den ommegang zou te
kort doen, daar werd „hel dal gevuld", het
geen o.a. blijkt uit het Stadsrckcningenboek
van Axel. anno 1504, waarin het loon ver
antwoord staat voor den man, die „de
greppels vulde met eerde". Waar dc stoet
moest passoeren werden wit zand, groen
en bloemen gestrooid en ter weerszijden
„groene moijeii" geplant, terwijl de gevels
werden behangen met liet mooiste, dat
daarvoor dienen kon. Wc vinden zelfs ver
nield, dat dc poorters „op lederen (ladders)
dimmende aan die muren haar beste ju-
weelen, tapissorijen en cost-click© lakens vast
maecken; sommighe hangen costelieke ge
schilderde tafercelen uit". Ook de Raad
huizen werden op die wijze versierd en
's avonds verlicht: waar in den toren een
beiaard was, werd deze bespeeld. Zoo ver
meldt dc Am sterdam schp thesauriersreke
ning van 1541, dat aan Willem Cornelisz.
den „cloekslclder" een pond is betaald „ter
sacckc dat hv npten II Mai ter eere van
der proces-sin van 't hedige Sacrament 't
vtadhuys behangen ende gebeyert heeft"
uit welke combinatie tevens blijkt, dat
toen de staclsbeiaardier nog wat anders te,
doen had dan enkel muziek maken. Te
Axel werden in 1505 zes schellingen betaald
van meyen en smeer gestel!' in der stede
huis op den Ommeganckdag". Dat „smeer"
was voor de vetpotjes, waarmede werd ge-
illumincerd, welke wijze van feestverlich
ting nog heden ten dage beter voldoet dan
welke andere manier van a vond tooi ook.
In dc process-ic werden niet alleen op
gemerkt de geestelijkheid in haar mooiste
paramenten, maar ook dc gansche stads-
of dorpsregeering, dragende vaak de bur
gemeesters het verhemelte tegenwoordig
zeggen we: baldakijn dat gespannen
wercl boven den priester, die 't Allerheilig
ste. droeg. In herinnering moge ik hier bren
gen, dat te Leiden de pastoors der drie
parochiën van Sint Petrus, Sint Pancras
en Sint© Maria den Monstrans van elkander
overnamen naar gelang de processie de
grenzen van hun geestelijk gebied over
schreed.
Aan het kerkelijke gedeelte der proces
sie. waartoe ook de godsdienstige broeder
schappen behoorden, placht zich
een wereldlijk element
te paren: de weerbaarheid werd vertegen
woordigd door de schutterij; kunst en nij
verheid door de gilden met hun vanen en
blazoenen; liet onderwijs door de scholie
ren, die „witte ohoorrocken" en „hoetkens
van bloemen" droegenhet schoone ge
slacht door dc dochters en verwanten der
magistraten, getooid als bruiden; de dartele
jeugd door „knegtkens en mcydekens", uls
engeltjes enz. uitgedost. De kosten hier
aan en aan de onvermijdelijke muziek ver
bonden. droeg de overheid. In de oude
Stadsrekeningen kan men nog lezen, hoe
veel er betaald is aan „pipers", die in de
processie, speelden, aan zangers, aan „en
gelen vlerekeu", „engclhoeykens", „apostel-
baarden" en.„duvelshnofden" uit wel
ke laatste vermelding blijkt, dat er ook
goede lieden waren, die zich een satansver-
niomming moesten getroosten en wel niet
de beste plaats in den stoet zullen hebben
bekomen. De stad gaf ook wel schoenen
aan hen, die in de processie dienst moesten
doen, want klompen konden bezwaarlijk
worden toegelaten.
Tot het wereldlijk element behoorden
voorts praalwagens met voorstellingen uit
de gewijde geschiedenis, zoodat de over
heid o.m. ook te betalen kreeg „Kanefas,
gebezicht tot de waglfenen van den Omme-
ganc", en ..sleepers" thans zonden we
zeggen voerlieden „van dat sy mei. hun
nen peerden voerden dc personagiën in da
processie".
Xatuurlijk had do bevolking er geen be
zwaar tegen, dat zulke uitgaven uit de
openbare middelen werden bestreden, want
ieder nam in die Roomsche tijden deel aan
de feestelijkheden, welke in overeenstem
ming waren mei dc gevoelens der gansche
burgerij. Deze had er laten we dc zaken
nemen zooals zij waren bovendien ook
voordeel van, want van wijd en zi d kwam
men naar de stad of parochie, die aidus
feest vierde.
Vanzelf leidde dit er toe, dat na de ker
kelijke plechtigheid de feeMclijkhcdt-n nog
werden voortgezet, waarbij de „ghosellen
van den cemste" oftewel de rederijkers de
gelegenheid kregen, voorstellingoi. te ge
ven, nadat zij eerst met de processie wa
ren rondgetrokken of zich, a b 1 o a u x
vi van ts vormend, op dezen weg hadden
opgesteld. Tc Bergen op Zoom leenden zich
hiertoe zelfs tic achtbare schutter»; in 1472
vertoonden deze tijdens den H. Kruis-om-
megang „personagiën op de incrckt",
waarvoor zij aan de stad ter vergoeding
hunner onkosten vijftien schellingen ont
vingen.
Op verschillende plaatsen droeg het we
reldlijk deel der ommegangen een
eigenaardig karakter,
waarop dc bevolking zeer gestold was. Zoo
mocht o.a. te Amsterdam St. Joris met zijn
draak niet ontbreken, dc Christelijke rid
der bij uitnemendheid, wien Vondel eon
gedicht wijdde en aan wiens dapperheid
dc schuttersgilden zich spiegelden. Ook te
Antwerpen paradeerde deze verdediger der
belaagde jonkvrouwen in de processie, om
stuwd door maagdekens in witte klcedij,
waaraan vergulde vleugeltjes waren ge
naaid. Aan Albrecht Dürer, den bekenden
etser, danken we voorts dc vermelding, dat
bij de groote Lieve-Vrouwen-processic in de
Schcldestad meetrokken „dc heilige drie
Koningen, op groote kemels en op andere
zeldzame wonderdieren rijdende". Van deze
dieren naar wonderbare menschen is maar
dén stap en zoo betaalde Axel in 1510
„twee wildemans van Hulst", die daar „tor
proces-s ie kwam spelen", wat natuurlijk zeg
gen wil.- deelnemen aan de festiviteiten,
waartoe zij na afloop aanleiding gaf.
Deze laatste nicdedeeling toont reeds,
dat men uit andore plaatsen wist te be
komen, wat het eigen kerspel niet bezat.
Of moeten wc aannemen, dat Axelaren uit
menschclijk opzicht in hun eigen omgeving
niet als „wildeman" wilden optreden, maar
vellicht die van Hulst later wel een soort
gelijken wederdienst, wilden gaan bewijzen?
Hoe 't zij, dc dorpen hielpen elkaar. Dreig
de het, dat zij bij huil processie slechts een
„sackpipe" (doedelzak) konden laten spe
len. elders waren wel vrienden, die „luyt,
citer, vedel ende pipe" machtig waren en
tor opluistering overkwamen. En in 't dorp
je Hendrieken in 't graafschap Loon, waar
men jaarlijks een Geertrui-processie hield,
waarbij 't beeld dier heilige werd rondge
dragen, kwamen dan dc rederijkers uit
Borcliloon, de hoofdplaats van 'I graaf
schap, den luister der plechtigheid helpen
verhoogen. Een en ander toont, hoezeer
onze voorouders erop uit waren, hun ker
kelijke feesten ook openlijk zoo waardig
mogelijk Ie vieren. Te dien opzichte be
stond onder hen ccn edelen wedijver.
Behoudens op enkele plaatsen Laren
b.v. met zijn St. Jans-processie waar nog
openbare, ommegangen bestonden toon we.
onze eerste Grondwet kregen, zijn alom alle
kerkelijke feestelijkheden teruggedrongen
naar
besloten plaatsen,
wat groote inperking meUzich meegebracht
heeft. Met name worden thans allegorische
personen niet, meer bij onze rondgangen
aangetroffen, tenzij alleen Gij dc H. Kinds
heid-processies. Daarbij komen nog wel al
lerlei figuren uit verre landen en ook kin
derlijke nabootsingen van geestelijke perso
nen te pas, gelijk aardige, foto's vaak aan-
toonen. In 't algemeen echter zijn do tijden
er niet naar, om de aloude ommegangen
weer in eere te herstellen gesteld dat
het mocht. Wat voorheen strookte met de
gevoelens der gansche burgerij, zou nu door
maar al tc velen niet begrepen, daardoor
niet gewaardeerd on afgekeurd worden,
j Veel Roomsche blijheid moet zoodoend©
onder den dekmantel blijven wat jam-
I mer is. AJO.
