29ste Jaargang
ZATERDAG 22 JUNI 1929
No. 6211
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
VERKIEZING VOOR DE TWEEDE KAMER
STEMDAG WOENSDAG 3 JULI 8—5 UUR
BUITENLAND
BINNENLAND
BERICHT
KERKNIEUWS
ACADEMIENIEUWS
e £cicbelve 6ou^cmt
DE ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onzo Agenten 20 cent per weck f 2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor do Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
vooruitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent p?r regel
Voor Ingezonden Mcdcdeclingcn wordt
het dubbele van liet tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
Wij kunnen ons niet bemoeien met de politiek.
Maar wij kunnen nooit verhinderen, dat de poli
tiek zich met ons bemoeit X' Met ons als staats
burger en ook met ons als Katholiek!
In den Kieskring Leiden is No. 1 van lijst 8
de heer A. C. A. VAN VUUREN.
Dit nummer bestaat uit vijf bladen,
waaronder geïllustreerd Zondags
blad.
V Voor de vrijheid.
De invloed van de Katholieken in ons
vaderland zal de ware v r ij lie id. niet
beknotten, maar daarentegen bevoi'deren.
Wij eischcn op vrijheid voor onszelf.
Maar wij gunnen ook de vrijheid aan ande
ren voor een eerlijke beleving van een eer
lijke overtuiging.
Wij erkennen, dat in een land met een
gemengde bevolking als het onze. een zoo
groot mogelijke vrijheid natuurlijk
door de voorschriften van rede en zeden
beperkt een noodzakelijkheid is voor
een goedo en behoorlijke samenleving.
Mochten alle partijen dab met ons er
kennen.
Voor die vrijheid gaat ook 'onze strijd
aan de stembus.
Vrijheid 1 Bij ons geen leuze, maar,
voorzoover ;t van ons afhangt, werkelijk
heid!
Op één terrein, waarop wij de vrijheid
voor onszelf en voor anderen zoo vol
ledig mogelijk wenschen, vestigt de „Gel
derlander" de aandacht. Het is het terrein
der v r ij c ziekenhuisverpleging.
Wij lezen in ons program:!
„Een zoodanige regeling van de
overheidsbemoeiing op het gebied der
Volksgezondheid en ziekenverzorging,
dat de confessioneele vcrcenigingen
en inrichtingen 'onafhankelijk van an
dere vereenigingen of instellingen,
naar eigen beginsel, zich vrij kunnen
ontwikkelen en werkzaam zijn."
Kaar aanleiding hiervan schrijft ge
noemd Nijmeegsch orgaan:
„In de toekomst staan nieuwe regelin
gen op het gebied der ziekenverzorging
ons te wachten. De ziektegeldverzekering
is in de Tweede Kamer al behandeld en
de verdere organisatie van de sociale ver
zekering zal ongetwijfeld, evenals in
Duitschland, zich ook uitstrekken over
geneeskundige behandeling. De betcekenis
der verzekcringsoi'ganen zal toenemen en
zij zullen hun macht weten te gebruiken.
Het Algemeen Mijnwerkersfonds geeft al
eeiï voorbeeld van de willekeur, waarmee
een inrichting voor ziekteverzekering te
werk kan gaan; de leden missen vrije
keuzo van ziekenhuis en worden zelfs 25
K.M. of meer getransporteerd naar een
bepaalde inrichting., We behoeven dus
heelemaal niet aan Mexico of Rusland te
denkeil om in te zien, dat bij een nieuwen
toestand, geschapen door do uitbreiding
der verzekering, nieuwe potentaten den
toegang tot menig R. K. ziekenhuis kun
nen afsnijden.
Bij het samenstellen van nieuwe wetten
op dit gebied moet derhalve ook rekening
gehouden worden met do belangen van
onzo R. K. ziekenhuizen, waarin met liefde
zieken cn getroffenen verpleegd worden
en dus ook met do werkelijke belangen
der verpleegden zelf. Dat ziekeninriehtin-
gen onder toezicht gesteld worden, kan
geen kwaad, maar bij elke mogelijke wet
telijke regeling moet de kans gegeven
worden, dat zij zich vrij kunnen ontwikke
len en werkzaam zijn. Ook de belangen
der R. K. ziekenhuizen zijn dus aan de R.
K. Staatspartij toevertrouwd cn een kraclfc
t-igc R. K. Staatspartij zal deze het bosT
kunnen behartigen. En zoo komt er een
verband tusschen stembus en ziekenver
zorging; hoe meer stemmen op de R. K.
hjst, des te moer kans op een goede wette
lijke regeling' van de laatste.
Ook om deze reden dus op voor onze
Katholieke Staatspartij.
Op voor het doen doordringen onzer
beginselen ten bate ook van de lijden
de menschlieid".
Op voor de waarachtige vrijheid!
Op dus voor lijst S!
VAN HET VATICAAN
De Paus komt voor de radio.
Een boodschap aan heel
de wereld.
Kaar uit Rome aan de „Croix" gemeld
wordt, zal Z. H. de Paus, zoodra het draad
loos station van de „Citta Yaticana" ge
reed zal zijn, per radio een boodschap tot
do heele wereld richten.
De stem des Pausen zal dan volgens
een verklaring van den bouwer van het
station, markies Marconi zelf zelfs bij
onze tegenvoeters worden gehoord.
VOLKENBOND
De Int. arbeidsconferentie.
Aangenomen conventies cil
a a n b e v e li n g e n.
De Internationale Arbeidsconferentie
nam gistermorgen de questionaive over
den arbeidstijd van handelsbedienden met
92 tegen 15 stemmen aan en besloot daar
na met 103 tegen 17 stemmen, dit onder
werp op de agenda voor de conferentie
van 1930 te plaatsen'. De vereischte meer
derheid van Weederden was daarmee
ruimschoots bereikt.
De algenieene aanbeveling voor de voor
koming van bedrijfsongevallen werd in
tweede lezing met 100 tegen 12 stemmen
aangenomen. De conventie, die- de ver
plichting voorschrijft, het gewicht van
zware lasten, dio tc water worden ver
voerd, duidelijk zichtbaar daarop te ver
melden, werd in laa/tste lezing met 9S te
gen 21 stemmen aangenomen.
De 'aanbeveling, waarbij wordt voorge
schreven, dat leveranciers van machines
deze van de vereischte veiligheidstoestel
len moeten voorzien, werd met 87 tegen 28
stemmen in tweede lezing aangenomen.
De conferentie nam daarna in tweede
lezing de conventie voor de beveiliging
van havenarbeiders aan met 84 stemmen
tegen 22 stemmen. De Nederlandsche regee-
ringsgedelegeerdo en de Nederlandsche
arbeidersgedclegeerdc stemden voor, de
werkgeversgedelegeerde Valstar stemde
tegen.
De aanbeveling, waarin de conferentie
aandringt op wederzijdsche erkenning van
inspectie-certificaten van schepen werd
met 100 stemmen vóór en geen tegen aan
genomen.
Ook werd de tweede aanbeveling der
commissie voor do havenarbeiders aange
nomen, waarbij de conferentie de wcnsche-
lijkheid uitspreekt, dat de regeeringen bij
het uitwerken der reglementen voor dc
beveiliging der havenarbeiders overleg ple
gen met de arbeiders- en werkgeversorga
nisaties.
De conferentie werd gistermiddag be
ëindigd.
Afscheid Prof. van Hamel.
Als Volken bondscommissaris
van Dantzig.
Dinsdag heeft in het oude raadhuis van
Dantzig de officaeele afscheidsmaaltijd
plaats gevonden voor den aftredenden Imo
gen commissaris van den Volkenbond, prof.
inr. J. A. van Hamel.
Ka een redo van den president van den
Senaat, Sahm, waarin liij er den heer Van
Hamel mee gelukwenschte dat hot hem
nog in do laatste dagen gelukt was weder
om een moeilijk vraagstuk door bemidde
ling op te lossen (het betrof de regeling
inzake dc kennis van het Poolsoh van de
spoorwegbeambten van Dantzig) hield prof.
Van Hamel een afscheidsrede, waarin hij
verklaarde, dat hij on zijn familie steeds
gaarne aan het verblijf in Dantzig zullen
terugdenken.
Prof. Van Hamel dankte den president
van den Senaat voor dc door liem aan Ne
derland gewijde woorden, gewaagde van de
levendige belangstelling, welke men in Ne
derland voor Dantzig koestert- cn meende
bij zijn werkzaamheid te Dantzig niet al
leen in den geest van den Volkenbond,
maa-r ook in Ncderlandschen geest gehan
deld to hebben. Een vergelijking makend
tusschen de overeenkomende karakter
eigenschappen van Nederland en Dantzig
zeide de aftredende hoogc commissaris o.a.
dat de Nederlanders vrienden zijn. van een
eerlijk, ondubbelzinnig openbaar leven.
Itriges zijn hun vreemd en Nederland is
zeer sterk een land van den goeden wil.
Spr. was or steeds van overtuigd geweest
en bleef dit, dat ook slechts door dezen
geest van den goeden wil Dantzig verder
zou gedijen en eindigde met zijn glas op te
heffen op het welzijn van de Vrije Stad,
den president van den Senaat en dc rc-
gecring van Dantzig.
ONTWAPENING.
EEN ALGEMEENE VL00T-
CONFERENTIE.
Mogelijk binnen 3 a 4 maanden.
In Amcrikaansche regeering-slaingen be
oordeelt men dc vooruitzichten voor een
algemeeno vlootconfcrentie zeer gunstig
en acht men dc bijceiiroeping van zulk een
conferentie'binnen 3 a 4 maanden zeer wel
mogelijk.
De verklaringen der Engelschc cn Ja-
pansche regeeringen hebben op het staats-
departement tc Washington een uitsteken
den indruk gemaakt. Aangezien de bcido
laatste groote vlootconferenties door de
Vereen. Staten zijn bijeengeroepen, acht
men het wenschelijk, dat ditmaal Enge
land heb initiatief zal nemen.
DUITSCHLAND
Het kabinet en het plan-Young.
Aanvaard als grondslag
voor eon Cton'f erentie der
regocringen.
Onder leiding van den minister van bui-
tenlandsehc zabnq dje in plaats van den
rijkskanselier, die ziek is-, het voorzitter
schap bekleedde, had gistermorgen een ka
binetszitting plaats. Stresemann bracht
rapport uit over dc zitting van den Volken
bondsraad tc Madrid cn over dc te Parijs
gevoerde politieke besprekingen. In aan
sluiting hiermee bepaalde het kabinet zijn
standpunt ten aanzien van het rapport der
deskundigen van 7 Juni. Het volgende be
sluit werd genomen: De rijksregeering is
bereid het op 7 Juni te Parijs door de des
kundigen onderteekende plan tot oplos
sing van het schadcvergoedingsprobleem
te aanvaarden als grondslag voor een
conferentie der regeering. In noodzakelijk
verband hiermee moet tegelijkertijd de al-
geheele liquidatie der nog uit den wereld
oorlog hangendo vraagstukken worden tot
stand gebracht-.
ENGELAND
MacDonalcl en Sovjet-Rusland.
Heb rogecringsblad de „Daily Heralcl"
bestempelt do geruchten, dat MacDonald
de besprekingen met Rusland over de her
vatting der diplomatieke betrekkingen wil
uitstellen, totdat een accoord met dc V. S.
is bereikt, als nonsens. Er bestaat geener
lei reden voor een dergelijk uitstel. Dc eer
ste stap naar een hervatting van de diplo
matieke betrekkingen wordt zoo spoedig
mogelijk gedaan on is dit geschied, dan
zullen do onderhandelingen over een ver
drag tot regeling van dc tusschen de beide
landen hangende geschillen weer opgevat
worden, waar zij in 1924 werden afgebro
ken. Speciaal wordt erop gewezen, dat do
sovjet-regeering c-ens en voor altijd is er
kend, zoodat dc besprekingen slechts loo-
pen over een hervatting der diplomatieke
betrekkingen.
Wat de verhouding met de Ver. Staten
betreft wijst het blad op het gezegde van
den premier, dat hij er geen gras over zal
laten groeien. Er zijn echter nog meer be
langrijke buitcnlandsche problemen, dio op
gelost dienen te worden. Het blad meent,
dat binnen de eerstvolgende weken het Rijn
land niet- alleen door de Britsche, maar ook
door de Franschc en Belgische troepen ont
ruimd zal kunnen worden.
Als een van de eerste punten op heb pro
gram van minister Henderson staat ver
der de aanvaardiug van de facultatieve
clausule van het Perm. Hof van Intern. Ju
stitie, doch hierover moeten eerst de do
minions worden geraadpleegd. «Tel."
MEXICO.
KERK EN STAAT IN MEXICO.
Het antwoord van den paus teleurstellend?
Een Reuter-bericht uit Mexico meldt:
Naar verluidt, is er een antwoord van
den Paus ontvangen betreffende den voor
genomen grondslag tob regeling van. het
conflict tusschen Kerk en Staat in Mexico.
Dc boodschap vuil den Paus schijnt ech
ter niet van dien aard, dat dc onderhande
lingen daardoor vergemakkelijkt zullen wor
den cn er bestaat dan ook groote bezorgd
heid, dat de onderhandelingen op hét doodo
punt zullen komen, aldus Reuter, voor wiens
rekening wij overigens deze bijzonderheden
laten.
ROEMENIE
HET CONCORDAAT MET DEN H. STOEL
Na acht jaar onderhandelen.
Nadat het concordaat tusschen Roemenië
cn heb Vaticaan reeds door dc kamer cn
den senaat was geratificeerd, is thans ook
de goedkeuring door den regcntscliapsraad
gevolgd.
Het concordaat, dat thans van 'kracht
«geworden is, heeft voor dc Katholieken
van Roemenië een geweldige betcekenis,
niet alleen uit het oogpunt van algemeeno
politiek en om dc .regeling der betrekkin
gen tusschen Roemenië cn den II. Stpel,
maar vooral ook, omdat daarin geregeld is
de rechtspositie van. 3 millio.en Katholieken,
die tot de meest verschillende ritussen be-
hooren.
Dc. onderhandelingen hebben acht jaar
geduurd; de Apostolische nuntius mgr.
Dolci, heeft op dc incest energieke wijze
zijn taak vervuld. Ondanks dc goede bcdoeT
lingen der Roemeensche regeering, moesten
de onderhandelingen vaak onderbroken
worden om de vooroordeelcn weg te nemen
der schismatieken, die het overgroote deel
der bevolking uitmaken. Doch langzamer
hand is men tot overeenstemming gpkomen,
cn in 1927 had tc Rome de ondertcekcning
plaats door den minister van ecredienst
Avcrcscoe, namens de Roemeensche regee
ring en door kardinaal" Gasparri namens
den H. Stoel.
Toen de.regeering van Averescoe was af
getreden, vroeg en verkreeg hot kabinet
Bratianoe nog eenige ophelderingen betref-
lende de rechtspersoonlijkheid der Katho
lieke Kerk in den Roemecnschen staat en
do regeling der confessioneele scholen.
De groote betcekenis van dit concordaat
ligt ook in het feit, dab er voor den eersten
keer in een land met een overwegend
schismatieke bevolking een algemeen en
definitief statuut betreffende den Katholie
ken ecredienst i£ vastgesteld.
Want heb concordaat met Joego-Slavië
betreft alleen den Latijnschen ritus, terwijl
met Tsjecho-Slowakijo voorloopig slechts
ecu „modus vivendi" is getroffen.
EERSTE KAMER.
Financiecle verhouding tusschen
het Rijk en de gemeenten.
De regeling van "do financiecle verhou
ding tusschen het Rijk cn de gemeenten
zal dan toch niet worden afgedaan voor
de Tweede Kamerverkiezingen.
Dc Kamer vond een week te kort voor
de bestudeering der Memorie van Ant
woord; zij vond dat het ontwerp niets te
maken heeft met den uitslag der verkie
zingen; Minister dc Geer zei dab de Regee
ring tot de overdracht der portefeuilles be
reid is heb ontwerp tc behandelen op ij-dc-
ren werkdag op ieder uur van het etmaal.
En dus zal het nu zijn op 10 Juli.
Dan komt ook het suikerwetje van den
heer'v. d. Heuvel aan de beurt.
In enkele uren heeft de Eerste Kamer
zich verder door haar agenda heengesla
gen, nadat, de aardolic-ontginningsoverccn-
komst met den heer J. A. Hoogenboezen
met de stemmen van 7 sociaal- cn vrijzin
nigdemocraten togen was goedgekeurd.
GELDELIJKE STEUN VOOR DE
VERKIEZINGEN.
Het is aan het Secretariaat der R. K.
Staatspartij gebleken, dat er verschillende
personen zijn, die gaarne ccno bijdrage
voor den poliliekcn strijd willen beschik
baar stellen, doch die niet juist weten
waarheen hunno bijdrage te zenden.
Er' zijn tal van kleine gemeenten met
een uitsluitend Katholieke bevolking, waai
de politieko strijd betrekkelijk weinig
finantieelc kosten met zich brengt. Elders
is do strijd zooveel zwaarder!
Personen, die dus door hunnen steun
mede willen helpen aan dc overwinning
dér R. K. Staatspartij den 3en Juli a.s.;
kunnen hunne bijdragen storten op de post
rekening van den tweeden secretaris van
de R. K. Staatspartij, Mr. II. Kolfschoten,
Frankenslag 8, Den Haag, gironummer:
125624. Desgcwcnscht kan een bijzondere
bestemming aan de bijdragen worden ge
geven. Het Partijsccrcturiaat zorgt or dan
voor, dat dc steun daar komt, waar dc ge
ver zulks bedoeld heeft.
Wij willen hieraan, toevoegen, dat in
Leiden financieelen steun nog hoogst noo-
dig is.
En wij zouden het op prijs stellen, als
in „kleine gemeenten" aan dc R. K. Kies-
vcreeniging in Leiden word gedacht.
Intussclien herinneren wij aan dc col
lecte op morgen aan de Hartebrugskerk
tc Leiden. Mogen dc parochianen van dc
Hartebrug met do daad ioonen, dat zij
een geldelijk offer over hebben royaal!
voor het algcmcenc Katholiek belang
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
In Amerikaansche kringen, acht men de
bijeenrceping van een algemcene vlootcon
ferentie binnen 3 a 4 maanden mogelijk.
Het antwoord van den Paus inzake het
confiict in Mexico zou teleurstellend zijn.
BINNENLAND
Overlejden is het oud-lid der Tweede Ka
mer de heer P. F. Fruytier. (2de blad).
De oprichting van een herdenkingsfonds
voer overledenen. (2de blad).
De loting voor den dienstplicht. (2de
blad).
Met Communisme in de fabrieken. (3de
blad).
HET PROEF-STEMBILJET
Een model-stembiljet is bij dc propa
ganda van groote waarde. Het aantal ver
keerd of ongeldig uitgebracht zal zeker
veel minder zijn, als de kiezers thuis eerst
het stembiljet kunnen beatudceren.
Meerdere Kicsvcrecnigiilgcu hebben ons
reeds model-stembiljetten Ier algenieene
verspreiding besteld.
Wij wijzen er op, dat bestellingen spoe
dig, vóór Woensdag, moeten gedaan wor
den.
Zij, die zich met 1 Juli op De
Leidsche Courant" wenschen te
abonneeren, ontvangen de voor
dien datum verschijnende num
mers gratis.
DE ADMINISTRATIE
van een goeden uitslag der a.s. Kamerv er
kiezing.
Wij mogen de p r o p a g a n d i ,s I c n
onder ons niet lateni staan zonder de on
ontbeerlijke finanliccle hulp.
Dc' parochianen van de Hartebrug wil
len morgen tooucn, dat zij begrijpen en
waardceren de groote betcekenis der poli
tiek cn dus inzien de noodzakelijkheid van
politieke propaganda.
COLIJN 60 JAAR.
Vandaag viert do lieer H. Colijn, leider
A.-11. partij cn lid der Eerste Kamer, zijn
GOsten verjaardag.
Ter gelegenheid -daarvan ontving hij lie
den tal van telegrafische en schriftelijke
geluk wenschen uit allo oorden des lands,
niet het minst uit dc A.-R. kringen.
PROFESSOR VERHAAR.
Naar wij vernemen, geeft dc toestand
van proi'. Verhaar redenen tot tevredenheid.
Er blijft een langzame vooruitgang tc
constatccren.
Bij een onjuist bericht in het ochtend
blad van dc „Msbd." van lieden stond abu
sievelijk als- bron vermeld'dc „Leidsche
Courant",
Audiëntie.
D. H. dc Bisschop van Haarlem zal
Donderdag cn Zaterdag van dc volgende
weck geen audiëntie vorlcon.cn.
LELDEN'. Geslaagd:
doctoraal examen Roniaansclic taal en
letterkunde mcj. J. Hutnscld (Zeist);
candidaalsexamcn Arische taal en lette
ren dc lieer A. J. Bernct Kampers (L c i-
d en);
doctoraal examen rechtsgeleerdheid de
heer I. v. Woerden M-a
