DONDERDAG 16 MEI 1929 No. 6173 DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN at G ritiL»: 75 BUITENLAND BINNENLAND 20ste Jaargang 3)e ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal juico per postf2.95 per kwartaal ,t Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- jjgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij 3ruit/be taling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent. Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeclingen wordt het dubbelo van het tarief berekend Kleine advertentiën, van ten hoogsto 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en verhuur, koop en verkoop f 0.50 t nummer bestaat uit drie bladen ink Een verkiezingsleus. Iet is al weer cenige maanden gele dat de leider der Roomsch-Katho- kc fractie in de Tweede Kamer zich bij opening van den R.-K. partijraad in zen zin uitliet: In sommige landen is het goed een verkiezingsleus aan te heffen, maar in ons land is dat niet noodig. Groote staatkundige vraagstukken zijn hier voorloopig niet aan de orde. Wij heb ben hier geen twist over een monar chaal of republikeinsch stelsel, over algemeen kiesrecht of dergelijke. Van daar dat wij hier niet met een verkie- zingskreet voor den dag kumien ko men. stelling is voor betwisting heel erg Er zijn y uit i andere groote staatkundige jesties, dan het algemeen kiesrecht en regeeringsvorm". Udus „Het, Handelsblad" van gister- ad. n dan wordt er verder wat gepraat f, het bestaan van „andere groote :undige vraagstukken", ifjj willen de juistheid daarvan geens- betwisten. Jfaar met belangstelling hebben wij het tikel verder gelezen, om 'ns te zien, elke dan de verkiezingsleus kan zijn van liberalen, van den Vrijheidsbond. En het einde van het artikel werd onze igstelling bevredigd. Neen, mgr. Nolens' stelling, dat geen groote staatkundige vraagstuk ken onze aandacht 'vragen, is onjuist. En ook de bewering, dat er dus geen ruimte is voor een verkiezingsleuze. Er is een leus denkbaar en reeds aan geheven, die het doel voor ons volk en onzen tijd zuiver stelt: voor na tionale eenheid en internationale sa menwerking. Of dit de verkiezingsleus moet worden a den Vrijheidsbond, welen wij niet. het zou er dan een zijn, die algemeen ïi worden gebruikt, één die niet zoo él veel zegt. De datum van 3 Juli nadert. En propa nda wordt er gevoerd door verschil- ïde partijen, om een zoo goed mogelijk Dces aan de stembus te bereiken. Dat onder de onzen niemand zich rugtrekke van de taak der propaganda, -rtoc hij zich door zijn gaven en ge- Kktheid geroepen moet achten. Alle Katholieke kiezers en kiezeressen letcn op 3 Juli stemmen op de Katholieke st! Dat is óók een verkiezingsleus, or onze propagandisten! DUITSCHLAND Berlijn en Moskou. In verband met de verkoeling in de be- ekkingen, welke sinds eenigen tijd valt te nemen tusschen Rusland en uitschland, die elkander indertijd onder in gemeenschappelijken druk van buiten Rapallo vonden, mag men met eenige 'langstelling uitzien naar dc verdere ont- ikkeling van de kwestie tusschen Moskou Berlijn, ontstaan in verband met de itsche protesten tegen Russische inmen- ng in Duitschc aangelegenheden (zoo bijv. •d rede van den Russischen minister van tegen „het z.g. democratische nitschland" en tegen den Berlijnschen •ofdcommissaris van politie in verband dc 1-Mei-viering). Over de rol van ®skou achter de coulissen bij dc Berlijn- Mei-onlusten werd in het Duitschc rotest gewezen, hoewel deze natuurlijk e.n achtergrond vormen van dc ontstem ds in Duitschland. In de Duitschc pers worden verbitterde Schouwingen erover gehouden, dat Sov- t-Rusland blijkbaar weinig waarde meer ?cht aan dc vriendschap met Duitschland dis dc Engelschc zakenlieden te Moskou [aren (welk voorbeeld de Amerikanen zich Mns gaan haasten na te volgen). Tli. Wolff beëindigde dezer dagen een "tikelwaarin hij erop wees hoe proble matiek dc Duitsch-Russische betrekkingen worden, met de woorden: Een eerlijke verdragsverhouding met Sovjet-Rusland zou nog steeds nuttig en wenschelijk zijn. Wij moeten ons terugtrek ken, wanneer alles slechts maskerade blijft. OOSTENRIJK. De communistische agitatie. Een nieuwe centrale ontdekt. De Weensche politie heeft opnieuw een organisatie Aan HongaarSthc communisten ontdekt, die met Moskou en vooral met Bela Kun in verbinding stonden. De organisatie ging zeer voorzichtig te werk, o.a. werden steeds schuilnamen ge bruikt. Een relatie met het sovjet-gezant schap of dc handelsvertegenwoordiging tc Weenen kon ook ditmaal niet bewezen worden. Tot nu toe zijn vier personen voorloopig door de politie achter s-lot cn grendel ge zet. Onder hen bevindt zich ook de leider van het bureau voor de communistische pro paganda in Hongarije te Weenen, een der gevaarlijkste leden der communistische par tij. Deze. heeft indertijd een belangrijke rol gespeeld bij de communistische onlusten in midden Duitschland. Zijn verbindingen met Moskou liepen over Berlijn. Hem was de organisatie der communisti sche propaganda in Hongarije opgedragen. Te Moskou zal binnenkort een vergade ring 'van communistische leiders plaats hebben, dio zich uitsluitend met dc revolu tie in Hongarije zal bezig houden. Dc cen trale commissie te Moskou hechtte er de grootste waarde aan, dat de agenten van Bela Kun, die zich in het geheim in Hon garije ophouden, persoonlijk rapport over den stand der communistische propaganda in Hongarije zullen uitbrengen. De gearres teerden hadden opdracht, om den weg vbor de reis van deze agenten van Hongarije naar Moskou gereed te maken. ITALIË DE REDE VAN MUSSOLINI, 's Pausen antwoord. De Paus heeft weinig tijd verloren laten gaan om te antwoorden op de passage -in de rede van Mussolini over de opvoedings kwestie. Bij het ontvangen van een deputa tie van een der katholieke colleges ver klaarde de Paus deze gelegenheid aan te grijpen om over de religieuze opvoeding te spreken, hoewel hij die gelegenheid in geen geval had gezocht. Indien zooveel schat ten van cultuur, beschaving en literatuur bewaard zijn gebleven gedurende de zg. donkere middeleeuwen, dan is dat, aldus de Paus, te danken aan de Kerk, dio in de meest barbaarsche tijden er in geslaagd is kunst en literatuur te beschermen. Van de vroegste tijden, aldus ging de Paus verder, hebben christelijke ouders be- giepen, dat het hun plicht was en ook hun eigen belang, om van die schatten van christelijke opvoeding welke dc Kerk te hunner beschikking stelt, te profitecren. Twee feiten van de grootste beteekenis staan vast. Aan den eenen kant, dat de Kerk zich als gids en opvoedster ter be schikking stelt van de gezinnen cn ander zijds, dat de ouders zich haasten om hun. kinderen bij honderden en duizenden aan de hoede van de Kerk toe te vertrouwen. Deze twee feiten bewijzen, dat de taak van do opvoeding bovenal en in do eerste plaats toebehoort aan de Kerk en aan het gezin. De staat, zoo ging de Paus verder, kan zeker niet en behoeft zich ook niet afzijdig te houden van de opvoeding zijner onder danen, doch zijn.taak is slechts te helpen, waar het individu en het gezin zichzelf niet kunnen helpen. Do staat is cr niet om het gezin te doen verdwijnen; dat zou ab surd zijn en tegen de natuur, want het gezin gaat vooraf aan den staat. De slaat moet dus slechts aanvullen, waar dat noodig is en moet de heilige rechten der Kerk res pecteeren. BRITSCH-INDIE Dreigende situatie te Bombay. Gevochten tnssch on stakers on politie. Eenige duizenden stakers ie Bombay verzamelden zich gisteren voor dc poorten der spinnerijen en verlangden huil loon over April, hetwelk dc werkgevers weiger den tc betalen als de stakers den arbeid niet hervatten. Er ontstonden vechtpartijen met do politie, die door de stakers met steenen werd gegooid, waarop een der po litic-patrouilles het vuur opende. Hierdoor werd evenwel niemand gewond, doch er vielen verscheidene gewonden, doordat de politie genoodzaakt was eenige charges met- den gummistok uit tc voeren. Eenige groe pen stakers wisten door te dringen tot de fabrieksterreinen, waar zij opnieuw beta ling van lnm loon eischten. Aut-o's met Britscho troepen patrouilleeren door do fabriekswijk, waar de situatie dreigend is. Er zijn verscheidene personen gearresteerd. AFRIKA. De strijd in Marokko. Twee overvallen. In Marokko duren do gevechten, die te gelijk met de militaire voorjaars-manoeu- vres begonnen zijn, voort. Volgens het laatste communiqué heeft een bende van 300 man onverwacht een Fransehen militairen post aangevallen. Slechts met. veel moeite cn de hulp van talrijke gevechtsvliegtuigen gelukte het don aanval af te .slaan. Aan Frahsche zijde zijn drie man gedood, terwijl de aanvallers veertien dooden eir talrijke gewonden op hel slagveld achterlieten. Een tweede ovortal van een inboorlin- gendorp, door een anderen omstandigen stam ondernomen, werd eveneens afgesla gen. CHINA. Opstandige beweging »'n het binnenland van Mongolië. In het binnenland van Mongolië is thans een opstand tegen dc Nanking-rcgeering uitgebroken, naar aanleiding van dc om standigheid, dat de rcgccring geweigerd heeft de zelfstandigheid van dit gebied te erkennen. Zij heeft troepen aan dc Chi- neesch-Mongoolschc grenzen samen ge trokken. Dc opstandelingen hebben onder leiding van roodc officieren dc stad Pynlo bezet, waarbij dc bevelhebber der Xan- kingtroepen, generaal Mynaoe, gevangen genomen werd. De opstandelingen zijn van plan ook een opstand in Kalgan uit te lok ken. De bestrijding der beweging onder vindt in zooverre moeilijkheden, dat het zenden van troepen van Nanking uit naar het binnenland van Mongolië groote in spanning vergt. MEXICO. Een drankvehod ;n Mexico. Met uitzondering van w ij n c n bier. President Portes Gil heeft zijn voorne men aangekondigd om eventueel een ver bodsbepaling in te dienen voor het ge bruik van alle alcoholhoudende dranken, met uitzondering van wijn en bier, wrelke alleen aan volwassen personen van het mannelijk geslacht zouden mogen worden geschonken. Er is een nationale anti-alcohol-commis- sie, onder voorzitterschap van den minis ter voor openbare gezondheid benoemd, die 20 Mei a.s. haar werkzaamheden in Mexico zal beginnen. TWEEDE KAMER. Armenraden. De zaak-Vrijman, Het wetsontwerp tot wijziging der Ar menwet met de bedoeling om de samenstel ling en werkwijze der Armenraden in ver band met de opgedane ervaring op enkele punten te wijzigen, heeft op zijn beurt evenals den vorigen dag liet amendement- Sannes op het wetsontwerp tot wijziging der Ouderdomswet ten voordeele van de echtscheiding aanleiding gegeven lot een tijdelijke Coalitieherstel. De heer Vos van den Vrijheidsbond be proefde in de Armenraden ccn overwegen de positie te bezorgen aan de overheids- armenzorg, zulks geheel in strijd met dc traditie en opvatting in ons1 land, waar steeds de voorkeur is gegeven aan dc ker kelijke en particuliere liefdadigheid. Hij kwam met een amendement om het moge lijk te maken dat dc burgcrlijko Armbestu ren ten hoogste de helft der bestuurszetels in de Armenraden zouden kunnen bezetten in plaats van ten hoogste een derde dier zetels. En dat amendement kreeg alle stem men van alle Linkschc leden, terwijl alle Rechtsche leden tegen waren. Daarna was aan de orde het bekende ge- val-Vrijman, waarbij opnieuw op buitenge- woonkrachtige gronden door gezaghebbende leden werd aangetoond, dat de heer Vrij man liet ongelukkige slachtoffer werd van practijken, die zoo algemeen waren, dat ze zelfs als geoorloofd werden beschouwd. De commissie door dc Kamer inge steld had in haar geheel als haar oor deel uitgesproken, „dat dc rcgcering bij het beantwoorden van de vraag, welke houding zij moet aannemen ten aanzien van door adressant, ten behoeve van den staat, ge sloten leeningen, in ruime mate met over wegingen van billijkheid rekene". Een des betreffende toezegging liceft de regeering gedaan, waarop deze conclusie er zonder hoofdelijke stemming is doorgegaan. Do meerderheid der commissie (van welk drie tal overigens alleen mej. Groenewcg aan wezig was) had bovendien van de Kamer de uitspraak gevraagd, dat „het aan adres sant verleende ontslag behoort te worden gewijzigd in een eervol ontslag". Ofschoon deze meerderheïdsconclusie niet slechts be streden is door minister De Geer, maar ook door dc minderheid der commissie (de hoe ren Tilanus en Beumer) mitsgaders door do liecren Van Gijn en Schaper; ofschoon de minister heeft laten doorschemeren, dat zoodanige uitspraak vermoedelijk geen en- kol gevolg zou hebben, aangezien hij betwij felde, of de Kanier moreel bevoegd was, dergelijken aandrang te oefenen op de re- gocring, die voor dc administratie verant woordelijk is; ofschoon ten slotte de minis ter de conesquentie vreesde van een uit spraak, die den waan zou kunnen voeden, dat- valsche declaraties niet zoo erg gevon den worden, is deze mecrdcrheidsconclusic er met 43 tegen 28 stemmen doorgegaan. Te gen stomden alle liberalen cn antirevolu tionairen, eenige christelijk-historischen, do katholieken Van Vuuren, Van 8asse van Yssclt cn Ruys de Beerenbrouck, mitsga ders dc heeren Lingbeck, Kersten en Scha per. Minder bezwaar had dc minister tegen een motie-VanScliailc, waarin „een billijke genoegdoening" voor den heer Vrijman ge vraagd werd, met het oog op zijn langduri- gepreventieve hechtenis enz., mits (aldus jhr. Dc Geer) die genoegdoening zou be staan in een storting welke ook weduwen- pensioen verzekert, als de heer Vrijman vóór zijn 05ste levensjaar mocht overlijden Zoo zal die motie dus wel worden uitge voerd. Met 48 tegen 23 stemmen is zij aan genomen. VERKIEZING LID EERSTE KAMER. De opvolger van Jhr. Verheijen. Een novum in de zitting van het Centraal Stembureau. Do voorzitter van het Centraal Stembu reau voor de verkiezing van de leden der Eerste Kamer had tegen gistermiddag 4 uur een voor dc kiezers toegankelijke zit ting van dat stembureau uitgeschreven, in welke zitting voorzien moest worden in de vacature, ontstaan door-het overlijden van het lid der Eerste Kamer, Jhr. F. X. A. Verheijen. Hel Centraal Stembureau bleef echter tot bij halfzes in geheime vergadering bij een, waarna in openbare vergadering werd medegedeeld, dat tot lid der Eerste Ka mer is benoemd verklaard dc heer Ch. A. J. Frencken te Oosterhout (N.-B.). Xaar vernomen wordt, was dc langduri ge geheime zitting een gevolg van een ver schil van gevoelen, dat in den boezem van het Centraal Stembureau was ontstaan, omtrent dc vraag, wie als de eigenlijke opvolger van Jhr. Verheyen moest worden beschouwd, óf het Tweede Kamerlid inr. v. Sasse van Ysselt óf de heer Frencken. Do heer van Ysselt was destijds tot lid der Eerste Kamer benoemd verklaard, maar had voor de benoeming bedankt. De kwes tie ging er nu om, of de lieer van Ysselt bij een volgende vacature wederom geacht moest worden voor een benoeming in aan merking tc komen, welke mogelijkheid, zoo als men weet, bij de Tweede Kamer be staat. Het Centraal Stembureau heeft blijkens zijn beslissing deze vraag ten aanzien van dc Eerste Kamer in ontkennenden zin be antwoord. Naar verluidt zou het nieuw benoemde Eerste Kamerlid Ch. A. J. Frencken voor dez2 benoeming bedanken wegens drukke werkzaamheden als lid van Gcd. Staten van Noord-Brabant, waarna dan als opvol ger de heer van Best in aanmerking zou komen. Zooals men weet, verblijft deze laatste echter buitenslands, zoodat ook hij vermoedelijk niet in aanmerking zal wen- schen te komen. VIJFTIENDE WEST-FRIESCHE LANDDAG. De oplossing van het Romeinsche vraagstuk. Onder enorme belangstelling werd Dins dag tc Lutjebroek dc vijftiende West-Fric- scho Landdag gehouden. Van heinde cn verre waren do Katholieke West-Friezen naar Lutjcbroek getogen, de bakermat van Pieter Jong, om hun hart uit te jubelen over het groote feit: do oplossing der Ro- meinscho kwestie. In zijn openingswoord dccldo do voorzitter, burgemeester Com mandeur, mede, dat de eerste spreker dr. Mollcr niet aanwezig kon zijn. Tevens was bericht van verhindering binnen gekomen van liet Tweede Kamerlid v. d. Bilt. Inmiddels waren de lioogc gasten van den Landdag Z.E x c. Mgr. S ch oppa cn Z. D. H. Mgr. Aengcncnt aange komen. Voorafgegaan door een tiental Zouaven, welko voor deze gelegenheid weer in hun Zouavcnuniform gekleed waren, werden zij met een overweldigende ovatio ontvangen. Door Deken P. Huibcrts werden bcido hoogwaurdigheidsbekleeders toegesproken en verzekerd van de trouw cn aanhanke lijkheid van dc R. K. West-Friezen aan den H. Stoel. Daarna betrad pater Borro- maeus de Greevc O.F.M. het spreekge stoelte. VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Het antwoord van den Paus op de rede van Mussolini. Vreeselijke ontploffingsramp in een zie kenhuis te Cleveland in Ohio. Aantal doo den op 95 geschat. (Buitenl. Berichten en Telegrammen). De „Graf Zeppelin" hedenmorgen ge start voor den tocht over den Oceaan. (Luchtv. en Telegrammen). BINNENLAND. Gift van Z.H. den Paus voor de Zouaven. (lste blad). Een verkiezing van een iid voor de Eer ste Kamer, (lste blad). De Consecratie van de kapel van het St. Bonifacius-Missiehuis te Hoorn. (Kerkn., 2de blad). OMGEVING. In een vergadering van den gemeente raad van Noordwijk is de overleden bur gemeester herdacht. (3c blad). We zijn hier samengekomen, aldus spr„ omdat 'hel Luljebroek moest zijn. Lutje- broek dat zijn aaudeel leverde van dc 4000 Hollandsche Zouaven, Lutjebroek, de bakermat van Pieter Jong. Hier, waar 't standbeeld staat van den stocren strijder voor den Paus. Spr. richtte zich dan lot den Bisschop. We zouden U.D.H. hier niet gaarne heb ben gemist. Voelen met den Paus is voelen niet den Bisschop. Hel spert den spr. dat hij ter vergadering een ui'.cenzcliing dient io geven van de. Ronichische quae:.tie. Wij willen u zooveel mogelijk cone do. o op somming besparen, maar we v.-illcn uitsp e- ken v.at dc couranten oir, hebben verteld, wc willen uitvieren ons enthousiasme, wij willen de klaroenen van onze geestdrift steken onder de stralen ;n de schitterende Zonne. Do feiten der geschiedenis werden ge memoreerd, feiten tlic ons doei zivi do vergankelijkheid der aardscho tronen -- de vastheid van Petrus Stoel op dc rots. Wij hebben van Dr. Schaepman dc liefde tot den Paus geleerd. De jjapenhaat nam het geld terug van den gezantscbapspost te Rome. Wij zullen met het Goud van onze Liefde betalen. In z'n tweede gedeelte begint do begaaf de redenaar met tc zeggen, dat dc ka nonnen te Rome hebben gebulderd. Was dat dan een feest van zulk ccn importan tie De Paus weer Souvcrein. De klokken hebben gebeierd over onze lage landen. De Te Deums zijn opgestegen in onze ker ken. De Paus weer Souvcrein. Wat beteekent dit? Do Paus weer vrij! Wat deze vrijheid des Pausen beteekent, schetst spreker ver volgens. Gij, Zouaven, beleeft het gelukkig oogenblik dat gc dc overwinning kunt vie ren, dat uw kreet Viva el Papa-Re wordt overgenomen in gloeiende geestdrift door heel do wereld. Hot „Viva Papa-Re dat gc sl rijdende hebt uitgeroepen, het Viva cl PapaRc", dat Pieter Jong stervend-uitriep, in den naam des Vaders, van den Witten Paus te Rome, dio nu de witte vlag van vrede laat waaien over de wereld niet als de witto vlag van do Porte Pia de witte vlag van vrede. De witto Paus stuurt den. trein met levensmiddelen naar Rusland, dat ccn standbeeld oprichtte voor Judas; de witte Paus, voor wien dc Turken een standbeeld hebben opgericht. „Viva cl Papa-Re". Een donderend applaus barstte los. On der leiding van Evcrt Konig werd een feest-cantatc gezongen. Z. D. H. Mgr. Aengenent nam het woord, bedankte het Landdagbcstuur, bedankte het stoere Westfriczenvolk voor zijn' trouw aan den Paus en het Kerkelijk gezag deed do mcdcdeeling dat Z. II. «Ie Paus 3000 gulden had geschonken aun het Zou- avenfonds; dankte ook den pauselijken Internuntius en tenslotte dankte I). II. ook namens den Internuntius voor de lief de van Holland en vooral Westfriesland voor den Paus. Na liet einde zijner rede gaf Mgr. dc geknielde menigte zijn bisschoppelijke!! zegen. Door den pastoor van Lutjcbroek werd een kort dankwoord gesproken aan allen, die hadden medegewerkt om «lezen Ka tholieken Landdag zoo schitterend doen slagen. Na afloop celebreerde Mgr. Aengenent een kort Lof in dc parochiekerk, waar als diaken fungeerde deken Huibcrts, als sub diaken deken Jonkbloed, waanui de bis schop zegenend de Ice I

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1