MAANDAG 13 MEI 1929
No. 6176
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32 :-: LEIDEN
De toepassing der
Landarbeiderswet.
BUITENLAND
DE ZOMERTIJD
LUCHTVAART
|20ste Jaargang
!23
3)e
E ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal
jj onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
ranco per postf2.95 per kwartaal
et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
jjgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij
oruitbe taling. Afzonderlijke nummers 5 cent, met
Geïllustreerd Zondagsblad 9 cent.
Dit blad verschijnt eiken dag, uitgezonderd Zon- en Feestdagen II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 - REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Medcdeclingen wordt
het dubbele van het tarief berekend
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en
verhuur, koop en verkoop f 0.50
:aaj
iiiiii
jt nummer bestaat uit drie bladen
Id een circulaire aan de plaatselijke af-
dingen der R.-K. organisaties van boe-
f n cn tuinders en land- en tuinbouwarbeh
irs wijst het Bestuur van den Algemeenen
X Landbouwbedrijfsraad er op, dat
jt Verslag betreffende de takken
cost ressorteerende onder de Directie
inden Landbouw over 1927 (Verslagen
ededeelingen van de Directie van den
jndbouw 1928, No. 3) een overzicht voor
uit van de toepassing der Landarbei-
rswet.
dat hieruit blijkt, dat in het tijdvak
eerste 10 jaren na het in-werking-tre-
dezer wet (19191928) aan voorschot-
RAA ais toegekend een bedrag van 9.976.749
il is bijna 10 millioen gulden.
dit bedrag is ruim 11/2 millioen be
ad voor „los land" en ongeveer 8 mil-
voor „plaatsjes"»
Maar uit dit verslag blijkt ook, dat al-
de drie Noordelijke provincies on-
iui veer 63 pet. van de „plaatsjes" is uïtgege-
n. Van de tegen matige rente en op ge
er» Olijke af lossings voor waard en uit
oog Rijks schatkist verstrekte 8 millioen gul-
fLei D, ontvingen Groningen, Friesland
Zachte ruim 5 millioen, terwijl dc acht an-
provincies samen sleclits 3 millioen
[vingen.
Onder deze „achterlijke" provincies
k de beide overwegend Katholieke ge
sten Noord-Brabant en Limburg, terwijl
Ol Zeeland, waartoe een groot Katholiek
el van Zeeuwsch-Vlaanderen behoort,
ei zijn gering aantal uitgegeven „plaats-
i' opvalt.
hebben wij reeds zelf op dit
rschïjnsel gewezen.
Wij ontleenen nu aan de bovengenoemde
|v jSiculaire (onderteekend door voorzitter
i j. secr., resp. pater mr. dT. Borret S. J. en
r. H. van Haastert) het volgende:1
jHier is beslist een tekort aan te wijzen,
it zoo spoedig mogelijk moet worden aan-
vuld. Zeker! het aantal landarbeiders,
k| den zinder Landarbeiderswet, is in de
ovincies Groningen en Friesland
rente zeer groot. Maar ook elders in ons
ld zijn toch streken, waar heel veel ar-
iders, onder deze categorie vallende, ge-
stigd zijn zoo o.m. West-Brabant, het
eds genoemde Zeeuwsch-Vlaanderen, de
ide Hollanden en Utrecht.
Blijkbaar is in tal van streken van ons
ld waaronder er zijn met overwegend
itkolieke bevolking nog niet voldoen-
doorgedrongen het besef, van hoe groot
lang het is, zoowel voor de betrokken
llll reek zelf als voor het algemeen welzijn,
it mannen met arbeidskracht en arbeïds-
st, maar verder zonder eigen vermogen,
bezit kunnen! verwerven.
Niets beinvloedt meer de geheele levens
van den mensch dan de woning.
Daarom is het van zooveel belang ook
to landarbeiders die zeker tot de
eest sympathieke groep der arbeiders-
ivolkïng behooren in staat te stellen
a „plaatsje", als geheel eigen heerlijk
rit, in eigendom te krijgen.
Waarom in eigendom? Het door ons met
'oote instemming aangehaalde
van B. en W. der Geldersche gemeen-
Gendt, w-elke op dit gebied zoo prach-
baanbrekend werk heeft verricht, zal
J ||ft TT zeggen:
II Om deze vraag te kunnen beantwoor-
zal het noodig zijn de voordeelen ver
fden aan den eigendom eener woning
bet licht te stellen.
De allervoornaamste zullen wc aebter-
ilgend vermelden:
lo. Een eigen woning vertegenwoor-
voor den arbeider een niet-onaanzien-
Ök kapitaaltje, ze is 'voor hem ©en vast
goed, waarbij hij zijn geld belegt: als zoo
danig heeft de woning voor den arbeider
een financieele waarde, die niet gering te
schatten is.
2o. De woning heeft voor hem nog een
hoogere waarde, in zooverre zij is een mid
del tot zijn cultureele en moreele verhef
fing. Het bezit eener woning, die zijn vol
ledig eigendom is, waarover hij alleen on
beperkte heerschappij kan voeren, geeft
den arbeider meer zelfstandigheid en on
afhankelijkheid het verstrekt zijn gevoel
van eigenwaarde.
Dit verklaart ook mede het meermalen
geconstateerde feit, dat een arbeider, die
een woning bezit in eigendom, niet
toegankelijk is voor eenige revolutionnaire
propaganda.
„Zoodra de mensch iets waardevols het
zijne noemen kan, zegt Victor Catrein, zal
hij een verdediger zijn van de bestaande
rechtsorde". Dan immers heeft hij per
soonlijk belang bij het voortbestaan der be
staande maatschappelijke orde.
Daarom is het bevorderen van het klein-
bezit, vooral wanneer dit plaats heeft in
breeden lering onder de lagere standen, van
grooten invloed op hun politiek, sociaal en
economisch denken, is deze verspreiding
van het bezit een krachtig middel tegen de
verbreiding van het socialisme, anarchisme
enz. onder dc arbeiders.
De bewijzen van het bovenstaande zijn
genoegzaam in de geschiedenis te vinden.
3o. In niet mindere mate is de eigen
woning een voordeel van beteekenis,
omreden zij in hem opwekt en versterkt
den zin voor zuinigheid en spaarzaamheid
de prikkel immers tot sparen is grooter
voor den arbeider, die daardoor kans heeft
op den v r ij e n eigendom zijner wo
ning, dan voor hem, die alles op de' spaar
bank moet zetten: de eerste kan een nabij
liggend doel aan zijn spaarzaamheid stel
len; hij ziet de woning langzamerhand in
v r ij e n eigendom overgaanhij maakt
zich vrij den eigendom van het huisje, dat
hij kent, waar hij zich thuis voelt, dat hem
lief en dierbaar is.
Mocht, ook in die streken, waar onze Ka
tholieke organisaties van boeren en tuin
ders- en land- en tuinbouwarbeiders over
wegenden invloed bezitten, de overtuiging
toch veld winnen, dat een ruime toepas
sing der Landarbeiderswet een zedelijk en
maatschappelijk belang van de eerste or
de is.
Wij zouden TT daarom willen vragen al
Uw invloed ter plaatse aan te wenden om
het tekort in de toepassing dezer zoo heil
zame wet onverwijld en voor goed aan te
vullen.
Het komt. ons voor, dat het best en
Snelst tot dit doel leidende middel is, hier
toe plaatselijke Commissies van Samen
werking inzake toepassing der Landarbei
derswet in het leven te roepen en deze
Commissies samen te stellen uit vertegen
woordigers der Boeren- en Tuindersbon
den en der Land-arbeidersorganisaties. De
taak van deze Commissies zouden zijn om
overal, waar deze nog niet bestaan, vcreeni-
gingen of stichtingen „uitsluitend ter
bevordering van de verkrijging van onroe
rend goed door landarbeiders werkzaam",
zooals de wet zegt op te richten en waar
deze reeds bestaan ze zoo noodig tot meer
dere activiteit te brengen.
Wij zijn gaarne bereid U dcsgewenscht
advies te geven omtrent de wijze, waarop
een vereeniging of stichting ter uitvoering
der Landarbeiderswet in het leven te roe
pen is en U een ontwerp-statuten hiervoor
te verschaffen.
Moge deze opwekking er toebijdragen,
dat, overal waar zulks mogelijk is, ons
platteland de zegeningen, die de toepas
sing der Landarbeiderswet medebrengt, in
grooter mate dan dit tot- dusverre het ge
val was, zal mogen genieten."
Gaarne hebben wij op deze plaats deze
opwekking willen afdrukken, omdat ook wij
er een zeer groot belang in zien, dat
daaraan worde gevolg gegeven.
VAN HET VATICAAN
IERLAND EN HET VATICAAN.
De Vrijstaat verzoekt om diplomatieke
onderhandelingen.
De „Osservatore Romano" meldt, dat de
vrijstaat Ierland tot den "Paus het verzoek
heeft gericht met het Vaticaan diplomatieke
onderhandelingen te beginnen.
De H. Vader heeft dit verzoek ingewil
ligd en beloofd na 't einde der gebruike
lijke voorbereidende onderhandelingen ook
zijn Pauselijken vertegenwoordiger naar
Dublin te zenden, gelijk Hij ook gaarne een
Icrsch gezant bij den H. Stoel zal ontvan
gen.
VOLKENBOND
Slotzitting van den Econ. Raad.
Protecti e-p olitick wordt nog
weinig toegelaten.
De economische raad heeft Zaterdag
met de aanneming van het gemeenschap
pelijk rapport der subcomité's voor handel,
industrie en landbouw zijn tweede zitting
beëindigd. In hoofdzaak wordt in dit zeer
omvangrijk rapport goedkeuring uitgespro
ken over dc werkzaamheden der economi
sche organen van den Volkenbond en de
voorzetting daarvan binnen het huidige
kader voorgesteld.
In een principieele samenvatting van den
huidigen economischen toestand wordt ge
constateerd, dat afgezien van eenige op
zichzelf slaande gevallen alleen in Duitsch-
land en in Zwe'den gedurende de laatste
twee jaren in een aanzienlijk aantal tarief
posten rekening is gehouden met de aanbe
velingen der economische wereldconferen
tie tot het verlagen der douanerechten.
Overigens kan niet gezegd worden, dat aan
den wensch dier -conferentie naar een stre
ven dat zich losmaakt van dc protection
istische tendentie, gevolg is gegeven.
Noorsche arbeiderspartij wil met Genève
breken.
Uit Osla wordt gemeld, dat de arbeiders
partij, die zeer extremistisch is, in het Stor
ting heeft voorgesteld, dat Noorwegen uit
den Volkenbond zal treden.
DUITSCHLAND
Verwikkelingen in Duitsche Rijnhavens?
De havenarbeiders van den Neder-Rijn
hebben per 30 Juni a.s. het bestaande
loontarief opgezegd en eischen tien pro
cent loonsverhooging. Men verwacht ern
stige verwikkelingen.
FRANKRIJK.
JEANNE D'ARC FEESTEN.
Frankrijks nationaal feest.
Botsingen.
In de met vlaggen versierde stad Parijs
is gisteren het negende nationale feest ter
eere van Jeanne d'Arc gevierd. In tegen
woordigheid der maarschalken Lyautey en
Lemarchand werd gistermorgen om 9 uur
een gedenkplaat onthuld, welke herinnert
aan de wonde door de Maagd van Orleans
opgeloopen tijdens het beleg van Parijs op
8 September 1429.
Op de Place des Pyramides had in het
bijzijn van een aanzienlijke menschenme-
nigte een plechtigheid plaats. Lemarchand
uit naam der gemeente Parijs en de minis
ter Painlevé en Tardieu namens de regee
ring legden een krans neer, terwijl de troe
pen het geweer presenteerden. Het stand
beeld der nationale Heldin werd daarna
met bloemen getooid en de delegaties,
waaronder werden opgemerkt gedecoreerde
missionarissen, padvinders, Belgische en En-
gelsche afgevaardigden, begaven zich in
stoet naar de Augustinus-kerk, waar tegen
half elf een plechtige Hoogmis werd opge
dragen.
De feesten zijn, zooals meestal het geval
is, voor de leden der Action Frangaise aan
leiding geweest, luidruchtige betoogingen
te houden.
Volgens do „Ternps" is het bij het uit
eenjagen van een optocht tot kleine bot
singen gekomen.
In verband met de Jeanne d'Arc-feesten
heeft president Doumergue ter eere van
den pauselijken legaat een lunch aangebo
den. Hierbij waren o.a. tegenwoordig de
nuntius, kardinaal Dubois, de Britsche ge
zant, Poincaré, Briand, en verscheidene an
dere geestelijke, burgerlijke en militaire
persoonlijkheden.
ZWITSERLAND.
Dc Zwitsers bevreesd te droog te worden.
De Zwitsersche kiezers hebben gisteren
met groote meerderheid een. wetsvoorstel
van de Bondsregeering verworpen, dat aan
gemeenten het recht zou geven, vast te
stellen, binnen haar grenzen den verkoop
van sterke drank desgewenscht te beper
ken of zelfs geheel te verbieden.
Op de stemming is aan den eenen kant
van invloed geweest de vrees, dat Zwitser
land te droog zou worden, terwijl aan den
anderen kant de meening bestond, dat de
wet het drankmisbruik niet afdoende zou
bestrijden. Ten slotte hebben voorts al die
genen tegen gestemd, die tegen een te groo
ten invloed der fêderale regeering zijn.
RUSLAND.
De ongenade van Tsjitsjerin.
Een Russische medewerker van het
„Hbld." schrijft:
Voor iedereen, die geen vreemdeling in
het bolsjewistische Jeruzalem is, was het
reeds lang duidelijk, dat de rol van Tjits-
jerin uitgespeeld is, dat Stalin den volks
commissaris van buitenlandsche zaken al
leen om 'tactische overwegingen geen ont
slag geeft. Zooals bekend, toeft Tsjitsjerin
reeds lang in Duitschland. Hij heeft eeni
ge maanden te Berlijn doorgebracht, in
een der rijkste sanatoria. Nu is hij naar
Wiesbaden vertrokken. Naar ve'rluidt-, is
Tsjitsjerin nu bezig zijn memoires te schrij
ven, hetgeen hij in elk geval veiliger in
het kapitalistische Duitschland dan in
het „communistische" Rusland kan doen.
Dc Berlijnsche trotskisten, met wie
Tsjitsjerin connecties onderhoudt, vertel
len, dat de Sovjet-gezant, die reeds lang
Tsjitsjerin als een quantité négligeable
beschouwde, de laatste weken elk con
tact. met den volkscommissaris van bui-
tenlandsche zaken (zijn officieelen chefl)
heeft verbroken, hetgeen natuurlijk op
bevel uit Moskou heeft plaats gevonden.
Te Moskou neemt men Tsjitsjerin kwalijk,
dat hij al zijn krachten inspande om de
Duitsche regeering te bewegen, Trotzki
een visum te verleenen. Moskou heeft
toen tegenmaatregelen getroffen en er
volgde een onverkwikkelijke strijd, tusschen
Moskou en Tsjitsjerin. Ten slotte overwon
Moskou en de Duitsche regeering heeft
geweigerd, Trotzki binnen te laten. Dit
optreden van Tsjitsjerin heeft te Moskou
verbittering gewekt. Volgens de inlich-
ingen der Duitsche trotskistische groepen
is het ontslag van Tsjitsjerin nu slechts
een kwestie van maanden, wellicht van
weken. Het is zelfs mogelijk, dat Tsjits
jerin er de voorkeur aan zal geven niet
naar Rusland terug te keeren en in het
kapitalistische Duitschland tc blijven,
waar geen G.P.O.E. bestaat.
CHINA.
Samenzwering te Peking?
Meer dan 100 arrestaties.
Groote ongerustheid heerschte in de ge-
zantenwijk van Peking, teen van den oud
premier Tsjiang Tsjau-tsjoeng de waar
schuwing werd ontvangen, dat er een com
munistisch complot bestond om de buiten
landers te vermoorden. Het plan van de
communisten zou zijn de bedienden der
buitenlanders over te halen hun meesters
te vermoorden.
Volgens Tsjiang zou tot den massa
moord wordén overgegaan, zoodra een vol
doende aantal huizen gemerkt was en vol
doende druk op de bedienden was uitge
oefend om de buitenlanders aan hun lot
over te laten. Het doel van de samenzwe
ring was het gezag van de Nanking-regec-
ring te ondermijnen.
Naar verder wordt beweerd zou de op
stand beginnen op 1 Juni, den datum,
waarop do feesten ter eere van Soen Yat-
sen te Nanking beginnen.
Hoewel men in officieele kringen in Pe
king tamelijk sceptisch staat tegenover de
mededcelingen van den oud-premier, zijn
in elk geval voorzorg-maatregelen geno
men. Door de politie zouden reeds meer
dan 100 Chineezen gearresteerd zijn, die
ervan verdacht worden bij het complot
betrokken te zijn.
Generaal Feng overleden?
Volgens tot nu toe niet bevestigde
berichten uit Peking zou generaal Feng,
van wien reeds eenigen tijd beweerd
wordt, dat hij ernstig ziek is zijn over
leden. De geneesheer van den generaal
verklaarde echter, dat de generaal niet
dood, doch zijn gezondheidstoestand wel
zorgwekkend is
De strijd om Kanton.
Uit Hongkong., wordt gemeld, dat de
Kwansi-troepen tob nu toe twee vergeef-
scho aanvallen op Kanton hebben gedaan.
De troepen der nationale regeering, die
uit Nanking belangrijke versterkingen heb
ben gekregen, hebben hun aanvallers aan
zienlijke verliezen toegebracht. Dc hoofd
macht der Kwansi-troepen bevindt zich
op den terugtocht. Vooraanstaande amb
tenaren uit Kanton, die eenigen tijd ge
leden de stad verlieten, omdat zij den val
onvermijdelijk achten, keeren thans weer
terug. De banken en groote zaken zullen
spoedig weer geopend worden.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Ierland verzoekt onderhandelingen met
het Vaticaan.
Jeanne d'Arc-feesten te Parijs.
Op zoek naar drie Deensche watervlieg
tuigen. (Luchtvaart 3de blad).
BINNENLAND.
Z. D. H. Mgr. Aengenent over zijn be
zoek bij Z. H. den Paus. (3c blad).
Een ernstige ketelontploffing aan de
„Barendrecht". Vier dooden. (Gcm. Be
richten, 3de blad).
De voorgestelde Amerikaansche tarief-
verhooging. (3de blad).
Het collectief arbeidscontract in de bouw
vakken. (3de blad).
Voor zooveel nog noodig wordt er aan
herinnerd, dat de zomertijd aanvangt 15
Mei a.s.
De overgang geschiedt in dier voege, dat
wanneer de middelbare zonnetijd van Am
sterdam op den dag, waarop de zomertijd
aanvangt, twee uur aanwijst in den, voor
middag, het wordt geacht, te zijn drie uur
in dien voormiddag.
Dc overgang naar den zomertijd geschiedt
met andere woorden dus in den nacht van
Dinsdag 14 op Woensdag 15 Mei ten 2 ure.
Amerikanen willen de zeppelin koopen.
Voor een passagiersdienst
Los Angele s-'H o n o 1 o e 1 oe.
Gemeld wordt dal in Wall Street onder
handelingen gaande zijn over den aankoop
van de „Graf Zeppelin" ten gebruike voor
den luchtpassagiersdienst. tusschen Los An
geles en. Honoloeloe. Volgens berichten xiit
Cleveland heeft John Elden, dc president
van de Skyways Incorporated medegedeeld
dat Zondag een conferentie wordt gehou
den, waar over de 'bijzonderheden van den
koop zal worden beraadslaagd. Het lucht
schip zal eventueel worden gekocht voor
ongeveer een millioen dollar, welk kapitaal
te Cleveland en Los Angeles zal worden
bijeengebracht.
Kropsla per K. L. M. naar Londen.
Voor Londen werden Zaterdag per
vrachtvliegtuig van do K. L. M. 125 krat
ten, totaal wegende 750 K.G. kropsla ver
laden. Hiermede wordt bewezen, dat de
exporteurs ook voor massa-artikelen het
nut van verzending per vliegtuig gaan
inzien.
Doodelijk vliegongeval.
De voorzitter van de Binger-Zeilvliegers-
elub Hein Abt, die aan het. Rijnsch Techni-
cum studeerde, heeft Zondagmorgen een
proefvlucht ondernomen met het nieuw-ge-
bouwde zcil-vliegtuig Bingen. Reeds enkele
minuten nadat het vliegtuig opgestegen
was en het zich op een hoogte van onge
veer 20 M. bevond raakte de machine plot
seling aan het wankelen. Het gelukte dëu
piloot dc machine nog eens in evenwicht
te krijgen, doch spoedig stortte het vlieg
tuig neer, sloeg over den kop en begroef
den piloot onder zich. Deze had zoo ern
stige verwondingen bekomen, dat hij reeds
enkele minuten daarna overleed. De .ver
ongelukte was 24 jaar oud. De oorzaak van
het ongeluk schijnt een plotselinge wind
vlaag geweest te zijn.
Vliegongelukken in Amerika.
Uit New York wordt gemeld
De Duitsche vlieger Lauclier is Zaterdag
j.l. te Longbeach in Califomië van 50 M.
hoogte met een plezicrviiegtuig omlaag ge
stort. Twee inzittenden werden ernstig ge
wond, terwijl hij zelf zoo zwaar gewond
werd, dat hij aan de gevolgen is overleden.
Tc Littlerwalk in Arkansas trachtte een
vliegtuig van een uit 36 vliegtuigen be
staand militair eskader tijdens een ma
noeuvre een botsing met een ander toestel
te vermijden. Bij deze poging stortte het
toestel neer. De inzittenden werden ge
dood.