20ste Jaargang
ZATERDAG 20 APRIL 1929
No. 6159
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUITENLAND
BINNENLAND
e de
inder
merd
e ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal
Sj onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal
ïanco per poetf 2.95 per kwartaal
et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
lijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
tbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
m dagsblad 9 ct.
ii
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
LEIDEN
Bureaux: PAPENGRACHT 32
TEL. INT. ADMINISTRATIE
GIRONUMMER 103003
935 REDACTIE 15
POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingozondon Medodonliugen wordt hot
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ton hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver-
huuT, koop en verkoop f 0.50.
ideen
Kt nummer bestaat uit vijf bladen,
vaaronder geïllustreerd Zondags-
ilad.
S Mei en 3 Juli.
Op beide data zal er worden gestemd in
erband met de verkiezing van leden voor
3 Tweede Kamer.
Welke van die beide stemmingen de be-
mgrijkste is 2
Die van 3 Juli verreweg! Dan toch
al er worden beslist, hoeveel Katho-
zullen worden afgevaardigd naar de
'soop? ^we0<^€ Kamer* Aan ^ie beslissing kun-
en moeten alle stemgerechtigde Ka-
holieke mannen en vrouwen medewerken.
Jtemr echt is stemp licht.
De stemming van 5 Mei wordt gehouden,
aaj ,m mafcen' w i e de personen, wie
ie Katholieke afgevaardigden zullen zijn
jjj de officieele en principieele stemming
3 Juli. Aan die stemming op 5 Mei kan
een worden deelgenomen door de leden
r Katholieke Kiesvereenigmgen. Daar
,ere stemgerechtigde Katholiek lid van
Katholieke Kiesvereeniging kan zijn is
iet ieders eigen schuld, als hij op den uit-
»lag der stemming van 5 Mei geen invloed
uitoefenen.
Wij zeiden dat de stemming van 3 Juli
erreweg de belangrijkste is. En dat is
uidelijk.
Toch is die van 5 Mei ook niet zonder
elang. Dat is óók duidelijk.
Men overschatte de belangrijkheid van
eze laatste stemming niet, maar men on-
erschatte ze ook niet.
Op 5 Mei gaat het om personen een
rerkiezingsstrijd onder de eigen geestver
wanten, ondeT de Katholieke onderling,
hun candidaten zullen zijn; een vreed
ame strijd dus.
Verschillende kiezers hebben, gebruik
nakend van het recht, dat het Kiesregle-
nent der B. K. Staatspartij hun geeft,
descomité's opgericht ter propageering
wan bepaalde candidaten.
Uitstekend. Mits men maar weer niet
>verdrijve, mits men voldoende kruit over
sn droog houde voor de groote en belang
rijke stemming op 5 Juli.
Ook in den Kieskring Leiden werken
ralke comité's, en wel voor den derden den
ïrijen zetel. Wij zullen in samenwerking
met twee andere Kieskringen waarschijn
lijk drie candidaten in de Tweede Kamer
kunnen brengen. Over wie de eerste is zijn
we 't eens: een financieel© specialiteit de
heer v. Yuuren; ook over wie de tweede
moet zijn, n.l. de heer Loerakker, een spe-
ïialiteit in arbeidszaken. Wie de candi-
daafc voor den derden den z.g. vrijen zetel
zal zijn daarover zullen de leden der
Kesvereemging op Zondag 5 Mei de uit-
k doen; daarover loopt de strijd,
daarvoor zijn kiescomité's opgericht om
propaganda te voeren. Opgemerkt zij hier-
iij nog, dat de Kieskringen Leiden, Dor
drecht en Leeuwarden voor de aanwijzing,
en later voor de verkiezing, van de hier
bedoelde drie candidaten samenwerken.
De courant houdt zich buiten den
strijd van 5 Mei wat o.i. het eenig-
juiste standpunt is. Alleen de rubriek „In
gezonden Stukken"' (en, natuurlijk, de ad
vertentie-pagina's) staat voor propaganda
van kiescomité's en anderen, d e s g e-
w e n s c h t, open, tot en met 3 Mei (op 4
Hei nemen we geen eventueel ingez. stuk
ken meer op). Maar wij herhalen 'fc
uien werke en propageere niet zóó, alsof
de stemming op Zondag 5 Mei voor de
Katholieke kiezers.... de stemming is.
Dat is die op Woensdag 3 Juli.'
Op Zondag 5 Mei is er dus voor de
leden der Katholieke Kiesvereeniging gele
genheid om zich uit te spreken voor een
der gestelde candidaten voor de derde
plaats; ook voor diens plaatsvervanger, en
tevens voor den plaatsvervanger op de
tweede plaats.
FRANKRIJK.
DE HERSTELBETALINGEN.
Zal de conferentie mislukken?
Schacht verklaart zich
tegen een breuk.
Zooals gemeld, is besloten, de plenaire
zitting der commissie waarin het rapport
omtrent de uiteindelijke mislukking der
besprekingen met dr. Schacht zal worden
uitgebracht, tot Maandag a.s. uit te stel
len. zoodat men nog eenige dagen heeft
voor de pogingen, die nog in verschillende
kringen worden aangewend om Owon
Young or toe te bewegen, te verklaren,
dat de werkzaamheden der commissie zul
len voortduren, ondanks de crisis van gis
teren.
In Frankrijk is men echter pessimistisch
gestemd ten aanzien van een welslagen en
volgens oen Havas-bericht is het zoo goed
als zeker, dat de deskundigen zich op
Maandag a.s. slechts zullen bezighouden
met het rapport, dat de conferentie van
deskundigen bij dc regeeringen zal indie
nen. In bevoegde Britsche kringen daar
entegen heeft men den indruk, dat hoe
wel de toestand zeer ernstig schijnt te zijn
men toch niet kan gelooven, dat het laat
ste woord is gesproken, al zijn de bespre
kingen op het docde punt gekomen.
Vandaag deelde Schacht aan de pers
vertegenwoordigers mede, dat hij de laat
ste zal zijn om de conferentie te verlaten
en hij herhaalde, dat het Duitsche memo
randum niet als ultimatum was bedoeld en
ook niet als zoodanig beschouwd moet
worden.
Deze woorden van Schacht beteekenen
zeer zeker, dat hij bekend wil maken, dat
hij wenscht, dat het werk der exports-
commissie word,', voortgezet. Hoe bet
komt, dat Schacht thans een dergelijke
modedeeling doet kan wellicht worden
verklaard door de omstandigheid, dat hij,
naar wordt beweerd, sedert gisteren een
groot aantal telegrafische en telefonische
verzoeken heeft ontvangen van vooraan
staande Duitsche zakenlieden en finan
ciers om te vermijden, dat de belangrijke
besprekingen worden afgebroken.
SPANJE.
Nieuwe studentenstaking.
Gisteren vonden in het universiteitsge
bouw te Barcelona ernstige relletjes
plaats. Te Granada, Sevilla, Saragossa.
Valencia en Salamanca zijn talrijke stu
denten in staking gegaan, waarbij luid
ruchtige manifestaties werden gehouden.
De publicatie der officieele nota over
het Spaansche universiteitswezen heeft
bij het meerendeel der professoren zeeT
groote verontwaardiging gewekt. In de
nota wordt niet slechts met minachting
over de univergsiteiten gesproken, doch te
vens wordt gezegd, dat de hoogleeraren
vaak hun ooileges niet houden, zich met
politiek inlaten en onsamenhangende taal
verkoopen. Te Barcelona en Saragossa
hebben de professoren besloten, van de
regeeriDg de herroeping dezer beschuldi
gingen te eischen. Wordt aan dit verlangen
niet voldaan, dan zullen zij hun functies
BULGARIJE.
Aanslag op koning Boris beraamd.
B ij t ij d s v e r ij d e 1 d.
De politie te Sofia heeft medegedeeld,
een poging verijdeld te hebben om koning
Boris, die thans in België verblijft, te ver
moorden, wanneer hij naar Bulgarije te
rugkeert. Zij ontdekte twee bommen in 'fc
particulier spoorrijtuig van den koning. De
bommen waren krachtig genoeg om den
geheelen trein te vernielen en de pqjitie
zegt er zeker van te zijn, dat de commu
nisten voornemens waren den koning te
dooden indien de bommen niet zouden ex-
plodeeren.
Ruim een maand geleden is koning Bo
ris van Bulgarije, onder den naam van
graaf Rilsky, een reis door Europa begon
nen. Vergezeld van zijn zuster Eudoxia,
zijn adjudant en zijn lijfarts, bezocht hij
onder meer Weenen en Berlijn, en thans
vertoeft hij te Brussel. Ook een bezoek
aan koningin Wilhelmina schijnt nog op
het reisprogramma te staan.
Men heeft aanvankelijk gemeend, dat
het hier een „huwelijksreis" gold, in dien
zin, dat bij het overwogen bezoek aan
Italië het plan voor een huwelijk met
prinses Giovanna eindelijk zijn beslag zou
krijgen. Men weet, dat dit plan ten slotte
op godsdienstige bezwaren (en naar men
fluistert ook op politieke) is afgestuit,
zoodat de koning, na zijn verblijf in Zwit
serland Noordwaarts in stee van Zuid
waarts zwenkte.
RUSLAND.
Opstand in Georgië.
De boerenin verzet.
Naar de bladen uit Constantinopel ver
nemen, is iq het gebied der Georgische
Sovjet-republiek een opstand uitgebroken,
als een gevolg van de verbolgenheid der
boeren over de te hooge belastingen en de
rigoureuze wijze, waarop ze door de auto
riteiten worden geïnd. De uit Georgië zelf
afkomstige troepenafdeejingen, die bevel
hadden gekregen den opstand te onderdruk
ken, weigerden op hun laridgenooten te
schieten, waarop afdeelingen van de Gepeoc
naar Batoem werden gedirigeerd. De Turk-
sche regcering heeft als voorzorgsmaatre
gel troepenafdeelingen aan de Russische
grens geconcentreerd.
CHINA.
DE CHINEESCHE CHAOS.
Sjantoeng wordt thans ontruimd.
Nanking besluit het beheer
over te nemen.
Het officieele Chineesche telegraaf-
agentschap deelt mede, dat de nationalis-
tisphe regeering heeft besloten thans het
beheer over Sjantoeng over te nemen en
de veiligheid der Japansche inwoners te
verzekeren. Verklaard wordt, dat deze taak
niet zal worden toevertrouwd aan Feng
Jce-sjiang, zooals aanvankelijk was beslo
ten. Tsjang Kai-sjok heel't namelijk den
voorzitter van den provincialen raad me
degedeeld, dat dezo benoemd is tot verte
genwoordiger van de centrale regeering en
Tsinanfoe en de spoorwogzone van de Ja
panners zal overnemen.
Tsjang Kai-sjek draagt den voorzitter op
verdere instructies van Nanking af te wach
ten betreffende de militaire bezetting. Wel
ke troepen voor dat doel zullen worden ge
bruikt, wordt nog .medegedeeld, doch
drie compagnieën vti&hten op nadere be
velen.
Officieel word^ verder gemeld, dat de
eenheid onder de Kwangsi-troepen is ver
broken. Zestien vliegtuigen achtervolgen
thans deze troepen.
MEXICO.
DE KERKVERVOLGING.
Ook onder Portes Gil.
De aard
inde
tegenwoordigen opstand.
De „Osservatore Romano" publiceert uit
Mexico berichten, welke volgens zijn ui't-
dxukkelijken wensch de openbare meening
en vooral de Katholieken der geheele we
reld over den waTen toestand in Mexico
zullen voorlichten. Hiertoe behoort in de
eerste plaats de boodschap van mgr. J.
Manriquez y Zarate, bisschop van Huejutla
in den staat Puebla, onder den titel „Nieu
we boodschap aan de beschaafde wereld",
waarin de toestand der Katholieken onder
het bewind van den tegenwoordigen presi
dent Portes Gil wordt beschreven.
De bisschop zegt, dat de Katholieken
rustig eenige maanden hebben toegezien
of de opvolging van Calles zich door de
wetten van gerechtigheid zou laten leiden.
Iedereen hoopte, dat alleen Calles de aan
stichter der godsdienstvervolging zou zijn,
en dat het aftreden van dezen man tevens
oen beteren tijd zou mogelijk gemaakt heb
ben. Deze hoop is echter ijdel gebleken.
Dc wereld moet zich overtuigen, dat ook
na het heengaan van Calles de toestand
in Mexico volstrekt niet veranderd is. In
tegendeel, de vervolging der Katholieken
gaat verder.
In de staat Jalisco zijn nieuwo gevan
genkampen ingerichtj hetgeen vóór de onge
lukkige ingezetenen de inbeslagneming van
al hun bezittingen beteekent en de solda
ten drijven de arme bewoners onverbidde
lijk uit hun woning.
In December j.L bezocht de bloeddorsti-
go generaal Urbalejo de gebieden van Za-
cafcecas, waarbij hij duizenden misdaden
bedreef, alleen omdat die streek nabij den
staat Durango ligt, waar zich de opstande
lingen bevinden. De boeren werden er voor
een deel van hun have en goed beroofd, en
anderen werden eenvoudig aan de boomen
opgehangen. Alle huizen werden vernield
en de vrouwen der gedooden werden door
de soldaten verdreven, gemarteld en op
verschrikkelijke wijze vervolgd. Enkelen
werden zelfs gedwongen hun kinderen al
leen achter te laten, omdat zij hen niet snel
genoeg meenamen. Alle inwoners van vijf
dorpen werden verdreven naar verre stre
ken.
De beruchte generaal Izaguirre liet voor
name en welgestelde vrouwen en meisjes uit
die streek gevangen nemen en mishandelen.
Overal werd de bevolking verschrikkelijk
mishandeld en vele mannen zijn zonder
eenig motief gedood.
In Januari werden voorname vrouwen in
den staat Zacatecas gearresteerd en in een
kuil geworpen, omdat de generaal zich van
haar villa wilde meester maken.
In het dorp Mezquitic werd de pastoor
gevangen genomen en naar een eenzame
bergstreek gevoerd, waar men hem preste
de soldaten, die weigerden aan de bar-
baarschheden deel te nemen, daartoe te
dwingen.
Een andere pastoor, uit Logos, werd ge
arresteerd en zonder reden met de grootste
misdadigers samen opgesloten.
Op het oogenblik zijn in die streek vijf
priesters gevangen, die men ten laste legt
de wetten op den eeredienst overtreden te
hebben.
Het „Diario de El Paso" maakt melding
van 95C gearresteerde priesters in Toluca
en Yucatan, verder van 59 Katholieke da
mes, die wegens ongeoorloofd bijwonen van
godsdienstoefeningen werden gevangen ge
nomen en vertelt nog van veel moord en
roof op de Katholieken gepleegd in alle doe
len van Mexico.
Andere bladen maken gewag van twintig
gearresteerde vrouwen, die wegens het deel
nemen aan godsdienstoefeningen naar de
strafeilanden Las Tres Marias werden ver
bannen, en dat allen, die van sympathie
met de Katholieken yorden verdacht, wor
den vervolgd en gestraft.
Steeds weer moet er den nadruk op wor
den gelegd, dat de tegenwoordige opstand
niets anders is dan een der talrijke opstan
den, waarvan Mexico van oudsher heeft
geleden on welke des te intensiever waren,
naarmate de verkiezingstijden naderden.
Ook hebben tal van rebellengeneraals ter
stond verklaard, dat de voorwaarden tot
het houden van godsdienstoefeningen en
de geheele binnenlandsche wetgeving met
betrekking tot de kerkelijke punten nauw
keurig geregeld blijft volgens het beruchte
artikel 130 van de grondwet der Mexicaan-
sche republiek. En in dat artikel worden
alle orden ontboden verklaard, het gods
dienstonderwijs op school afgeschaft, den
priesters de vrije uitoefening van hun gees
telijke zending verboden en de buitonland-
sche priesters uit het land gezet.
EERSTE KAMER.
Indische Begrooting. Samen
stelling Volksraad.
Met 29 tegen 15 stemmen heeft de Eer
ste Kamer gistermiddag het wetsontwerp
aangenomen, waardoor de mogelijkheid
wordt geschapen om aan den Volksraad
een inlandsche meerderheid te geven. De
fracties stemden, onder aanvoering van
den heer Colijn, „en bloc" tegen en bij hen
voegde zich alleen de heer Blomjous, die
echter niemand van de katholieke fractie
aan zijn zijde kreeg.
Na do rede van den minister, die zelfs
nog werd bijgesprongen door den premier,
bleek de heer Colijn nog onverzoenlijker
dan in zijn eerste redevoering en met na
druk riep hij den premier en den minister
van Koloniën toe, dat hij geen stap meer
wenscht te doen in de richting van de
centrale ontvoogding van Indië. De heer
Colijn blijft volhouden, dat dit stelsel fu
nest is en dat liet dringend noodzakelijk
is, dat wij in ons koloniaal beleid een an
dere richting inslaan, n.l. die van de re
gionale autonomie, de z.g. eilanden-parle
menten, welk stelgel hij in zijn boek uit
voerig ontwikkeld heeft.
Minister Koningsberger heeft gisteren
morgen uitvoerig de centrale autonomie
verdedigd, als een stelsel, dat geheel ligt
in do historische lijn van onze koloniale
politiek.
TWEEDE KAMER.
Rijk en Gemeenten.
Den geheelen dag is de Kamer gisteren
verdiept geweest in het terecht reeds
meermalen als ingrijpend aangeduide ont
werp ter herziening van de financieel©
verhouding tusschen Rijk en Gemeenten.
Het ontwerp streeft naar tempering van
de belastingverschillen tusschen de onder
scheiden gemeenten. Een vraagstuk dat
reeds jaren om oplossing vraagt en waar
voor do tegenwoordige minister-president
op 1 September 1921 reeds een staatscom
missie installeerde. Het advies van de
commissie heeft de regeering niet gevolgd,
maar zij is gekomen met een eigen ge
dachte, die wij voor heden bekend willen
veronderstellen.
Van verschillende zijden zijn bedenkin
gen tegen het ontwerp naar voren gebracht
Zoo o.a. door den heer Bulten, die als ziju
meening uitsprak, dat de geschiedenis zal
leeren, dat de gemeenten die het zuinigst
huishouden, ook relatief het minst zullen
ontvangen. Dit is tot schade van de plat
telandsgemeenten. Spr. opperde voorts
bezwaren tegen de classificatie ten op
zichte van de gemeentefondsbelasting, die
tot willekeur zal aanleiding geven.
Zoo hebben er nog meer sprekers be
zwaren aangevoerd. Over het lot van het
wetsontwerp valt nog niets met zekerheid
te zeggen.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Dr. Schacht verklaart zich tegen een
breuk met de crediteurstaten van Duitsch-
land.
De provincie Sjantoeng wordt thans ont
ruimd.
De kerkvervolging in Mexico blijft voort
duren.
BINNENLAND.
Het Koloniaal beleid door de Eerste Ka
mer beoordeeld. Een stemming. (1ste
blad).
Het wetsontwerp inzake financieele ver
houding tusschen Rijk en Gemeenten in de
Tweede Kamer. (1ste blad).
Tot hoogleeraar in de faculteit letteren
en wijsbegeerte aan de Rijksuniversiteit te
Utrecht voor onderwijs in geschiedenis
der kerkelijke kunst is benoemd de Zeer-
cerw. Pater dr. R. Ligtenberg, 0. F. M.
(lste blad).
Wettelijke winkelsluiting en werktijden
besluit. Memorie van Antwoord. (2de
blad).
DE KAMERVERKIEZINGEN.
Kiescomité-Mr. Steenberghe.
Voor de candidatuur-mr. Steenberghe zijn
iii alle Rijkskieskringen (behalve Haarlem
Helder, waar mr. Kortenhorat candidaat
is) kiescomité's opgericht.
Voor de Rijkskieskringen Dordrecht, L e i-
d e n en Leeuwarden is het comité aldus
samengesteld: J. Bots, Leiden (voorzitter),
Rademaker, Schiedam (secretaris), F. Guljé,
Leiden, J. de Jong, Joure, J. Kemmo, Woï-
vega, L. Masion, Dordrecht, J. Melchers,
Schiedam, J. Nolot, Schiedam, D. Noord
man, Leiden, Th. Overmeer, Leeuwarden,
J. Sanders, Leiden, W. Wouterlood, Leiden.
Kiescomité—baron v. Voorst tot Voorst.
In Gelderland is opgericht een lriesco
comitébaron van Voorst tot Voorst, lid
on Ruyter plaatsvervanger, bestaande uit
de heeren: Jlir. Mr. H. C. M. van Nispen
tot Panncrden, Arnhem, voorzitter: W. B.
Kronenburg; Kcrkdricl, J. A. W. Snril
Wichmond, vice-voorzitterA. van Ro-
mondt, DidamJ. J. A. M. Beaumont, Gen-
dringen H. Draisma, Steenderen; G.
Kokke, Nijmegen G. Litjens, DcestTh.
Brus, Groenlo; Th. J. van Ditzbuizen,
ZeddamW. Th. dc Leeuw, Druten; \V.
J. M. Hoefnagels, NijmegenW. M. Hel-
rich, Huissen; J. Bonekamp. Apeldoorn:
Ir. H. J. M. Verhey, Didam, secretaris.
Koninklijke Besluiterx
Burgemeester.
Bij Kon. besluit is benoemd tot burge
meester der gemeente Zuidlaren jhr. mr.
F. H. van Kinschot.
PROF. DR. R. LIGTENBERG O.F.M.
Bij Kon. besluit is benoemd tot gewoon
hoogleeraar in faculteit letteren en wijsbe
geerte aan dc Rijksuniversiteit to Utrecht
voor onderwijs in geschiedenis der kerke
lijke kun6t Dr. R. Ligtenberg, thans bui
tengewoon hoogleeraar.
Do benoeming van prof. dr. B. Ligten
berg, buitengewoon hoogleeraar in de fa
culteit der letteren en wijsbegeerte aan dc
Universiteit te Utrecht tot gewoon hoog
leeraar in die faculteit, zal geen veran
dering brengen in het door hem te geven
onderwijs. Hij zal colleges blijven geven
in middcleeuwsche kerkelijke kunstge
schiedenis.
R. K. Bedrijfsraad voor het
Loodgïetersbedrijf.
Konden wc kort geleden modedeelingen
doen omtrent de installatie van con R. K.
Bedrijfsraad voor het Burgersrn eden be
drijf, thans kan worden gemeld dc tot
standkoming van een R. K. Bedrijfsraad
voor het Loodgietorsbedrijf. Ook- deze
Raad sloot zich bij den R. K. Algemeenen
Middenstandsbodrijfsraad aan.
Dc installatie geschiedde door don Zecr-
eerw. Zecrgel. heer Dr. J. v. Beurden, den
Voorzitter van den Algemeenen Raad.
In den Loodgietersbedrijfsraad hebben
zitting namens den B. K. Bond van Lood
gieters- en Koperslagerspatroons de hee
ren L. G. Bergman (Amsterdam), F. J. J.
Bonarius (Haarlem). J. H. v. Landen
(Delft) en H. J. v. d. Sommen (Eindhoven).
Vertegenwoordigers van den Ned. B. K.
Metaalbewerkersbond, waarin de loodgie
tersgezellen georganiseerd zijn, zijn de hee
ren J. v. Abbevé (Schiedam), C. v. d.
Hulst (Utrecht), E. Schaaper (Utrecht) en
Th. Steinmetz (Amsterdam).
Ter installatie-vergadering werd tot
Voorzitter gekozen de heor J. H. v. Langen
en tot secretaris de heer E. Schaper Ko
ningslaan 9, Utrecht.