Dste Jaargang
VRIJDAG 19 APRIL 1929
No. 6158
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUITENLAND
BINNENLAND
ie 1
sell
100 t,
0 K
Aanv
C.G.
ad ijs
liling
O, e
stuj
st j,
Aj
e Zeidóohz 6ou/&a/nt
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
ir Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal
onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal
,nco per postf2.95 per kwartaal
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnó's ver
ghaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
jetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
odagsblad 9 ct.
ii
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingozouden Mededeclingon wordt bot
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, vau ten hoogste 30 woorden, waarin
betrokkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
buur, koop en verkoop f 0.50.
t nummer bestaat uit vier bladen
Een principieel man.
Wij hebben onlangs bij den zestigsten
rjaardag van mr. A. baron van Wijn-
•gen gaarne en dankbaar de gelegen-
id aangegrepen, om te wijzen op de
lote verdiensten van dit Kamerlid.
Vandaag viert deze Katholieke leider
zilveren jubileum als lid van de
'eede Kamer.
In de „Maasbode" van gisterenavond
irdb door verschillende vooraanstaando
irsonen aan den heer Van Wijnbergen
bracht een hem toekomende hulde; na
in artikel van den hoofdredacteur dr. J.
itlox hebben een beschouwing aan de
zond ere verdiensten van den jubilaris
wijd Z.Exc. Ch. Ruvs de Beerenbrouck,
J. Th. de Visser (Chr. H.), H. Colijn
,-R.), mr. P. J. M. Aalberse, dr. Cassia-
us Hentzen O.F.M. en J. van Beurden.
Op twee dingen in deze artikelen-reeks
Men wij de aandacht vestigen.
Het is op de eerste plaats de volgende
jssage van den hoofdredacteur:--
Her h aal del ij k hebben hem
personen, uit de hoogste politieke
regionen, die het niet kwaad met
hem meenden, aan het verstand trach
ten te brengen, dat hij zich persoon
lijk geen voordeel deed met steeds
zoo principieel voor den dag te ko
men. Vooral zijn „anti-thetisch" optre
den zou hem kunnen schaden. Dit
alles werd hem op zeer sympathieke
wijze duidelijk gemaakt: „Er zijn men-
schen die te veel aan zich zelf den
ken, gij denkt te weinig aan je zelf".
En toch, dat principieel optreden is ook
den tegenstander den gezagheb-
snden en eerlijken tegenstander geres
ideerd geworden. Terecht mag in het-
ilfde artikel worden geconstateerd:
Er is dezen vaak tot verzet prik
kelenden voorman veel en velerlei
verweten, maar ook zijn meest besliste
tegenstanders hebben nooit getwijfeld
aan het reine, bet zuivere, het nobele,
het onbaatzuchtige der bedoelingen
van dezen edelman in den vollen zin
van het woord.
Daarin ligt een les voor hen onder ons,
lie zoo vaak en zoo misplaatst bang zijn
>m .„zoo principieel voor den dag te
;omen".
Zij verzaken daardoor aan de plichten,
tan door hun beginselen opgelegd-èn.
tij stijgen daardoor ten slotte ook niet
n anderer weidenkenden hoogachting en
va arde er ing
Op de tweede plaats zij de aandacht
jjjj jevestigd op den lof, den heer Van Wijn-
Iergen gebracht door principieel Protes-
anten.
De heer Colijn schrijft, dat Van Wijn
bergen is geweest „een medestrijder" voor
ïooge nationale goederen. „En derhalve"
aldus Colijn „geldt onze gelukwensch
ïeden allermeest het Nederlandsche volk".
En van dr. De Visser lezen we deze
hartelijke waardeering:
Het is (daarom) natuurlijk dab de
Roomsch-Katholieken dezen talentvol
len staatsman, die tevens een zeer
vroom zoon hunner Kerk is, bij de
herdenking van zijn 25-jarig lidmaat
schap der Tweede Kamer met warmte
huldigen. Hij verdient het ten volle.
En ik, hoewel als protestant in vele
opzichten andere paden bewandelende,
waardeer zooveel in den staatsman
en in den mensch Van Wijnbergen,
dat ik mij zeer gaarne bij die huldi
ging aansluit.
21 Hier en we de a c to, in feiten,
bewaarheid, hoe ook principieele anders
denkenden eerbied hebben voor den ka
rakter-vasten Katholiek, voor den Katho
liek, die heeten mag „een zeer vroom
zoon" zijner Kerk!
VAN HET VATICAAN
Journalisten bij den Paus.
Een adres van hulde en
gelukwenschen.
Maandag heeft de H. Vader een depu
tatie van den Belgischen Bond van katho
lieke dagblad-schrijvers in audiëntie ont
vangen.
Bij die gelegenheid werd den H. Vader
een adres van het Internationaal bureau
van katholieke journalisten overhandigd;
dat als volgt luidt:
Het internationaal Bureau van Katho
lieke Journalisten grijpt met vreugde de
gelegenheid van het 50-jarig priester
schap Uwer Heiligheid aan om den H.
Vader de hulde van zijn zeer eerbiedige
gelukwenschen aan te bieden, met de uit
drukking van zijn kinderlijke genegenheid
en van zijn onwrikbare toewijding.
Alle schrijvers, die het Internationaal
Bureau groepeert, stellen er een eer in,
bij elke gelegenheid, zonder ©enige aarze
ling of voorbehoud, de voorschriften van
den H. Stoel te volgen. Zij beloven Uwe
Heiligheid hun meest volledige onderwer
ping, hun volhardende trouw en de bele
ving der Katholieke beginselen, volgens
den wensch en bet verlangen van. den
Paus.
Vooral verheugd over dc historische
gebeurtenis van 't sluiten der overeen
komst tusschen het Vaticaan en de Ita-
liaansche regeering acht het Bureau het
zich een vreugde en een plicht eerbiedige
heilwenschen to richten tot Uwe Heilig
heid, wiens roemvolle regeering uit dien
hoofde in de annalen der geschiedenis zal
ingeschreven blijven.
Nederig smeeken de leden van het Bu
reau de allerhoogste gunst van den Apos-
tolischen Zegen af.
Namens de Katholieke Journalisten van(
Frankrijk, Beigië, Hólland, '"Polen, Tsje-
cho-Slowakije, Joego-Slavië, Zwitserland,
Italië, Spanje, Portugal, Bulgarije, Canada,
Mexico, enz. aangesloten bh' het Bureau.
VOLKENBOND
DE ONTWAPENINGSKWESTIE.
Wat te doen met Litwinof?
Nog geen stemming over
zijn voorstel.
Gistermiddag kwam de ontwapenings
commissie bijeen om te discussieeren over
de te volgen procedure ten aanzien van de
Russische voorstellen. Ma-ar m grooter
mate nog dan eergisteren aarzelde de
commissie, ten opzichte van die voorstel
len een besluit te nemen en tot een stem
ming is het dan ook niet gekomen.
De Turk6che minister van Buitenland-
sche Zaken Tewfik Roesjdi Bey, verklaar
de, dat, noch de Russische noch de Turk-
sche voorstellen zonder bespreking van de
hand kunnen worden gewezen.
Litwinof gaf daarop een toelichting op
de motie welke de Sovjet-delegatie heeft
voorgesteld. Deze motie heeft ten doel,
vast te stellen, of de commissie voor limi
teering der bewapening, dan wel voor
vermindering is. In laatste instantie gaat
het, volgens Litwinof, erom, of de com
missie voor of tegen ontwapening is. Hier
over, zoo zeide hij, is een duidelijke uit
spraak noodig opdat de publieke opinie
eindelijk zal weten, wat de bedoelingen
der commissie zijn.
De nieuwe Tsjeohoslowaaksche gezant is
Bern, Fierlinger, stelde daarop voor, dat
het bureau der commissie (bestaande uit
jhr. Loudon Politis en Cobian) de Russi
sche motie zou bespreken in het licht van
het mandaat, dat de commissie van den
Raad heeft gekregen, en rekening houdend
met het kader der commissie. Dit voorstel
komt hierop neer, dat het bureau der com
missie advies zal uitbrengen over de vraag
of de Russische motie al dan niet do toe
komstige ontwapeningsconferentie aan
banden legt.
De commissie vereenigde zich ten slotte
met dit voorstel, waarna Jhr. Loudon de
commissie verzocht, het bureau ruim
schoots tijd te laten, het gevraagde advies
te overwegen.
FRANKRIJK.
DE HERSTELBETALINGSKWESTIE.
De conferentie mislukt?
Schacht weigert, hoogerc
annuïteiten.
De subcommissie welke bet jongste
Duitsche memorandum bestudeerde, heeft
gisteravond tot kwart over zeven verga
derd. Officieel wordt gemeld, dat den
Duitschcn gedelegeerden gevraagd is, of
Duitschland onder geen omstandigheden
in een verhooging der annuïteiten (1650
millioen mark gedurende 37 jaar) wilde toe
stemmen- Dr. Schacht zinspeelde er op,
dat dit alleen mogelijk was indien tegelij
kertijd gesproken werd over de kwestie
van den Poolschen corridor, Opper-Silezië,
Poolsch-Pommeren en de koloniën, die
vroeger Duitsch waren. Namens de geal
lieerde deskundigen werd er .echter op ge
wezen, dat behandeling dezer kwesties
niet tot de competentie der commissie be
hoorde. Schacht antwoordde, dat, wanneer
deze kwesties niet tegelijkertijd onder het
oog werden 'gezien hij onmogelijk in een
wijziging van zijn aanbod zou kunnen toe
stemmen.
Namens dc geallieerde leden van de
subcommissie werd vervolgens verklaard,
dat er onder die omstandigheden niejs
anders overbleef dan uit elkaar te gaan
en vast te stellen dat de besprokingen op
een échec zijn uiigeloopen. Hierop werd
besloten vandaag een plenaire zitting van
de comm'ssie van deskundigen te houden,
ten einde officieel vast te stellen, dat de
onderhandelingen ziin mislukt.
Verklaring van Schacht.
Tn een persconferentie met de vertegen
woordigers van 'dc Duitsche bladen heeft
Schacht bestreden, dat hij formeel de
kwestie van de Duitsche koloniën enz.
ter sprake heeft gebracht. Hij heeft alleen
op de vraag of Duitschland niet in staat
is de annuïteiten tc verhoogen, gezegd,
dat zoodra hem een voorstel wordt ge
daan, waardoor de betalingscapaciteit
van Duitschland verhoogd wordt-, hij gaar
ne een verhooging van het Duitsche aan
bod wil overwegen, maar dat Duitschland.
zooals de toestand op het oogenblik is on
mogelijk meer kan aanbieden. Wanneer
een voorstel gedaan wordt, waardoor
Duitschlands betalingscapaciteit wordt
verhoogd en waardoor een uitvoerover-
schot ontstaat, dan is Schacht onmiddellijk
bereid 25 pot. van dit uitvoeroverschot bo
ven de aangeboden annuïteit te betalen.
Op deze vragen heeft Schacht echter geen
antwoord gekregen, waarop Young de zit
ting ophief, nadat- was overeengekomen,
dat morgeit een rire zitting zal wor
den gehouden, Waaraan aC'L Schacht zal
deelnemen. Het communiqué, dat na deze
zitting zal worden uitgegeven, is reeds
opgesteld. De zitting is alleen formeel.
In het communiqué wordt verklaard,
dat. aangezien Schacht meent geen ant
woord te hebben gekregen op de vraag, op
welke wijze de betalingscapaciteit van
Duitschland verhoogd kan worden, hij
meent niet boven het gedane bod te kun
nen gaan. Onder deze omstandigheden
blijft er niets anders over dan uiteen te
gaan.
De conferentie zal waarschijnlijk nog
zes dagen worden voortgezet, doch dan
alleen om een algemeen rapport op te
stellen. Alle documenten zullen worden
gepubliceerd.
De toestand is derhalve zoo, dat, wan
neer de onderbandelaars er niet in sla
gen, te elfder ure alsnog een compromis
te vinden, waarvan de kans echter zeer
gering is, de conferentie als volkomen
mislukt kan worden beschouwd.
HOE MEVR. FOCH STAND HIELD.
Een prachtige uiting harer katholieke
overtuiging.
De Parijsebe correspondent van „De
Tijd" weet eenige interessante bijzonder
heden mee te deelen wij zouden ze haast
onthullingen willen noemen over de om
standigheden waardoor het mogelijk is ge
worden, dat bij do begrafenis van maar
schalk Foch twee kardinalen en meerdere
prelaten voorafgegaan door het kruis, van
den lijkstoet deel uitmaakten.
Het blijkt nu achteraf, dat dit feit niet
een gevolg was van een „geestelijken om
mekeer" bij de regeeringsmannen, maar
van het taaie volhouden van mevrouw
Foch.
Bovenbedoelde deelneming der hooge
geestelijkheid aan den stoet was door kar
dinaal Dubois aan den premier aange
vraagd, doch werd door Poincaró gewei
gerd.
Kardinaal Dubois wendde zich nu tot
mevr. Foch om haar wenschen in dezen te
vernemen.
Mevrouw Foch heeft zich onmiddellijk
tot den president der republiek gewend,
met de mededeeling, dat geen enkele der
aangekondigde plechtigheden, behalve die
in de Notre Dame, zou plaats hebben,
wanneer niet de geestelijkheid aan den
stoet mocht deelnemen.
Van het Elysée uit is nog gepoogd, te
voorkomen, dat in den stoet een kruis
werd meegedragen. Maar ook op dit punt
heeft mevrouw Fooh üiet willen toegeven.
De ,,Tijd"-correspondent waarschuwt er
terecht tegen om niet te zwaar aan een
ommekeer der regeering op godsdienstig
gebied te gelooven, ook niet na dc ver
leende autorisatie aan enkele missie-con-
Nog altijd staan de regeering en de
meerderheid der volksvertegenwoordiging
op het standpunt der laïcistische beginse
len, vastgelegd in een anti-godsdienstige
wetgeving.
Het ondcrwijscongres in de Paaschweek
te Marseille gehouden en dat een officieel
karakter droeg, doet het ergste vreezen
voor de godsdienstige ontwikkeling van
het Fransche volk en beteekent een aan
val op het christelijk en bijzonder onder
wijs, dat men verboden zou willen zien,
immers gelijkvormig gemaakt aan het
anti-godsdienstige onderwijs der openbare
school
AFGHANISTAN.
Hevige gevechten.
Uit Kaboel wordt gemeld, dat een hevig
gevecht is geleverd te Sjaikabod, op 60
K.M. van Kaboel, tusschen de troepen van
Habib Oellah, die op het oogenblik de
macht te Kaboel in banden heeft, en de
stammen der Wardaki's, die aanhangers
zijn van Aman Oellah. Er werden zware
verliezen geleden; de ziekenhuizen te Ka
boel liggen vol gewonden.
JAPAN
Extremisten gevangen gezet.
Voornamelijk studenten.
Uit Tokio wordt geseind, dat de regee
ring weer een aantal extremisten heeft
doen gevangen zetten. Een 300-tal perso
nen werden in geheel Japan gearresteerd,
voornamelijk studenten.
EERSTE KAMER.
Indië.
Dc heer Colijn, die gisteren heb woord
heeft gevoerd, had, zooa-ls - begrijpelijk,
heel veel belangstelling.
Men meent, dat Indië voorloopig be
hoefte heeft aan rust, en bestuursreorga-
nisatio moede is..
Tegen die begeerte naar rust is de
heer Colijn mot groote kracht opgekomen
en proclameerde hij do begeerte naar
strijd.
Do heer Colijn wilde een commissie,
welke zou onderzoeken of een nieuwe
richting gewenscht was.
Do Minister wees die commissie af en
die afwijzing vond ook bij de Katholieken
instemming.
Had eens de katholieke senator Blom-
jous betoogd, dat Indië voor Nederland
economisch onmisbaar is, gisteren kwam
prof. Steger (R.K.) als zijn meening geven,
dat wij tot plicht hebben Indië zoo spoe
dig mogelijk op te voeren tot zelfstandig
heid en dan is onze taak er afgeloopen.
Het einddoel van prof. Steger is: Indië
los van Holland.
Heel wat Senatoren keken verbaasd
toen zij zooveel radicalisme hoorden.
De heer Colijn werd het te machtig en
met de heeren de Vos van Steenwijk,
Blopajous on Lohman verlieten zij de
zaal en kwamen na de rede, toen de heer
Wibaut zijn «peech aanving terug, die gis
teren de laatste spreker was, waarna de
Minister aan het woord kwam.
TWEEDE KAMER.
Suikerrevolutie. Rijk en ge
meente.
Dc Tweede Kamer heeft met 4743
stemmen aangenomen het wetsvoorstel-
Van den Heuvel tob steun aan de binnen-
landschc beetwortelsiukerindustrie.
Do initiatiefnemers" hebben dus een
overwinning behaald en zij hebben dit te
danken aan do halfslachtige houding, wel
ke do Ohristelijk-Historischen aannemen
tegenover waagstukken, die den vrijen
handel raken. Het stond bij hen precies
half om half: 5 voorstanders (dr. de Vis
ser, dr. Lovink, Krijger, Weitkamp, Bak
ker) on 5 tegenstanders (Schokking,
Snoeck Henkemans, van Boebzelaer, Tila-
nus en mej. Katz), zoodat zij evengoed
ulle tienhadden kunnen thuis blij
ven. Voor het overige was 't een stem
ming van Rechts tegen Links, met dien
verstande, dat van Links de heeren Biere-
ma en Braat vóór en dc twee Staatkundig-
Gereformeerden tegen stemden.
Minister Kan had het succes, dat een
motie-van der Sluis (voor de oprichthing
van een bedrijfslaboratorium voor de sui
kerbietenteelt) werd ingetrokken, na 's Mi
nisters toezegging om te onderzoeken of
Regeeriugssteun aan het particuliere be
drijfslaboratorium te Groningen wensche-
lijk is.
Dc motie-Vliegen tot afschaffing van
de opcenten op de suikeraccijns 30 van de
90 stemmen; voor S.D.A.P., V.D., Staal
man (V.B.) en Engels (R.K.) de laatste
bij vergissing.
Het debat over het wetsontwerp tot
herziening van de financjeele verhouding
tusschen het Rijk en de Gemeenten is in
gezet door dr. van den Tempel, die heden
zijn rede zou voortzetten.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De commissie-Loudon weet niet wat te
doen met de ontwapenings-voorstellen van
Litwinof.
De deskundigen conferentie te Parijs in
zake de Duitsche herstelbetalingen dreigt
te mislukken.
Het s.s. „Paris" gestrand (Buitoni. Be
richten 2e blad).
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft aangenomen
het voorstel-van den Heuvel tot steunver-
leening aan de beetwortel-suikerindustrie.
(lste blad).
Ingesteld is een Staatscommissie inzake
onvolwaardige arbeidskrachten.
Koninklijke Besluiten.
Burgemeester.
Bij Kou. besluit is op verzoek eervol
ontslagen met dank voor langdurige dien
sten, met. 15 April j.l. C. Brenders, als
burgemeester van Berleel-Enschot.
Schrijven van Mgr. Aengenent aan de
Utrechtsche vergadering.
Bij zijn thuiskomst van do schitterend
geslaagde Paus-vergadering te Utrecht
vond de secretaris volgend schrijven:
Aan den Secretaris der
Nodorlandscho Katholiekendagen.
Vertoevende in do Eeuwige Stad in de
nabijheid van den Heiligen Vader, om het
herstel van Wiens Koningschap katholiek
Nederland thans in blijden jubel bijeen is,
vereenigen Wij ons in den geest met U
allen, en sluiten Wij ons volgaarne aan bij
de uiting der gevoelens van kinderlijke
aanhankelijkheid aan den Opvolger van
den II. Petrus, dien Wij thans weer mo
gen noemen Paus-Koning.
J. D. J. AENGENENT,
Bisschop van Haarlem.
NED. R.-K. HUISVESTINGS-COMITE.
Bestuursverkiezing.
Dinsdag werd te 's-Hertogenbosoh de
jaarvergadering gehouden ban dc afge
vaardigden der Kringen. Met uitzonde
ring van den voorzitter, die door den Bis
schop van Den Bosch wordt benoemd,
den directeur, die in deze kwaliteit lid
van bet bestuur is, en de vertegenwoordi
gers der landelijke organisaties, trad het
geheele bestuur af en moesten nieuwe
vertegenwoordigers uit de verschillende
bisdommen worden gekozen, zulks in ver
band met de ten vorigen jare tot stand
gekomen reorganisatie.
De volgende bestuursleden werden ge
kozen:
Uit dc voordracht van het hoofdbe
stuur: Mr. Dr. L. N. Deckers, Den Haag.
J. Pastoor en F. Noyons. 's Hertogen
bosch.
Voor het bisdom Haarlem: Mej. F. Bc-
retta, Den Haag (plaatsvervanger Rector
Braakman, Den Haag), Dr. W. B. Huddles
ton-Slater, Rotterdam (plaatsv. Mevr. J.
Sluijs-Brugman, Rotterdam) en Mej. H.
Meijer, Vlissingen (plaatsv. Mew. M. Dan-
kelman-Middelkoop, Hoorn).
Voor het Aartsbisdom Utrecht: Dr. V.
J1. Smits, Utrecht (plaatsv. Alb. L. Hulst,
Utrecht); J. J. J. W. IJsselmuiden, Am-
hem (plaatsv. Mej. W. do Ilaer, Arnhem);
K. J. HaaTStna; Leeuwarden (plaatsv. Mej.
Chr. Reinhart, Groningen).
Bisdom Breda: Mej. M. Ingen-Housz en
Mej. Laane, Breda (plaatsv. P. Sprangers
en Mevr. Brouwer-Aucker, Brctja).
Bisdom Roermond: Bonoeming aange
houden daar niet voldoendo candddatcn
waren ingediend.
Bisdom Den Bosch: Mevr. T. Dietvors
ten Brink, Nijmegen (plaats. Mevr. Um-
ruels, Den Bosch) en B. Dekker, Tilburg
(plaatsv. Mej. M. Eras, Boxtel).
Ter vergadering bleken'23 Kringen uit
het land vertegenwoordigd.
Jaarverslag.
Aan het uitgebreide jaarverslag van
den secretaris, den heer J. Pastoor te
's-Hertogenbosch, in deze vergadering uit
gebracht, is het volgende ontleend:
In 1928 kwamen nieuwe reglementen
tot stand, die verschillende wijzigingen in
dc organisatie invoerden. Zoo werden alle
bisdommen in bet hoofdbestuur en het
dagelijksch bestuur vertegenwoordigd.
Voor de bestuursleden werden tevens
plaatsvervangers benoemd. De mogelijk
heid werd geopend tot oprichting van sub-
bureaux van het Centraal Bureau en het
eerste werd op 1 J*uni in Den Haag ge-,
opend. Het is bestemd voor het bisdom
Haarlem.
