20ste Jaargang
MAANDAG 8 APRIL 1929
No. 6148
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
BUITENLAND
BINNENLAND
Ste Zeidóobz (Bou/fcoml'
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonué's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Medodeelingen wordt het
dubbele van bet tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
buur, koop en verkoop f0'.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
V De nabije politieke toekomst.
Zaterdag heeft de Liberale Staatspartij
„De Vrijheidsbond'"' te Arnhem haar jaar
vergadering gehouden.
De heer Fock, de voorzitter, heeft zich
in zijn openingsrede- duidelijk uitgespro
ken voor het parlementaire stelsel en voor
een parlementair Ministerie.
Alleen met een parlementair Ministerie,
zoo betoogde hij, kan er een vruchtbaar
Regeeringsbeleid zijn; een parlementair
ïinisfcerie is dus het ideaal, dat men
ich voor oogen stelt:
Mochten nu,- zooals door velen
wordt voorspeld, de verkiezingen niet
leiden tot een parlementair Ministe
rie, zal dat dan een reden zijn om
het parlementaire stelsel te veroor-
deelen en ons daarvan af te wenden?
Die vraag beantwoorden wij onvoor
waardelijk ontkennend. Welke moei
lijkheden niet het parlementaire, stel
sel ook mogen voorkomen, wij zullen
dat handhaven en hooghouden. De de
mocratische richting, welke in ons
parlementair stelsel ligt zullen wij
niet prijs geven. In de praktijk mogen
er bezwaren zijn, en de praktijk moge
nu niet in alle opzichten beantwoor
den aan hetgeen wij wenschen, alle
menschenwerk is onvolmaakt, en wij
moeten de moeilijkheden overwinnen,
welke zich nu eenmaal voordoen. Het
parlementaire stelsel, wat men ook
daarvan moge zeggen, gaat ver bo
ven al wat men anders zou willen
voortbrengen. Al mocht het ditmaal
nog niet zoo zijn, wij zullen in de
toekomst weer komen tot een Regee-
ring, die voortkomt uit en steunt op
een meerderheid.
Aldus de leider van den Vrijheidsbond.
Maar, ondanks zijn sympathie voor een
parlementair Ministerie, twijfelt hij aan de
vervulling van dezen wensch in de naaste
.toekomst:
Is er groote kans, dat de uitge
sproken wensch in vervulling zal
gaan? Er is reden tot twijfel; ja
velen vreezen, dat er van een parle
mentair Ministerie nog geen sprake
zal kunnen zijn.
Intusschen: de Vrijheidsbond is bereid
aan de vorming van een parlementair
Ministerie mee te werken:'
Een intrede- in het Regeerings-
kasteel zoeken wij niet.
Dit neemt echter niet weg, dat,
wanneer men tot ons koiiit om op
c,enigerlei wijze onze medewerking te
vragen, wij, zooals Mr. Rink het uit
drukte, ons zeker tweemaal zullen be
denken, alvorens een weigerend ant
woord te geven, wij onzen plicht in
het algemeen belang zullen vervullen,
en wij, als zouden wij het ook liever
niet wenschen, zullen medewerken,
mits zij, die medewerknig vragen, met
onze beginselen rekening houden.
Wij gelooven echter, dat de vrees van
den Vrijheidsbond, dat hij voor de keuze
zal worden gesteld tusschen een bevesti
gend of een ontkennend antwoord inzake
medewerking aan een parlementair Mi
nisterie, niet zoo héél groot behoeft te
'zijn!
V De invloed van het liberalisme.
Grooter dan de directe invloed op po
litiek gebied, is ontegenzeggelijk de
indirecte invloed op dit terrein en de
directe invloed op verscheiden ander ter
rein, welke door de liberale beginselen
wordt uitgeoefend.
Mr. Foek zeïde in zijn hierboven be
sproken rede:
Zooals Mr. v. Gijn bij de laatste
algemeen beschouwingen terecht heeft
gereleveerd, de liberale gedachte is
in ons land gelukkig zeer verspreid;
en hij verwees naar een uitlating van
Minister Dc Geer in een interview,
dat de vrijzinnige idee, los van het
politiek liberalisme, ook in andere par
tijen tot uiting komt.
Inderdaad waar!
Wij zouden alleen liever zeggen, in
plaats van „ook in andere partijen", „ook
onder de leden van andere partijen" komt
de vrijzinnige idee tot uiting.
Ook, helaas, onder de Katholieken.
Mgr. Aengenent constateerde heb in zijn
Vastenbrief, „dat er onder de Katholieken
gevonden worden, die zich niet vrij heb
ben weten te houden van de besmetting
der liberale grondstellingen op het gebied
van het oeconomisch leven, met het ge
volg, wij citeeren het Bisschoppelijk
schrijven verder dat de niet-ontwikkel-
den in de meening worden gebracht, dat
de leer der Kerk is, wat eigenlijk niets
anders is, dan practijk van hen, die de
leer der Kerk niet volgen. Wat een ont
zettende verantwoordelijkheid drukt op
dezulken".
Die door het met liberalisme besmette
Katholieken hebben dit is één herken-
ningsteeken een voorkeur voor neutrale
vereenigingen en voor neutrale lectuur bo
ven Katholieke vereenigingen en Katho
lieke lectuur, omdat zij daarin liberale be
ginselen verwezenlijkt zien.
Dat die Katholieken 'ns mogen gaan
inzien de waarheid, door Mgr. Aengenent
in denzelfden Vastenbrief hun voorgehou
den, „dat het 'liberalisme volstrekt niet
minder verwerpelijk is voor den Katho
liek dan het socialisme"!
VAN HET VATICAAN
HET VATICAAN EN RUSLAND.
Geen onderhandelingen gevoerd.
Nieuwe Russisch©
gewolddade n.
De „Osservatorc Romano" meldt offi
cieel, dat alle berichten der verschillende
telegraaf-agentschappen van Europa be
treffende onderhandelingen tusschen den
H. Steel en de Russische sovjetregeering
tot heb schepen van een godsdienstvrede
in Rusland niet met de feiten overeen
stemmen.
Do welingelichte kringen van het Vati-
eaan weet men niets af/ van toenaderings
pogingen der sovjets.
Daarentegen zijn er met Pasehen van
Russische zijde nieuwe gewelddaden ge
pleegd. Zoo is de 82-jarige Katholieke
bisschop Slivowski van Wladiwostok uit
gewezen. Eén der nog in Moskou gebleven
Katholieke priesters is zonder reden ge
arresteerd en 14 priesters zijn in Polodië
in Maart gearresteerd.
De H. Sitoel laat voor alle gearresteer
den ook voor de orthodoxen, bijzonder in
Lisieux bidden.
De H. Stoel doet alles tot het scheppen
van den godsdienstvrede in Rusland, doch.
kan geen andere wegen bewandelen, ook
niet a-1 worden .er valsche berichten gelan
ceerd, waarvan dc herkomst gemakkelijk
te herkennen is.
De Pauselijke auto.
Op 2 April is van Turijn uit dc door de
wereldbekende Fiat-fabrieken aan den H.
Vader geschonken automobiel afgezonden.
Het is een wagen van het type „525" met 6
cylinders en een carrosserie, welke zes
plaatsen bevat: vier in den eigenlijke
coupé en twee bij het stuurrad.
Van de twee achterste zetels is er één
aan den rechterkant, voor den Paus be
stemd, de andere voor een eeregast. De
twee zitplaatsen daarvóór zijn zoo inge
richt, dat de beide medereizigers niet den
H. Vader den rug behoeven too te kec-
ren, maar Hem aan kunnen kijken.
Heb inwendige van den auto is met
crême-zijde bekleed, welke speciaal in Ve
netië is vervaardigd. De kussens zijn met
rood damast overtrokken en op den bo
dem van den wagen ligt tapijt, dat even
eens speciaal vervaardigd is.
Aan den vóónvand van den wagen is
een kunstvolle medaille van den H. Cliris-
tophorus aangebracht en de beide deuren
zijn met het pauselijk wapen in rijk© uit
voering versierd.
De auto moet een wondermooi stuk van
modernen en fijnen wagenbouw zijn. Hij
zal den H. Vader in den loop <lcr volgen
de week door de directeuren der Fiatfa-
brieken aangeboden worden, waarbij ook
een deputatie van de arbeiders der fabrie
ken tegenwoordig zal zijn.
CHINA.
Plundering te Hankau.
Zes on veertig Chineezon
terechtgesteld.
Naar officieel gemcid wordt is in de
stad Hankau de staat van beleg afgekon
digd naar aanleiding van gevallen van
plundering in de Fransclie concessiewijk.
Hierdoor waren Fransehc en Ja-pansche
troepen verplicht in to grijpen. Zes en
veertig Chineesche soldaten zijn wegens
plundering gefusilleerd.
AFRIKA.
Inval van Abessyniers.
Een grootje Abessynische strijdmacht
heeft een inval gedaan in het Noörd-wes-
telijk gebied van Kenya en daar geplun
derd. Een uitgezonden Engelsche strafex
peditie heeft, de indringers weder verdre
ven en hun den geheclen buit afgenomen.
MEXICO.
DE OPSTANDIGE BEWEGING.
Rebellenaanvalien op Naco.
Zelfs t_aliks in actie.
Dc rebellen hebben Zaterdagochtend
vroeg het federale garnizoen van Naco
(Sonora) met cavalerie, bombardements
vliegtuigen en twe.e geïmproviseerde tanks
aangevallen.
Met groote kracht werd tot den aanval
overgegaan op de loopgraven, die de fede
ralen in een grooten boog om Naco hebben
aangelegd. De opstandelingen beschikken
over ongeveer drieduizend man, terwijl de
verdedigende fedoi. i* troepen circa vijf
tienhonderd ïuaii sv.rjc waren.
Het verloop van den. strijd tusschen de
beide groepen kon van de Amerikaanschc
grens duidelijk worden gevolgd. Men zag,
hoe de projectielen in de voornaamste
straat van Mexicaansch Naco ontploften.
Verdwaalde kogels kwamen herhaalde
lijk op Amerikaanschc grondgebied terecht,
vooral in de gebouwen, waarvan dc ge
vels naar de Mexicaansch© zijde zijn ge
wend. Een van deze gebouwen herbergt
do kantoren van de Western United Tele
graph Company, doch ondanks het drei
gende gevaar bleven de telegrafisten en
de talrijke verslaggevers, die van dit ge
bouw uit den strijd volgen, op hun post.
Het gelukte de infanterie der opstande
lingen, die gevolgd werd door de cavalerie
de voorposten van dc federalen terug te
drijven. Toen de aanvallers naderden open
den de federalen heb vuur met hun machi
negeweren, waardoor de rebellen bij rijen
tegelijk werden neergemaaid. Op dat
oogenblik kwamen dc tanks van de op
standelingen in actie en rukten onder
voortdurend vuren op tot de prikkeldraad
versperringen van de verdedigers. Tegelij
kertijd wérden de loopgraven van de fe
deralen door twee vliegtuigen gebombar
deerd.
Nadat de aanval korten tijd. was onder
broken, trokken de rebellen opnieuw op cn
tegen den middag gelukte het. hun een
kerkhof ten Westen van de stad te bezet
ten en dc federalen uit de eerste loopgra
ven te verdrijven.
In verband met de gevechten, die waar
schijnlijk ook geleverd zullen worden door
federale vliegtuigen en machines van de
opstandelingen en dc mogelijkheid, dat
daarbij Amerikaansch Naco schade zal op-
loopen, zijn twaalf - gevechtsvliegtuigen cn
zes waarnemers-maohines van de Ver.
eenigde Staten naar do grens gezonden.
Bij den op 12 K.M. van Naco gelegen
spoorwegtunnel van dc Southern Pacific
Railroad heeft een schermutseling plaats
gehad tusschen een bereden Amerikaanschc
grenspatrouille en Mexicaansche opstande
lingen, waarbij een der Amerikanen door
een schot in de borst werd getroffen.
Bij het nader© onderzoek bleek, dat in
een schuilplaats in de nabijheid van den
tunnel vijftien zakken waren verborgen,
die elk vijf bommen, bevatten. Toen de
Amerikaansehe patrouille deze bergplaats
naderde, openden de rebellen van Mexico
uit het vuur op de Amerikanen, dat door
dezen werd beantwoord. Heb is nog niet.
opgehelderd, of de bommen over de grens
naar de opstandelingen zijn gesmokkeld,
of bestemd waren voor het in de lucht
laten springen van den Anierikaanschen
trein, die de federale troepen, die tot nu
toe in El Paso geïnterneerd waren, nadat
zij bij de verovering van Juarez door de
opstandelingen naar Amerikaansch grond
gebied waren gevlucht, weder naar Mexi
caansch gebied terug to brengen.
Op het bericht, dat er bij de Mexicaan
sche grens bommen waren gevonden cn
dat er een treffen met de opstandelingen
had plaats gehad, is direct een groote
afdeeling Amerikaanschc cavalerie naai
den tunnel getrokken.
AMERIKA
De drankwet in de V. S.
De slachtoffers der
handhaving.
Dc Amerikaanschc regeering deelt
mede, dat sinds het in werking treden van
het drankverbod 195 menschen het leven
hebben verloren bij dc handhaving van het
verbod. Dc ambtenaren van de drankbe
strijding hebben 135 menschen gedood; 5>
ambtenaren zijn gedood in de uitoefening
van hun plicht en in de laatste 15 maan
den zijn 5 menschen gedood door schepen
van de kustwacht.
MEETINGS R. K. WERKLIEDEN
VERBOND.
Naar de bedrijfsdeniocratie.
Een onbezorgde levensavond voor
alle werkers. Het groote gezin
uit de knel. Door eigen kracht
omhoog.
Dit waren do leuzen, waaronder het R.
-Iv. Werkliedenverbond in Nederland giste
ren, Zondag, in verschillende i.laatscn van
ons land meetings had georganiseerd. Deze
hadden plaats te Amsterdam, twee te Alk
maar, te Enschedé, te Zwolle, te 's-Graven-
liagc, te Utrecht, te Arnhem, twee te Til
burg, tc Eiudhoven, tc Vlissingen, twee te
Maastricht.
Over het gelicele land was de deelneming
zeer groot. Zoo waren in de Tivoli-zaal te
Utrecht 1700 menschen bijeen. Tc Ensche
dé was een optocht georganiseerd, waaraan
met 30 vaandels-, 2500 menschen deelnamen.
In Den Haag had de bijeenkomst plaats in
dc H. Hart-kerk, waar ook een Lof werd
gecelebreerd.
lil alle bijeenkomsten werd een motie
aangenomen, waarin dc vergadering:
verwacht van degenen, die gedurende de
komende vierjarige regecringsperiode zul
len worden geroepen tot medewerking aan
de wetgeving in ons vaderland,
A. dat zij krachtig zullen bevorderen liet
totstandkomen van de noodige wettelijke
regelen, welke den arbeid in zijn breede
betcekenis de verovering var. een volwaar
dige positie in onderneming en bedrijf zul
len vergemakkelijken
B. dat zij zoodanige wettelijke voorzie
ningen zullen helpen treffen, waardoor den
arbeider, bij voorkeur door bedrijfsregelin
gen, een onbezorgde oude dag gewaarborgd
zij;
O. dat door het totstandbrengen van een
Bijkskindertoeslagfonds, waarvan dc kosten
tc- dragen door het bedrijf, voorts door ver
lichting van lasten (belasting, schoolgeld
enz.) cn door eene ruimere toepassing van
do woningwet, dc positie van het groote ge
zin worde verbeterd;
draagt het Bestuur van her. R. K. Werklie
denverbond op de urgentie van de boven
genoemde punten overal waar wenschelijk
tc bepleiten en met allo geoorloofde mid
delen de verwezenlijking ervan te bevorde
ren cn doet een beroep op allo katholieke
arbeiders om in de R. K. Arbeidersbewe
ging, ook en vooral door eigen kracht, te
komen medewerken aan do verovering eencr
maatschappelijke positie, die in overeen
stemming is met de mcnschelijkc waardig
heid en met de gewichtige diensten, welke
dc arbeiders aan de samenleving bewijzen.
„Maandagmorgen'.
DE UTRECHTS-CHE PUBLICATIE.
Schrijven van dr. Ritter aan den voorzitter
van den Ministerraad.
Op een o f f i c i e 1 e commissie
van onderzoek aangedrongen,
Door dr. P. H. Ritter Jr., hoofdredacteur
van heb Utrechtsch Dagblad is aan den
voorzitter van den Ministerraad te Den
Haag een schrijven gericht, waaraan wij
het volgende ontleenen:
Er is in den la als ten tijd herhaaldelijk
geklaagd over de minder juiste, „mislei
dende" mcdcdeelingen en inlichtingen, die
door of vanwege de Regeering officieel of
officieus zouden zijn gedaan of verstrekt.
Deze klacht is wederom tot uiting gekomen
naar aanleiding van de bekende documen
ten-kwestie en heeft weerklank gevonden
in do vergadering van het. Bestuur van den
Nederlandscken Journalistenkring van 5
Maart j.l. Daar ondergeteekende deze
grief deelt, heeft hij, onder bepaalde voor
waarden, toegezegd verschillende feiten ter
beschikking van dien Kring to stellen, ten
einde door collegiale bespreking te zoeken
naar een betere verhouding tusschen Re
geering en Pers. Aan bedoelde voorwaar
den is echter niet voldaan.
Ondergeteekende heeft gemeend goed tc
doen door deze feiten aan zijne collega's
niet dan vertrouwelijk mede te deelen.
„Van bevoegde zijde" is echter thans to
kennen gegeven, dat door de Rogeering op
deze discretie niet langer prijs wordt ge-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Mexicaansche opstandelingen hebben
de grensstad Naco aangevallen.
Zes-en-veertig Chineezen te Hankau te
rechtgesteld.
BINNENLAND.
Ingediend is een wetsontwerp ter be
scherming van den landbouw-export. (3de
blad).
Het wetsontwerp inzake den in- en door
voer van eieren. Memorie van Antwoord
op het Voorloopig Verslag. (3de bluu).
Conflict in het houthedrijf aan de Zaan.
(Laatste. Berichten).
steld. Ondergeteekende meent dientenge
volge geheel in den geest der Rogeering
te handelen door althans één der bedoelde
feiten aanstonds openlijk tor kennis ie
brengen van U. E., als hoofd der Regee
ring.
U. E. vergtmne ondergeteekende vooraf
eene vaststelling.
Blijkens dc verklaring van den Minister
van Buitenlandsche Zaken in dc Eerste
Kamer, stelde deze bewindsman .,er prijs
op", te verklaren, dat. de heer van Beu-
uingen tot den aankoop vun dal stuk
liet door ondergeteekende gepubliceerd do
cument „waarbij ook nog twee andere
stukken, niet is overgegaan,* dun nadat hij
zich had overtuigd, dat de inhoud vun liet
stuk, zooals zij hem beschreven werden
bij de aanbieding dc Regeering inte
resseerde".'
Do heer van B. heeft dus dit stuk slechts
gekocht ten behoove van de Ncdcrlaiidsche
Regecriug. Of, eenvoudiger geformuleerd,
de NederlaiKlsche Regeering iict dit stuk-
door den hoor van B. koopon.
De hcor van Bouningcn, heeft dus in
deze aangelegenheid gehandeld als ver
trouwensman, als agent, of, zooals hij het
tegen derden heeft uitgedrukt .als orgaan
der Regeering.
De Minister van Buitenlandsche Zaken,
heeft in de Eerste Kamer over deze aan
gelegenheid sprekende, mcdcgcdcold tc
spreken uit naam van de Rogeering.
Het feit nu. dal. ondergeteekende voor
alles onder dc aandacht van U. E. wenscht
te brengen, is, dat de vertrouwensman
der Nederlandsche Regeering en deze Re
geering zelve in deze aangelegenheid resp.
aan dc Pers en de Volksvertegenwoordi
ging dc volgende „misleidende medodee
lingen" hebben gedaan:
1. de verklaring van den lieer van Leu
ningen N. R. Crt. I Maart j.l.: ..Ik kan I'
ten stelligste verklaren, dal ik noch di
rect, noch indirect iets te maken heb ge.
had met dc publicatie in het Utrechtsch
Dagblad.,Ik heb er part noch deel
aan''. En op dc vraag: hoe verklaart U do
publicatie? ,Daar heli ik geen verklaring
voor".
2. De verklaring van de Uegeering (Hand:
pag. 7, 1.): „De rol van den lieer van Pen
ningen was hiermede („met den aankoop
afgeloopcn. De heer van Bouningcn heeft
in deze zaak. naar de vaste overtuiging
van dc Rogeering, niet anders gehandeld
dan hij als goed Staatsburger meende ie
moeten handelen cn heeft met do lalcre
publicatie niets tc maken gehad. Aan an
deren dan aan de Regecriug heeft hij van
die stukken geen inzage verleend
Beide verklaringen zijn pertinente on
waarheden.
Ondergeteekende gelooft niet,,dat l'wo
Regeering, bij nadere overweging, de juist
heid van hare verklaring zal willen vol
houden. Mocht ondergeteekende zicli daar
in. vergissen da-n zou hij U. E. echter wel
vriendelijk willen verzoeken. Haar dementi
ditmaal niet te doen uitgaan van een ano
nieme „bevoegde zijde", maar lc willen
medewerken tot. een onpartijdig onder
zoek, teneinde objectief vast te stellen of
en zoo ja waarom de Regecriug op dit
voor de geschiedenis der publicatie curcli-
nale punt, de Volksvertegenwoordiging on
waar heeft ingelicht?
Ondergeteekende heeft het 'voorstel lot
een onderzoek als hooger bedoeld, ..door
een commissie van onpartijdige hoogstaan
de mannen", één door l'. E., één door
hem, een derde door de beide anderen aan
te wijzen reeds op 7 Maart aan den hem
bezoekenden vertegenwoordiger van den
Minister van Justitie gedaan; doch dc Re-
geering heeft aan dit. verzoek lot zijn leed
wezen geen gevolg gegeven.
Ondergeteekende is overtuigd, dat U. E.
zijn herhaald verzoek niet zal afwijzen.
De Tweede Kamer.
10
Zooals reeds is medegedeeld, zal dc
Tweede Kamer op 1(5 dezer weder bijeen-
komen. De voorzitter zal dan voorstellen
om in doze vergadering een aanvang te