20ste Jaargang
DINSDAG 2 APRIL 1929
No. 6143
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
TRAGISCH VERDRINKINGSGEVAL
BUITENLAND
3)e fieicbeHe (Bou/fcomt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
Bureaux: PAPENGRACHT 32 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per i
Voor Ingezonden Mededceliugen wordt het
dubbele van hot tarief berekend.
Kleine advertentiën. van ten hoogste 30 woorden,
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur eu ver
huur, koop en verkoop f0.50.
Dit nummer bestaat uit drie bladen
v Meer bezitters.
Een artikel in het „Handelsblad" van
Zaterdagavond begint aldus:
Speciaal in een land als het onze,
dat, arm aan delfstoffen, steeds zal
blijven aangewezen op intensiveering
van land- cn tuinbouw, is een uitge
breide, economisch krachtige arbei
dersbevolking te platten lande van
het hoogsto gewicht.
En het eindigt met een opwekking aan
besturen van te platten lande gevestigde
vereenigingen cn aan „ontwikkelde platte
landers, die oog hebben voor dc nooden
van de landarbeiders", om ter hand te
nemen de uitvoering van de Landar-
beiderswet:
Grootc voldoening zal uw deel wor
den, omdat ge binnen weinige jaren
tijds de gezinnen van vele eerlijke,
degelijke menschen op veel hooger poil
zult brengen en daardoor meewerkt
aan verheffing van 't" platteland en
5t brengen van meer levensgeluk en
levensvreugde onder hen, die krach
tens hun aard en him opleiding onaf
scheidelijk aan ;t boerenbedrijf ge
bonden zijn.
Dc bewering in de eerste en de opwek
king in de laatste alinea zijn ons sym
pathiek.
Wij hadden ze ook kunnen yeerschrr-
ven met de encycliek ,"Rerum No varum"
vóór ons.
Inderdaad, cr ligt voor sociaal-voelenden,
voor op maatschappelijk terrein Christelijk
willende leiders te platten lande een
prachtig terrein open voor socialen ar
beid, als zij him krachten inspannen, om
in practijk te brengen de Landarbeiders-
wet waar da/t mogelijk en gewenscht
blijkt.
Gedurende de eerste acht jaren van het
bestaan van de Landarbeiderswet werd
tegen matige rente en op gemakkelijke
aflossingsvoorwa arden bijna 8 millioen uit
's Rijks kas verstrekt voor aankopp van
plaatsjes of van los land. Groningen kreeg
ruim 2.4 millioen, in Friesland en Drente
werd resp. 1.2 en 1.4 millioen besteed,
terwijl 5 millioen voor de noordelijke pro
vinciën en de rest, bijna 3 millioen, kwam
ien landarbeiders in de acht andere pro
vinciën ten goede.
Hoewel de verschillende gewesten niet
cnderling precies zijn te vergelijken, mag
tich veilig worden geconstateerd, dat niet
oreral even krachtig is gestreefd, om
we herhalen het: waar inogelijk en ge-
winscht de Landarbeiderswet in prac-
tijt tp brengen.
"t Is van algemeen-maatschappelijk be
laag, dat voor personen met gezonde
arb'.idskracht en flinke arbeidslust niet
praktisch is uitgesloten de mogelijkheid
om bezit te verwerven, met name pro-
duntief bezit"; en dat het maatschap-
pelijt bezit over zoo veel mogelijk per-
sone» verdeeld is.
Gpdeze gedachte is gebaseerd de Land-
arbeilerswet, waarvoor wij hier nog eens
de enstige aandacht vragen.
\erdeel enbreek.
Naait, de R. K. Staatspartij staat een
afgescieiden groep, de R. K. Volkspartij.
En lu loopen er mcdedeelingen in de
pers oier de oprichting van een „Onafhan
kelijk Katholiek Verbond", terwijl er ook
aen gerucht gaat betreffende de vorming
van een „R. K. Agrarische Partij".
Wio zich aan een ander spiegelt, spiegelt
«ch tacht. Het niets-nutte „werken"
van de R. K. Volkspartij zal anderen van
een afscheiding kunnen weerhouden!
Op zich zelf is 't is al zoo herhaal
delijk betoogd elk verbreken va-n de
eenheid in onze politieke organisatie een
kwaad.
Voor ons, Katholieken, is de eenheid op
politiek terrein een. onmisbare voorwaarde,
om de ons rechtmatig toekomenden in
vloed tot uiting te kunnen doen komen.
Verbrokkeling der eenheid beteekent per
sé yerzwakking van onze kracht.
Dit op zich reeds voldoende p r i n-
cipieele bezwaar tegen het oprichten
van, van dc R. K. Staatspartij afgescheiden,
groepen kan nog, zoo noodig, worden ver
sterkt door een overweging uit de erva
ring. opgedaan met de R. K. Volkspartij,
die .om 't zoo maar te zeggen in het
Parlement toch niet een voor de Katholie
ke beginselen eerbied afdwingende figuur
heeft gemaakt!
Wij willen hopen in het belang der
Katholieke zaak! dat de Katholieke
kiezers, geen enkele groep uitgezonderd,
bij de a-.s. verkiezingen hun plicht om Ka
tholiek te stemmen zóó zullen begrijpen,
dat zij zullen stemmën op de candidaten
der ééne R. K Staatspartij.
Wie de Katholieken in politieke partijen
wil verdeelen, hij breekt daardoor
der Katholieken kracht!
V Geen democratie, maar anarchie
Op de vergadering van de Verceniging
van hoofden van scholen in Nederland. Za
terdag to Leiden, gehouden^ ook her.,
woord gevoerd door den wethouder van
onderwijs te Leiden mr. Tepe.
De heer Tepe sloot zich aan., bij den
voorzitter der vergadering en anderen, die
er tegen op kwamen, dat het hoofdschap
verlaagd zou worden tot een zuiver admini
stratieve functie. Dit heeft, aldus de wet
houder, met democratie niets te maken,
maar het leidt tot anarchie, als men hier
toe zou overgaan. Het behoud van het
hoofdschap strekt tot heil van het onder
wijs.
Voor deze duidelijko taal dankte de
voorzitter onder luid applaus der vergade
ring.
't Is ook noodig ,dat het is duidelijk ge
zegd wordt, dat dc democratie zich aan
buitensporigheden schuldig maakt-,
als zij wat, helaas, gebeurt aan de
school wil ontnemen het hoofdschap in de
eigenlijke beteekenis, die het tot nu toe
altijd heeft gehad.
Zeker, ook hier kan de democratie ge
zonde eischen stellen. Het hoofd is
geen „alleen-heerscher"; hij mag zich ook
niet a-ls „heerscher" gevoelen en gedragen!
Hij moet den onderwijzers laten een zoo
groot mogelijke vrijheid, daarbij, alleen en
uitsluitend, het oog houdend op belangen
van school, onderwijs en kinderen. Hij
moet niet meenen, de wijsheid in pacht te
hebben en zelf alles te weten of beter tc
weten, maar 't als zijn plicht beschouwen,
om zooveel mogelijk overleg te plegen met
de onderwijzers, aan deze een om een
modern woord te gebruiken! zoo groot
mogelijke medezeggenschap te geven.
Maar: hij moet zijn en blijven de lei
der, die zich bewust is ten slotte voor
de gang van zaken op hèèl de school ver-
antwqordelijk te zijn.
Wat hier wordt gezegd van het school
hoofd, geldt, veranderend wat veranderd
moet worden, voor ieder, die een leiders
functie bekleedt.
Dit alles kan men in verband brengen
met democratie.
Maar anarchistisch zijn do opvattingen
omtrent de taak van het schoolhoofd, die
worden gepropageerd door socialistische of
socialistisch-gezinde onderwijzersorganisa
ties.
Die opvattingen zijn voor het onderwijs
niets minder dan verderfelijk
ïentvVagen met zes personen te water
een MOEDER met twee kinderen verdronken
Een tragisch 'idrinkingsgeval heeft op
Tweeden Paaschdag hier ter stede plaats
gehad, waarbij drie personen, een moeder
met twee kindci m, eon zoon en dochter,
om het leven zii.igekomen.
De familie Van^dor %Ham, dc 52-jarige
mej. C. v. d. B., huisvr. van J. v. d. H.,
woonachtig aan den Gelderswoudschen
weg onder dc gemeente Zoeterwoude, was
met vier van ha../ liinderen, dc 17-jarige
Jac., de 13-jarige Picter, de 7-jarige Ge
rard en de 11-jarige dochter Adriana, en
vergezeld van een 17-jarigen kennis, W. J.
van Leeuwen, evoueens uit Zoeterwoude,
naar Warmond geweest, om den 23-jarigcn
H. v. d. Ham, theologant aan 't Seminarie
te Warmond, te halen.
Omstreeks kwart vóór één was men van
Warmond weggereden, zoodat to ruim één
uur de stad werd bereikt. Dc wagen, een
gesloten tentwagen, werd bestuurd door
den 17-jarigen zoon Jac., terwijl diens
broertje Piet naast hem en de overigen
in den wagen, die met een portier aan
de achterzijde was gesloten, hadden plaats
genomen.
Ter hoogte van de wassclicrij van dc
Firma C. J. van der Loo, op dc Haarlem-
in ertrekvaarl is het paard zeer vermoe
delijk geschrokken van een boomstronk,
die langs het den was gelegen. Het dier
sprong opzij, waardoor de voorop gezeten
Pieter van den wagen sloeg en met het
hoofd op den grond terecht kwam.
De wagen sloeg echter van den hoogen
walkant te water, alle verdere inzittenden
medenemend. Dc bestuurder was het spoe
digst op dén wal, doch voor dc andoren
was de positie i den gesloten tentwagen
veel gevaarlijker.
Vrij spoedoho'en omwonenden en
voorbijgaugera c. u.n met. behulp vin
ladders cn booijes hulp te bieden. Inmid
dels waren do 23-jarige seminarist en de
17-jarige Van Leeuwen door het portier
uit den wagen to voorschijn gekomen en
werden zij door handreiking op het droge
gebracht. Het portier is daarna weer
dichtgeslagen, waarschijnlijk door zuiging
van het water.
Wat er verder gebeurde, hebben wc
ons laten verhalen door den heer W. Har-
land, wonend Groenoordstraat 4.
Wij zochten hem na afloop van het
ongeluk op in zijn woning, waar hij met
vrouw en kinderen en zijn moeder zat na
te praten over het tragisch gebeuren.
Harland vertelde ons schipper te zijn
voor do bierbrouwerij van Post. Hij had
gisteren in dc fabriek gewerkt en ging
om 1 uur naar huis. Op de Haarlemmer
vaart hoorde hij een jongen roepen, dat
er een paard en wagen te water ging.
Hij snelde naar de plaats der onheils,
aarzelde geen oogenblik om zijn jas uit
te trekken en in het water te springen.
De wagen lag enkele meters uit den
wal, zoodat hij er heen moest- zwemmen.
Doordat hij echter niet wist hoe de con
structie van den wagen was, kon hij aan
vankelijk weinig uitrichten. Hij probeerde
daarop den kap van den wagen stuk te
maken, doch dat gelukte niet waarop hij
probeerde de ruiten stuk te slaan. Even
min met succes. Intusschen riep Harland
de honderden toeschouwers op den wal
toe, dat zij hem moesten helpen of een
bijl moesten toewerpen.
Dit laatste geschiedde tenslotte, doch
de eerste en tweede hakbijl kon ik niet
grijpen, maar bij de derde had ik succes.
Toen kreeg ik ook hulp van mijn buur
man C. van Leeuwen, die eveneens tc
water sprong. Ik had toen zeker al een
kwartier alleen gewerkt. Daarna kwamen
er nog meerdere personen aangezwommen.
Toen ik eindelijk de kap had open
gehakt kondon wij do slachtoffers bereiken.
Do moedor en haar dochtertje waren toen
/vrij spoedig uit den wagen bevrijd on zij
werden bewusteloos aan den wal ge
bracht.
Weer op den wal gekomen zag Harland
zijn vader.
Toen Harland dit" verhaalde, werd zijn
verhaal door zijn moeder ondorbroken.
„Ja", zeide ze, „wij kregen thuis de
boodschap, dat Willem verdronken was en
wij spoedden ons naar dc Haarlemmer
vaart. Van de bewering bleek gelukkig
niets waar".
En Harland verhaalde verder:
,Toen ik op den wal kwam, zoidc mijn
vader tegen mij: „Zo zeggen, dat er nog
een jongen in den wagen moet zijn; spring
er weer in".
Harland deed zulks en dc moedige man
smaakte ook het genoegen den jongen uit
het rijtuig to halen. Ook bij dezen waren
echter de lovensgcesten reeds geweken.
Dc slachtoffers werden alle drie bin
nengebracht bij den heer Van der Horst,
alwaar twee doktoren van den E.H.D. en
verschillende andere personen ongeveer
3 uur bezig zijn geweest te trachten de
levensgeesten nog op te wekken, met be
hulp van zuurstofapparaten, zonder resul
taat evenwel.
Do heer P. Verhoef, die, vergezeld van
zijn echtgenooto cn zoon met zijn auto de
plaats van het ongeluk passeerde, werd
verzocht den heer v. d. Ham te willen
halen, waaraan deze onmiddellijk voldeed.
- Bij hun komst in. Zoeterwoude tvoffen
zij een zoon en dochtertje aan, dat haar
vader ging roepen, waarop deze met
zijn zoon naar Leiden ging. Ondorweg
werd dc lieer v. d. Ham eenigermato
voorbereid op den vreeselijken slag, die
hem getroffen had.
Dc heer v. d. Loo, wonend Haarlem
mervaart 32, die een van de eersten op
dc onheilsplek aanwezig was, heeft on
middellijk telefonisch alle personen ge
waarschuwd, die men noodig had. Ook de
pastorie Hartebrug werd spoedig opge
beld en do weleerw. pater P. C. Frigge
was vrij spoedig na het ongeluk ter plaat
se, waarna Zijneerw. den slachtoffers nog
het H. Oliesel toediende.
Dr. Hulst verrichtte ten huize van den
heer Van der Horst onmiddellijk sectic
op de lijken der slachtoffers, waarna deze
met twee lijkauto's der firma Dieben
naar de woning te Zoeterwoude werden
vervoerd.
De geredden, die allen bij omwonenden
van droge kleeren waren voorzien, reis
den daarop eveneens naar Zoeterwoude
terug.
Het droevig gebeuren verwekte in Lei
den en Zoeterwoude, wijl het droevig voor
val spoedig bekend was geworden, aïge-
meene deelneming met de zoo zwaar be
proefde familie.
Nader vernemen wij uit Zooterwoudc,
dat de familie van der Ham bestond
uit twaalf personen: vader cn moeder en
tien kinderen, zeven jongens en drie meis
je?. De oudste is de 23-jarigo Hendrikus,
studeerend aan het Seminarie tc War
mond. Dc oudste dochter, die 1G jaar oud
is, is op 2 Februari in het klooster ge
gaan, terwijl de 14-jarige zoon student is
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Kardinaal Lucidi overleden.
Nieuwe gevechten in Mexico.
Ernstige mijnramp in Belgisch Limburg.
Acht-en-twintig dooden (Buitenl. Berich
ten, 2c blad).
BUITENLAND.
Te Haarlem is de 39ste algemeenc ver
gadering gehouden van den Centralen Raad
van den Ned. R. K. Volksbond. (1ste blad).
Een te Maassluis thuis behoorende mo-
torbotter wordt vermist. Men vreest, dat
het vaartuig is verongelukt en de uit vier
personen bestaande bemanning is omgeko
men. (Gem. Borichten, 3de blad).
Overleden is de zeereerw. heer pastoor
J. C. Vasse te Schipluiden. (Kerkn. 1ste
blad).
LEIDEN.
Gisterenmiddag is een rijtuig met zes
personen in de Haarlemmervaart geraakt.
Een moeder en twee harer kinderen zijn
verdronken. (1ste blad).
OMGEVING.
Plechtige Eerste H. Missen te Lisse,
Meije-Zegveld en Woerden. (2de blad).
Branden te Veur en Rijnsburg (lute blad)
aan het Bonifacius Missiehuis to Hoorn.
Het jongetje, dat verdronken is, was de
jongste uit het gezin, het meisje had
nog een zusje van 11 jaar ondor zich.
De begrafenis der slachtoffers zal a.s.
Dondordag op dc R. K. Begraafplaats te
Zooterwoudo plaats hebben.
De wagen vvrdfc door de firma v. d. Ameelc uil het water getrokken.
van het vaticaan
KARDINAAL LUCIDI. f
Op den eersten Paasclidag is kardinaal
Lucidi gestorven. Dc kardinaal, die ecu
leeftijd van 62 jaar bereikt heeft, is in
Spoleto geboren. Hij heeft zich reecis vroeg
gewijd aan de katholieko rechtsweten
schap. Hij is verscheidene malen door do
Curie met belangrijke missies uitgezonden.
Het is thans binnen enkele weken de
derde kardinaal, die overlijdt.
Door dit overlijden hebben de nict-
Italiaanschc kardinalen in het Heilige
College waaruit de Pausen gokozen wor
den, een meerderheid van zeven gekregen.
Heb Collego bestaat, thans uit 26 Italiaan-
schc en 33 nict-Italiaanschc kardinalen.
frankrijk.
DE CONGREGATIE-ARTIKELEN.
De Parijsche correspondent van de
„Msb." schrijft:
De kamer hoeft, op Goeden Vrijdag de
beraadslaging kunnen beëindigen over wat
eens de artikelen 70 en 71 van dc be
grooting van buitcnlaiulschc zaken waren,
cn die door talrijke omwerkingen heen,
tenslotte zelfstandige wetsontwerpen zjjn
geworden.
Zooals na de algemccne beschouwingen
te verwachten was, zijn dc voorstolien
cr met vlag en wimpel door gegaan. Dat
is te zeggen, dat voorstellen zooals zc
tenslotte er uit zagen, nadat tal van on-
noodigc conccssios aan links waren ge
daan, die het bevredigend karakter der
ontwerpen geheel deden verdwijnen.
Zooals do ontwerpen thans naar den se
naat gaan, beteekenen ze niet veel en zul
len nog moeten tooncn van ecnig practisch
nut voor het door de rcgecring beoogde
doel: het redden van dc Franschc missies,
te zijn.
Wat van veel meer bcteekonis moet wor
den geacht, is de wijze, waarop de open
bare behandeling heeft plaats gehad cn
de geest, door de kamer aan den dag
gelegd. Het is namelijk gebleken, dat, on
danks het geschreeuw cn de obstructie
van do socialisten en do maqonnieke radi
calen, er in de kamer een constante meer
derheid is geweest, die zich niet meer in
liet anti-clericaal gareel liet dringen. En
dat die meerderheid sterk genoeg is om
aan een regccring, die de paficicatie wil.
een meerderheid van zeventig stemmen te
geven. Een dergelijk resultaat had zich
vijftien jaren geleden nog met geen mo-
gclijkhoid kunnen voordoen.
Voor dc Katholieken zal liet de aan
sporing zijn om op don ingeslagen weg
voort te gaan.
Wat cr nu in den senaat gebeuren zal
Dc tegenstanders hebben met hun ob
structie zooveel bereikt, dat de senaat de
voorstellen niet meer vóór het Paaschrcces
kan behandelen. De senatoren zijn nog
meer in hot. verouderde anti-clcricalisme
verstikt gebleven dan de kamerleden
