20ste Jaargang MAANDAG 18 MAART 1929 No. 6131 BUITENLAND UIT DE OMGEVING 0e ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week .f2 50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal Franco per postf2.95 per kwartaal get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver baar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., mot Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Yoor Ingezonden Mededeolingen wordt het z dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentièn, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangoboden of gevraagd, huur on ver huur, koop en verkoop f 0.50. Dit nummer bestaat uit drie bladen Op 'n oud stokpaardje. De Leidsche hoogleeraar dr. B. D. Eerdu mans heeft verleden week in Rotterdam tesproken over de openbare school op fen wijze, die aantoont dat de nrofessor wat betreft zijn kijk op de werkelijke ver houdingen in het dagelijksche leven niet heel en al met z'n tijd ie meegegaan. Men denkt toch iemand te hooren van minstens 'n halve eeuw terug, als wij hem, m z'n bestrijding van de bijzondere school, beweringen hooren uiten, als: „Wanneer wij de kinderen, die voor dit leven worden klaar gemaakt, bekrompen en, vormen we juist niet de soort menschen, die voor onze steeds meer ge compliceerd wordende maatschappij ge schikt zijn." ^Langzamerhand moet het bewustzijn gewekt worden, dat het belang meebrengt kinderen te zenden naar een school, hen klaar maakt vcor een breed chris telijke opvatting: de liefde voot den even- mensch en de verdraagzaamheid." Vroeger had men als regel de openbare school. Dat bracht het voordeel, dat kïnde- uit verschillend geestelijk milieu naast elkander op de lange banken zaten. Dat voor de geestelijke vorming iets, dat van groote bet eekenis is voor onze huma niteit, en wij kunnen, meent spr., geen ge- ige toekomst verwachten, als wij in jeugd de mensehen uit elkaar drijven en dat is toch het doel van alle dogmati sche begrippen." „Laat <ms bedenken, wat er van Neder land moet worden, als bet dc speelbal wordt van mensehen, die twisten over den godsdienst. Ziethier, eenige grepen uit de bedoelde rede, waarvan wij een verslag in de „N. R, Crt." hebben gelezen. Is 't niet werkelijk, alsof men een oer conservatieven liberaal hoort die allen, die anders denken dan hij, en ook den Gods dienst zelf, uit de hoogte van zelfvoldane voornaamheid beschouwt? En houdt de redenaar zich niet heel goed aan het woor denboek der Loge. zooals dat ook in vroe ger tijden de liberale leiders plachten te doen 1 Rijdend op zoo'n oud-stokpaardje, ver geet de hoogleeraar z'n aandacht te schen ken, met ernst, aan wat deze, onze tijd is en vraagt van allen. van welke richting dan ook die het goede wen- sehen en willen voor het Nederlandsche volk. En het „Hsgez." schreef zeer terecht naar aanleiding van de hier besproken rede: „Moesten wij. nu wc staan niet alleen voor een gecompliceerde maatschappij, maar voor allerlei geweldige nationale en internationale vraagstukken, niet zoo ver standig zijn, dergelijke oude stokpaardjes op stal te laten en, den geworden toe stand aanvaardend, samen te werken in het belang van volk en land? Niet de menscben, die twisten over den godsdienst (hoe onelegant en onjuist uit gedrukt), maken Nederland tot een speel bal, maar de menschen zonder godsdienst, die, in langzamer of vlugger tempo, ons land naar de revolutie geleiden met Mes kou als eindstation. Een onderwerp voor den hoogleeraar om het voorloopig te be-mediteeren." Als de hoogleeraar nu maar zoo verstan dig moge zijn, den raad, hem hier gege ven, niet te belachen Laten wij verdraagzaam zijn in waar- kei d. Wij laten den voorstanders van de openbare scheed hun vrijheid en recht. Voorzoover 't van ons afhangt willen wij de openbare school hun laten zoo goed mo gelijk Maar dat men dan ook de bijzondere school niet bestrijden op een wijze, waarop iemand als de heer Eerdmans zulks meent te mogen en te moeten doen. VAN HET VATICAAN CEREM0NIEELE LUNCH TEN VATICANE. Kardinaal Gasparri, gastheer van het corps Diplomatique. Toespraken van den kardinaal n van den Braziliaanschen gezant. Ter eere van de totstandkoming van de verzoening tusschen de Kerk en den Italiaanschen Staat was aan het gansche corps diplomatique gisterenmiddag een lunch in het Vaticaan aangeboden, waar voor 60 uïtnoodigingen waren verzonden. De tafel was met het Pauselijk servies, uit gouden en zilveren stukken bestaande, gedekt, terwijl de monumentale geschen ken van Napoleon aan Paus Pius VI even eens tot verhooging van den luister aan wezig waren. Voor den aanvang hield kardinaal Gas parri een begroetingsrede, waarbij hij erop wees, hoezeer de Paus de gelukwenschen waardeerde, die de vertegenwoordigers van verschillende landen ter gelegenheid van het accoord. hem hadden gebracht. Kardinaal Gasparri sprak den wenscb uit, dat de betrekkingen tusschen den H. Stoel en deze volkeren steeds nauwer en heilzamer zullen worden. Tijdens de lunch bracht de Braziliaan- .sche gezant, die als deken van het corps ter rechterzijde van Kardinaal Gasparri aanzat, een heildronk op den Paus uit, die zooals bekend, nooit met andere personen aan een tafel pleegt te zitten en ook thans niet aanwezig was. In geen 10 jaar tijds heeft een ceremo nieel diner in het Vaticaan plaats gehad, terwijl de lunch steeds een intiem karak ter heeft gedragen. FRANKRIJK. DE CONGREGATIE-AFFAIRE. De jongste regeerings-overwinning. Het angstgehuil van linkp. De correspondent van de „Msb.. te Parijs schrijft: Hoe diep het anti-clerioalisme is inge worteld bij de radicalen en socialisten, blijkt wel uit de onverholen woede, waar mede de linksche pers fulmineert over het in behandeling nemen der voorstellen inzake de missiehuizen. Een orgaan als de „Quotidien", dat het hoofdorgaan der radicalen is, moet er kennen, dat het zich nu geen illusies meer maakt omtrent het eventueel ver werpen der voorstellen, ,die een bres slaan in de laiciteit, en jammert dan: waar gaat het heen met de republiek? De socialisten maken het nog tragischer Zij beweren, dat „bet gouvernement een accoord ,_?sloten heeft met de Kerk". „Men behoefde slechts te zien", roept het roode partijorgaan uit, hoe de rechterzijde, en een rechterzijde die thans tot over de helft van den halfven cirkel gaat, krijgskre ten aanhief en zich meester toonde van 't gouvernement, dat zich nog laicistisch noemt. De eerste bijlslag is gevallen in den slagboom van de laiciteitswetgeving". Die angstkreten zijn echter alles behalve gemotiveerd en het ziet er nog niet naar uit, dat de uitzonderingswetten tegen de Katholieken ingetrokken zullen worden. Er is op dit oogenblik meer dan ooit gevaar, den politieken toestand te over schatten. Zoo juicht de geheele meerder heid, dat' de positie van het gouvernement zeer versterkt is geworden en dat de ka mer eindelijk haar weg heeft gevonden. Men zal in dat opzicht voorzichtig moeten afwachten. Inderdaad is er voor het toelaten dei missie-orden een groote meerderheid aan wezig, die veel steun vindt bij de gema tigde elementen van links, die echter mor gen, bij een andere kwestie, het gouver nement weer even gemakkelijk zullen los laten. Omtrent de toekomst zegt de be slissing van Donderdag niets. Op de meer derheid van Donderdag kan bet gouver nement niet duurzaam rekenen. Maarschalk Foch. Nadat negen specialisten een consult van een uuj hadden gehouden aan Foch's ziekbed, heeft dr. Degennes het volgende medegedeeld aan United Press: Foch is ten doode opgeschreven, al be staat er ook geen onmiddellijk gevaar voor zijn heengaan. Foch, hoe uiterst zwak hij ook is, heeft een buitengewoon weerstandsvermogen hij is volkomen helder van geest en eet nog voortreffelijk. Maar de hevige druk op het hart duurt voort. SPANJE. Spaansche academies gestraft. De Universiteit te Madrid 11/2 jaar gesloten. Koning Alfonso heeft Zaterdag de decre ten onderteekend nopens de strafmaatre gelen, die in verband met de jongste rel letjes tegen de studenten zullen wordcD toegepast. Alhoewel "de juiste tekst der de creten nog niet gepubliceerd is, weet men toch reeds, dat zij de volgende bepalingen bevatten e universiteit te Madrid blijft tot Oc tober 1930 gesloten. Alle studenten verlie zen hun aan inschrijving aan genoemde hoogeschool ontleende rechten, doch zij kun nen aan andere universiteiten verder stu- deeren. Op de universiteiten van Barcelona, Sa- ragossa, Valencia cn Granada zijn de straf maatregelen niet van toepassing. Aan alle overige hoogescholen verliezen de studen ten echter een maand college, terwijl de examens later zullen plaats vinden. De studenten aan de hoogeschool voor wegenaanleg en mijnbouw moeten de hoo geschool een jaar langer bezoeken. De rector, dekenei: en secretarissen der Madrileensche universiteit worden in hun functie geschorst. Verscheidene hoogescholen verliezen de autonomie, die zij tot dusverre bezaten en worden onder bet toezicht der autoriteiten geplaatst, die gedelegeerden benoemen. BULGARIJE. Koning Boris' huwelijksplannen. Volgens den te Sofia gevestigden corres pondent van de „Ceteka" heeft het Ita liaansche koningshuis toestemming gege ven voor het huwelijk van prinses Giovan- na met koning Boris van Bulgarije. Al3 voorwaarde zou daarbij zijn gesteld, dat de paus voor dit huwelijk zijn zegen verleent. De paus zou erin hebben toegestemd, dat de toekomstige kroonprins van Bulgarije volgens den Grieksch-katholieken gods dienst wordt gedoopt, terwijl de overige kinderen Roomsch-Katholiek zullen zijn. RUSLAND. Bolsjewistische huwelijkswetgeving. De vrouw het slachtoffer. In de Leningradsche „Krasnaja Gazeta" publiceert de commWf.^te Zemskowa een reeds klachten naar aanleiding van de treu rige situatie van tal van gehuwde vrouwen, die door haar mannen zijn verlaten en die zich thans met haar kinderen zonder eeni- gen steun door het leven moeten slaan. Zooals men weet zijn echtscheidingen door de bolsjewistische huwelijkswetgeving al heel gemakkelijk gemaakt. Elke man en elke vrouw kan onder elk voorwendsel echtscheiding aanvragen, zoodat in theorie beiden gelijke rechten hebben, doch in de practijk is het over het algemeen de vrouw, die het slachtoffer van deze huwelijkswet- gering wordt. De wet bepaalt namelijk wel, dat de scheidende man voor de kinderen uit het huwelijk dient te zorgen, doch in werkelijkheid worden de meeste vrouwen met haar kinderen in de bitterste ellende achtergelaten. Dit feit heeft bovengenoemde Zemsko wa naar de pen doen grijpen en in één lan ge klacht wijst zij er op, dat de leden der communistische partij, die hun vrouw en kinderen in den steek hebben gelaten, zich hoe langer boe meer aan hun alimentatie verplichting onttrekken. Dit wordt o.m. mo gelijk gemaakt door de omstandigheid, dat do sovjet-instanties, die voor nakoming der verplichting in zake het betalen van alimen tatie-kosten moeten zorg dragen, zich aan hun taak al heel weinig gelegen laten lig gen. Zeer talrijk zijn dc klachten van verla ten vrouwen, die met verscheidene kinde ren zijn achtergebleven en die van het dorp naar de stad trekken om daar op steunver- leening aan te dringen, doch gewoonlijk onverrichterzake weer moeten terugkeeren. In dit verband wordt er op gewezen, dat tal van gescheiden mannen telkens van woonplaats veranderen, zoodat deze fac tor, te zarcen met de indolente houding der Sovjet-instanties, achterhaling der nalati- gen zeer moeilijk maakt-. Ten slotte wordt dan het geval aangehaald van den ex-di recteur van de stadsbank te Nowaja Lado ga, Popof, die in 1927 zijn vrouw met vier kinderen heeft verlaten en sindsdien nog geen kopeke voor onderhoud heeft betaald. Hoewel hij door verschillende partij-instan ties en door de justitie wordt gezocht, wist hij steeds weer door verhuizing aan zijn verplichtingen te ontkomen, hetgeen een vreemd licht werpt op de „activiteit" der wetshandhavers. MEXICO. DE OPSTANDIGE BEWEGING. De federale troepen reeds te Torreon? Naar uit Mexico wordt geseind, zijn twee colonnes der regeeringstroepen reeds in de buitenwijken van Torreon aangekomen- De aftocht der opstandelingen uit deze stad duurt nog steeds voort en beweegt zich i Noordelijke richting. Men vermoedt, dat de opstandelingen zich naar Juarez zullen be geven. Van deze plaats uit zouden zij zoo noodig op Amerikaansch gebied kunnen vluchten. Een succes der rebellen? Naar Associated Press uit Juarez meldt, maakt het revolutionnaire hoofdkwartier aldaar bekend, dat de stad Aguas Calientes; die halverwege tusschen de hoofdstad Mexi co en Torreon ligt, door opstandelingen is veroverd. Bij de inneming worden vele sol daten der federale troepen gedood en een groot aantal gevangen genomen. Het revolu tionnaire hoofdkwartier hecht aan de ver overing van Aguas Calientes groote waar de, omdat daardoor, naar gezegd wordt-, de verbinding is verbroken tusschen de ver schillende legercorpsen der federalen, die naar Torreon oprukken. Prof. Nolet over de oplossing der Romeinsche kwestie. Vrijdagavond hield Prof. W. Nolet, Hoogleeraar aan het Groot Seminarie te Warmond een lezing over de oplossing der Romeinsche kwestie. Deze avond, die georganiseerd werd door het bestuur van den R. K. Volksbond is schitterend ge- De Voorz., de heer C. Schrama, opende deze vergadering met den Christelijken Groet. Hij uitte zijn volle tevredenheid over de prachtige opkomst* In het bijzon der heette hij welkom den spr. van dezen ond, benevens de plaatselijke goeste- lijkheid. Spr. zette het dóel uiteen van de zen avond en hoopte, dat allen welvol daan huiswaarts zouden keeren, waarna hij volgaarne het woord verleende aan den Zeoreerwaarden spreker. Een dave rend applaus ging op toen Prof. W. Nolet de katheder betrad. Toen de eerste, nog schuchtere, kran tenberichten verschenen, aldus spr., dat er nu toch werkelijk een oplossing voor de Romeinsche Kwestie aanstaande was, heb ben wij het toch eigenlijk nauwelijks kun- gelooven. We waren al zoo gewend aan den bestaanden toestand, zoo dikwijls wa ren er al geruchten over een aanstaan de oplossing, dat we gingen berusten. Alleen, de ouderen onder ons hadden den toestand uog gekend, dat de Paus Wereld lijk Vorst was-1 over een groot deel van Midden-Italië, maar sinds 1870 zijn wc twee - generaties verder. De eerste daar van heeft nog een deel van de geestdrift overgenomen, waarmede haar ouders voor het recht van de Paus opkwamen. Maar de kleinkinderen van de generatie der zouaven wisten nauwelijks nog, dat er een Romeinsche Kwestie bestond. Wc wisten zoo goed, hoe talloos de moeilijkheden waren aan de oplossing verbonden, we waren er daarbij zóó innig van overtuigd, dat de Paus alléén hier te oordeelen had, we waren daarenboven geestdriftig ge stemd over het schitterende bestuur der Pausen sinds 1879, dat wij den toestand van vijandschap tusschen de Heilige Stoel en Italië als normaal en zelfs meer of min als wenschelijk gingen beschouwen, en in die vijandschap zelf het door de Voorzie nigheid beschikte middel gingen zien, om de onafhankelijkheid van den Opperpries ter ten opzichte van iedere Wereldlijke Macht, duidelijk aan hot licht te stellen. En, omdat we het zagen voor onze oogen en constateerden, dat de Pausen met hun geestelijke en bovennatuurlijke zending een invloed uitoefenden op de Katholieke Wereld en een gezag hadden bij de Re geeringen, als sinds de 13e eeuw in de Kerkgeschiedenis niet meer vertoond was, daarom kregen de jongeren do neiging, om den bestaanden toestand te beschou wen als normaal, en daarom begon de toch steeds bestaande Romeinsche Kwestie uit de belangstellingskring van hot Ka tholieke volk te vervagen. Maar anders dachten de Pausen er over. Leo XIII, Pius X, Bencdictus XV en Pius XI hebben onmiddellijk bij de aanvaarding van het Geestelijk erfdeel van St. Petrus, het Bestuur van de universeele Kerk, hun aanspraken gehandhaafd op wat de tuurlijke doop der omstandigheden 1 wereldlijk gebied aan heb erfdeel van Pe trus hadden toegevoegd. En de Pausen hebben tijdens hun regeoring niet ver geefs gesproken, want in de politieke ge schiedenis van Europa bleef do Romein sche Kwestie actueel: Denk aan het ge beurde bij de eerste vredesconferentie in Den Haag waar deze Kwestie een belang rijke rol speelde; denk aan de eisoh van Italië toen het ging deelnemen aan de we reldoorlog in 1914 en daarbij uitdrukke lijk bepaalde wel tc willen deelnemen met die verstande, dat de Paus van de vredes onderhandeling zou worden uitgesloten. En nu heeft onze roemrijk regeerende Paus in overleg met de Italiaansche Re geering op het onverwachtst de oplossing gegevon. Maar voordat we gaau spreken over dc oplossing van de kwestie, kan het zeker zijn nut hebben om eerst eens uit tc zet ten ,wat dc Romeinsche kwestie eigen lijk was. Daarvoor moeten wc een eeuw teruggrijpen in de historie. De Romeinsche Kwestie is aan de orde gekomen sinds het congres van Weenen. Onder alle volkeren van Europa was er geen, dat wet meer gelatenheid de Fransche overheersching gedragen had dan Ijet Italiaansche volk. De overheersching nu van den Franschen VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Angstgehuil van de linksche pers in Frankrijk over de Congregatie-voorstellen. Wie hebben succes in Mexico, de regee ringstroepen of de opstandelingen? Ontzettend vliegongeluk in Amerika. Dertien dooden. (Telegrammen). De overstroomingen in de Ver. Staten worden iets minder. (Buitenl. Berichten on Telegrammen). BUITENLAND. Voetbalwedstrijd NederlandZwitser land 3—2. (2de blad). Vragen aan den Minister van Water staat inzake herziening telefoontarieven. (2de blad). Overleden is prof. dr. H. T. M. Huibers te Nijmegen. (Laatste Berichten). Een auto op een bewaakten overweg te Gastel. (Gem. Berichten, 2de blad). Rapport van B. en W. over den oorzaak van den brand van Leidens Stadhuis. (2de blad). Keizer wekte weer heel sterk de herinne ring aan do oude Romeinsehon grootheid. Voor herstel van de vreemde vorstenhui zen was dc geestdrift uiteraard geving, en zoo nam het Italiaansche volk zoo goed als geen aandeel aan de vrijheidsoorlogen tegen Napoleon. Het congres van Weenen heeft dan ook feitelijk Italië beschouwd als voroverd land, en heeft het tusschen de overwinnaars verdeeld. De invloed van de Fransche revolutie had tegelijkertijd de grondslagen van het godsdienstig-zedc- lijk leven in Italië ondermijnd, on zoo kreeg de nationale beweging tevens een anti-godsdienstig karakter. Men moet nu niet denken alsof het heele Italiaansche volk aan de Kerk ontrouw goworden was, alleen do anti-kerkclijken namen do lei ding. Van hot Pauselijk gebied waren ia 1859 1860 reeds groote stukken ingepalmd, al leen Rome en do onmiddellijke omstreken stonden nog onder het Pausolijk bestuur. De Katholieke wereld kon niet onverschil lig staan tegenover deze gewelddaden, hot ging om de onafhankelijkheid van de Paus. 17 Maart 1861 nam Victor Emmanuel den titel van Koning van Italië, reeds 29 Maart verklaarde het Parlement, Rome tot hoofdstad van hot cene Italië, daardoor werd do Italiaansche kwestie de Romein sche Kwestie. Toen in 1864 Napoleon be loofde, dat hij zijn troepen uit Rome zou terugtrekken stroomden van alle kanten de Katholieken jongelingen naar Rome, om den Paus tc voorzien van oen strijd macht, die in staat zou zijn om vijandelijke invallen af te weren. Nooit heeft Neder land zoo cdh klaar bewijs gegeven vuii liefde en aanhankelijkheid voor Jeu H. Stoel, als toen het zijn bloed veil had voor den Paus. Op 3 Nov. 1867 hebben de zou aven Garribaldi bij Mentana verslagen, en de Katholieke wereld meende dat mon ge rust kon zijn. Het is U echter bekend, hoe de Fransch-Duitsche oorlog in 1870 aan Sardinië de gelegenheid bood, om Rome tc nemen; den 20sten September werd de bres geschoten in do Porta Pia en op hoog bevel streken de zouaven dc wapenen, ou der den kreet: Evriva il Papa-rc (leve dc Paus-Koning). Van dat oogenblik af ie voor Sardinië de Romeinsche Kwestie opgelost, officieel bestaat ze niet meer maar voor dc Katho lieke wereld was deze voor goed begon nen. Zwijgend hoeft de Katholieke wereld gewacht, cmdat er onder dc Katholieke wereld het diepe bewustzijn was, dat er op aarde maar één is, die met volledige kennis van zaken over de aangelegenheid kon spreken n.l. de Paus. Dc kracht im mers van het protest van deu Paus is ge legen in dc eensgezinde houding der Ka tholieken. Hiermede was het eersto ge deelte afgehandeld, en ging men over tot een korte pauze. In zijn tweede deel verplaatst spr. zich naar de hedendaagsche wereld.. En nu is de oplossing van de Romeinsche Kwestie gekomen. Onverwachts, zooals Gods ingrij pen onverwacht pleegt to zijn, en hoeft dit heel wat menschelijkc berekeningen be schaamd gezet. Enkele jaren geleden waren er in een Duitsch tijdschrift artikelen in omloop, waarvan Kardinaal Ehrlc do schrijver was. Aan het einde van zijn beschouwingen geeft deze aan de mogelijkheid van de nu feitelijke oplossing. Hoe moeten wij nu denken over dc oplossing! In do dagen, toen dc tractaten tuschen Italië en de H. Stoel geteekend werden, heeft dc Paus twee toespraken gehouden, één tot de Ro meinsche Pastoors en één tot dc studen- ten van do Katholieke Universiteit van

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1