X
20ste Jaargang
DONDERDAG 7 MAART 1929
No. 6122
NIEUWE WENDING IN
DE VERVALSCHINGS-AFFAIRE
FRANK HEINE IN VRIJHEID GESTELD
Wie waren zijn medewerkers of
opdrachtgevers
BUITENLAND
I
S)e Ceicbdie (Bou/tmrt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegep betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad vsrschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIIS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van hot tarief berekend.
Kleine ad/ertentiën, van ton hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
buur, koop en verkoop f0.50.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
V Zaken zijn zaken.
Daar zijn or onder de Katholieken, die
het oeconomisch stelsel, hetwelk kapita
lisme heet, veroordeel en.
Anderen drukken zich niet op deze wijze
uit: zij veroordeelen niet het kapitalisme
op zichzelf, maar de excessen, de
buitensporigheden ervan.
Wij zijn van meening, dat de eersten
vaak bedoelen hetzelfde wat de laatstge
noemden de meerderheid van gezagheb
bende sociologen en oeconomen op het
oog hebben, 't Ligt er aan, wat men onder
het kapitalisme verstaat, en wat men
excessen van dit oeconomisch stelsel
noemt.
Hoe 't ook zij, niemand kan ontkennen,
dat er in onze maatschappij, bij het huidig
oeconomisch handelen, vele ergerlijke prac-
tijken bestaan.
Maar niemand mag ook vergeten déze
waarheid, dat elk oeconomisch stelsel, ge-
practiceerd in een maatschappij waarin
velen niet Gods Wet, den Godsdienst, er
kennen als richtsnoer van èl hun handelen,
tanleiding zal zijn voor afkeurenswaardi
ge, voor onchristelijke daden.
De verkeerde practijken onder het kapi
talistisch stelsel bedreven en gesanction-
neerd moeten worden aangeduid en bestre
de
t name moet de verderfelijke en vaak
ad's.-.uwelijke „moraal" van het „handel is
handel" of „zaken zijn zaken" in haar
weerzinwekkende, lijnrecht-onchristelijke
consequenties worden ten toon gesteld.
Nu gebeurt zulks maar al te weinig
zooals vanzelf sprekend is in de liberale
en liberaal-gezinde pers.
En daarom zij hier 'us melding gemaakt
van een uitzondering op den regel. De „N.
Rott. Crt." schreef dezer dagen over Sir
Henry Deterding:
„Al is het duizendmaal gestolen,
gekonfiskeerd of gekonserveerdolie
blijft olie! Dat zal wel de leus van Sir
Heiiry geweest zijn, toen hij eindelijk
voor de verleiding, om een kontrakt
met de sowjets te sluiten, bezweek.
Zoo zullen na jaren de tank
schepen van de Koninklijke weer naar
de Zwarte Zee varen om er de eens
zoo gesmade gestolen „waar" te halen.
Zaken zijn zaken. Gewetensbezwaren
moeten nooit te lang meegesleept wor
den."
Afgezien van de vraag, of het oordeel
over het optreden van Sir Henry juist is
dat in een blad als de „N. R. Crt." zóó
smalend geschreven worden over „zaken
zijn zaken" valt buiten den dagelijkschen
inhoud!
Waar ook in die kringen tot uiting komt
het besef, dat bij zaken-doen ook het ge
weten moet mee spreken daar moet ze-
her onder ons levend zijn de overtui
ging, dat Gods wetten, van recht en van
liefde, ook gelden in de zaken-wereld
Wij kunnen geen twee heeren
dienen!
Mr. A. baron Van Wijnbergen.
Morgen zal rar. A I. M. J. baron van
Wijnbergen ziju 60sten verjaardag vieren.
Waar 't meer en meer gebruikelijk wordt,
den zest'gsten verjaardag van vooraan
staande personen meer bijzonder te
herdenken, daar mag zeker deze dag in
Katholieke pers niet „onopgemerkt"
worden voorbijgegaan.
Integendeel gaarne wordt door ons
ize gelegenheid aangegrepen, om wel
verdiende hulde te brengen aan een man,
die, in onzen tijd van maar al te veel be
ginsel-zwakheid en slappe halfheid, onver
vaard en in al hun consequenties de Ka
tholieke beginselen wil voorstaan en ver
dedigen in het openbare, in 't bijzonder in
het politieke leven aan een man, die, in
onzen tijd van zoo veel schijn en louter
uiterlijkheid, in zijn privé-leven diep be
leeft, wat hij in het openbaar belijdt.
Vriend en tegenstander zal ten slotte
dien heer Van Wijnbergen respecteeren
den man van karakter, die weet wat hij wil,
daarvoor eerlijk uitkomt en met kracht
daarnaar streeft.
En ook diegenen onder ons, die het niet
altijd met de politieke inzichten en met de
wijze van optreden van den heer Van Wijn-
hergen eens zijn ook zij zullen, diens on
miskenbare groote verdiensten voor Kerk
en Vaderland, voor de R. K. Staatspartij,
voor ons Katholiek onderwijs in 't bijzon
der. met oprechten eerbied erkennen.
Moge den heer Van Wijnbergen nog zeer
vele jaren gegeven zijn van een even hoog
verdienstelijken arbeid.
Als 19 April de heer Van Wijnbergen
25-jarig Kamerlidmaatschap herdenkt,
z^l er een gelegenheid zijn nader de ver
wensten van diens veelzijdigen arbeid itn
f licht te stellen.
IN VRIJHEID.
Naar uit Brussel wordt gemeld, is Frauk
Heino gisteravond in vrijheid gesteld. De
justitie was vau mcening, dat het wetboek
van strafrecht n:et toeliet hem lancer in
hechtenis te houden, op grond van de fei
ten, die hem ten laste worden gcelgd.
Frank-Heine heeft tijdens de instructie
beweerd, dat hij gehandeld heeft voor re
kening van den spionnagedienst. In die
richting zal het onderzoek worden voort
gezet. Tot nader order zal er echter een
administratief onderzoek plaats hebben.
„ERNSTIGE DINGEN".
Volgens de „Libre Belg:que" en de
„Peuple" gebeuren er in Brussel ernstige
dingen.
Eerstgenoemd blad meldt: De affaire
van dg, vervalschingen van Utrecht zal
binnenkort een nieuwe wending nemen.
Want wie is de dader van de vervalsching
De instructie is stopgezet en het is nu het
wachten op de aanhouding van Ward
Hermans.
Er zijn echter ander feiten, waarover
de regeering van plan is categorisch ophel
dering te brengen. Namelijk over de rol,
die de speciale diensten hebben vervuld,
die buiten hun bevoegdheid zijn gegaan en
zich met Frank-Heine hebben verstaan
om valsche documenten te maken. Reeds
zijn, aldus genoemd blad, strenge maatre
gelen genofnen. Een hooggeplaatst officier
is ontslagen, omdat bij niet voldoende toe
zicht heeft uitgeoefend op de personen, die
onder zijn bevel stonden.
In de „Peuple" schrijft De Brouckère,
dat er twee dingen tegenover eH-aar staan.
Ten eerste wat er in Nederland in ver
band met de publicatie is geschied en wie
daarvoor verantwoordelijk zijn. In de twee
de plaats, wat er in België in sommige
staatsdiensten bij het maken van de ver-
valschte stukken is geknoeid. De Brouckère
besluit met de opmerking, dat, indien men
in Nederland vreest tegen eenige vooraan
staande personen op te treden en in België
vreest één of meer hoog-genoteerde spion
nen aan het gerecht over te leveren, de
unieke gelegenheid voorbij zal gaan om
door volkomen loyauteit de goede nabuur
schap tusschen. Nederland en België tot
stand te brengen.
Gemeld wordt nog, dat reeds twee per
sonen, verbonden aan het ministerie van
Landsverdediging, zijn ontslagen, omdat zij
bij de zaak van de vervalschte documenten
misdadige hulp hebben verleend, of de ver
valsching niet hebben voorkomen.
Uit inlichtingen, die wij uit zeer be
trouwbare bron hebben verkregen, aldus
meldt de „Tel.", blijkt duidelijk, dat de
Belgische regeering vastbesloten is door
tastend alles te zuiveren, wat min of- meer
met de spionange te doen heeft gehad.
Zelfs meent bet blad te weten, dat de
doortastendheid, waarmede met deze
schoonmaak is begonnen, vrij groote ont
roering heeft gewekt, omdat onder de be
trokkenen zich een zeer hooggeplaatst
persoon bevindt.
DE MAKERS VAN HET STUK.
De heer G. Nijpels schrijft in het „Hbl."
o.a. het volgende:
Zooals ik reeds in het kort telefoneerde
heeft Frank niet alleen gewerkt voorDuit-
sche spionnage-organisaties, maar tegelij
kertijd voor de Belgische spionnage, die
zijn eigenliike opdrachtgeefster schijnt ge
weest te zijn.
Door bemiddeling of met behulp van
deze laatste heeft hij verschillende mili
taire documenten, waaronder het bewuste
„proces-verbaal", gekregen of gemaakt,
teneinde die aan de Duitscbe militaire
autoriteiten of organisaties te leveren.
Zijn technische opdrachtgevers en me
dewerkers te Brussel hebben er heusch wel
voor gezorgd, dat die documenten dus de
zeer scherpe critiek der daarop getrainde
Duitsche collega's konden doorstaan. Ze
hebben er echter tevens voor gezorgd, dat
als deze documenten in verkeerde handen
vielen en publiek gemaakt zouden wcurden,
de Belgische autoriteiten de valschheid
er van konden aantoonen. Vandaar de fou
ten in namen en graden in het „proces
verbaal" en het gebruik van niet bestaan
de lakstempels.
Dit „proces-verbaal" werd door de com
binatie-Frank en digns Belgische deskun
dige helpers gemaakt als een soort ruil
object voor een Duitsch document, dat
Frank den Belgen had moeten bezorgen,
dat ons natuurlijk niet verder interesseert,
maar dat door hem zelf bij zijn eerste
verhoor aangeduid werd als „het docu
ment-Muller."
Het bewuste „proces-verbaal van 20
September 1927" is. alvorens het naar
Nederland kwam, ooi: in Duitschland ge
weest.
Waarom het daar niet gebleven is, is
mij niet bekend.
Ware het, toen Frank het via zijn vriend
Ward Hermans van „Be Schelde" in Ne
derland liet verkoopen, ineens geheel gepu
bliceerd, dan had men in de betrokken
kringen der Belgische spionnage natuur
lijk direct liet eigen maaksel herkend en
had men de regeering kannen inlichten.
Zooals de socialistische senator De
Brouckère het uitdrukte, kwam echter het
U. D. eerst voor den dag met een „falsi
fication d'un faux". Ik acht het niet on
mogelijk dat zal in Nederland nog wel
blijken dat dit gebeurde op uitdrukkelijk
verzoek van den falsificator, die zoodoende
hoopte dat men in Brussel de bron niet
zou vinden. Zoo werd de eerste publicatie
in het D. hier niet direct herkend.
Eerst toen bet complete „proces-ver
baal" gepubliceerd werd, wist men hier on
middellijk, hoe de vork in den steel zat.
Men ziet dus, dat onze militairen, die
verklaarden, dat dit stuk „stafwerk" was,
niet meer gedaan hebben dan wat de
makers of inspirator» n, mensclien van het
vak, verwachtten dni'huil even gewiekste
Duitsche collega's zonden doen.
EEN VERKLARING VAN HET „U D»
Naar aanleiding van de, door het bestuur
van den Nederlandsehen Journalistenkring
genomen resolutie, verklaart de hoofdredac
tie van het „Utrechtsch Dagbl." het vol
gende
le. dat zij bereid is, en van het eerste
oogenblik waarop zij hare publicaties aan
ving bereid is geweest, voor zoover dat
maar eenigszius in. haar vermogen ligt,
hare medewerking te verleenen tot een on
derzoek naar het door haar gepubliceerde
document, waarvan de echtheid voor haar
vaststaat, maar waarvan de echtheid door
anderen betwijfeld is;
2e. dat zij echter vóór de vergadering van
het Kringbestuur werd gehouden, ambts
halve kennis droeg van den inhoud der No-
derlandsche Regeeringsverklaring, waarin
werd medegedeeld, dat de Regeering van
de zaak op de hoogte was, en van de door
den heer D. J. van Beuningen, den verwer
ver van het stuk, in de „Nieuwe Rotterdam-
sche Courant" gepubliceerde verklaring,
waarbij deze zich bereid verklaarde tot
het medewerken aan een onpartijdig on
derzoek, waartoe hij en de Hoofdredactie
met hem, meent dat overleg met de Re-
geering noodig is.
3e dat zij de meenmg is toegedaan, dat
nu de mogelijkheid tot een onderzoek bij
de hoogste instantie is opengesteld, het niet
alleen een onjuiste weg zou wezen, indien
er zich thans eenige andere instantie mede
bemoeide, maar het zelfs van. een gemis
van deferentie tegenover de bevoegde over
heid zou getuigen, deze zaak bij eenige an
dere instantie voor te brengen.
4e. dat zij om deze reden zich niet ge
rechtigd achtte, aan de uitnoodiging van
het Kringbestuur gevolg te geven, en zich
daartoe ook thans niet gerechtigd acht
5e. dat zij met verwondering heeft kennis
genomen van de zinsnede, waarin het Kring
bestuur afkeuring omtrent hare houd'ng
tegenover het bestuur barer organisatie te
kennen geeft.
6e. dat zij, evenals het Kringbestuur, van
oordeel is dat hel uitbannen van alle kiem
van internationaal wantrouwen noodzake
lijk is, maar zij juist uit dien hoofde, ten
einde de internationale sfeer van geheime
bedreigingen te zuiveren, hare publicatie
heeft ondernomen.
DE PERS OVER DE REGEERINGS-
VERKLARING.
De „Maasbode" is alleen tevreden over
het slot der verklaring Maar heel den gang
van zaken acht het blad onbegrijpelijk. Mi
nister Beelaerts heeft het stuk onder zich
gehouden.
Het „Huisgezin" vindt het regeeringsbe-
leid inzake de documenten-kwestie be
zwaarlijk te loven.
Eer staat men versteld over een volko
men gemis aan beleid.
Men heeft een minister van Buitenland-
sche Zaken, die reeds „een paar weken"
vóór de publicatie het beruchte stuk kende.
Die het voor onderzoek in deskundige
handen stelde en aan de zaak geen „verdere
aandacht" wijdde, zoodat hel stuk tijdons
het deskundig onderzoek al tien keer ge
publiceerd had kunnen zijn.
Die, in den ochtend van Zaterdag 23 Fe
bruari naar Londen willende vertrekken
„voor een bezoek aan de tentoonstelling",
Vrijdagavond te voren tegen het midder
nachtelijk uur bij minister De Geer aanliep
om dezen te vertellen, dat een „opzienba
rend" stuk Zaterdagavond in het „Ufcr. Dag
blad" zou worden afgedrukt.
De „N. R. Crt." meent, dat ingrijpen in
den zin van preventieve censuur uitgeslo
ten was, maar had geen zachte aandrang
kunnen plaats hebben om publicatie te
voorkomen 1
Het „Hbld." meent, dat de rede vau
den minister-president mannelijker had ge
klonken, indien de minister niet alleen ge
zegd had dat hij betreurde, dat het Nedei-
landsch publiek wantrouwen getoond had
door te spoedig geloof te hechten aan een
stuk, waarvan de echtheid niet bewezen
was; hij had er uitdrukkelijk bij moeten
voegen, dat het onomstootelijk zeker be
staan van een geheim militair verdrag tus
schen België en Frankrijk de eerste oorzaak
moet genoemd worden van dien geest van
wantrouwen.
Ook het „Volk" betreurt ten zeerste de
handelwijze van den minister van Buiten-
landsche Zaken, die alles geweten en niets
gedaan heeft.
Do „Tel." schrijft, dat het in perskringen
geen geheim was, dat de regeering vóór de
publicatie reeds geruimen tijd op dè hoogte
was der „documenten". Ook is het een feit,
dat algemeen aangenomen werd, dat de
stukken in bevoegde kringen voor authen
tiek doorgingen. Het daaruit voortvloeien
de besef van den ernst van den toestand
verklaart, hoe het mogelijk was, dat de bla
den zich tot één front vereenigden en tot
het bewijs van het tegendeel geleverd was
vasthielden aan hun geloof in de echtheid
der documenten.
Het blad betreurt het daarom levendig,
dat geen poging is gedaan om dc publicatie
te beletten.
VAN HET VATICAAN
DE ROMEINSCHE KWESTIE.
Gezanten-audiëntie bij den Paus.
De tekst van het verdrag.
Naar uit Rome gemeld wordt, zal Z. H.
de Paus a.s. Zaterdag de diplomaten, ge
accrediteerd bij het Vaticaan, in bijzon
dere audiëntie ontvangen in verband met
de Romeinsche kwestie. Er wordt van ge
sproken, dat Zijne Heiligheid alsdan den
volledigen tekst van het Lateraansch ver
drag zou meedeelen.
Pauselijk geld.
Men hoort te Rome steeds meer van het
aanmunten van Pauselijk geld en van de
uitgifte van Pauselijke postzegels spreken.
Dit is wel wat voorbarig, daar het nog ge
heel onzeker is of er wel Pauselijk geld
wordt uitgegeven. Nadat Pius XI plechtig
verklaarde, dat hij den Vaticaanschen
staat slechts als uiting van de volledige
vrijheid en souvereiniteit van het Paus
dom beschouwt, doch niet als wereldlij
ken staat-, en het daarom ook afwees aan
den Volkenbond deel te nemen, heeft de
H. Stoel het in 't geheel niet noodig apart
geld als uiting van zijn souvereiniteit te
laten slaan. In elk geva? kan er nog niets
zekers over worden medegedeeld.
Pauselijk geld werd na 1870 niet meer
aangemaakt, daarentegen werd echter elk
jaar ©cn groot aantal penningen in ver
band met allerlei gelegenheden gesla
gen. De Pauselijke „Zecca", de instelling
waar de Pausen destijds het geld lieten
aanmaken, bleef tot 30 jaar geleden in
het bezit van den Italiaanschen staat en
werd toeu gesloten. De vertrekken werden
eensdeel tot woning, anderdeels tot elec-
trische centrale verbouwd, zooals zij
thans nog zijn en in welken toestand zij
weer aan den H. Stoel kwamen.
Op uitgifte van aparte postzegels van
den Vaticaansche staat kan men veel eer
der rekenen, dan op uitgifte van Pause
lijk geld. Evenwel wordt hierover eerst
na de ratificatie van het verdrag een de
finitieve beslissing genomen.
VOLKENBOND
DE V. B.-RAAD BIJEEN.
De kwestie der minderheden.
Rede van Stresemann.
De Volkenbondsraad is gisterochtend in
openbare vergadering begonnen met de
algemeen© discussie over het vraagstuk
der bescherming van nationale minderhe
den, nadat eerst in geheime zitting beslo
ten was dat Litauen en andere staten met
internationale minderheidsplichten goon
recht hebben aan de beraadslagingen in
den Raad deel te nemen, doch dat even-
tueele besluiten wel aan hun goedkeuring
zullen worden onderworpen.
Hierna heeft Stresemann zijn aangekon-
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Dc vervalscher van het Utrechtsche
document, Frank-Heine, in vrijheid ge-
steid. De Belgische regeering zou op
ruiming willen houden in den Belgischen
spionnage-dienst. Ontevredenheid over
de houding der Nederlandsche regeering.
De minderheden-kwestie in den Vol-
kenbondsraad.
De revolutionaire beweginr in Mexico.
Groote aardstorting op Madeira. Meer
dan 100 personen omgekomen. (Buitenl.
Berichten, 2de blad.)
BINNENLAND.
Een exposé van Minister Beelaerts van
Blokland over den stand der onderhande
lingen met België, (lsto blad).
Politieke beschouwingen in de Eerste
Kamer. (1ste blad).
De Postbegrocting in de Tweede Kamer.
(lste blad).
IJskruiirg te Emmerik; een Nederland
sche aak gedeeltelijk op de kade gezet;
een sleepboot ingedrukt. (Gem. Berichten,
2de blad).
Een vergadering van belanghebbenden
in de tabakhandel, om maatregelen tc
treffen tegen geknoei in den handel, (lste
blad).
LEIDEN.
Een adres van de Vereeniging „Hendrick
de Keyser" aan den gemeenteraad van
Leiden inzake den brand van het Leidsche
Stadhuis, (lste blad).
digde groote, rede gehouden, die, overeen
komstig dc verwachiingen, zeer gematigd
van inhoud was en zich van iedoren .agres
sieven toon tegen andere mogendheden
onthield. Aan het einde vau zijn redo gaf
Stresemann de volgende opsomming vau
zijn wenschen:
le. een grondige studie over een ver
betering in de tegenwoordige procedure
bij de behandeling van verzoekschriften
van minderheden.
2e. opheffing van de bestaande uitslui
ting van dc bij een klacht betrokken staat
bij de besturloering dier klacht in een
raadscommissie
3e. bestudcering van dó Volkenbonds-
verpliohtlng inzake dc bescherming der
minderheden ook buiten het beperkte ge
bied van bepaalde petities;
4c. bestudeering en ophelderingen van
de principiecle zijde van de waarborgen
van den Volkenbond jegens de minder
heden.
Ook dc Canadees de afgevaardigde
Dandtirand heeft hervormingsvoorstellen
ingediend. Uit de hierop volgende rede
voeringen kreeg men den indruk, dat dè
Canadeesche-Duitsche voorstellen een on
verwacht sterken tegenstand in den vol
kenbondsraad ontmoeten.
Men vermoedt echter, dat de volken
bondsraad heden zal besluiten, aan eeu
commissie op te dragen, de voorstellen
van Dandurand en Stresemann inzake de
minderheden nader te bestudeeren om
dan in Juni of September rapport aan den
raad daarover uit te brengen.
FRANKRIJK.
Concessie van Poincaré aan de
radicalen?
Ten aanzien van de
congregatie-artikelen.
Het „Journal" verklaart, dat de regee
ring zich niet zou verzetten tegen een af
zonderlijke behandeling der artikelen no
pens de congregaties, aangezien zij ermee
accoord gaat, dat die artikelen in soecic'.o
wetsontwerpen zullen worden vervat.
Autonomistische beweging in Bretagnc.
Te St. Brieux heeft men biljetten aan
geplakt, waarin de bevolking in het
Fransch en in het Bretonsch wordt opge
wekt een autonome provincie Brctagnc
te vestigen binnen het kader van Frank
rijk.
Trotzki in Frankrijk niet toegelaten.
Naar verluidt heeft de ministerraad in
een zijner jongsto zittingen oen verzoek
van Trotzki om verlof tot vestiging in
Frankrijk verworpen, waarbij men reke
ning hield met het feit, dat er nog steeds
een bevel tot uitzetting van Trotzki be
staat.
CHINA.
Nieuwe strijd in China.
Spanning tusschen Nanking
cn Hankow.
Wederom is de toestand tusschen Nan
king en H.ankow zeer gespannen, een