X 20ste Jaargang DONDERDAG 7 MAART 1929 No. 6122 NIEUWE WENDING IN DE VERVALSCHINGS-AFFAIRE FRANK HEINE IN VRIJHEID GESTELD Wie waren zijn medewerkers of opdrachtgevers BUITENLAND I S)e Ceicbdie (Bou/tmrt De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal Franco per postf2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegep betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad vsrschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIIS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van hot tarief berekend. Kleine ad/ertentiën, van ton hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver buur, koop en verkoop f0.50. Dit nummer bestaat uit twee bladen V Zaken zijn zaken. Daar zijn or onder de Katholieken, die het oeconomisch stelsel, hetwelk kapita lisme heet, veroordeel en. Anderen drukken zich niet op deze wijze uit: zij veroordeelen niet het kapitalisme op zichzelf, maar de excessen, de buitensporigheden ervan. Wij zijn van meening, dat de eersten vaak bedoelen hetzelfde wat de laatstge noemden de meerderheid van gezagheb bende sociologen en oeconomen op het oog hebben, 't Ligt er aan, wat men onder het kapitalisme verstaat, en wat men excessen van dit oeconomisch stelsel noemt. Hoe 't ook zij, niemand kan ontkennen, dat er in onze maatschappij, bij het huidig oeconomisch handelen, vele ergerlijke prac- tijken bestaan. Maar niemand mag ook vergeten déze waarheid, dat elk oeconomisch stelsel, ge- practiceerd in een maatschappij waarin velen niet Gods Wet, den Godsdienst, er kennen als richtsnoer van èl hun handelen, tanleiding zal zijn voor afkeurenswaardi ge, voor onchristelijke daden. De verkeerde practijken onder het kapi talistisch stelsel bedreven en gesanction- neerd moeten worden aangeduid en bestre de t name moet de verderfelijke en vaak ad's.-.uwelijke „moraal" van het „handel is handel" of „zaken zijn zaken" in haar weerzinwekkende, lijnrecht-onchristelijke consequenties worden ten toon gesteld. Nu gebeurt zulks maar al te weinig zooals vanzelf sprekend is in de liberale en liberaal-gezinde pers. En daarom zij hier 'us melding gemaakt van een uitzondering op den regel. De „N. Rott. Crt." schreef dezer dagen over Sir Henry Deterding: „Al is het duizendmaal gestolen, gekonfiskeerd of gekonserveerdolie blijft olie! Dat zal wel de leus van Sir Heiiry geweest zijn, toen hij eindelijk voor de verleiding, om een kontrakt met de sowjets te sluiten, bezweek. Zoo zullen na jaren de tank schepen van de Koninklijke weer naar de Zwarte Zee varen om er de eens zoo gesmade gestolen „waar" te halen. Zaken zijn zaken. Gewetensbezwaren moeten nooit te lang meegesleept wor den." Afgezien van de vraag, of het oordeel over het optreden van Sir Henry juist is dat in een blad als de „N. R. Crt." zóó smalend geschreven worden over „zaken zijn zaken" valt buiten den dagelijkschen inhoud! Waar ook in die kringen tot uiting komt het besef, dat bij zaken-doen ook het ge weten moet mee spreken daar moet ze- her onder ons levend zijn de overtui ging, dat Gods wetten, van recht en van liefde, ook gelden in de zaken-wereld Wij kunnen geen twee heeren dienen! Mr. A. baron Van Wijnbergen. Morgen zal rar. A I. M. J. baron van Wijnbergen ziju 60sten verjaardag vieren. Waar 't meer en meer gebruikelijk wordt, den zest'gsten verjaardag van vooraan staande personen meer bijzonder te herdenken, daar mag zeker deze dag in Katholieke pers niet „onopgemerkt" worden voorbijgegaan. Integendeel gaarne wordt door ons ize gelegenheid aangegrepen, om wel verdiende hulde te brengen aan een man, die, in onzen tijd van maar al te veel be ginsel-zwakheid en slappe halfheid, onver vaard en in al hun consequenties de Ka tholieke beginselen wil voorstaan en ver dedigen in het openbare, in 't bijzonder in het politieke leven aan een man, die, in onzen tijd van zoo veel schijn en louter uiterlijkheid, in zijn privé-leven diep be leeft, wat hij in het openbaar belijdt. Vriend en tegenstander zal ten slotte dien heer Van Wijnbergen respecteeren den man van karakter, die weet wat hij wil, daarvoor eerlijk uitkomt en met kracht daarnaar streeft. En ook diegenen onder ons, die het niet altijd met de politieke inzichten en met de wijze van optreden van den heer Van Wijn- hergen eens zijn ook zij zullen, diens on miskenbare groote verdiensten voor Kerk en Vaderland, voor de R. K. Staatspartij, voor ons Katholiek onderwijs in 't bijzon der. met oprechten eerbied erkennen. Moge den heer Van Wijnbergen nog zeer vele jaren gegeven zijn van een even hoog verdienstelijken arbeid. Als 19 April de heer Van Wijnbergen 25-jarig Kamerlidmaatschap herdenkt, z^l er een gelegenheid zijn nader de ver wensten van diens veelzijdigen arbeid itn f licht te stellen. IN VRIJHEID. Naar uit Brussel wordt gemeld, is Frauk Heino gisteravond in vrijheid gesteld. De justitie was vau mcening, dat het wetboek van strafrecht n:et toeliet hem lancer in hechtenis te houden, op grond van de fei ten, die hem ten laste worden gcelgd. Frank-Heine heeft tijdens de instructie beweerd, dat hij gehandeld heeft voor re kening van den spionnagedienst. In die richting zal het onderzoek worden voort gezet. Tot nader order zal er echter een administratief onderzoek plaats hebben. „ERNSTIGE DINGEN". Volgens de „Libre Belg:que" en de „Peuple" gebeuren er in Brussel ernstige dingen. Eerstgenoemd blad meldt: De affaire van dg, vervalschingen van Utrecht zal binnenkort een nieuwe wending nemen. Want wie is de dader van de vervalsching De instructie is stopgezet en het is nu het wachten op de aanhouding van Ward Hermans. Er zijn echter ander feiten, waarover de regeering van plan is categorisch ophel dering te brengen. Namelijk over de rol, die de speciale diensten hebben vervuld, die buiten hun bevoegdheid zijn gegaan en zich met Frank-Heine hebben verstaan om valsche documenten te maken. Reeds zijn, aldus genoemd blad, strenge maatre gelen genofnen. Een hooggeplaatst officier is ontslagen, omdat bij niet voldoende toe zicht heeft uitgeoefend op de personen, die onder zijn bevel stonden. In de „Peuple" schrijft De Brouckère, dat er twee dingen tegenover eH-aar staan. Ten eerste wat er in Nederland in ver band met de publicatie is geschied en wie daarvoor verantwoordelijk zijn. In de twee de plaats, wat er in België in sommige staatsdiensten bij het maken van de ver- valschte stukken is geknoeid. De Brouckère besluit met de opmerking, dat, indien men in Nederland vreest tegen eenige vooraan staande personen op te treden en in België vreest één of meer hoog-genoteerde spion nen aan het gerecht over te leveren, de unieke gelegenheid voorbij zal gaan om door volkomen loyauteit de goede nabuur schap tusschen. Nederland en België tot stand te brengen. Gemeld wordt nog, dat reeds twee per sonen, verbonden aan het ministerie van Landsverdediging, zijn ontslagen, omdat zij bij de zaak van de vervalschte documenten misdadige hulp hebben verleend, of de ver valsching niet hebben voorkomen. Uit inlichtingen, die wij uit zeer be trouwbare bron hebben verkregen, aldus meldt de „Tel.", blijkt duidelijk, dat de Belgische regeering vastbesloten is door tastend alles te zuiveren, wat min of- meer met de spionange te doen heeft gehad. Zelfs meent bet blad te weten, dat de doortastendheid, waarmede met deze schoonmaak is begonnen, vrij groote ont roering heeft gewekt, omdat onder de be trokkenen zich een zeer hooggeplaatst persoon bevindt. DE MAKERS VAN HET STUK. De heer G. Nijpels schrijft in het „Hbl." o.a. het volgende: Zooals ik reeds in het kort telefoneerde heeft Frank niet alleen gewerkt voorDuit- sche spionnage-organisaties, maar tegelij kertijd voor de Belgische spionnage, die zijn eigenliike opdrachtgeefster schijnt ge weest te zijn. Door bemiddeling of met behulp van deze laatste heeft hij verschillende mili taire documenten, waaronder het bewuste „proces-verbaal", gekregen of gemaakt, teneinde die aan de Duitscbe militaire autoriteiten of organisaties te leveren. Zijn technische opdrachtgevers en me dewerkers te Brussel hebben er heusch wel voor gezorgd, dat die documenten dus de zeer scherpe critiek der daarop getrainde Duitsche collega's konden doorstaan. Ze hebben er echter tevens voor gezorgd, dat als deze documenten in verkeerde handen vielen en publiek gemaakt zouden wcurden, de Belgische autoriteiten de valschheid er van konden aantoonen. Vandaar de fou ten in namen en graden in het „proces verbaal" en het gebruik van niet bestaan de lakstempels. Dit „proces-verbaal" werd door de com binatie-Frank en digns Belgische deskun dige helpers gemaakt als een soort ruil object voor een Duitsch document, dat Frank den Belgen had moeten bezorgen, dat ons natuurlijk niet verder interesseert, maar dat door hem zelf bij zijn eerste verhoor aangeduid werd als „het docu ment-Muller." Het bewuste „proces-verbaal van 20 September 1927" is. alvorens het naar Nederland kwam, ooi: in Duitschland ge weest. Waarom het daar niet gebleven is, is mij niet bekend. Ware het, toen Frank het via zijn vriend Ward Hermans van „Be Schelde" in Ne derland liet verkoopen, ineens geheel gepu bliceerd, dan had men in de betrokken kringen der Belgische spionnage natuur lijk direct liet eigen maaksel herkend en had men de regeering kannen inlichten. Zooals de socialistische senator De Brouckère het uitdrukte, kwam echter het U. D. eerst voor den dag met een „falsi fication d'un faux". Ik acht het niet on mogelijk dat zal in Nederland nog wel blijken dat dit gebeurde op uitdrukkelijk verzoek van den falsificator, die zoodoende hoopte dat men in Brussel de bron niet zou vinden. Zoo werd de eerste publicatie in het D. hier niet direct herkend. Eerst toen bet complete „proces-ver baal" gepubliceerd werd, wist men hier on middellijk, hoe de vork in den steel zat. Men ziet dus, dat onze militairen, die verklaarden, dat dit stuk „stafwerk" was, niet meer gedaan hebben dan wat de makers of inspirator» n, mensclien van het vak, verwachtten dni'huil even gewiekste Duitsche collega's zonden doen. EEN VERKLARING VAN HET „U D» Naar aanleiding van de, door het bestuur van den Nederlandsehen Journalistenkring genomen resolutie, verklaart de hoofdredac tie van het „Utrechtsch Dagbl." het vol gende le. dat zij bereid is, en van het eerste oogenblik waarop zij hare publicaties aan ving bereid is geweest, voor zoover dat maar eenigszius in. haar vermogen ligt, hare medewerking te verleenen tot een on derzoek naar het door haar gepubliceerde document, waarvan de echtheid voor haar vaststaat, maar waarvan de echtheid door anderen betwijfeld is; 2e. dat zij echter vóór de vergadering van het Kringbestuur werd gehouden, ambts halve kennis droeg van den inhoud der No- derlandsche Regeeringsverklaring, waarin werd medegedeeld, dat de Regeering van de zaak op de hoogte was, en van de door den heer D. J. van Beuningen, den verwer ver van het stuk, in de „Nieuwe Rotterdam- sche Courant" gepubliceerde verklaring, waarbij deze zich bereid verklaarde tot het medewerken aan een onpartijdig on derzoek, waartoe hij en de Hoofdredactie met hem, meent dat overleg met de Re- geering noodig is. 3e dat zij de meenmg is toegedaan, dat nu de mogelijkheid tot een onderzoek bij de hoogste instantie is opengesteld, het niet alleen een onjuiste weg zou wezen, indien er zich thans eenige andere instantie mede bemoeide, maar het zelfs van. een gemis van deferentie tegenover de bevoegde over heid zou getuigen, deze zaak bij eenige an dere instantie voor te brengen. 4e. dat zij om deze reden zich niet ge rechtigd achtte, aan de uitnoodiging van het Kringbestuur gevolg te geven, en zich daartoe ook thans niet gerechtigd acht 5e. dat zij met verwondering heeft kennis genomen van de zinsnede, waarin het Kring bestuur afkeuring omtrent hare houd'ng tegenover het bestuur barer organisatie te kennen geeft. 6e. dat zij, evenals het Kringbestuur, van oordeel is dat hel uitbannen van alle kiem van internationaal wantrouwen noodzake lijk is, maar zij juist uit dien hoofde, ten einde de internationale sfeer van geheime bedreigingen te zuiveren, hare publicatie heeft ondernomen. DE PERS OVER DE REGEERINGS- VERKLARING. De „Maasbode" is alleen tevreden over het slot der verklaring Maar heel den gang van zaken acht het blad onbegrijpelijk. Mi nister Beelaerts heeft het stuk onder zich gehouden. Het „Huisgezin" vindt het regeeringsbe- leid inzake de documenten-kwestie be zwaarlijk te loven. Eer staat men versteld over een volko men gemis aan beleid. Men heeft een minister van Buitenland- sche Zaken, die reeds „een paar weken" vóór de publicatie het beruchte stuk kende. Die het voor onderzoek in deskundige handen stelde en aan de zaak geen „verdere aandacht" wijdde, zoodat hel stuk tijdons het deskundig onderzoek al tien keer ge publiceerd had kunnen zijn. Die, in den ochtend van Zaterdag 23 Fe bruari naar Londen willende vertrekken „voor een bezoek aan de tentoonstelling", Vrijdagavond te voren tegen het midder nachtelijk uur bij minister De Geer aanliep om dezen te vertellen, dat een „opzienba rend" stuk Zaterdagavond in het „Ufcr. Dag blad" zou worden afgedrukt. De „N. R. Crt." meent, dat ingrijpen in den zin van preventieve censuur uitgeslo ten was, maar had geen zachte aandrang kunnen plaats hebben om publicatie te voorkomen 1 Het „Hbld." meent, dat de rede vau den minister-president mannelijker had ge klonken, indien de minister niet alleen ge zegd had dat hij betreurde, dat het Nedei- landsch publiek wantrouwen getoond had door te spoedig geloof te hechten aan een stuk, waarvan de echtheid niet bewezen was; hij had er uitdrukkelijk bij moeten voegen, dat het onomstootelijk zeker be staan van een geheim militair verdrag tus schen België en Frankrijk de eerste oorzaak moet genoemd worden van dien geest van wantrouwen. Ook het „Volk" betreurt ten zeerste de handelwijze van den minister van Buiten- landsche Zaken, die alles geweten en niets gedaan heeft. Do „Tel." schrijft, dat het in perskringen geen geheim was, dat de regeering vóór de publicatie reeds geruimen tijd op dè hoogte was der „documenten". Ook is het een feit, dat algemeen aangenomen werd, dat de stukken in bevoegde kringen voor authen tiek doorgingen. Het daaruit voortvloeien de besef van den ernst van den toestand verklaart, hoe het mogelijk was, dat de bla den zich tot één front vereenigden en tot het bewijs van het tegendeel geleverd was vasthielden aan hun geloof in de echtheid der documenten. Het blad betreurt het daarom levendig, dat geen poging is gedaan om dc publicatie te beletten. VAN HET VATICAAN DE ROMEINSCHE KWESTIE. Gezanten-audiëntie bij den Paus. De tekst van het verdrag. Naar uit Rome gemeld wordt, zal Z. H. de Paus a.s. Zaterdag de diplomaten, ge accrediteerd bij het Vaticaan, in bijzon dere audiëntie ontvangen in verband met de Romeinsche kwestie. Er wordt van ge sproken, dat Zijne Heiligheid alsdan den volledigen tekst van het Lateraansch ver drag zou meedeelen. Pauselijk geld. Men hoort te Rome steeds meer van het aanmunten van Pauselijk geld en van de uitgifte van Pauselijke postzegels spreken. Dit is wel wat voorbarig, daar het nog ge heel onzeker is of er wel Pauselijk geld wordt uitgegeven. Nadat Pius XI plechtig verklaarde, dat hij den Vaticaanschen staat slechts als uiting van de volledige vrijheid en souvereiniteit van het Paus dom beschouwt, doch niet als wereldlij ken staat-, en het daarom ook afwees aan den Volkenbond deel te nemen, heeft de H. Stoel het in 't geheel niet noodig apart geld als uiting van zijn souvereiniteit te laten slaan. In elk geva? kan er nog niets zekers over worden medegedeeld. Pauselijk geld werd na 1870 niet meer aangemaakt, daarentegen werd echter elk jaar ©cn groot aantal penningen in ver band met allerlei gelegenheden gesla gen. De Pauselijke „Zecca", de instelling waar de Pausen destijds het geld lieten aanmaken, bleef tot 30 jaar geleden in het bezit van den Italiaanschen staat en werd toeu gesloten. De vertrekken werden eensdeel tot woning, anderdeels tot elec- trische centrale verbouwd, zooals zij thans nog zijn en in welken toestand zij weer aan den H. Stoel kwamen. Op uitgifte van aparte postzegels van den Vaticaansche staat kan men veel eer der rekenen, dan op uitgifte van Pause lijk geld. Evenwel wordt hierover eerst na de ratificatie van het verdrag een de finitieve beslissing genomen. VOLKENBOND DE V. B.-RAAD BIJEEN. De kwestie der minderheden. Rede van Stresemann. De Volkenbondsraad is gisterochtend in openbare vergadering begonnen met de algemeen© discussie over het vraagstuk der bescherming van nationale minderhe den, nadat eerst in geheime zitting beslo ten was dat Litauen en andere staten met internationale minderheidsplichten goon recht hebben aan de beraadslagingen in den Raad deel te nemen, doch dat even- tueele besluiten wel aan hun goedkeuring zullen worden onderworpen. Hierna heeft Stresemann zijn aangekon- VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Dc vervalscher van het Utrechtsche document, Frank-Heine, in vrijheid ge- steid. De Belgische regeering zou op ruiming willen houden in den Belgischen spionnage-dienst. Ontevredenheid over de houding der Nederlandsche regeering. De minderheden-kwestie in den Vol- kenbondsraad. De revolutionaire beweginr in Mexico. Groote aardstorting op Madeira. Meer dan 100 personen omgekomen. (Buitenl. Berichten, 2de blad.) BINNENLAND. Een exposé van Minister Beelaerts van Blokland over den stand der onderhande lingen met België, (lsto blad). Politieke beschouwingen in de Eerste Kamer. (1ste blad). De Postbegrocting in de Tweede Kamer. (lste blad). IJskruiirg te Emmerik; een Nederland sche aak gedeeltelijk op de kade gezet; een sleepboot ingedrukt. (Gem. Berichten, 2de blad). Een vergadering van belanghebbenden in de tabakhandel, om maatregelen tc treffen tegen geknoei in den handel, (lste blad). LEIDEN. Een adres van de Vereeniging „Hendrick de Keyser" aan den gemeenteraad van Leiden inzake den brand van het Leidsche Stadhuis, (lste blad). digde groote, rede gehouden, die, overeen komstig dc verwachiingen, zeer gematigd van inhoud was en zich van iedoren .agres sieven toon tegen andere mogendheden onthield. Aan het einde vau zijn redo gaf Stresemann de volgende opsomming vau zijn wenschen: le. een grondige studie over een ver betering in de tegenwoordige procedure bij de behandeling van verzoekschriften van minderheden. 2e. opheffing van de bestaande uitslui ting van dc bij een klacht betrokken staat bij de besturloering dier klacht in een raadscommissie 3e. bestudcering van dó Volkenbonds- verpliohtlng inzake dc bescherming der minderheden ook buiten het beperkte ge bied van bepaalde petities; 4c. bestudeering en ophelderingen van de principiecle zijde van de waarborgen van den Volkenbond jegens de minder heden. Ook dc Canadees de afgevaardigde Dandtirand heeft hervormingsvoorstellen ingediend. Uit de hierop volgende rede voeringen kreeg men den indruk, dat dè Canadeesche-Duitsche voorstellen een on verwacht sterken tegenstand in den vol kenbondsraad ontmoeten. Men vermoedt echter, dat de volken bondsraad heden zal besluiten, aan eeu commissie op te dragen, de voorstellen van Dandurand en Stresemann inzake de minderheden nader te bestudeeren om dan in Juni of September rapport aan den raad daarover uit te brengen. FRANKRIJK. Concessie van Poincaré aan de radicalen? Ten aanzien van de congregatie-artikelen. Het „Journal" verklaart, dat de regee ring zich niet zou verzetten tegen een af zonderlijke behandeling der artikelen no pens de congregaties, aangezien zij ermee accoord gaat, dat die artikelen in soecic'.o wetsontwerpen zullen worden vervat. Autonomistische beweging in Bretagnc. Te St. Brieux heeft men biljetten aan geplakt, waarin de bevolking in het Fransch en in het Bretonsch wordt opge wekt een autonome provincie Brctagnc te vestigen binnen het kader van Frank rijk. Trotzki in Frankrijk niet toegelaten. Naar verluidt heeft de ministerraad in een zijner jongsto zittingen oen verzoek van Trotzki om verlof tot vestiging in Frankrijk verworpen, waarbij men reke ning hield met het feit, dat er nog steeds een bevel tot uitzetting van Trotzki be staat. CHINA. Nieuwe strijd in China. Spanning tusschen Nanking cn Hankow. Wederom is de toestand tusschen Nan king en H.ankow zeer gespannen, een

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1