WOENSDAG 27 FEBRUARI 1929
No. 6115
HET FRANSCH-BELGISCH
GEHEIM MILITAIR VERDRAG
BUITENLAND
20ste Jaargang
eicbelxe (Boti/fco/rtt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt tij vccruilbetaling
Voor Leiden 13 cent per week .f2.EO per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.00 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor do Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad Verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAST:
Gewone a d v e rt e n t i n SO cent perregel
Yoor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van het tarief berekend. r.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
V Het Leidsche Raadhuis.
Belangstelling van de burgerij in den
opbouw van het 'Leidsch Stadhuis mag niet
worden onderdrukt.
Eelangstelling van de burgerij voor een
gomeente-belang moet altijd tot uitdrukking
kunnen komen.
Dus z?ker in een zóó belangrijke aange
legenheid, als waarover nu Leidens Ge
meenteraad zal hebben te beslissen.
Die belangstelling op te wekken, de bur
gerij tct een uiting van haar meening uit
te noodigen dat achten 'we niet noodig.
Iets anders is, vrij baan te geven aan
spontaan geschonken belangstelling
Dat moefe gebeuren en dat doen wij gaarne.
En daarvan geeft de rubriek „ingezonden
stukken" vandaag een bewijs.
Wij lezen in die ingezonden stukken af
wijkende meeningen. Men make zich niet
do illusie, dat de verschillende meeningen
ooit tot een compromis zullen komen. Hoe
de gemeenteraad ook zal beslissen, dit col
lege zal in deze zonder eenigen twijfel bet
afkeurend oordeel van een deel van het
publick moeten torsen.
W ij zullen ons er niet aan wagen, om
nu met beslistheid een eigen meening nee"
teschrijven. Otis inziens, ontbreken daar
voor nog de vereischte gegevens.
Maar, als wij een voorloopige mee
ning mogen uitspreken, zonder onvoorzich
tig te zijn, dan zouden wij willen zeggen:
herbouw den gevel niet precies, maar
zoov'ëelmogelijkin den ouden trant,
n.l. met aanbrenging van w ij z i g i n.g e n,
welke worden vereischt door wat achter
[do gevel zal moeten komen, en ook met
verandeingen van enkele ónderdoe-
len, welke mooier cf doelmatiger kunnen
zijn, dan in den afgebranden gevel. Als dit
f-T'nisch en architectonisch achter dat
1. ..tste plaatsen we nog een vraagteeken
mogelijk zou zijn, dan achten wij, beschei-
denlijb, voorloopig de hier aangeduide dc
beste oplossing.
Maar: in deze veroorloven wij ons de-
vrijheid van meening te mogen veranderen
V Nationaal ontwapenen!
Do publicatie van het FranschEel-
gisch accoord heeft het „Volk" aanlei
ding gegeven, om een nieuw pleidooi te
houden voor nationale ontwapening.
Nederland meet nu maar onmiddellijk ont
wapenen, ook al deen andere landen het
niet. Het „Huisgezin" merkt hierbij op:
„Och ja, waarom niet?
Dan kan onmiddellijk verwezenlijkt wor
den wat de Eelgische geestverwant van
het Volk, de senator Piérard, nu reeds
verlangt: een bezetting van Nederlamdsch
Limburg door Eelgische soldaten.
Ontwapent Nederland, dan hebben de
Belgische socialisten, die aan nationale
ontwapening althans niet denken, gelijk,
dat zij ons Limburg militair willen be
zetten, ten einde Duitschland vóór te zijn.
In spanning zegt het V o 1 k af te wach
ten, hoe zijn Belgische, Engelsche en
Fransche partijgenooten op de openbaar
making der FranschBelgische overeen
komst zullen reageeren.
Het is te hopen, dat zij hun eigen mili
tairisme zullen veroordeelen als we Jt
zien gebeuren, zullen we het gelooven
maar stellig zal geen hunner in het ge
beurde aanleiding vinden om het Volk
in zijn pleidooi voor nationale ontwape
ning te volgen.
Dit weten we wel, vóór ze aan het
woord geweest zijn".
HET IJS 0N3ETR0UWBAAR.
De districtscommissaris van den Zuid-
Ho!]. Ijsbond te Warmond vestigt de aan
dacht er op, dat het ijs in het district op
schillende tocht-wakken zijn ontstaan, wei-
Een^ hoogs1gevaar!ijk is geworden. Ver
schillende tocht-wakken zijn ontstaan, wel
ke neg niet ot slechts gedeeltelijk zijn tce-
gevroren.
Men betrachte do grootst mogelijke
voorzichtigheid op de meien, vaarten en
onder de bruggen, ook in .de eerstkomen
de dagen.
BESPREKINGEN IN DE BELGISCHE KAMER
Minister Hiimans ontkent de echtheid
van het gepubliceerde document
DE DEBATTEN IN DE
BELGISCHE KAMER.
In de Kamerzitting van gisteren te Brus
sel is de pub'icatie van het geheime
FranschBelgische militaire verdrag ter
sprako gekomen.
Verklaring van Minister Hijmans.
De minister van buitelandsche zaken,
H ij m a n s, dio het eerst het woord voerde,
begon met plechtig te verklaren, dat !t
echt Fransch-Belgisch militair verbond uit
sluitend tct ccgmerk heeft een niet uitge-
lokten aanval van Duitsche zijde. Gecom
pleteerd door de verdragen van Locarno,
stat het in het kader van den Volkenbond.
Dit. is ten overvloede bewezen door een
uitwisseling van brieven, waarvan de in
houd door iedereen is gekend.
Dat do generale staven van beide landen
elkaar hebben ontmeet, cm over uitvoeren
de maatrege'en overleg te plegen, is lo
gisch, doch het zou ondenkbaar zijn, dat
deze staven schikkingen zou:'en hebben ge
troffen die buiten het politiek element van
het verdrag zouden treden. Er is in het
echt verdrag geen spraak, en er zou ook
geen spraak kunnen zijn, van Nederland,
Spanje, Engeland en Italië. De Utreclitsche
publicatie is een weefsel van leugens en
verzinse's. Het is een valsch stuk van onge
hoorde brutaliteit. De tweede-raugs-lcrant,
die het afdrukte, heeft nooit blijken van
genegenheid voor Eelgië gegeven.
In naam der internationale eerlijkheid
moet reprrtpsfee-'l worden tegen deae pu
blicatie, die er uitsluitend op gericht is, om
de atmosfeer te ve.troebe'en en cm de kie
men van verdenkingen te wercen op Bel
gië, juist op 'n oogenb-ik, dat dit land met
Nederland goede relaties onderhoudt. Dat
is een miserabel procédé, dat niet van dien
aard is, cm het internationaal vredeswerk
van de pers te bevorderen.-
Het document is vervaardigd door een
misdadiger.
Zeke'o activistische kringen gaan voort
V. HollandEelgische relaties te vertroe
belen. om de onderhandelingen in de war
tc sturen, die ons nader tot e'kaar moeten
'n-engen. Ik soreck den wensch uit, dat de
Nederland sche regeering, te zamen met ons
de bedce'de de'oyale manoeuvres zou
rschandv'ekken en hun opzet vernietigen.
(Toejuichingen op alle banken behalve bij
de fronters en den communist).
„Woorden-gegoochel".
Hierna sprak de Antwerpsche frontaf
gevaardigde V o s.
Hijmans, zoo zei hij, is de man van het
annexionnisrre, die toen ook alles gedemen
teerd heeft. Hij gooche't met woorden. De-
'acroix, Vandervelde, Caspar en Hijmans
hebben nooit anders gedaan. Wat Hijmans
vandaag heeft verklaard wisten wij reeds
sedert lang. Wij denken aan een verrader-
ijk kluchtspel, waarvan de proloog voor het
gordijn wordt gezegd, maar waarop het gor
dijn nooit opengaat. Huysmans, van Cau-
welaert en Poullet hebben dat voldoende
gevonden cm daarmede hun verantwoorde
lijkheid te dekken, doch wij niet.
He backer (Fronter) interrumneert:
Van Cauwelr.ert heeft zoojuist Hijmans
weer toegejuicht.
Huysmans: De valschheid van het
stuk, en daar kemt het hier op aan, blijkt
uit het stuk zelf.
Minister Hiimans: Zoo is het.
Vos trekt dan een parallel met andere
mi'itaire nlannen en accoorden, ondermeer
het plan-Schlieffen en het Frans~h-Rus-
sische verdrag. Dan gaat hij voort: Ik oor
dcel niet over de authenticiteit van het
Utrechtsch document, doch ik weet, dat zij,
die het publiceerden, de zekerheid hadden,
dat het echt was.
Het zal de regeering moeiHjk vallen de
atmosfeer te zuiveren. Men is gewoon ge
raakt a~n F""~e?s"hp. F^a^s^he pn x^e1rris"1,e
dementi's. Gij moet dus pertinenter zijn.
Kan het memcrar'V. -1 2 niet afkomstig
zijn van aanteekeningen van een of ander
generaal, die handelde overeenkomstig uwe
nolitieke inzichten. Spreuer eindigde met
het indienen van een motie, waarin beves
tigd wordt, dat het stuk, zooals het gepu-
b'i-eerd is geen kracht van overeenkomst
heeft.
Oud-Minisfer Vandervelde aan
hot v/oord.
Dan sprak de socialistische ou^-minister
Vandervelde. Hij noemde de Utrecht-
sl-V' pubheatie een enorme voor den rek
hou-derij. Indien een Tcgecring een dergelijk
accoord had durven onde: teekenen, dar zou
zij voor een speciale rechtbank mceten ge
daagd worden c i'- aarbij. want ik ken
den inhoud van hei echte tractaat, doch
het is juist daarom, dat ik er een gerust
geweten in heb. Het echt verdrag is een
„casus fcederis-tractaat" en het kon niets
anders zijn. Het zou idioot zijn, cm na Lo
carno daar ande-s over te beschikken. Ik
protesteer tegen de agressieve houding, die
men ons tenopzichte van onze noorderburen
in de schoenen schuilt.
H ij m a n sEn wat denkt gij van ons
zoogenaamd opmarschplan door Hollandsch
Limburg?
Vandervelde: Dat zou een daad
zijn, die wij zelf 't imperialistische Duitsch
land hebben verweten. Ivan men een regee
ring aansprake'ijk stellen voor gelijk we'k
mi'itnir plan, dat door een of ander offi-
cier-Kame 'strateeg zou kunnen ontworpen
wprden. Wij hebben geen geheime inzichten
tenoozichte van Holland, maar er zijn ele-
meiUn, die veezen, dat vandaag of mor
gen Nederland en Eelgië in volledige zelf
standigheid ten opzichte van hun eigen be
langen tot goede overeenkomsten zouden
geraken. Bovendien zijn er ook menschen,
die Ee'gië in het oog van Europa hatelijk
•willen maken. Ik <-on-Tudeer: Het gepubli
ceerde document is absoluut valsch. Geen
enkele Eelgische regeering zou ooit willen
doen, wat men ons daarin tenlaste legt
(Toejuichingen).
Hierna sorab Van Cauwelaert.
Deze zei: Geen enkel militair verdrag is
aan het parlement voorgelegd, doch wij ken-
ken het door de mededee'ingen van de re
geeringen. Sedert Locarno zal het Fransch-
EeVisch accoord van zijn belang verloren
hebben. Reeds bij de eerste lezing van de
Utrechtsche publicatie veelt men met een
lasterlijk stuk .te doen te hebben, dat bo
vendien vol enormiteiten staat. Een regee
ring die een dergelijk verdrag zou hebben
onderteekend, zou misdadig zijn, en moeien
vervolgd worden. In gewone omstandighe
den zou men met het regeeriogsdemerti van
gisteren kunnen volstaan, thans riet. Een
ding spijt mü. name'ijk, dat de Hollandsche
rers zooveel belang aan deze publicatie
heeft gehecht.
De Antwerpsche liberaal Joris: Ja, dat
is werkelrk onbegrijpelijk.
Huysmans: Dat is de voortzetting
van de camoagne.
J oris: Dat komt van Rotterdam.
Van Cauwelaert ga?t voort: De
horfdre-'c.c'eur van de onbelangrijke krant
in kwest'e is een bekend anti-Belg. Als mor
gen de Hcllands"be ners na onze verklarin
gen hier den aftocht zal blazen, zal toch
nog niet alles be-eikt zijn. Daarcm meet
voor den triomf der waarheid eu voor het
prestige der regeering deze bet offensief
nemen en overgaan tot een grondige en
quête. Nog ee"s: het is ^embel, dat de
doorgaans zoo bezongen HolJards-he re-s
dit geval zoo t-a"i6"h opneemt Ter ecre
van de Be'ris-'he bladen meet gezegd wor
den, dat deze de laatste paar jaren geen
woo"d meer hebben aeschreven, waardoor
do KoJp-l"*-''fVrn
werden opgehitst. Deze houding begon haar
goeden invloed uit te oefenen op onze rela
ties. Men heeft deze thans willen vert-oebe-
le" en <*m e"~er te voorkomen moet het
vol'e licht sehn'nen. Daarom zouden de F el-
gis oh e en de Fransche regeeringen de Ne-
deriandsriie moeten verzoeken een st-eng
onderzoek in te stellen om de waarheid te
doen zegevieren. (Instemmende toejuichin
gen).
Ters'otte s~>rak nog de communist
Jaequemotte, cm to zeggen, dat de ka
pitalistische landen voortdurend valsche do
cumenten tegen de Sovjets publicee"en en
em aan tc drinren op afschaffing der ge
heime diplomatie, in welk verband hij een
motie indiende.
Een vertrouwensvotum.
De moties Vos en Jaequemotte kwamen
echter niet in aanmerking, omdat tevoren
bij staan en zitten 'n mrtie van de oud mi
ni ster Van de Vijvere (Katholiek), Vander
velde (Socialist) en Masson (Liberaal) werd
aangenomen, waarbij al de aanwezige leden
met uitzondering van de fronters en den
communist zich aansloten.
In deze mctle wordt gezegd, dat de Ka
mer de verklaring van de regeering goed
keurt, zich aansluit bij haar protest tegen
de verdachtmaking en overgaat tot de orde
van den dag.
HET ONDERHOUD VAN ONZEN
GEZANT MET MINISTER HIJMANS.
Een B. T. A.-telegram meldt uit Brussel:
Bij het onderhoud, dat de Nederlandsche
gezant te Brussel met minister Hijmans
had naar aanleiding van de publicatie van
het verdrag, heeft minister Hijmans o.in.
het volgende verklaard:
„Ik heb tegenover den Nederlandschen
gezant opnieuw mijn dementi herhaald en
ik heb den gecerden diplomaat verwezen
naar de verschillende publicaties en de par
lementaire verklaringen. Ik heb tevens van
deze gelegenheid gebruik gemaakt, om de
aandacht van den Nederlandschen gezant
to vestigen op de vijandige campagne, wel
ke. se^e-t eenigen tijd in zekere Nederland
sche kringen tegen België wordt gevoerd".
JHR. LOUDON OP DEN QUAI D'ORSAY.
De Nederlandsche gezant, jhr. Loudon,
hc"ft gistermiddag bij het Fransche minis
terie van Buitenlandsche Zaken op den
Quai d'Orsay stappen gedaan in verband
met de beweerde Fransch-Behgische mili
taire conventie. Door het ministerie werd
in. antwoord cp de vragen van den gezant
vevwëzen naar het reeds in de pers gepu
bliceerde dementi der Fransche regeeriug
VRAGEN IN HET ENGELSCHE
LAGERHUIS.
Reuter seint uit Londen:
Een vijftal leden van het Lagerhuis heb
ben het voornemen te kennen gegeven, dat
zij Woensdag aan Chamberlain vragen zul
len stellen in verband met hot gepubliceer
de verdrag.
INTERPELLATIE !N DEN DUITSCHEN
RIJKSDAG.
Het Wclffbureau seint uit Berlijn:
Door de Duitsch-nctionale Rijksdagfrac
tie is een interpellatie ingediend, waarbij
de volgende vragen zijn gesteld: Is de re
geering bereid aan de Engelsche, Fransche
en Belgische regeeringen inlichtingen ie
verzoeken omtrent, de juistheid van het ge
publiceerde verdrag. Is zij in ieder geva'
bereid te eischen, dat de militaire overeen
komst van 7 September 19f0 en die van
1927 openbaar gemaakt worct.
Is de minister van buitenlandsche zaken
besloten om niet eerder aan de bijeenkom
sten van den Raad van den Volkenbond
deel te nemen, vooraleer er volledige op
heldering in deze zaak is gekomen?
DE REIS VAN DEN BELGISCHEN
KR00NFRINS DOOR NED. INDIE.
De „Etcile Beige" meent te weten, dat
do reis van den Belgischen kroonprins en
prinses Astrid in Ned. Indië in verband
met de hatelijke campagne tegen België zal
worden verkort.
HET „UTR. DBL." HEEFT HET
AUTHENTIEKE STUK GEZIEN.
Het „Utrechtsch Dagblad" schrijft naar
aanleiding van beweringen, dat het gehei
me Fransch-Belgisch e verdrag valsch zou
zijn, o.a. het volgende:
„Wie als wij, het authentieke stuk met
eigen oogen gezien heeft, haalt de schou
ders op over elke mogelijke ontkenning.
Aangezien echter te verwachten valt, dat
onze Regeering zal worden ingelicht in den
geest, der reeds gepubliceerde officieele
verklaringen, is het de mceite waard dio
verklaringen eens even onder de loupe te
nemen.
In de Belgische verklaring worden mede
deelingen gedaan, die ieder wist. Herinne
ringen aan verklaringen, die Belgische mi
nisters hebben gegeven. Omtrent de inter
pretaties, waar de eigenlijke bedreigingen
in voorkomen, wordt alleen gezegd, dat ze
„uiteraard geheim zijn". Ja, maar nu zijn
ze niet meer geheim, gelukkig voor Ne
derland. Een formeel dementi, dat uiter
aard in omstandigheden als deze reeds
wantrouwen wekt, kon niet wankeler zijn
geredigeerd dan hetgeen ons van officicelo
zijde bereikt".
DE MEENING IN VOLKENBONDS
KRINGEN.
In de kringen van den Volkenbond wordt,
met betrekking tot de publicatie van het
FranschBelgische verdrag, er op gewe
zen, dat het bestaan van een militaire
overeenkomst tussehen Frankrijk en België
sedert 1920 bekend was. Ter registratie zijn
intussc'uen bij het algemeere secretariaat
van dan Volkenbond slechts de stukken
over dc door den toepmaligcn Belgischen
minister van oprlog Jansson en den presi
dent der Fransche republiek Milleranl
midden September 1920 gevoerde corres
pondentie aangeboden. Deze correspon
dentie is opgenomen in den jaargang 1920
der verzame'ing van verdragen van don
Volkenbond, in welke verzameling alle lor
registratie aangeboden verdragen worden
opgenomen. De vraag, of technische over
eenkomsten, zooals militaire en financiee'e,
ter registratie bij het secretariaat al dan
riet mreten worden aangemeld, is door
den Volkenbond tot nu toe niet principieel
beslist. Mochten de in de Nederlandsche
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
In de Belgische Kamer heeft minister
Hijrr.ans verk aringsn afgelegd over de pu
blicatie van het geheime FranschBelgi
sche verdrag. Ook oud-minister Vander
velde ontkende de echtheid van het docu
ment. Een motie van vertrouwen aange
nomen.
Vreeselijke cijfers omtrent de hongers
nood in Sjansi (China).
De nieuwe koude-golf over Europa. (Bui-
tenl. Berichten, 2de blad).
BiNNENLANO.
Het R. K. Werkliedenverbond en de
extra-uitkeering aan uitgetrokken werk-
loozen. Het R. K. Werkliedenverbond
over de Armenwet. (2de blad).
Nog meerdere branden. Ook te Lei
den. (Gem. Berichten. 2de blad, en Stads
nieuws, 1ste blad).
pers verschenen publicaties juist zijn, dnn
zal zich in dit bijzonder geval de vraag
voordoen, in hoever de overeenkomst v®r-
eenigbaar is niet alleen met art. 18 van
het statuut van den Volkenbond, betrok
king hebbende op den plicht tot het laten
registreeren, doch ook met artikel 12 be*
treffende de arbitrage, waarbij de Staten,
die lid van den Volkenbond zijn, zich ver
plichten in geen geval voor het vorstrij-
ken van een termijn van drie maanden,
nadat do uitspraak van den scheidsrechter
bekend zal zijn geworden, tot een oorlog
over te gaan, evenzoo met artikel 10 be
treffende de territoriale integriteit der Vol
kenbondsstaten. Ten slotte zal waarschijn
lijk ook de vraag aan de orde komen, ia
hoeverre deze overeenkomsten vereenigbaar
zijn met dc bepalingen van het verdrag
van Locarno.
Rectificatie.
Wij namen gisteren op het protest van
de_„Nederlander" tegen de publicatie in heb
„Utrechtsch Dagblad" en schreven dat die
publier tie geschied was „in kranige bewoor
dingen".
Hoewel wij het artikel in de „Nederlan
der" niet zóó afkeurenswaardig kunnen
vinden, als het blijkbaar is naar het oer
deel van den daarom afgetreden hoofdred.
dr. De Visser en afgetreden commissaris
De Vos van Steenwijk toch zouden wij
het niet gaarne do kwalificatie „kranig"
geven; wij hadden geschreven „kras".
VAN HET VATICAAN
Mgr. Korosjctz, gezant van Z.-Siavië,
bij het Vaticaan.
Mgr. Korcsjetz, de vroegere premier
van Joego-Slavië en leider der Sloveenscho
Katholieke partij in het parlement te Bel
grado, is tot gezant van Joego-Slavië bij
het Vaticaan benoemd.
De benoeming van een Kathol'ek pre
laat tct diplomatiek vertegenwoordiger bij
den H. Steel is iets ongewoons voor Joe
go-Slavië, zoo niet iets, wat zonder pre
cedent is.
DUITSCHLAND
Mueller mag niet aftreden.
Aldus bepaalt Dr. Stresemann
In het centraal bestuur van de Duit
sche Volkspartij heeft de Duitsche min s-
ter van buitenlandsche zaken, dr. Strese-
mann, een rede gehouden over den poli-
tieken toestand in Duitschland. Hij be
toogde dat het politieke leven in Duitsch
land een crisis doormaakt.
Van het aftreden der regcering kan.
vooral met het oog op de besprek ngen tc
Parijs op het oogenblik, geen sprake zijn.
Er bestaat op het moment geen mo'.'e ijk-
heid de huidige regeeriDg door een nieuwe
te vervangen. De vraag of aanvulling van
de huidige regeering gewenscht is, moer
natuurlijk bevestigend worden beantwoord,
waarbij het aanvullen naar rechts met in
aanmerk'ng kemt.
Verder verklaarde hij dat dc vorming
van een coalitie ook na de mislukking van
Pruisen uitsluitend gebaseerd moet zijn
op de rijksbelangen.
Duitschland in een ring van ijzer.
Hefc Miiitar Wochcnblatt gaf eenigo we
ken geleden onder het hoofd De militair
politieke situatie van Duitschland" eenige
getallen, die in de tegenwoordige omstan
digheden ons belangwekkend genoeg lijken
om ze hier te vermelden
Vredes- Oorlogs
sterkte. sterkte.
Frankrijk 678.000 1.500.000
België 66.800 600.000
Tsjecho-Slowakije 140.000 1.300.000
