20ste Jaargang
DINSDAG 26 FEBRUARI 1929
No. 6114
BUITENLAND
K
Het geheime militaire verdrag
BINNENLAND
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 13 cent per week .f2.E0 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit biad varschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van teu hoogsto 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of govraagd, huur ou ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
P-
VAN HET VATICAAN
NA HET VERDRAG VAN LATERANEN
Een verklaring van Kardinaal Hayes.
Een particulier telegram uit New-York
meldt aan de „Msbd.":
Z. E. kardinaal Hayes, aartsbisschop van
Jfow-York heeft gisteren voor het eerst
gesproken over de verzoening tusschen het
Vaticaan en de regeering van Italië, ge-
sanctionneerd in het verdrag van Latera-
nen.
„Dit verdrag", zeide Zijne Eminentie,
verhoogt de waardigheid van Italië en al
len mogendheden een verheven voorbeeld.
Heel de Katholieke wereld juicht met
ongeveinsde vreugde deze oplossing toe.
De H. Vader naar Monte Cassino?
Bij de Eeuwfeesten der
Benedict ij ner Abdij.
Algemeen wordt reeds als zeker aange
nomen dat de H. Vader zich in den loop
van het jaar naar Monte Cassino zal bege
ven om daar de eeuwfeesten der aloude Be
nedictijner-Abdij bij te wonen en op te
luisteren.
Z. E. KARDINAAL VICO t
Een Reuter-bericht uit Rome meldt dat
Zijne Eminentie Kardinaal Vico, van wiens
ernstige ongesteldheid wij dezer dagen
melding maakten, overleden is.
Zijne Eminentie Kardinaal Antonio Vico
werd geboren te Agugliano (diocees Anco-
na) op 9 Jan. 1847. Na zijn studiën te heb
ben verricht aan het Capranica-college en
de Gregoriaansche universiteit te Rome,
waar hij zijn doctorale graden behaalde in
rsbegeerte, godgeleerdheid en kerkelijk
iccht, trad hij in de pauselijke diplomatie
Ie Madrid en vervolgens te Konstantinopel
Daarna vervulde hij de functie van audi-
ieur der nunciatuur le Parijs, Madrid en
Lissabon, werd intusschen verheven tot de
waardigheid van titulair-bisschop van
Pbilippi en daarna benoemd apostolisch
gaat in Columbia, nuntius te Brussel
(1904) en te Madrid (1907). Z. H. Paus Pius
X creërde hem töt. kardinaal op 27 Nov.
1911 en wees hem den bisschoppelijken ze
tel toe van Jórfco e Santa Rufina (een der
zes zoogenaamde suburbicaire bisdommen).
In 1923 was de kardinaal pauselijk legaat
op het Eucharistisch Congres te Aquila en
woonde in September 1925 te Lisieux de
feesten bij van de H. Theresia. Kardinaal
Vico was prefect van de Congregatie der
Riten en maakte verder deel uit van die
der Oosterschc Kerk, der Sacramenten,
der Propaganda Fide, en van de Buiten-
vone Kerkelijke Aangelegenheden.
RUSLAND.
BISSCHOP PAvVEL GEARRESTEERD.
Uit Moskou wordt gemeld, dat Zondag
te Minsk bisschop Pawel door de G. P. Oe.
[is gearresteerd.
De redenen, die tot deze arrestatie ge
leid hebben, zijn niet bekend. De bisschop
zal naar Moskou worden overgebracht ten
einde zich voor het gerechtshof aldaar te
verantwoorden.
Naar verluidt zou de bisschop er van be
schuldigd worden den sovjet-staat vijan
dige handelingen te hebben gepleegd.
Ook Doopsgezinden in Rusland vervolgd.
Beschuldigd van contra
revolutionaire actie.
De G. P. Oe. kondigt de ontdekking aan
van een wijdverspreide organisatie van
Doopsgezinden, die in de Oekraine een
cirtra-revolutioncire spionnr -p op t uw
zouden hebben gezet voor den Poolschen
blijkbaar in verband met een beslissing,
die de communistische partij onlangs heeft
gencmen, cm het anti-religieuze front te
versterken en de aandacht in het bijzonder
tc richten op de nieuwe godsdienstige sec
ten, die in den laatsten tijd zijn gevormd.
De G. P. Oe. heeft de anti-godsdienst-cam
pagne in het begin dezer maand geopend
niet de arrestatie van 20 doopsgezindo lei
ders, van wie de meesten gestudeerd heb
ben aan het Doopsgezinde College te Phi
ladelphia.
Een
es van Trotskiïsten.
Volgens te Konstantinopel ontvangen
berichten, zal In Mei a.s. een congres wor
den gehouden van aanhangers van Trotski,
uit alle landen. Trotski zal op dit congres
tot leider der Europees 'ie Trotskiïsten
gekozen woracu. Het Trotskiïsten-congres
zal beraadslagen over den verderen strijd
Jogen Stalin en over de mogelijkheid van
bet stichten van een eigen internationale.
De plaats, ».aar het co*- -• zal bijeenko
men, is tot nug toe niet bekend.
Diplomatieke stappen van onzen minister van
Buitenlandsche Zaken.
Brussel en Parijs ontkennen de echtheid.
ONZE GEZANTEN VRAGEN
OPHELDERING
Aan Hr. Ms. gezanten te Bmsrel en te
Parijs is opgedragen aan do rogeéringan
aldaar te vragen of de in het Utrechtsch
Dagblad gepubliceerde tekst van een Bcl-
gisch-Fransche militaire conventie authen
tiek is en of de in dat blad weergegeven uit"
treksels uit de interpretatie der artikelen
van de conventie juist zijn.
VRAGEN VAN HET KAMERLID
HEEMSKERK.
Door den heer Heemskerk ziin aan den
Minister van Buitenlandsche Zaken de vol
gende vragen gesteld:
1. Heeft de Regeering kennis genomen
van de publicatie in het „Utrecbtsvh Dag
blad" (Avondblad van Zaterdag 22 Fe
bruari 1929) van den tekst van het geheim
Fransch-Belgisch Militair Verdrag van 1920,
en uittreksels uit de interpretatie van 1927,
die .volgens dat blad is opgemaakt door
de Fransche en Belgische generale staven?
2. Meent de Regeering te moeten aan
nemen, dat die publicaties, ook wat den
tekst aangaat, juist is, ook wat betreft het
in de interpretatie van art. 5 vermelde om
trent een Belgisch-Engelsche oveieenkomst
om in zeker geval troepen te zenden door
Nederlandsch-Limburg
3. Moet, onverminderd den ernst van
den verderen inhoud dezer stukken, mei
name aangenomen worden, dat inderdaad
in de interpretatie op art. 2 voorkomt:
„D'autre part, les négociations hollando-
belges poursuivies depuis huit ans (1927)
ont provoqué et provoqueront encore, de
la part de la Hollande, telles mesures de
police fluviale pouvant être c.msidérécs,
eventuellement comme de nature nette-
ment inamicale et même agressive"?
4. Kan de Regeering mededeelen, of
zij zich daardoor tot stappen genoopt ziet
bij de Regeeringen, die het aangaat, even
tueel bij den Volkenbond, en, zoo ja, welke?
DEMENTI VAN DE BELGISCHE
REGEERING.
Een B. T. A.-telegram uit Brussel geeft
een Belgische karakteristiek van het dom-
het „Utrechtsch Dagblad" gepubliceerde
Fransch-Belgische verdrag. Het bevat der
uitleg, door het departement van buiten
landsche zaken bij wijze van communiqué
aan de pers verstrekt.
„De lezing van den tekst, aldus het tele
gram, is voldoende om aan te tronen, dat
het hier om grove falsificaties gaat.
De Belgische regeering gaf bij herhaalde
gelegenheden 'n juiste en complete uitleg
ging van het indertijd gesloten Fransch-
Belgische militaire accoord.
Het is voorts voldoende, te herinneren
aan de verklaringen van den heer Vander -
velde, indertijd minister van P.nitenland-
sehe Zaken. Deze verklaringen werden
door hem op 15 November 1927 in de Bel
gische Kamer afgelegd.
Verder is daar nog den brief van den
minister-president, den heer Jaspar, aan
den voorzitter van de gemengde militaire
commissie op 18 Januari 1928
De Fransch-Belgische militaire over
eenkomst heeft slechts het geval van een
niet-geprovoceerden Duitschen aanval op
het oog en de tekst ervan werd in 1S20
in het parlement medegedeeld.
Alleen de tusschen de generale staven
inzake de uitvoering getroffen schikkin
gen zijn krachtens hun aard geheim geble
ven.
Wij moeten manoeuvres, gelqk aan die
van het Nederlandsche blad, openlijk
brandmerken, wijl het klaarblijkelijke doel
er van is, de relaties tusschen
Nederland te compromitteeren'
DEMENTI VAN FRANSCHE ZIJDE.
Havas seint uit Parijs d.d gisteren:
Tegenover de beweringen van een No-
derlandsch blad spreken de bevoegde
Fransche en Belgische kringen formeel te
gen, dat er een geheim militair verdrag
trsschen Frankrijk en België zou gesloten
zijn, naast de overeenkomst der generale
staven, welke in 1920 onderteeLend werd,
hetzelfde jaar bij den volkenbond gere
gistreerd is, gepubliceerd werd en in de
parlementen der beide landen bespro
ken is.
Het Fransche ministerie van Buitenland
sche Zaken heeft een communiqué gepu
bliceerd, waarin verklaard wordt, dat het
gepubliceerde document inzake een
Fransch-Belgisch geheim verdrag' aprociof
moet genoemd worden.
OEMENTI VAN BRITSCHE ZIJDE.
Reuter verneemt, dat in bevoegde Brit-
sche kringen absoluut uiets bekend is over
de berichten in dc. Nederlandsche bladen
omtrent een geheime militaire overeen
komst, die naar beweerd wordt in 1927 be
reikt is tusschen Gioct-Brittanr.ië en Bel
gië. Het is wel bekend, dat een militaire
overeenkomst in 1S20 is opgesteld tusschen
Frankrijk en België. Het betrof hier een
zuiver defensieve alliantie die bij den Vol
kenbond werd geregistreerd. Tegelijk wer
den door de beide genoemde regeoringen
ncta's gewisseld, die niet werden gepu
bliceerd. De mededecling over een over
eenkomst tusschen Groot-Brittannië en
België wordt als volkomen fantasie be
schouwd aangezien de datum die wordt
genoemd, achttien maanden ligt achter
het sluiten van de Locarno-vei dragen en
eenigen tijd na Diuf.schlands toelating tot
den Volkenbond.
VAN CAUWEI.AERT EN VOS
INTERPELLEEREN.
De voorzitter der Belgische Kamer heeft
twee interpellatie-verzoeken ontvangen,
aangaande de publicaties van bet
„Utrechtsch Dagblad". Het eene is van
Van Cauwelrert, die de regeering dringend
wenscht te interpelleercn over do authen
ticiteit van het document. Het andere ver
zoek is afkomstig van den fro»ter Vos.
Heclen. bij het begi n de Kamerzit
ting zal een debat over deze kwestie plaats
hebben.
PROTESTEN IN DE NEDERL. PERS.
Er worden in verschillende bladen van
alle richtingen protesten geuit tegen het
gepubliceerde Verdrag.
Wij citeeren het Huisgezin. Het
blad zegt:
„Wij willen met België als goede buren
en vrienden leven, maar wij verwachten
geen dolkstoot in den rug." Het blad
schrijft o.m.
In 1914 schond Duilschland de onzijdig
heid van België en laadde daarmee de ver
ontwaardiging der geheele onzijdige wereld
op zich.
Nu zal c.q. België zelf meewerken om de
onzijdigheid van Nederland te schenden en
het in den oorlog te drijven.
Dat de verfranschte liberaal die minis
ter Hyrnans is, zich daartoe liet vinden,
behoeft bij zijn verleden zijn campagne
tot inlijving van een stuk van Limburg
niet te verwonderen.
Maar dat de socialist Vandervelde als
minister van buitenlandsche zaken er de
hand tce leende, in den geest en met den
wil aan Nederland een laagheid te begaan,
wekt verbazing.
Evenals het, in het algemeen, tegen de
borst stuit, dat de ingewijden in België,
ook de koning, deze vorm hebben bedacht
om waardeering te betuigen voor hetgeen
in en na de oorlogsjaren Nederland voor
België heeft gedaan.
Minister Hymans heeft onlangs eon ver
toog tot zijn Nederlandschen collega ge
richt in verband met een niet op alle pun
ten gelukkige rede door professor Gerret-
son ter herdenking van de Unie van
Utrecht gehouden.
Een heel ander vertoog zal thans minis
ter Beelaerts van Blokland tot zijn Belgi
schen ambtgenoot kunnen en moeten
houden naar aanleiding van de verbijste
rende onthulling omtrent het geheime
militaire verdrag tusschen België en
Frankrijk.
Het Volk juicht de publicatie der
Belgische documenten toe, omdat zij een
fel licht werpi op de gevaarlijkheid van
het militarisme. „In vollen vrede", zoo
schrijft het blad, „wordt tusschen Enge
land, België en Frankrijk overeengekomen,
dat bij een nieuwen oorlog met Duitsch-
land de neutraliteit van het bevriende
Nederland brutaalweg geschonden zal wor
den." Het feit, dat Engeland zich thans
op oud-Pruisischo wijzo de schennis der
Nederlandsche neutraliteit voorneemt (ter
wijl hét in 1914 in oorlog heette gaan om
dat het de schending van België's neutra
liteit niet- dulden kon), toont volgens het
blad wel heel kras aan, dat militarisme
en immoraliteit één ziin.
„Het Volk" concludeert, dat nationale
ontwapening nijpender dan 'ooit eisch
wordt, aangezien een Nederlandsch le
ger niets van beteekenis zou kunnen uit
richten tegen een Fransch-Engelsch-Bel-
gische neutraliteitsschennis.
De Standaard neemt aan. dat de
gepubliceerde stukken echi zijn. In elk ge
val, zoo schrijft hei blad, komt het vraag
stuk van onze onderhandelingen met Bel
gië thans wel onder een zeer bijzondere
belichting te staan. „Slechts één houding is
mogelijk. En wel deze, dat wij moeten
weigeren verder te onderhandelen, indien
van Belgische zijde geargumenteerd wordt
met 600.000 man plus twee Fransche leger
corpsen"... Nu het niet-toegeven aan
Belgische eischen als „aanranding" zou
kunnen worden opgevat, concludeert het
blad: „Beter geen onderhandelingen dan
onderhandelingen met het. mes op de
keel."
PROTEST TEGEN PUBLICATIE.
Enkele bladen twijfelen echter aan de
authenticiteit van het stuk en keuren de
publicatie af.
D e Nederlander doet dit in kra
nige bewoordingen.
Het hoofdorgaan der C.-H. Partij schrijft
n.l. o.m.:
Een uitspraak in hel „geheime verdrag'*
kan zeker niet authentiek zijn. Wij bedoe
len deze woorden..De Nederlandsche Ge
nerale Staf zal slechts een gering cordon
troepen ter observatie aan deze zijde van
de waterlinie laten."
Hoe is het mogelijk, dat de Belgische
Generale Staf zou weten wat de Neder
landsche Regeering, bij dreigend oorlogs
gevaar, zou doen? De dwaasheid van deze
uitspraak is reeds voldoende, om de
authenticiteit van het stuk in twijfel te
mo«en trekken.
Maar ten slotte: wij geven voor een
oovenbÜk ruimte aan de gedachte, dat bet
stuk authentiek is dat liet Utrechtsche
bureau relaties heeft, schurkachtig genoeg
om geheime stukken van eigen Regee
ring aan vreemden in handen te spelen.
Indien dan een Nederlander, die zijn
Tand en ziin volk liefheeft, zulk een stuk
in handen krügt, waarin zijn Vaderland
wordt belaagd en waarin eene Nederland
sche 'moge "utoriteit wordt genoemd
dan is de r^-lrie weg hem duidelijk.
Deze weg leidt nie: naar het Dagblad
bureau, maar naar het Kabinet van den
Minister-President. Niet aan de nieuws
gierigheid van het sersatie-begeerige pu
bliek in Binnen- en Buitenland maar
uitsluitend aan het oordeel en de waak
zaamheid der Nederlandsche Regeering
dient de inhoud van zulk een stuk als
het waarde heeft te worden onderwor
pen.
Gelijk nu vanuit Utrecht in deze zaak
werd gehandeld, kunnen wij in deze daad
niet anders zien, dan een ernstige fout,
eene bewuste schending van den eisch,
dat Nederland vermijde elke inmenging in
den oorlogzoekenden na-ij ver tusschen
de Europeesche grootmachten.
Dc laatste daad uit Utrecht, de publica
tie van een door spionnage verkregen stuk
van twijfelachtige waarde, maar van on-
rustwekkenden aard, lijkt ons eene be
denkelijke voortzetting van een gevaarlijke
reeks.
Deze reeks begon met de redevoeringen
bij herdenking der Unie van Utrecht en
bij dc ontvangst van Dr. Borms. Zij werd
vervolgd bij de samenstelling van het me
morandum inzake de onderhandeling tus
schen Nederland en België. De derde terra
van deze reeks werd gisteren openbaar.
Wij waarschuwen tegen eeu vierden tenn
en hopen hartelijk, dat hij achterwege zal
AMERIKA
PATER JESUïET IN MEXICO
DOODGESCHOTEN.
Bij de curie der Jesuietcnorde te Rome
is een telegram van de Ver. Staten inge
komen, meldende, dat Pater David Ma-
duro S.J. op 14 dezer te Parras, in den
Mexicaanschen staat Coahuila, is doodge
schoten.
Het bericht geeft geen opheldering om
trent de reden van dit doodschieten.
Pater David Maduro de Vertiz werd in
1885 te Valle de Bravo, in den staat Mexi
co, geboren en trad in 1910 in de orde der
Jesuieten. In 1923 werd hij te Barcelona
priester gewijd en keerde daarna naar
Mexico terug.
Toen in 1926 de kerkvervolging begon,
was hij juist superor in Parras, waar hij al
dien tijd als eenige priester werkzaam was
AFRIKA.
Vertegenwoordiging van Z.-Afrika's
Inlanders.
Wetsontwerp behaalt de
vereischte meerderheid niet.
In buitengewone zitting hebben dc Ka
mers van het Zuid-Afrikaansch parlement
te Kaapstad gistermorgen in derde lezing
met 75 tegen 69 stemmen het door de re-
reering ingediend wetsontwerp aangeno
men, dat betreft do vertegenwoordiging der
inlanders in het parlement.
Het ontwerp wil de inlanders in het par
lement doen vertegenwoordigen door een
klein aantal verkozen Europeanen.
Daar echter de tweederden-meerderheid.
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Naar aanleiding van de publicatie van
het BelgischFransch militair verdrag
vragen onze gezanten te Parijs en Brussel
inlichtingen. Officieuze dementi's van
Frankrijk, België en Engeland. Het Ka
merlid Heemskerk heeft vragen ingediend.
Nieuwe godsdienstvervolging in Rusland.
Een Pater Jesuiet in Mexico doodge
schoten.
BINNENLAND.
De a.s. Pausmeeting te Utrecht (lste
blad).
Gevallen van vergiftiging en bedwelming
(Gem. Berichten, 2de blad).
die voor zulk een wijziging van het kies
systeem noodig is, niet is behaald, word!
het wetsontwerp ondanks zijn aanneming
geen wets
Nadat, over het wetsontwerp gestemd
was, zeide minister Hertzog, dat, aange
zien de wet omtrent de rechten van kleur
lingen ten nauwste samenhangt met dc
wet op de vertegenwoordiging van inlan
ders, hij de behandeling van eerstgenoem
de wet niet verder zal doen voortzetten.
DE PAUS-MEETING.
In een vergadering van het hoofdbestuur
van den Nederlandschen Katholiekendag
op Zaterdag 16 Februari hebben de plan
nen tot het houden van een buitengewone
vergadering vaster vorm gekregen. De ver
gadering zal op 17 April gehouden worden
in de zaal van Tivoli, dus in dezelfde zaal.
waar eens Dr. Schaepman zijn bokende
protestrede hield. Nu zal do vreugde van
Katholiek Nederland over dc oplossing van
de Romcinsche kwèstio vertolkt worden
door den bekenden redenaar, dien menig
een zich nog herinneren zal van den Haag?
schen Katholiekendag: den heer Alph.
Laudy, hoofdredacteur van „De Ti,:d". Daar
na zal aan God worden dank gebracht in
het aangrijpende Tc Deura van Diepen-
brock; de heer Winnubst heeft onder" me
dewerking van het Utrechtsch Stedelijk
Orkest de leiding van de uitvoering op zich
genomen.
Reeds staat vast, dat met Z. D H. den
Aartsbisschop, ook de Bisschoppen van
's-Hertogenboscli, Roermond en Breda door
hun aanwezigheid luister aan de vergade
ring zullen bijzetten.
Aan de leden van den Katholiekendag
wordt tot 1 April gelegenheid gegeven, om
zich op eenvoudige wijze een gereserveerde
plaats te verzekeren. Na dien datum zullen
voor niet-leden de overblijvende plaatsen
worden aangeboden tegen betaling van
1.50 voor plaatsen in dc zaal, en 1.
voor plaatsen op het balcon. De vergadering
begint na den middag om half twee, en zal
omstreeks vier uur beëindigd zijn.
Moge deze demonstratie van dankbaar
heid jegens God en van liefde en aanhan
kelijkheid jegens den Heiligen Vader even
zeer een demonstratie worden van Katho
liek Nederland, als vroeger dc pr.-'testmee
tings een algemeen karakter droegen.
Vragen van Kamerleden.
S a f o-g u a r d i n g-w et op
aardewerk
Op de vragen van den heer Kortenhorst
betreffende het nemen van maatregelen
tegen toepassing van de safe-guarding-wet
op aardewerk in Engeland, deelt de Mi
nister van Arbeid op grond van ontvangen
inlichtingen mede. dat op het oogenbiik in
Engeland uitsluitend een safc-guarding-
enquête wordt gehouden in zake invoer
van wollen stoffen.
Het is den minister niet bekend, dat
door aardewerkfabrikanten in Engeland
een verzoek tot de Regeering is gericht om
de safe-guarding-wet op aardewerk toe te
passen. Daar de Board of Trade tot stel
regel heeft nooit publiciteit te geven aan
aanvragen om een enquête, waarop nog
ge-en beslissing genomen, of waarop afwij
zend beschikt is, zon het dus niet onmoge
lijk zijn, dat cr een aanvrage bij dien
Board is binnengekomen, die nog in over
weging is.
Of de Nederl. export naar Engeland
zoowel van huishoudelijk als van sanitair
aardewerk zwaar zal worden getroffen,
zoo een verzoek tot heffing van safe-guar-
ding-rechten voor die aardew#ksoorten op
het advies van eei^daartoe ingesteld ,sa-
fe-guarding's Committee" mocht worden
ingewilligd, is een vraag, welke bezwaar
lijk onmiddellijk vair te beantwoorden.
Dit zou onderzocht dienen tc worden. Het
wil den minister voorkomen, dat voor het
instellen van een dergelijk onderzoek in
het tegenwoord g stadium der zaak, nu hel.
nog onzeker is. of een enquête iu Enge
land zal plaats hebben, c.q. of zij tof safe