20ste Jaargang
Aan de Burgerij van Leiden
BUITENLAND
SPORT
MAANDAG 18 FEBRUARI 1929
No. 6107
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
"Voor Leiden 19 cont per week .f2.50 per kwartaal
Bjj ouzo Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 por kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ie voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad Verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. I
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Yoor Ingezonden Mededoelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Na wat ik, terwijl de puinhoopen van
het grootste sieraad van onze stad nog
brandende waren, als voorzitter van Uwen
Gemeenteraad, overweldigd en geslagen
door de ontstellende gebeurtenis, kon zeg
gen, gevoel ik de behoefte mij als Burge
meester rechtstreeks te wenden tot de
burgerij van onze zwaarbeproefde stad om
haar mijn innige deelneming te betuigen.
Ik gevoel alle moeilijkheden, die het
voortzetten van het stadsbestuur nu met
zich brengen gaat, ik gevoel de last, die U
allen gedurende jaren zult ervaren, ik ge
voel de teleurstelling die een tijdelijke stil
stand in den vooruitgang der stadsont
wikkeling voor ons allen medebrengt, ik
gevoel de beteekenis van het verlies van
zooveel waardevolle ervaringen, die in de
verzamelde gegevens op het stadhuis be
waard werden, ik weet dat de ramp voor
Leiden een financieel nadeel is, dat goed
gemaakt moet worden, misschien ten koste
andere gewenschte verbeteringen. Ik
ben U genoeg om te weten, dat gij dit
alles met gelatenheid zult dragen.
Maar verre daarboven klinkt uit alles
wat ik van U hoor, blijkt uit alles wat ik
van U bemerk, de klacht van het jammer,
klinkt de slem van Uw harte'eed, wanneer
gij opschrikt door de gedachte: ons Stad
huis staat er niet meer, wanneer ge be
denkt: onze toren doet zijn vertrouwde
klokjes niet meer over onze huizen er»
door onze 6traten beieren, wanneer gij van
buiten komende den aanblik van Uw e'gen
stad niet meer herkent, dan knijpt U en
mij het harte toe van pijn. Van Uwe be
droefde gezichten en uit Uwe brieven lees
dat dit de smart is, die U bevangen
houdt en ik begrijp welke hoop in U op
welt.
Ik wilde wel dat het mij gegeven ware
woorden van troost te spreken en, liever
nog, daden tot spoed'ge vertroosting te
doen, zoodat ik U bij het loopen langs de
ruïne de tranen in de oogen mocht bespa
ren door U nu reeds een beter toekomst
beeld te bieden.
In de stad, in Uwe dagbladen, in het
gansche land loopen geruchten over aan
het gemeentebestuur toegeschreven plan
nen. Van alle kanten komt een aanzwel
lende stroom van stemmen die roepen
om behoud van den gevel en den toren,
om herbouw. Laat mij U .zeggen, dat de
moest noodige gegevens om een mee
ning te vormen, om plannen te maken, laat
staan om beslissingen te nemen nog ont
breken en noodzakelijkerwijze nog zoo
lang zullen ontbreken, tot de dooi en
een deskundig onderzoek van wat bleef
staan door monumentenkundigen, ons die
ter beschikking stellen. Eerst daarna kan
het gemeentebestuur zichzelf een mee
ning vormen over hetgeen m o g e 1 ij k is.
De vraag wat w e n 8 c h e 1 ij k is, zal
na- voorlichting over het mogelijke door
U moeten worden uitgemaakt. Uwe wen-
schen zullen bij den gemeenteraad groot
gewicht in den schaal leggen en ik wil
U opwekken om van Uwe inzichten en
wenschen zoo duidelijk mogelijk te doen
blijken. Indien de burgerij van éénen
zin is, laat dit dan ook Uw bestuur we
ten, hun besluit zal daardoor vergemak
kelijkt, de uitvoering ervan bespoedigd
worden. Wat er verrijze, moge worden
geschraagd door een eensgezinde burgerij.
Als hoofd van de Brandweer en de Poli
tie is het mij een dringende behoefte open
lijk mijn tevredenheid en dank uit te
spreken aan de leiders en het personeol
van die diensten, die onder moeilijke om
standigheden met vuur en groote toewij
ding hun plicht en hun best gedaan hebben.
Aan alle burgers eindelijk mijn harte-
lijken dank voor de mij toestroomende bo-
w ijzen van deelneming en van hulpvaardig
heid en voor de voorbeeldige en treffende
wijze, waarop zij de taak van het gemeente
bestuur trachten te verlichten.
De Burgemeester van Leiden,
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN.
Leiden, 17 Februari 1929.
V Een Vastenbrief.
De Vastenbrief van Haarlem's B:6-
schop, Mgr. Aengenent, heeft de bijzondere
aandacht getrokken ook van niet-Katho-
lieke bladen.
Het socialistische „Volk" tracht, natuur
lijk, het Bisschoppelijk Schrijven weer zóó
te verdraaien, dat het kan worden voorge
steld als in strijd met wat de arbeiders
belangen eischen.
Lichtend van waarheid en waardigheid
staat de Bisschoppelijke Vastenbrief, waar-
ook het Socialisme en ook de Socialisten
worden besproken, tegenover de sluwe
kronkelende tactiek, die de socialist'sche
pers er op nahoudt, als 't geldt de Katho
lieke Kerk en onze Leiders.
Van veel beter gehalte is, wat de libe
rale „N. Arnh. Crt." schrijft over Mgr.
Aengenent's Vastenbrief.
Wij lezen in genoemd blad de volgende
waardeering:
„De Bisschop van Haarlem heeft
een brief gericht tot de geloovigen van
zijn Bisdom, die niet alleen hun be
langstelling verdient te trekken.
Uitmuntend door helderheid en gra-
cie van stijl doet de Haarlemsche
Kerkvorst een aanval op het econo
misch liberalisme en t slagen die hij
u tdeelt wo-den even sierlijk als hard
toegebracht.
Hij beheerscht wie zou het dur
ven betwijfelen de stof geheel en al.
Zijn critiek is even onverbiddellijk
als eerlijk. Hij werkt als met 'n stilet
waarmede hij de fouten en bezwaren
tegen ons economisch liberalisme
blootlegt en het aldus in al zijn naakt
heid toont aan het Roomsche volk".
Dan geeft het blad z'n critiek op wat de
B sschop heeft geschreven. Wat het Her
derlijk Schrijven over de naastenliefde
zegt en over de wijze, waarop de katholie
ken zich moeten gedragen, kan, zegt de
■N. Arnh. Crt.", worden onderschreven
door eiken liberaal; en wanneer Mgr.
Aengenent zegt, dat, volgens de liberale
leer, de zedenwetten buiten het economisch
leven staan, dan is dit, naar het blad er
kent, „in zekere mate waar".
Maar het blad is van oordeel, dat het.
liberaal economisch 6ysteem n et de op
volging zou uitsluiten van de vermaningen,
welke de Bisschop tot verbetering aan
geeft, en het acht het een fout" of „zwak
heid" in de redeneering, dat „tegenover
een systeem of metbode als tegenstelling
wordt gegeven een levenshouding, een
geestesgesteldhe'd".
„Beoefen de naastenliefde, zegt de Bis
schop van Haarlem. Uitstekend
Maar deze staat van geest en gemoed
gewenscht door alle voorname en mensche-
lijk onbevangen geesten, sluit het libera
listische stelsel niet uit, vecht het zelfs
niet aan".
En het blad besluit:
na lezing van den brief, moeten
wij zeggen: „wij aanvaarden de critiek,
maar zien geen principieele tegenstelling
tussehen u en ons".
Dat die principieele tegenstelling er is,
heeft de Bisschop in zijn Mandement ju:st
als mei het met aandacht wil le
zen zonneklaar aangetoond 1
Juist, maar niet volledig.
In het laatst-verschenen nummer van
het „Volk" schrijft de heer A. B. Kleere-
INGEZONDEN MEDEDEELING.
AMSTERDAMSE u
brandstof
Heerensingel 34-35': Te!. 1523
A'dam-Hilversum - ïjussum-Haarlem.
kooper een artikel, waarin hij o.m. dit zegt:
„Het socialisme bezit geen moraal
theologie, waaruit de mensch de slot
som kan trekken omtrent hetgeen hij
in zijn persoonlijke leven heeft
te doen of te lat-in". (Wij spatieeren,
Red L. Crt).
Dat is juist gezegd.
Maar niet volledig.
Er moet nog aan worden toegevoegd:
,net socialisme bezit evenmin een moraal
theologie, waaru't de mensch de slotsom
kan trekken omtrent hetgeen hij in het
openbare leven heeft te doen en te
laten".
Ook deze uitspraak zou de heer A. B. K.
kunnen doen en daarmede zou iedere so
cialist het eens moeten zijn.
Maar, als we zóó, klaar en kort, steeds
de verhouding van het socialisme ten op-
z:chte van de moraal-theologle, de zede-
wetten door God in natuur en open
baring den menschen opgelegd dan
moet het toch wel hèèl duidelijk zijn aan
ieder, dat een Katholiek geen socialist
kan zijn!
DE ONTWAFES .LNGSKWESTIE.
Engeland bestudeert het vlootprobleem.
Verklaring van het
Foreign Office.
Naar aanleiding van de telegrammen uit
Washington over het standpunt van Groot-
Brittannië ten aanzien van de beperking
der maritieme bewapening heeft het Fo
reign Office (Britsche ministerie van bni-
tenlandsche zaken) de volgende officieele
verklaring gepubliceerd:
„Er is geen enkele verandering in den
toestand ingetreden sedert de inlichtingen
door sir Austen Chamberlain op 6 Febr.
aan het Lagerhuis verstrekt. Do regeering
heeft een zorgvuldig onderzoek ingesteld
naar alle vraagstukken, welke betrekking
hebben op de relaties met Amerika en de
marine van deze beide landen. Dit werk
zal met spoed worden voortgezet en zoo
dra dit beëindigd is zal de eerste stap zijn
de resultaten van het onderzoek mede te
deelen aan de regeeringen der dominions
welker standnunt vervolgens bestudeerd
zal worden. Het is dus niet waarschijnlijk,
dat de regeering, voordat eenitre tijd is ver
streken, een nieuwe mededeeling zal kun
nen doen.
Japan wenschfc een vloot-
conferentie vóór 193 1.
Een hooggeplaatst ambtenaar van het
Japansche ministerie van Marine verklaar
de in een onderhoud met eenige journalis
ten, dat het wenschelijk zou zijn, de eerst
volgende conferentie tot beperking van de
bewapening ter zee reeds vóór 1031 bijeen
te roepen. Hij wees er op, dat Japan bereid
is, in een nieuwe vermindering van de ton
nage en de bewapening toe te .stemmen,
wanneer de desbetreffende overeenkomst
berust op het beginsel der wederkeevigheid.
FRANKRIJK.
De Missie-congregatie.
Poincaré zal weerde vertrou
wenskwestie stellen.
Nu de financieele Kamercommissie en de
congregatie-artikelen uit de begrooting
heeft gelicht, heeft de regeering besloten
de vertrouwenskwestie te stellen te^ n de
uitlichting dezer artikelen bij de behande
ling van het gcheele begrootingsontwerp.
AFGHANISTAN.
STAKING DER VIJANDELIJKHEDEN?
Onderhandelingen tussehen Aman en Habib
Naar de „Daily News" meldt heeft Kii-
zin Pasja, de leider der Turksche militaire
missie in Afghanistan in opdraoht van
Aman Oellah met Habib Oellah onderhan
delingen geopend over hetstaken der
vijandelijkheden.
Naar uit Bombay gemeld wordt, heeft
Habib Oellah de inbeslagneming bevolen
van alle te Kaboel aankomende Indische
kranten, omdat daarin stemming gemaakt
worden ten gunste van Aman Oellah.
Stammen verklaren zich
onafhankelijk.
Volgens te Moskou uit Kaboel ontvangen
berichten hebben de stammen van Zuid-
Oostelijk Aghanistan zioh onafhankelijk
verklaard van de autoriteiten te Kaboel
en Kandahar. Te Kaboel wordt een tekort
aan levensmiddelen merkbaar.
MEXICO.
Weer een dynamietaanslag.
Treingeleide gedood.
Een telegrafisch bericht aan het blad
„Excelsior" zegt, dat gisteren bij een
nieuwen dynamietaanslag op een trein het
geheele militaire escorte om hel leven is
gekomen. Ook de machinist en de stoker
werden gedood.
VAN HET VATICAAN
Dr. Schaepman's graf binnen de
Vaticaansche stad.
Een der lezers van de „Tijd" herinnert
in dat blad eraan, dat binnen de grenzen
der „Vaticaansche Stad" ook het „Cain-
po Santo dei Tedeschi" gelegen is, waar
zooals men weet zich het graf be
vindt van- onzen grooten Nederlandschen
staatsman-priester-strijder voor den Paus
en een pauselijk Rome, wijlen Dr. Schaep-
man.
Het genoemde kerkhof is gelegen links
van den St. Pieter tussehen het paleis
van het H. Officie en het gebouw der Sa
cristie en zelfs op nog vrij ruimen afstand
van den Vaticaanschen muur.
PEST EN HONGERSNOOD
IN SHANSI.
De Zeereerw. Pater Ferdinand La
ken schrijft uit het Vicariaat Luanfu Z.
Shansi, China:
Van pest, hongersnood en oorlog, verlos
ons Heer! zoo bidden wij in de litanie van
alle Heiligen, eu terwijl we dat bidden,'
denken wij er Diet verder bij na. De oorlog
is voorbij en van pest en hongersnood blij
ven wij in onze landen, Goddank, bevrijd
Als U hier ons zag, wat hongersnood is'
Hier is de oorlog voorop gegaan, en de
hongersnood en pest zijn gevolgd. Geluk
kig hebben de bestuurders van de Chinee-
sche Republiek de handen aan het werk
geslagen, ter bestrijding van de pest-epi-
demie.
De pest is aan het afnemen, de verdere
voortgang is gestuit, er komen geen nieu
we plaatsen meer bij. Helaas, duizenden
zijn aan de pest bezweken, maar zij die
honger lijden, zijn nog duizenden en nog
maals duizenden, en natuurlijk juist zij,
die van den dag in den dag moeten leven,
daglooners, arbeiders, klein-handelaars,
nrjnschen die maar een klein stukje land
bezitlen, die leven in ellendige leemen en
strooien krotten.
Terwijl eerst jaren lang de burgeroorlog
wóedde, de boel werd plat gebrand, gesto
len, geplunderd door soldaten en roovers,
moesten ze nu tegen hooge woekerprijzen
het zaaizaad leenen, terwijl zij niets oog
sten, er viel geen regen, en wat opkwam,
is verdroogd. Heel Noord-China is in 1928
van de groote regens verstoken gebleven,
de regens bleven uit, de oogst is totaal
mislukt. Honderdduizenden families zijn
tot armoede en tot hongersnood geko
menen ze zijn zoo gemakkelijk te on
derhouden, ze vragen geen vleesch, geen
boter of kans, zelfs geen brood, een kom
gekookte gierst, volgeltjeszaad neemt men
het in Holland, is genoeg om hun maag te
vullen.
Er kan niets worden verdiend op de ak
kers, ze staan verlaten de leurders langs
den weg, blijven thins, niemand koopt iets;
de timmerman, de smid of de schoenma
ker verdienen niets, niemand laat werken,
alles ligt stil.
En meent niet, dat ik overdrijf. Vol
gens de officieele opgaven, heeft een tien
de van het Chineesehe millioenenvolk van
den hongersnood te lijden. Ruim 40 mil-
lioen menschen, een getal dat uw verbeel
ding te boven gaat. zou van dien toestand
te lijden hebben. Het ongelukkigste er
aan toe zijn die provincies, die het versie
van elke vlugge verbinding met de bui
tenwereld verstoken zijn, de provincies
Kansou, Shensi en Shansi. In de overbe
volkte provincies Tchely, Honan en Shan
tung, die de hardste klappen van de bur
geroorlogen gekregen hebben, werd de
laat6te hoop op een tame'ijke oogst nog
vernietigd door groote zwermen sprink
hanen, die, wat nog kon worden geoogst,
voor de oogen van het volk verslond. Af
gedankte soldaten en roovers zijn nog in
groote menigte langs de wegen, en als de
Repeering niet spoedig krachtdadig in
grijpt, vooral in het binnenland van Shan
si, zal een groot gedeelte van het Chinee
sehe volk ten gronde gaan.
Dit nummer bestaat uit twee bladen
VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Poincaré ral inzake de artikelen over
de Missiecongregaties de kwestie van ver*
trouwen stellen.
Pest en hongersnood in China.
Weer een dynamiet-aanslag in Mexico.
Te Berlijn is een gashouder ontploft
Hoewel er een geweldige paniek ontstond,
bleken er slechts 6 gewonden te zijn. (Bui-
tenl. Berichten, 2e blad)
BINNENLAND.
De regeering geeft uitbreiding van
steunregeling voor werkloozen. (2de blad).
Nog steeds meer branden. (Gem. Be
richten, 2de blad).
LEIOEN.
Nadere bijzonderheden omtrent den
stadhuisbrand. Proclamatie van den
burgemeester aan de burgerij. Mee
leven van de Universiteit (1ste blad).
De activiteit van het gemeentebestuur
inzake steunverleening in verband met de
heerschende koude. (1ste blad).
Uitvaart en begrafenis van pastoor J.
W. M. v. d. Bom te Aarlanderveen. (1ste
blad).
Gevallen van vergiftiging te Alphen a»
d. Rijn. Eén doode. (1ste blad).
BINNENLAND
NEDERLANDSCHE SPOORWEGEN.
Bijzondere regeling vrachtvervoer.
Naar wij vernemen heeft de directeur
der Nederlandsche spoorwegen heden aan
de stationschefs doen weten, dat de bepa
lingen- m zake het vrachtgoederenvervoer
afgekondigd voor j.l. Vrijdag en Zaterdag
ook van kracht zuLen zijn voor Woensdag
20 Februari e.k. Ook dan zullen dus uit
sluitend levensmiddelen, levende dieren en
brandstoffen waaronder ook petroleum
gerekend wordt als vrachtgoed verzon
den kunnen worden. Op de overige dagen
der volgende week zulien ook andere zen
dingen als vrachtgoed worden aangenomen
Inmiddels vernemen wij, dat indien in do
weersomstandigheden niet zeer spoedig
belangrijke wijzig'ng komt, verwacht kan
worden, dat de voor as.. Woensdag afge
kondigde bepalingen ook voor a.s. Zater
dag van kracht zullen worden verklaard.
Een der laatste zouaven van Nijme
gen, de heer H. Leenders, is op hoogen
leeftijd in het St. Annagestioht overleden.
Onder talrijke blijken van belangstel
ling vierde Zaterdag mevr. de wed. J. B.
Küttschrutter geboren Biesterbos, wonen
de in de Voordersteeg te Wilp (Voorst)
haar hondersten verjaardag.
In den loop der volgende maand zal
het laatste deel der N. V. Ant. Jurgcns'
Margarinefabrieben van Oss naar Rotter
dam worden overgebracht. Hiermede is
dan het langvoorbereide proces voltrok
ken en zal Oss één van z'n voornaamste
industrieën missen.
ZWEMMEN.
Jaarvergadering N. Z. B.
Het bestuur afgetreden.
In een der zalen van het gebouw van de
A. M. V. J. te Amsterdam hield gisteren
de Nederlandsche Zwembond zijn jaarlijk-
sche algemeene vergadering welke buiten
gewoon druk bezocht was. De diverse
jaarverslagen werden aan een uitvoerige
critiek onderworpen en ten slotte aange
nomen.
Na de pauze kwam op verzoek van Nep-
tunus (Arnhem) en Zwemlust (Utrecht)
aan de orde de bespreking over het be
stuursbeleid. De heer H. van Wissen (Arn
hem) becritiseerde op uitvoerige wijze het
bondsbe!eid cn in het bijzonder de gebrek
kige vrerk'ng van het bondssecretariaat.
Verder bleek de saamhoorigheid in het
bestcur ook niet zoo te zijn als wel wen
schelijk was. Vervolgens deed spreker naar
voren komen hoe de groote ontevredenheid
in het Oosten was ontstaan. Dit was naar
aan'eiding van een artikel in de .Rijn- en
IJse'stroom" waarin felle aanklachten tot
het bondsbestuur waren gericht. Spreker
deelde med-\ dat dit etuk geschreven was
naar aan siding van een vertrouwelijk
