BEDROEVENDE
CIJFERS
BUITENLAND.
_BINNENLAND_
nruim
-ht zi
wordi
20ste Jaargang
ZATERDAG 19 JANUARI 1929
No 6082
3ch 21
ruit. P
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
oor Leiden 19 cent per week .f2 50 per kwartaal
onze Agenten 20 cent per week .f2.60 per kwartaal
raneo per postf 2.95 per kwartaal
.et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
rijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
jtbctaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
ondagsblad 9 ct.
Dit blad vsrschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent perrogel
Yoor Ingezonden Mcdedcelingen wordt bet
dubbele van hot tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
buur, koop en verkoop f 0.50.
de ru
bestr
eest
250 g
liddelt
it numme, ueoiac. uit vijf
bladen w.ai onoer het
Geïllustreerd Zondagsblad.
jeleve
g ken
MM"
Het Centraal Bureau voor de Statis-
ek heeft dezer dagen uitgegeven de Ar-
enzorgstatistiek over het jaar 1026.
De totale uitgaven, na aftrek der terug-
ïtvangsten, bedroegen ongeveer 81 mil-
5 >en gulden. En nu zijn nog niet eens in
4 statistiek opgenomen de uitgaven voor
i srzorging van zuigelingen cn schoolgaan-
94 s kinderen, vacantie- en gezondheidsko-
nies, patronaten, doorgangs- en red-
ngshuizen, toevluchten, nachtasyls, land-
(Uwkolonies en dergelijke. Evenmin zijn
uitkeeringen aan werklooze arbeiders
in opgenomen.
De totale uitgaven voor armenzorg en
eldadigheid, hier in Nederland in 1926
idaan, kunnen derhalve veilig nog aan-
enlijk hooger worden gesteld dan het
ittobedrag van 80.841.924
Over het jaar 1925 bedroegen de netto-
itgaven 55.139.775. Een aanmerkelijk
jrschil dus!
Maar voor een goed deel is dit verschil
aanstonds te verklaren. Het Centraal
iureau tracht ieder jaar zorgvuldig te
rerk te gaan. Ieder jaar worden meer
ormen van maatschappelijk hulpbetoon
de statistiek opgenomen. Zoo ontbra-
b.v. in de opgaven over het jaar
&25 de kosten gemaakt voor verpleging
11 ziekenhuizen enz. en ev'eneens die voor
er'eening van kostelooze geneeskundige
ulp buiten ziekenhuizen.
In de cijfers over 1926 zijn deze twee
itegoricn genoteerd voor resp. circa
11.600.000 en 3.600.000. Deze ruim 15
liilioen van 1925 brengen ons althans
at dichter bij de circa SI millioen van
26.
Deze cijfers zeggen echter nóg niet
iel. Zij kunnen zeggen, dat in één jaar
et aantal noodlijdenden onder ons op
ngstwekkende wijze is toegenomen. Zij
unnen evenwel óók zeggen dat de wel-
adigheid onder ons volk in omvang, of in
itensiteit of in beide opzichten, gewon
en heeft.
Deze absolute cijfers behoeven ons dus
og niet te vei ontrusten.
Maar een andere taal spreken de ver-
oudingscijfers.
In 1925 werd door de Overheid H ijk,
'rovineie en Gemeente voor de in de
iatistiek behandelde v^.men van armen-
erzorging netto uitgegeven 38.985.744
f 70.70 pet.
Door de kerkelijke instellingen
12.432.711 of 22.55 pet. Door particulie-
b instellingen 3.721.320 of 6.75 pet.
Dit nu is geworden in 1926 (eveneens
:eldt het alléén voor de in de statistiek
iehandelde vormen): Overheid ƒ59.083.121
f 73 pet.; kerkelijke en particuliere in-
tellingen samen ƒ21.758.803 of 27 pet.
Dè.t zijn de bedroevende cijfers. Want,
1 moet men met cijfers altijd voorzichtig
ijn, deze cijfers verkondigen kort en boh-
ig dit: de overheids-armenzorg neemt
doet thans het meeste. Bijna drie-
ierden van het totaal
En dat, terwijl onze Armenwet 1912 uit
iaat van het beginsel, dat particuliere ar-
ïenzorg regel moet zijn, die van de over-
leid slechts aanvulling
Wij maken er de Overheid geen verwijt
'an dat het princiep van onze Armenwet
in de werkelijkheid elkander niet dekken.
Jitegendeel: wanneer een groot getal
(urgers, zonder de hulp van de overheid,
[ebrek zou lijden, omdat de weldadigheid
'an particulieren en Kerk hen niet of niet
oldoende verzorgen om welke redenen
lan ook dan is voor de overheid de
rechtsgrond aanwezig om in te grijpen,
^an mig, dan moet zij wel ingrijpen. En
sij is alsdan ook bevoegd om den op het
bezit rustenden liefdesplicht tot in
pkere mate om te zetten in oen positie-
en rechtsplicht.
Maar het ideaal is dat niet!
„Het niet-uitsluitend-econoniisch karak
ter der weldadigheid en nog meer het
niet-juridisch karakter der weldadigheid
zeggen al aanstonds dat de Staat alsdan
voor een taak komt te staan welke hem
eenigszins vreemd zal liggen,
Zoolang het doel der weldadigheid ver
der reikt dan het verleenen van stoffe
lijke hulp, zoolang het in zich sluit: den
arme opheffen, hem vertrouwen hergeven
in de menschheid, hem tevreden loeren
zijn met den stand waarin hij geplaatst
is; zoolang de taak Van den armenverzor
ger niet ten volle kan worden vervuld zon
der liefde, die voortkomt uit een medelij
dend hart en steun vindt in godsdienstige
eu ethische motieven zoolang blijf ik er
aan twijfelen of de Overheid tot ideale
armenzorg in staat zal zijn.
Daarin ligt heelemaal geen verwijt, dat
volgt uit de natuur der dingen!"
De laatste zinnen, tusschen aanhalings-
teekens geplaatst, heb ik eenvoudig over
geschreven uit een praeadvies, wat ik eeni-
ge maanden geleden mocht uitbrengen
voor de Nedcrlandsche Yereeniging voor
Armenzorg en Weldadigheid.
Vóór mij was al door anderen o.a.
door den hoofdredacteur van het „II. K.
Tijdschrift voor Kerk, School* en Armwe
zen" de aandacht gevestigd op de sta-
tistiekcijfer8 en de onrustbarende taal die
zij spreken. Die gelegenheid van de groote
jaarlijksche vergadering, waar alle richtia-
gen bijeenkomen, van orthodox-protestant
tot socialist toe, heb ik met graagte aan
gegrepen om nog eens met nadruk te waar
schuwen. En tegenover de droeve realiteit
heb ik toen nog eens gesteld óns ideaal:
weldadigheid van Kerk en particulieren
voorop, armenzorg der overheid enkel
subsidiair, enkel aanvullend.
En met de zekerheid voor oogen dat dit
ideaal voorloopig niet zal verwezenlijkt
werden, heb ik toen naar wegen gezocht,
waarlangs dat ideaal ten minste bena
derd kon worden.
Enkel terloops wetende dat de tech
nische uitwerking dezer gedachte niet zco
gemakkelijk zou zijn heb ik gewezen op
de verruiming der mogelijkheid van subsi
die.
Meer werk had ik gemaakt van samjn-
werking tusschen de organen van de over
heids-armenzorg en die der Kerk en van
particulieren langs den weg der zgn. „dub
bele bedeeling" (krachtens art. 31 der Ar
menwet).
Dat er van socialistische zijde niet op
zou worden gereageerd, had ik voorzien.
Maar ook van protestantsche zijde bleef
men op een afstand. Alleen prof. Fabms
raakte er even aan, maar gleed er vlug
over, heen. Bang voor de befaamde „dub
bele bedeeling" waarop ik art. 31 der Ar
menwet zou willen toepassen, durfde men
er niet aan.
Jammer, want wij moeten deze zaak reëel
bekijken. Klagen en stil zitten m' gen wij
niet: er moét iets gedaan worden.
Met erkentelijkheid vermeldend, dat bij
de algemeene beschouwingen over de ge-
meente-begrooting 1929 door onze R. K.
raadsfractie op deze kwestie is gewezen,
eindig ik met de hoop, dat hier in Leiden
mettertijd de richting, die men in de hoofd
stad is ingeslagen, zal worden gevolgd.
Waar een wil is, is een weg!
Hierover meer in een volgend artikel.
Mr. E. VAN DER HELM O.F.M.
DUITSCHLAND.
De Rijksbegrooting.
DoorHilferding toegelich t.
Hilferding, de Duitsche rijksminister van
financiën, heeft de pers ontvangen om zijn
begrooting over 1929 toe te lichten.
Hij begon met een uitvoerige schildering
van den toestand, zooals die bij zijn ambts
aanvaarding was en wees er' op, dat reeds
bij voorbaat met een tekort van 650 mil
lioen mark gerekend moest worden.
Ook wat den toestand van de schatkist
betreft, is de staat van zaken verscherpt,
zoodat de toestand als ernstig moet wor
den beschouwd. Aan het sluiten van een
leening op langen termijn is onder do te
genwoordige omstandigheden niet te den
ken. De maatregelen voor een zuinig be
heer moeten daarom nog verscherpt wor
den.
Bij een beschouwing van de gewone be
grooting, die met een bedrag van rond 10
milliard mark in evenwicht is, blijkt, dat
er aan steeds wederkcerende uitgaven een
bedrag van 7 milliard mark is, waarop niet
bezuinigd kan worden, nl. de betalingen
voor de lasten van den oorlog en de scha
de vergoeding, de vprzorging van degenen,
die tot het oude leger hebben behoord en
de uitkeeringen aan de landen en de ge
meenten.
Van de resteerendo 3 millia-J komt on
geveer 1 milliard op rekening van de sala
rissen, waarop eveneens geen belangrijke
bezuiniging meer te maken zijn.
Voor sociale uitgaven is 750 millioen
mark uitgetrokken, waarbij te bedenken
is, dat ook hier de gevolgen van den oor
log indirect een rol spelen. Indien aan de
oorspronkelijke eischpn van de verschalen
de ministerie was Voldaan, zou het tekort
nog veel hooger zijn geweest.
Tot dekking van de stijging der uitgaven
is een verhooging der bierbelasting voor
gesteld volgens het oude wetsontwerp, dat
reeds in 1925 door den toenmaligen minis
ter von Schlieben is voorgesteld, een ver
hooging van de alcohol-belasting met ver
scherping van de betalingen tegen de ont
duiking, verder cle beffing van 20 opcenten
op de vermogensbelasting, evenals een mil
de verhooging van de successierechten nl.
een belasting op het gedeelte van de over
levende partij na aftrek van het, kindsge
deelte.
De minister merkte op, dat dit jaar als
een tijd van overgang wordt beschouwd,
zoodat de verhou.ring der vermogensbelas
ting niet bij een bijzondere wet., doch als
overgangsmaatregel abeen in de begroo-
tingswet wordt bepaald. Van den anderen
kant is gedacht aan een verlichting van de
inkomsten-belasting voor middelmatige en
kleine inkomsten tot een bedrag van 25.000
mark rer m ar. c jenkomstig het bedrit
van den rijksdag.
AFGHANISTAN.
DE NIEUWSTE KONING.
Thans Habib Oellah.
Zijn tegenstanders nemen
de w ij k.
Berichten uit Kaboel Wijzen er op, dat
Batsjai Sakwo, die zich nu Habib Oellah
noemt, thans de Afghaansehe hoofdstad
geheel in zijn bezit heeft, daar de citadel
hem zonder verzet is overgegeven. Volgens
betrouwbare berichten is zijn positie ta
melijk stevig; de veranderingen van de
laatste dagen hebben alle zonder bloedver
gieten plaats gehad en het feit, dat de
nieuwe koning aan Inayat Oellah en zijn
gevolg een vrijgeleide heeft gegeven, toont,
dat Habib Oellah zich genadig toont op
een wijze, die in Afghanistan ongewoon is.
Aangaande de overbrenging van Inayat
Oellah door de Engelschen wordt nader ge
meld, dat vertegenwoordigers van beide
partijen Donderdag een bezoek brachten
aan den Britschen gezant te Kaboel en hem
verzochten zijn diensten te verleenen bij
het vertrek van Inayat Oellah per vlieg
tuig. Er werd op gewezen, dat daardoor
verder bloedvergieten zou worden voor
komen. Dientengevolge werden regelingen
getroffen, zoodat Britsche vliegmachines
gisterenmorgen vroeg den afgetreden ko
ning, de leden van zijn gevolg, onder wie
zeven vrouwen, den ex-minister van Oorlog
en twee broeders van ex-koningin Soeraya
van Kaboel naar Pesjawar konden over
brengen.
Inayat Oellah is van plan zich via Guet-
ta naar Kandahar te begeven. Hier zullen
de beide ex-koningen zich onder hun stom
verwanten bevindenhet volk in Zuid-Af-
ghanistan wordt algemeen beschouwd als
tot de meest vredelievende elementen te
behooren.
De nieuwe koning heeft, naar verluidt,
de arrestatie gelast van Mohammed Omar
Khan, die zich bij Jallalabad bevindt en
met een troepenmacht naar Kaboel w>
oprukken, waar hij zich tot koning zou wil
len laten uitroepen.
Tien Afghaansehe sirdars, afkomstig uit
verschillende deelen van het land, zijn te
Calcutta aan boord van een stoomschip ge
bracht, dat hen naar Rangoon zal brengen.
Op drie na zijn het zonen van sirdar Ayoeb
Khan, den broeder van Mohammed Omar
Khan. Een der betrokkenen verklaarde, dat
allen zeer onder den indruk waren van
het feit, dat do autoriteiten hen dwingen
naar Rangoon te gaan, daar zij niets te
maken hebben met de politieke gebeurte
nissen in Afghanistan. Deze zegsman was
van meening, dat Omar Khan stellig de
hand heeft in wat er thans in Afghanistan
gebeurt.
Behalve de reeds vermelde bijzonderhe
den is over den nieuwen emir weinig be
kend. Eon Engelseh officier, die hem zeven
jaar geleden ontmoette, toen hij deel uit
maakte van een Afghaansehe missie, die
met sir Henry Dobbs te Missouri onderhan
delingen voerde, zeide aan een persverte
genwoordiger omtrent Habib Oellah: Reeds
toen was hij een merkwaardige persoonlijk
heid. Hij is een groote man, ongeveer 1.80
M. lang en onderscheidde zich van de an
dere Afghaansehe leden der missie door
zijn lichte huidskleur. Men zou hem ge
makkelijk voor een Turk kunnen houden.
Hij is een fanaticus en beweerde destijds
visioenen te hebben j;ehad, waarin hij den
Profeet gezien had, die een groot lege;)
Mohammedanen aanvoerde in den striVl
tegen de ongeloovigen. Hij geniet veel res
pect onder de stamhoofden en reeds toon
genoot hij de reputatie een onversaagd
strijder, een goed schutter en een geboren
leider te zijn.
CHINA.
Opwinding te Hankau.
Poging om de Japansche
concessie te bestormen.
Uit Tokio wordt gemeld dat daar uit
Hankau berichten zijn ontvangen, volgens
welke de Chineezen Woensdag hebben go-
traclit, de Japansche concessie aldaar te
bestormen.
Tusschen den consul-generaal van Ja
pan en de Chirieesehe overheid is overeen
gekomen, om te Hankau den staat van
beleg af te kondigen.
De Chineesche overheid heeft zich be
reid verklaard om alle maatregelen tot be
scherming van de Japanners te treff -n,
mits deze zich verplichten het gebied der
concessie niqt te verlaten.
Het gebouw van de Japansche marine-
club te Hankau is door Chineesche natio
nalisten geplunderd en vervolgens in brand
gestoken.
De Japansche regeering heeft oorlogs
schepen naar Hankau gezonden.
Reorganisatie van China's weermacht.
Vermindering tot 715.000 man.
Officieel wordt medegedeeld, dat do
conferentie belast met het afdanken van
troepen, welke sedert 1 Januari te Nau-
king zitting heeft gehouden, een program-
me heeft goedgekeurd tot vermindering
van dc Chineesche militaire strijdkrachten
tot 715.000 man, verdeeld in 65 divisies, on
der directe controle der centrale regeering.
Bepaald wordt, dat de legersterkte later
nog meer zal worden verminderd, totdat
de militaire uitgaven tot een bedrag zijn
teruggebracht, dat overeenkomt met 40
pet. van de nationale inkomsten. Ten ein
de de uitvoering van dit programma te ver
gemakkelijken, zal China verdeeld worden
in zes districten.
Op de conferentie werden eveneens plan
nen aangenomen, waarbij het lot der af
gedankte soldaten wordt geregeld.
Tsja/ig Hsoe Liang ziek.
Naar uit Peking gemeld wordt, is Tsjang
Hsoo Liang tc Moekden ziek geworden.
Generaal Soen Tsjoean Fang wordt bij
geruchte reeds als zijn opvolger genoemd.
AMERIKA
De strijd in Nicaragua.
Een nieuwe campagne tegen
S a n d i n o.
De nieuwe president van Nicaragua, ge
neraal Moncada, is, volgens berichten uit
New-York voornemens een goed uitge
ruste'strijdmacht naar het Noordelijk ge
deelte van Nicaragua te zenden, om ge
neraal Sandino en zijn aanhangers tot hel
staken van de vijandelijkheden te dwingen.
De president heeft medegedeeld, dat hij
korten tijd geleden bezoek ontving van
tv.ee aanhangers van generaal Sandino, die
hom voorstelden, Nicaragua in twee repu
blieken te verdeden.
Hij, Moncada, zou president van Nicara
gua blijven, terwijl generaal Sandino, pre
sident van Nueva Segovia zou worden ge
noemd.
In verband hiermede heeft de president
besloten een einde aan de opstandige be
weging te maken.
VOOR WIE ACHTERBLEVEN.
Het Nederlandsche Volk zal aan de
weduwen en weezen van de helden van
Hoek van Holland moeten toonen, in daad
werkelijk meeleven, hoe zeer worden ge-,
waardeerd met hoogachting en eerbied de
daad van zelfopoffering van de leden der
bemanning van de „Prins der Nederlan
den".
Wel is waar wordt ten gevolge van de
bepalingen der zee-ongevallenwet aan deze
gezinnen een uitkeering gedaan, die ze
voor bepaalden nood behoedt, wel geeft
de Zuid-Holl. Redding-Mij. daarop een
bescheiden toeslag uit de daarvoor be
stemde fondsen, maar de weduwen en wee
zen der bemanning van de „Prins der
Nederlanden", die bereid bleken hun leven
te geven, hebben zoo veel moeten offeren,
dat waarlijk materiecle zorgen hun toe-
I komst niet nog donkerder mogen maken.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De positie van Afghanistan's nieuwsten
koning moet tamelijk vast zijn.
Opwinding te Hankau.
De aardbeving in Venezuela heeft 200
dooden gcëischt. (Buitenl. Berichten, 2de
blad).
BINNENLAND.
Nadere bijzonderheden over den moord
op vier veldwachters te Groningen. (Gem.
Berichten 2de blad).
Een brief van den Minister van Water
staat aan Gedeputeerde Staten der pro
vincies inzake afkoop van tollen. (Bin-
nenl., 4de blad).
Brand in het rijkszuive'station in do
Vreewijkstraat. (1ste blad).
Per postwissel aan het Ned. Roode
Kruis, Princessegrach 27 Den Haag of op
de postrekening (no. 22120 Den Haag) kan
ieder haar of zijn giften zenden (onder
het motto: „Prins der Nederlanden") en
aldus iets bijdragen om de toekomst voor
de weduwen en weezen der# moedige man
nen van den Hoek van Holland wat min
der duister te maken.
DE KAMERVERKIEZINGEN.
Middenstands kwaliteits-zetel.
Men meldt aan de ,.Msbd.":
Na de publicatie van het beredeneerd
verslag van de handelingen van het Cen
traal College der R.-K. Staatspartij heb
ben de leden, die dnor bet hoofdbestuur
van den Ned. R. K. Middenstandsbond
in den Partijraad zijn aangewezen, zich
gewend tot den voorzitter en secretaris
van het Centraal College, tevens voor
zitter en secretaris van hot bestuur der
R.-K. Staatspartij, naar aanleiding van
de passage in het beredeneerd verslag,
welke uitspreekt, dat dc middenstands-
kwaliteitszetel bedoeld is als zetel voor -
Zeeland.
Genoemde heeren hebben de bezwaren
medegedeeld, die in de kringen van den
roomschen middenstand te?ren den gang
van zaken met den middenstandskwali-
teitszetel worden gevoeld. Zij spraken te
vens het vertrouwen uit, dat de voorzitter
en secretaris van het bestuur der Staats
partij de wegen zouden weten te vinden
om aan do bedoelde grieven tegemoet to
komen.
Uit het antwoord, dat van den heer
secretaris van de Staatspartij op het
schrij'ven van genoemde leden van het C.
C. is ontvangen, is gebleken, dat door ge
noemden secretaris dc bezwaren van den
middenstand ongegrond worden geoor
deeld. en dat in zooverre eenige tege
moetkoming aan deze grieven niet is te
verwachten.
In deze omstandigheden hoeft het hoofd
bestuur van den R.-K. Middenstandsbond
zich verplicht geacht aan het bestuur
van de R.-K. Staatspartij kennis te ge
ven van zijn bezwaren teven de „ver-
zoeuwsching" van den middenstandskwa
liteitszetel, opdat het Partijbestuur dat
leiding heeft te geven aan de werkzaam
heid der Nederlandsche Katholieken op
staatkundig terrein rekening zal kun
nen houden met de opvattingen, die ten
dezen leven in de kringen van den katho
lieken middenstand.
In een uitvoerig gedocumenteerd schrij
ven heeft bet hoofdbestuur van dén Ned.
R.-K. Middenstandsbond zich thans te de
zer zake gewend tot het bestuur van do
R.-K. Staatspartij.
Verlaging accijns gedistilleerd enz.
In de Eerste Kamer
gunstig ontvangen.
Blijkens het voorloopig verslag van de
Eerste Kamer over het betreffende wets
ontwerp betuigde men algemeen instem
ming met de voorgestelde accijnsvcrlaging.
Enkele leden waren van mccning, dat
s lands belang het zooveel mogelijk tegen
gaan van den smokkelhandel, die vooral
aan dé grenzen onrustbarende afmeting i
schijnt te hebben aangenomen, eischt en
dat tot dit doel de in dit ontwerp voor
gestelde accijnsverlaging zal bijdragen.
Enkele andere leden betreurden, oat
van regeeringswege is toegegeven, dat
men den smokkelhandel niet beeft weten
te beteugelen.
Van vele zijden werd erkentelijkheid
uitgesproken voor bet aandeel, dat de be
weging der drankbestrijding gehad Leeft
in de vermindering van h dr ikmisbruik.
aangevangen.
