V V PROF. KEESOM 25 JAAR DOCTOR BUITENLAND. BiNNENLAND. I 20ste Jaargang VRIJDAG 18 JANUARI 1929 No 6031 De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 13 cent per week .f2 50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per weck f2.60 per kwartaal Franco per postf 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- uitJetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad varschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS EEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet v. dubbele van bot tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop f 0.50. Morgen zal Prof. Keesom den dag her denken, waarop hij voor vijf-en-twintig ja ren cum laude aan de Amsterdamsche Uni versiteit promoveerde op het proefschrift „Isothermen van mengsels van koolzuur en stikstof." Prof. Keesom was van 1900 tot 1916 ver bonden aan het Leidsche cryogeen labora torium, en het is in dezen tijd dat hij on der leiding van Kamerlingh Onnes, en in samenwerking met dezen grooten geleerde, den grondvester van het nu zoo beroemde laboratorium, vele belangrijke onderzoe kingen deed op het gebied der lage tempe raturen, onderzoekingen die hem eens waardig zouden maken den opvolger te worden van den beroemden natuurvor- scher. Het was in het cryogeen laboratorium een voortdurende strijd met de natuur, het langzaam maar zeker voortschrijden naar het gebied der koudste temperatuur, „de tocht naar het absolute nulpunt", zooals Prof. Keesom het noemde bij de aanvaar ding van het ambt van hoogleeraar in de natuurkunde te Leiden in 1923. Kamerlingh Onnes had het reeds ver gebracht op dit gebied. Slechts één graad bleef men in Lei den verwijderd van de koudst denkbare temperatuur 273 gr. C.) en vele gewich tige onderzoekingen werden door hem en zijn helpers op dit tot dan toe nog geen sterveling betreden terrein verricht. Zoo gelukte het Kamerlingh Onnes alle stoffen in vloeibaren toestand te verkrijgen, ja zelfs alle op één na in vasten vorm. Deze eene stof echter het helium, bij gewone temperaturen een gas, dat tot een zeer gering percentage in de lucht voorkomt kon hij slechts in vloeibaren toestand brengen, het bevriezen er van kon hem niet gelukken. Kamerlingh Onnes poogde dit doel te bereiken door de dampen van het helium met zeer krachtige pompen zoo snel moge lijk weg te zuigen. De temperatuur van het helium kon hij aldus verlagen tot op minder dan 9/10 van een graad van het absolute nulpunt af. Het helium bleef ech ter vloeibaar. Prof. Keesom, waardig opvolger van den grooten geleerde Kamerlingh Onnes, zette diens pogingen voort, echter op eenigszins andere wijze, namelijk door het gas, terwijl het tot zeei lage temperatuur gebracht is, tegenlijkertijd onder hoogen druk te per sen. Een eerste proef daarmede werd ge daan op Vrijdag 25 Juni 1926 en ter con trole werd de proef den lsten Juli daaraan volgende herhaald en uitgebreid. Daarbij werden de bij de eerste proef verkregen resultaten volkomen bevestigd. Prof. Keesom was er aldus in geslaagd, ook deze laatste leemte aan te vullen, waarmee was aangetoond, dat werkelijk alle stoffen in vasten vorm zijn te brengen. Hij mocht dus de voldoening smaken zoo de kroon op het werk van zijn beminden overleden leermeester te plaatsen. Keesom zette verder der onderzoekin gen op het gebied der lage temperaturen voort, in het bijzonder wat betreft de ther modynamica en de structuur der stof. Een dagblad is niet de plaats om nader in te gaan op de groots beteekenis der belang rijke resultaten, die Keesom wist te berei ken, hiertoe zou men te zeer in technische bijzonderheden moeten treden. In samenwerking met zijn mededirecteur Prof. W. J. de Haas heeft hij de leiding van het cryogeen laboratorium, dat lang zamerhand het beschikt over een perso neel van meer dan honderd man tot een der gewichtigste physische laboratoria der wereld is geworden. Vele geleerden uit al lerlei werelddeelen: Engelscben, Duitschers Franschen, Koren, Polen, Belgen, Russen, Amerikanen, Japanners komen hier sa menwerking zoeken met Keesom; Leiden is niet zelden de eenige plaats waar hun ex perimenten kunnen plaats vinden. Zoo het werk van Kamerlingh Onnes te hebben voortgezet en uitgebreid, met zul ke belangrijke resultaten, dat is de grocte verdienste van onzen katholieken hoog leeraar. Zijn verdiensten zijn erkend door het toekennen van vele onderscheidingen, als het eere-doctoraat van de Universiteit te Leuven en van de Technische hoogeschool te Warschau, het lidmaatschap of eerelid maatschap van vele wetenschappelijke ge nootschappen, terwijl hem herhaaldelijk verzocht wordt zijn werk in buitenlandsche wetenschappelijke centra te komen uiteen zetten. Moge hot Prof. Keesom nog lang gege ven zijn te arbeiden aan het cryologisch onderzcek, om zoo nog veel bij te dragen tot de kennis van dit uitgebreid terrein, tot eer der Leidsche Alma Mater. Hier mogen nog eenige gegevens volgen betreffende prof. Keesom's wetenschappe lijke loopbaan. Prof. Wilhelmus Hendrikus Keesom werd 21 Juni 1876 te Texel geboren. Hij bezocht de H. B. S. en de inrichting voor Hooger Onderwijs te Alkmaar, studeerde aan de gemeentelijke universiteit te Amsterdam in de wis- en natuurkunde en legde daar in 1897 het candidaatsexamen en in 1900 het doctoraal examen in de wis- en na tuurkunde af, beide keeren met lof. In het laatste jaar werd hij benoemd tot assistent aan het natuurkundig laboratorium te Lei den, dat toen onder directie stond van den groeten Kamerlingh Onnes, wiens opvolger hij na diens aftreden is geworden. Na eenige jaren assistent aan dit laboratorium te zijn geewest, werd hij bevorderd tot con servator en bleef als zoodanig tot 1916 aan het laboratorium werkzaam. Inmiddels be antwoordde hij in 1903 een door de facul teit van wis- en natuurkunde te Leiden uitgeschreven prijsvraag en promoveerde hij te Amsterdam (met lof) tot doctor in de wis- en natuurkunde. Van 1 Januari 1917 tot Maart 1918 was hii leeraar aan de Rijks veeartsenijschool te Utrecht en daarna, tot aan zijn benoeming te Leiden, hoogleeraar in de natuurkunde en de physische schei kunde aan de Veeartsenijkundige Hooge school te Utrecht. Hij aanvaardde, als opvolger van prof. H. Kamerlingh Onnes, die toen wegens het bereiken van den 70-jarigen leeftijd als hoogleeraar meest aftreden, het hoog leraarsambt te Leiden den 26sten Sep tember 1923 met een rede over: Het be lang van den tocht naar Absolute Nul punt. Van zijn hand, gedeeltelijk in samenwer king met anderen, in het bijzonder met wijlen prof. Kamerlingh Onnes, verschenen mededeelingen in de Verslaeen van de Wis- en Natuurkundige afdeelingen der Kon. Academie van Wetenschappen en, eveneens met prof. Kamerlingh Onnes, pu bliceerde hij het hoogst belangwekkende artikel: ,.Die Zustandsgleichung" in de Mathematische Encvklopaedie. Geconstateerd mag worden met vreug de, dat de geleerde Keesom zich niet in studiekamer cf laboratorium opsluit, niet onverschillig is voor het open bare leven; hij is voorzitter van „Geloof en Wetenschap"; wij hebben hem gezien als geween lid op een bijeenkomst van Arka; onder de weinige aanwezigen op de laatste vergadering van de R. K. Kies- vereeniging bemerkten we de heer en mevr. Keesom. Prof. Keesom, die afkeerig is van alle officieel huldebetoon, zal morgen ook geen officieele receptie houden. De receptie, waarvan wij gisteren melding maakten, draagt, naar wij uit de beste bron verne men, geen enkel officieel karakter. BELGIE B0RMS VRIJ. Na 10 jaar kerker ging de gevangenispoort voor Kam open. Zooals gisteren reeds in 't kort gemeld, is dr. Borms gistermorgen om half vijf in het grootste geheim in vrijheid gesteld. Het was een tragisch moment, toen de Vlaamsche idealist, na tien jaar lang voor zijn overtuiging in den Leuvenschen ker ker gezucht te hebben, de gevangenispoort voor zich zag openen en zijn eerste stappen in vrijheid deed, in een geweldigen sneeuw storm. Zijn zoon, die student is te Leuven,, stond hem cp te wachten. Na elkaar vurig omhelsd te hebben, gingen vader en zoon naar het station. Er lag iets Shakespeariaansch in dezen nach- teiijken tocht van een ter dood veroordeel de met zijn kind. Beiden vertrokken onmiddellijk naar Antwerpen, waar zij in een bevriend huis de overige familieleden ontmoetten. Het is de bedoeling van Borms eenigen tijd in Nederland van het geleden leed te gaan uitrusten. Het is een goede noot voor de regeering, dat zij het lijden van Borms niet nutteloos nog gedurende enkele dagen heeft widen verlengen met de Vrijstelling uit te stellen tot de officieele afkondiging van de am nestiewet in de Staatscourant. Zij heeft eindelijk gevoeld, dat de maat vol was. Moge de teruggave van Borms aan het Vlaamsche volk veel hartstochten tot kalmte brengen, om in peis en vree de vol ledige oplossing der Vlaamsche rechts- eischen te verwezenlijken. De vreugde in het Vlaamsche land. Uit Brussel wordt nog gemeld: Zoodra de invrijheidstelling van Borms bekend was. werd aan de Vlaamsche cafés het Breughel- en Vlaamsche Hu's de leeu wenvlag geheschen en ttroomden de Vlaamsch-gezinden daar samen om met woorden en gezang uiting te geven aan hun vreugde, omdat hun gekerkerde idea list eindelijk vrij is. Natuurlijk is deze in vrijheidstelling niet van dien aard, om anti-Vlaamsche en haat dragende elementen tot vreugde te stem men. Dezen hadden Borms l efst in de Leuvensche Bastille zien sterven. Een hoofdstedel^k liberaal middag- krantje kondigt de invrijheidstelling met dikke letters aan met de woorden: „Bel gen, weent van schaamte, want dank zij de samenwerking van flaminganten en marxisten is vannacht de gevangenispoort van Leuven geopend, om Borms door te laten". Een eerste geste van Borms na zijn in vrijheidstelling was het naast het Leu- vensch station gelegen telegraafkantoor binnen te stappen, om aan .den bevriende Brusselsche familie het nieuws van zijn verlossing te melden. Dit telegram dat wij zoojuist in handen hadden, eindigt met den uitroep: „Leve Vlaanderen I" ROEMENIE. Koningin Maria zwaar ziek aan Influenza. Koningin-weduwe Maria van Roemenië, lijdt reeds eenige dagen aan influenza. Naar de Matin" verneemt, is haar toe stand in het laatste etmaal ernstiger ge worden. RUSLAND. Tegen den invloed der Koelaki. Een circulaire van Kalinin. Bij de verkiezingen, die onlangs in Rus land zijn gehouden voor de afgevaardigden naar de Sowjets hebben de Koelaki of rijke boeren naar den smaak der regeering te veel invloed gehad. De resultaten waren in veel plaatsen, ondanks den druk der bo'sjewiki, van dien aard, dat de Sowjet- regeering he.eft besloten in te grijpen. In de Izwestia van 7 Januari wordt een circulaire gepubliceerd, die Kalinin, de voorzitte- van het Uitvoerend Comité aan alle uitvoerende comité's der verschillen de zelfstandige republieken heeft doen toekomen. Hij legt in dit stuk uit. dat de overheid vrij wel niets gedaan heeft om de bevolking te bewerken, dat de boeren knechts niet in die mate georganiseerd en bij de verkiezingen betrokken zijn als de regeer:ng eisehte, dat de arme boeren on- georgan'seerd blijven, dat de „serednjaki" (midden-boeren) door het gedrag van de overheid van het Sowjetregime vervreemd werden en dat er in de verk ezingscommis- sies veel koelaki en andere anti-sovjet-ele- menten zitten. Kalinin eischt, dat de overheid onmid dellijk hierin wijziging brengt en de voor- schr ften van het centrum naleeft. De pre sident beveelt uit de verkiezingscommis sies alle koelaki en andere anti-soviet-ele- menteh onmiddellijk te verwijderen. AFGHANISTAN. SLECHTS DRIE DAGEN KONING. OOK INAYAT OELLAH AFGETREDEN. De rebellenleider Batsjai Sakwa omsin gelde het koninklijk paleis. Deze thans heerscher van Afghanistan. Te Moskou is uit Kaboel draadloos het bericht ontvangen, dat, zoodra de rebel lenleider Batsjai Sakwa het koninklijk pa leis had omsingeld, Inayat Oellah afstand deed van den troon, op voorwaarde, dat zijn veiligheid en die der leden van zijn hofhouding gegarandeerd werden. Door de leiders der opstandelingen wordt medege deeld, dat Batsjai Sakwa met het hoogste gezag over Afghanistan zal worden bekleed en den titel zal aannemen van Habib Oellah Ghazi. Van het koninklijk paleis te Kaboel waait de vlag der opstandelingen. Een aantal regeeringspersonen zou volgens ge noemde bron gevangen genomen en in de zomerresidentie van den koning zijn op gesloten. De militaire leiders der opstan delingen hebben in het Ministerie van Oorlog hun zetel gevestigd. Kaboel was feitelijk reeds sinds Dins dagmorgen in handen der rebellen. In de stad heerscht volkomen rust en den bui tenlanders zijn alle waarborgen voor hun veiligheid toegezegd. Geen enke'e buiten lander is tijdens de jongste gebeurtenis sen gedood of gewond en de "buitenland sche legaties hebben geen overlast on dervonden. Reuter heeft van bevoegde zijde de be vestiging ontvangen dat Aman Oellah zich op het oogenblik te Kandahar be vindt, waar zijn echtgenoote en schoon moeder reeds gedurende eenigen tijd ver bleven. Esn bewijs voor Aman Oellah s verblijf te Kandahar wordt ook geleverd door het te Pesjawar ontvangen bericht, dat hij zijn standaard heeft geheschen op het pa leis, waar hij op het oogenblik vertceft. Hoe de ex-koning er in geslaagd is uit Kaboel te ontsnappen wordt niet medege deeld, doch aangenomen wordt, dat hij per auto is gevlucht, want zooals reeds eerder gemeld warén het vliegveld te Ka boel en de vliegmachines ree 's in handen van Batsjai Sakwa, den rebellenleider. In e'k geval zou het verhaal van zijn ont snapping uit de hoofdstad van Afghanis tan een interessanten roman kunnen vor men. Nu de nieuwe koning, die slechts drie dagen aan het bewind is geweest, reeds weder is afgetreden, doen geruchten de ronde dat Aman Oellah weer een kans zal wagen en zal nogen wederom de macht in handen te krijgen. Zeer zeker heeft Aman Oellah thans een voorsprong gekregen, doordat niet zijn broer aan het bewind is gebleven doch de zoon van een waterdrager zich als koning heeft opgeworpen. Hiervan kan well'cht het gevolg zijn, dat velen, die aanvanke lijk ontevreden waren over het optreden van Aman Oellah, er thans de voorkeur aan zullen geven zich onder zijn bevelen te scharen ten einde te vermijden, dat Batsjai Sakwa de hoofdrol zal gaan spelen. Algemeen wordt verwacht, dat er een burgeroorlog zal ontstaan, doch tot een Dit nummsr bestaat uit drie bladen. Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. De vrijlating van dr. Borms. Ook Inayat Oellah, de opvolger van ko ning Aman Oellah, is afgetreden. De rebel lenleider is thans heerscher van Afgha nistan. Het Kellogg-pact door Coolidge onder teekend. BINNENLAND. Het drama te Hoek van Holland. Nadere bijzonderheden. (2de blad). Naar verluidt is spoedig de indiening van een wetsontwerp te verwachten, waar bij wordt bepaald, dat alle in ons land in te voeren eieren een stempel moeten dra gen van het land van productie (lsto blad). De Verkiezingsfilm van de R. K. Staats partij. (1ste blad). Een hoogleeraarsbenoeming aan de Universiteit te Nijmegen. (1ste blad). OMGEVING. Brand te Uithoorn, (lste blad). treffen zal het niet komen voordat het weer beter is geworden en de troepenbe wegingen niet door den winter worden belemmerd. AMERIKA Coolidge onderteekent het Kellogg-pact. In een plechtige b ij een komst op het Witte Huis. In een plechtige bijeenkomst op het Witte Huis te Washington, waarbij de le den van den Senaat en van bet kabinet alsmede vice-president Dawes aanwezig waren, heeft president Coolidge gisteren de Amerikaansche ratificatie-oorkonde van het Kellogg-pact onderteekend. Zeven landen, te weten de Ver. Staten, Oostenrijk, Sovjet-Rusland, Afghanistan, Abcssynië, Siam en San Domingo, hebben thans alle formaliteiten verricht, noodlg voor de algeheele aanvaarding van het Kellogg-pact. Zeven andere landen, nJ. Albanië, Cu ba, Haïti, Liberia, Panama, Paraguay en Portugal, hebben het verdrag geratificeerd, zonder dat evenwel nog de ratificatie-oor konde is geteekend. Voorts hebben 34 regceringen aange kondigd, dat zij voornemens zijn tot het pact toe te treden. Alleen Argentinië en Brazilië hebben tot dusver nog geen ant woord gezonden op do uitnoodiging het verdrag ie onderteekenen. Uit Parijs wordt voorts bericht, dat Briand het wetsontwerp tot ratificatie van het Kellogg-pact bij de Fransche Kamer heeft ingediend. AUSTRALIË Opnieuw relletjes te Port-Adolaïde. Vr ij willige havenarbeiders gemolesteerd. Gisteren hebben te Port Adelaide op nieuw ernstigo onlusten plaats gevonden. Een menigte van 800 havenarbeiders, waar bij zich een vijftigtal vrouwen had aange sloten, bestormde een der emplacementen, waar zij de vrijwilligers, die bezig wartn een boot te laden, te lijf gingen. Tevens trachtte zij oen auto in de rivier te wer pen, in de meening, dat de wagen aan een der vrijwilligers toebehoorde. Ten slotte slaagde ccn afdeeling van omstreeks hon derd politiebeambten te voet en le paard er in, onder gebruikmaking van den gum mistok de menigte uiteen to jaren. Een aantal politiebeambten cn vrijwillige ha venarbeiders liep tijdens de onlusten ver wondingen op. VERKIEZINGSFILM. „Het Heldendicht van de Roorr.sche Daad" Het Dagclijksch Bestuur der R. K. Staatspartij heeft do geheele explcitat e der Katholieke Verkiezingsfilm 1929 in handen gesteld van de N. V. Fi'mafdeeling Centraal Bureau voor Katholieke Sociale Actie te Leiden (directeur A. H. Boek raad). Naar aan!eid:ng hiervan heeft genoemd Filmburcau aan de besturen van de R. K. Kiesvereenigingen volgend schrijven ge zonden: ,.Door het Dagelijksch Bestuur der R. K. Staatspartij is aan ons de exploitatie der Verkiezingsfilm 1929. getiteld „Het He'dendicht van de Roomsche Daad" toe vertrouwd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1