V
V
PROF. KEESOM 25 JAAR DOCTOR
BUITENLAND.
BiNNENLAND.
I
20ste Jaargang
VRIJDAG 18 JANUARI 1929
No 6031
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 13 cent per week .f2 50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per weck f2.60 per kwartaal
Franco per postf 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
uitJetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad varschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS EEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
v. dubbele van bot tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Morgen zal Prof. Keesom den dag her
denken, waarop hij voor vijf-en-twintig ja
ren cum laude aan de Amsterdamsche Uni
versiteit promoveerde op het proefschrift
„Isothermen van mengsels van koolzuur en
stikstof."
Prof. Keesom was van 1900 tot 1916 ver
bonden aan het Leidsche cryogeen labora
torium, en het is in dezen tijd dat hij on
der leiding van Kamerlingh Onnes, en in
samenwerking met dezen grooten geleerde,
den grondvester van het nu zoo beroemde
laboratorium, vele belangrijke onderzoe
kingen deed op het gebied der lage tempe
raturen, onderzoekingen die hem eens
waardig zouden maken den opvolger te
worden van den beroemden natuurvor-
scher.
Het was in het cryogeen laboratorium
een voortdurende strijd met de natuur, het
langzaam maar zeker voortschrijden naar
het gebied der koudste temperatuur, „de
tocht naar het absolute nulpunt", zooals
Prof. Keesom het noemde bij de aanvaar
ding van het ambt van hoogleeraar in de
natuurkunde te Leiden in 1923. Kamerlingh
Onnes had het reeds ver gebracht op dit
gebied. Slechts één graad bleef men in Lei
den verwijderd van de koudst denkbare
temperatuur 273 gr. C.) en vele gewich
tige onderzoekingen werden door hem en
zijn helpers op dit tot dan toe nog geen
sterveling betreden terrein verricht. Zoo
gelukte het Kamerlingh Onnes alle stoffen
in vloeibaren toestand te verkrijgen, ja
zelfs alle op één na in vasten vorm. Deze
eene stof echter het helium, bij gewone
temperaturen een gas, dat tot een zeer
gering percentage in de lucht voorkomt
kon hij slechts in vloeibaren toestand
brengen, het bevriezen er van kon hem niet
gelukken.
Kamerlingh Onnes poogde dit doel te
bereiken door de dampen van het helium
met zeer krachtige pompen zoo snel moge
lijk weg te zuigen. De temperatuur van
het helium kon hij aldus verlagen tot op
minder dan 9/10 van een graad van het
absolute nulpunt af. Het helium bleef ech
ter vloeibaar.
Prof. Keesom, waardig opvolger van den
grooten geleerde Kamerlingh Onnes, zette
diens pogingen voort, echter op eenigszins
andere wijze, namelijk door het gas, terwijl
het tot zeei lage temperatuur gebracht is,
tegenlijkertijd onder hoogen druk te per
sen. Een eerste proef daarmede werd ge
daan op Vrijdag 25 Juni 1926 en ter con
trole werd de proef den lsten Juli daaraan
volgende herhaald en uitgebreid. Daarbij
werden de bij de eerste proef verkregen
resultaten volkomen bevestigd.
Prof. Keesom was er aldus in geslaagd,
ook deze laatste leemte aan te vullen,
waarmee was aangetoond, dat werkelijk
alle stoffen in vasten vorm zijn te brengen.
Hij mocht dus de voldoening smaken zoo
de kroon op het werk van zijn beminden
overleden leermeester te plaatsen.
Keesom zette verder der onderzoekin
gen op het gebied der lage temperaturen
voort, in het bijzonder wat betreft de ther
modynamica en de structuur der stof. Een
dagblad is niet de plaats om nader in te
gaan op de groots beteekenis der belang
rijke resultaten, die Keesom wist te berei
ken, hiertoe zou men te zeer in technische
bijzonderheden moeten treden.
In samenwerking met zijn mededirecteur
Prof. W. J. de Haas heeft hij de leiding
van het cryogeen laboratorium, dat lang
zamerhand het beschikt over een perso
neel van meer dan honderd man tot een
der gewichtigste physische laboratoria der
wereld is geworden. Vele geleerden uit al
lerlei werelddeelen: Engelscben, Duitschers
Franschen, Koren, Polen, Belgen, Russen,
Amerikanen, Japanners komen hier sa
menwerking zoeken met Keesom; Leiden is
niet zelden de eenige plaats waar hun ex
perimenten kunnen plaats vinden.
Zoo het werk van Kamerlingh Onnes te
hebben voortgezet en uitgebreid, met zul
ke belangrijke resultaten, dat is de grocte
verdienste van onzen katholieken hoog
leeraar.
Zijn verdiensten zijn erkend door het
toekennen van vele onderscheidingen, als
het eere-doctoraat van de Universiteit te
Leuven en van de Technische hoogeschool
te Warschau, het lidmaatschap of eerelid
maatschap van vele wetenschappelijke ge
nootschappen, terwijl hem herhaaldelijk
verzocht wordt zijn werk in buitenlandsche
wetenschappelijke centra te komen uiteen
zetten.
Moge hot Prof. Keesom nog lang gege
ven zijn te arbeiden aan het cryologisch
onderzcek, om zoo nog veel bij te dragen
tot de kennis van dit uitgebreid terrein,
tot eer der Leidsche Alma Mater.
Hier mogen nog eenige gegevens volgen
betreffende prof. Keesom's wetenschappe
lijke loopbaan.
Prof. Wilhelmus Hendrikus Keesom werd
21 Juni 1876 te Texel geboren. Hij bezocht
de H. B. S. en de inrichting voor Hooger
Onderwijs te Alkmaar, studeerde aan de
gemeentelijke universiteit te Amsterdam
in de wis- en natuurkunde en legde daar
in 1897 het candidaatsexamen en in 1900
het doctoraal examen in de wis- en na
tuurkunde af, beide keeren met lof. In het
laatste jaar werd hij benoemd tot assistent
aan het natuurkundig laboratorium te Lei
den, dat toen onder directie stond van den
groeten Kamerlingh Onnes, wiens opvolger
hij na diens aftreden is geworden. Na
eenige jaren assistent aan dit laboratorium
te zijn geewest, werd hij bevorderd tot con
servator en bleef als zoodanig tot 1916 aan
het laboratorium werkzaam. Inmiddels be
antwoordde hij in 1903 een door de facul
teit van wis- en natuurkunde te Leiden
uitgeschreven prijsvraag en promoveerde
hij te Amsterdam (met lof) tot doctor in de
wis- en natuurkunde. Van 1 Januari 1917
tot Maart 1918 was hii leeraar aan de Rijks
veeartsenijschool te Utrecht en daarna, tot
aan zijn benoeming te Leiden, hoogleeraar
in de natuurkunde en de physische schei
kunde aan de Veeartsenijkundige Hooge
school te Utrecht.
Hij aanvaardde, als opvolger van prof.
H. Kamerlingh Onnes, die toen wegens het
bereiken van den 70-jarigen leeftijd als
hoogleeraar meest aftreden, het hoog
leraarsambt te Leiden den 26sten Sep
tember 1923 met een rede over: Het be
lang van den tocht naar Absolute Nul
punt.
Van zijn hand, gedeeltelijk in samenwer
king met anderen, in het bijzonder met
wijlen prof. Kamerlingh Onnes, verschenen
mededeelingen in de Verslaeen van de
Wis- en Natuurkundige afdeelingen der
Kon. Academie van Wetenschappen en,
eveneens met prof. Kamerlingh Onnes, pu
bliceerde hij het hoogst belangwekkende
artikel: ,.Die Zustandsgleichung" in de
Mathematische Encvklopaedie.
Geconstateerd mag worden met vreug
de, dat de geleerde Keesom zich niet in
studiekamer cf laboratorium opsluit,
niet onverschillig is voor het open
bare leven; hij is voorzitter van
„Geloof en Wetenschap"; wij hebben hem
gezien als geween lid op een bijeenkomst
van Arka; onder de weinige aanwezigen op
de laatste vergadering van de R. K. Kies-
vereeniging bemerkten we de heer en
mevr. Keesom.
Prof. Keesom, die afkeerig is van alle
officieel huldebetoon, zal morgen ook geen
officieele receptie houden. De receptie,
waarvan wij gisteren melding maakten,
draagt, naar wij uit de beste bron verne
men, geen enkel officieel karakter.
BELGIE
B0RMS VRIJ.
Na 10 jaar kerker ging de gevangenispoort
voor Kam open.
Zooals gisteren reeds in 't kort gemeld,
is dr. Borms gistermorgen om half vijf in
het grootste geheim in vrijheid gesteld.
Het was een tragisch moment, toen de
Vlaamsche idealist, na tien jaar lang voor
zijn overtuiging in den Leuvenschen ker
ker gezucht te hebben, de gevangenispoort
voor zich zag openen en zijn eerste stappen
in vrijheid deed, in een geweldigen sneeuw
storm.
Zijn zoon, die student is te Leuven,,
stond hem cp te wachten.
Na elkaar vurig omhelsd te hebben,
gingen vader en zoon naar het station. Er
lag iets Shakespeariaansch in dezen nach-
teiijken tocht van een ter dood veroordeel
de met zijn kind.
Beiden vertrokken onmiddellijk naar
Antwerpen, waar zij in een bevriend huis
de overige familieleden ontmoetten. Het is
de bedoeling van Borms eenigen tijd in
Nederland van het geleden leed te gaan
uitrusten.
Het is een goede noot voor de regeering,
dat zij het lijden van Borms niet nutteloos
nog gedurende enkele dagen heeft widen
verlengen met de Vrijstelling uit te stellen
tot de officieele afkondiging van de am
nestiewet in de Staatscourant. Zij heeft
eindelijk gevoeld, dat de maat vol was.
Moge de teruggave van Borms aan het
Vlaamsche volk veel hartstochten tot
kalmte brengen, om in peis en vree de vol
ledige oplossing der Vlaamsche rechts-
eischen te verwezenlijken.
De vreugde in het Vlaamsche
land.
Uit Brussel wordt nog gemeld:
Zoodra de invrijheidstelling van Borms
bekend was. werd aan de Vlaamsche cafés
het Breughel- en Vlaamsche Hu's de leeu
wenvlag geheschen en ttroomden de
Vlaamsch-gezinden daar samen om met
woorden en gezang uiting te geven aan
hun vreugde, omdat hun gekerkerde idea
list eindelijk vrij is.
Natuurlijk is deze in vrijheidstelling niet
van dien aard, om anti-Vlaamsche en haat
dragende elementen tot vreugde te stem
men. Dezen hadden Borms l efst in de
Leuvensche Bastille zien sterven.
Een hoofdstedel^k liberaal middag-
krantje kondigt de invrijheidstelling met
dikke letters aan met de woorden: „Bel
gen, weent van schaamte, want dank zij
de samenwerking van flaminganten en
marxisten is vannacht de gevangenispoort
van Leuven geopend, om Borms door te
laten".
Een eerste geste van Borms na zijn in
vrijheidstelling was het naast het Leu-
vensch station gelegen telegraafkantoor
binnen te stappen, om aan .den bevriende
Brusselsche familie het nieuws van zijn
verlossing te melden.
Dit telegram dat wij zoojuist in handen
hadden, eindigt met den uitroep: „Leve
Vlaanderen I"
ROEMENIE.
Koningin Maria zwaar ziek aan Influenza.
Koningin-weduwe Maria van Roemenië,
lijdt reeds eenige dagen aan influenza.
Naar de Matin" verneemt, is haar toe
stand in het laatste etmaal ernstiger ge
worden.
RUSLAND.
Tegen den invloed der Koelaki.
Een circulaire van Kalinin.
Bij de verkiezingen, die onlangs in Rus
land zijn gehouden voor de afgevaardigden
naar de Sowjets hebben de Koelaki of rijke
boeren naar den smaak der regeering te
veel invloed gehad. De resultaten waren
in veel plaatsen, ondanks den druk der
bo'sjewiki, van dien aard, dat de Sowjet-
regeering he.eft besloten in te grijpen.
In de Izwestia van 7 Januari wordt een
circulaire gepubliceerd, die Kalinin, de
voorzitte- van het Uitvoerend Comité aan
alle uitvoerende comité's der verschillen
de zelfstandige republieken heeft doen
toekomen. Hij legt in dit stuk uit. dat de
overheid vrij wel niets gedaan heeft om
de bevolking te bewerken, dat de boeren
knechts niet in die mate georganiseerd en
bij de verkiezingen betrokken zijn als de
regeer:ng eisehte, dat de arme boeren on-
georgan'seerd blijven, dat de „serednjaki"
(midden-boeren) door het gedrag van de
overheid van het Sowjetregime vervreemd
werden en dat er in de verk ezingscommis-
sies veel koelaki en andere anti-sovjet-ele-
menten zitten.
Kalinin eischt, dat de overheid onmid
dellijk hierin wijziging brengt en de voor-
schr ften van het centrum naleeft. De pre
sident beveelt uit de verkiezingscommis
sies alle koelaki en andere anti-soviet-ele-
menteh onmiddellijk te verwijderen.
AFGHANISTAN.
SLECHTS DRIE DAGEN KONING.
OOK INAYAT OELLAH AFGETREDEN.
De rebellenleider Batsjai Sakwa omsin
gelde het koninklijk paleis.
Deze thans heerscher van
Afghanistan.
Te Moskou is uit Kaboel draadloos het
bericht ontvangen, dat, zoodra de rebel
lenleider Batsjai Sakwa het koninklijk pa
leis had omsingeld, Inayat Oellah afstand
deed van den troon, op voorwaarde, dat
zijn veiligheid en die der leden van zijn
hofhouding gegarandeerd werden. Door de
leiders der opstandelingen wordt medege
deeld, dat Batsjai Sakwa met het hoogste
gezag over Afghanistan zal worden bekleed
en den titel zal aannemen van Habib
Oellah Ghazi.
Van het koninklijk paleis te Kaboel
waait de vlag der opstandelingen. Een
aantal regeeringspersonen zou volgens ge
noemde bron gevangen genomen en in de
zomerresidentie van den koning zijn op
gesloten. De militaire leiders der opstan
delingen hebben in het Ministerie van
Oorlog hun zetel gevestigd.
Kaboel was feitelijk reeds sinds Dins
dagmorgen in handen der rebellen. In de
stad heerscht volkomen rust en den bui
tenlanders zijn alle waarborgen voor hun
veiligheid toegezegd. Geen enke'e buiten
lander is tijdens de jongste gebeurtenis
sen gedood of gewond en de "buitenland
sche legaties hebben geen overlast on
dervonden.
Reuter heeft van bevoegde zijde de be
vestiging ontvangen dat Aman Oellah
zich op het oogenblik te Kandahar be
vindt, waar zijn echtgenoote en schoon
moeder reeds gedurende eenigen tijd ver
bleven.
Esn bewijs voor Aman Oellah s verblijf
te Kandahar wordt ook geleverd door het
te Pesjawar ontvangen bericht, dat hij
zijn standaard heeft geheschen op het pa
leis, waar hij op het oogenblik vertceft.
Hoe de ex-koning er in geslaagd is uit
Kaboel te ontsnappen wordt niet medege
deeld, doch aangenomen wordt, dat hij
per auto is gevlucht, want zooals reeds
eerder gemeld warén het vliegveld te Ka
boel en de vliegmachines ree 's in handen
van Batsjai Sakwa, den rebellenleider. In
e'k geval zou het verhaal van zijn ont
snapping uit de hoofdstad van Afghanis
tan een interessanten roman kunnen vor
men.
Nu de nieuwe koning, die slechts drie
dagen aan het bewind is geweest, reeds
weder is afgetreden, doen geruchten de
ronde dat Aman Oellah weer een kans zal
wagen en zal nogen wederom de macht in
handen te krijgen.
Zeer zeker heeft Aman Oellah thans
een voorsprong gekregen, doordat niet zijn
broer aan het bewind is gebleven doch de
zoon van een waterdrager zich als koning
heeft opgeworpen. Hiervan kan well'cht
het gevolg zijn, dat velen, die aanvanke
lijk ontevreden waren over het optreden
van Aman Oellah, er thans de voorkeur
aan zullen geven zich onder zijn bevelen te
scharen ten einde te vermijden, dat
Batsjai Sakwa de hoofdrol zal gaan spelen.
Algemeen wordt verwacht, dat er een
burgeroorlog zal ontstaan, doch tot een
Dit nummsr bestaat uit
drie bladen.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De vrijlating van dr. Borms.
Ook Inayat Oellah, de opvolger van ko
ning Aman Oellah, is afgetreden. De rebel
lenleider is thans heerscher van Afgha
nistan.
Het Kellogg-pact door Coolidge onder
teekend.
BINNENLAND.
Het drama te Hoek van Holland.
Nadere bijzonderheden. (2de blad).
Naar verluidt is spoedig de indiening
van een wetsontwerp te verwachten, waar
bij wordt bepaald, dat alle in ons land in
te voeren eieren een stempel moeten dra
gen van het land van productie (lsto blad).
De Verkiezingsfilm van de R. K. Staats
partij. (1ste blad).
Een hoogleeraarsbenoeming aan de
Universiteit te Nijmegen. (1ste blad).
OMGEVING.
Brand te Uithoorn, (lste blad).
treffen zal het niet komen voordat het
weer beter is geworden en de troepenbe
wegingen niet door den winter worden
belemmerd.
AMERIKA
Coolidge onderteekent het Kellogg-pact.
In een plechtige b ij een
komst op het Witte Huis.
In een plechtige bijeenkomst op het
Witte Huis te Washington, waarbij de le
den van den Senaat en van bet kabinet
alsmede vice-president Dawes aanwezig
waren, heeft president Coolidge gisteren
de Amerikaansche ratificatie-oorkonde van
het Kellogg-pact onderteekend.
Zeven landen, te weten de Ver. Staten,
Oostenrijk, Sovjet-Rusland, Afghanistan,
Abcssynië, Siam en San Domingo, hebben
thans alle formaliteiten verricht, noodlg
voor de algeheele aanvaarding van het
Kellogg-pact.
Zeven andere landen, nJ. Albanië, Cu
ba, Haïti, Liberia, Panama, Paraguay en
Portugal, hebben het verdrag geratificeerd,
zonder dat evenwel nog de ratificatie-oor
konde is geteekend.
Voorts hebben 34 regceringen aange
kondigd, dat zij voornemens zijn tot het
pact toe te treden. Alleen Argentinië en
Brazilië hebben tot dusver nog geen ant
woord gezonden op do uitnoodiging het
verdrag ie onderteekenen.
Uit Parijs wordt voorts bericht, dat
Briand het wetsontwerp tot ratificatie van
het Kellogg-pact bij de Fransche Kamer
heeft ingediend.
AUSTRALIË
Opnieuw relletjes te Port-Adolaïde.
Vr ij willige havenarbeiders
gemolesteerd.
Gisteren hebben te Port Adelaide op
nieuw ernstigo onlusten plaats gevonden.
Een menigte van 800 havenarbeiders, waar
bij zich een vijftigtal vrouwen had aange
sloten, bestormde een der emplacementen,
waar zij de vrijwilligers, die bezig wartn
een boot te laden, te lijf gingen. Tevens
trachtte zij oen auto in de rivier te wer
pen, in de meening, dat de wagen aan een
der vrijwilligers toebehoorde. Ten slotte
slaagde ccn afdeeling van omstreeks hon
derd politiebeambten te voet en le paard
er in, onder gebruikmaking van den gum
mistok de menigte uiteen to jaren. Een
aantal politiebeambten cn vrijwillige ha
venarbeiders liep tijdens de onlusten ver
wondingen op.
VERKIEZINGSFILM.
„Het Heldendicht van de Roorr.sche Daad"
Het Dagclijksch Bestuur der R. K.
Staatspartij heeft do geheele explcitat e
der Katholieke Verkiezingsfilm 1929 in
handen gesteld van de N. V. Fi'mafdeeling
Centraal Bureau voor Katholieke Sociale
Actie te Leiden (directeur A. H. Boek
raad).
Naar aan!eid:ng hiervan heeft genoemd
Filmburcau aan de besturen van de R. K.
Kiesvereenigingen volgend schrijven ge
zonden:
,.Door het Dagelijksch Bestuur der
R. K. Staatspartij is aan ons de exploitatie
der Verkiezingsfilm 1929. getiteld „Het
He'dendicht van de Roomsche Daad" toe
vertrouwd.