De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling' Voor Leiden 19 cent per week. f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per weekf 2.60 per kwartaal Franco per postf2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad vsrscliijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: PAPENGRACHT 32 LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel Voor Ingezonden Mcdedeelingen wordt bet dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogsto 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop f 0.50. Git nummer bestaat uit twee bladen. V Oost, West; thuis... Spotvogels willen wel 'ns het spreek woord: „Oost, Wfctthuis best' wijzigen in: „Oost, West; thuis is het ook niet al les". Zij hebben in zekeren zin gelijk, als ze den nadruk willen leggen op alles. Hoe waar 't ook is, dat er niets g tat bo ven een eigen tehuis"'dat een goed-gere- geld hu «.".lijk leven bron is van ver kwikkende rust, van stille vreugde, van zoeten vrede toch komen er ook in het huiselijk leven onaangenaamheden voor tengevolge van de fouten, welke nu een maal elk der leden van het gezin, als Adamskind, met zich door het leven mee draagt. De belangstellenden onder ons in de po litiek mogen zich met deze gedachte troosten, als zij dezer dagen constateeren, 'n zeker gewriemel en gemopper, dat de candidaalstelling in onze Iviesvereenigin- gen voorafgaat en begeleidt Men denke hierbij, dat, al is 't in dit opzicht in de B.-K. Staatspartij niet alles, het heusch daarom elders nog niet beter is In de scocialistische pers werd onlangs o.m. naar aanleiding van de kwestie-Ver- aart, geschamperd over de „democratische" wijze, waarop de candidaatstelling voor de Tweede Kamer bij de Katholieke Staats partij is geregeld. Van hoogerhand werden daar (door het Centraal College) de candi- claien opgelegd en de arme kiezers hadden verder niets in te brengen, doch slechts te stemmen. Dan was het bij de S.D.A.P. an ders. Jnderda-a-d Wijkt dit laatste wel het geval te zijn. Men leze slechts het volgend communiqué, dat voor zich zelf spreekt en geen commentaar behoeft, zegt de „Msbd." Inderdaad, commentaar overbodig. De liberale „Zutphensche Crt." schrijft naar aanleiding van de bekende kwestie- Veraart en dergelijke kwesties in de B.-K. Staatspartij het volgende: Wat wij* hier nu beleven en wat, zon derling genoeg, het meest openlijk aan den dag treedt bij de B.-K., zal elders ook wel voorkomen, Er wordt ook in andere partijen strijd gevoerd bij de candidaat stelling, waarbij het persoonlijk element op den voorgrond treedt. Aftredende Ka merleden vechten om hun bestaan. En dat is begrijpelijk sedert het Kamerlidmaat schap een behoorlijk beloond ambt is ge worden, met pensioenaanspraken boven dien. Maar eigenlijk moet men den wortel van het kwaad niet zoozeer zoeken bij de can didates van het Kamerlidmaatschap en bij hen die begeeren dat te worden. Die schuilt elders, n.l. bij de heele organisatie van het verkiezingswerk, vyiartoe ons las tenstelsel van evenredige vertegenwoordi ging de leiding der partijen wel nood zaakt. Er moet gepast en geplooid worden om de zittende leden te helpen aan een hernieuwing van hun mandaat, de verdee- I ling der zetels over de heele partij in 't land eischt nauwlehlende zorg, men wil mannen van allerlei slag, aanleg en be kwaamheid voor bepaalde landsbelangen in de Kamer hebben, zelfs al gebruikt men niet eens bet woord „kwaliteitszetels". En natuurlijk gaat er dan van de hoofdbestu ren der politieken partijen een bepaalde leiding uit, eeu aanwijzing, een raad aan de organisaties in de kieskringen, waarbij niets zoo angstvallig wordt vermeden als de schijn van het oefenen van ook maar den minsten dwang. Maar het is niet altijd gemakkelijk om daarin geen poging te zien tot het geven van dwingenden raad. En daaruit ontstaan de bisbillcs als wel ke wij nu tot uiting zien gebracht door prof. Veraart. Dingen van dezen aard zullen blijven voorkomen zoolang ons stelsel van even redige vertegenwoordiging ongewijzigd blijft. Wij hebben het al vaak gezegd: er zijn te weinig kieskringen. Ook het lasten stelsel moet grondig worden herzien, op dat de keuze van personen, die in een be paalden kring begeerd worden, beter tot haar recht kan komen dan thans. Van den eigen kring der kiezers moet de stoot uitgaan, dan kan de leiding naderhand zorgen voor een juiste indeeling, welke ten bate komt van de gansche partij. Maar zoolang de kiezers op den achtergrond blijven en de partijleiding noodgedron gen, als gevolg van het bestaande stelsel van evenredige vertegenwoordiging eigenlijk bovenaan staat, zal de strijd om de zetels, waarbij kwalijk verborgen per soonlijke belangen zijn betrokken, geen eind nemen. Voor het aanzien der Kamers is de te genwoordige toestand allerminst bevorder lijk. Wij hebben dit erg uitvoerig citaat ge geven, omdat daarin o.i. een aannemelijke verklaring wordt gegeven, waarom b ij het huidig kiesstelsel welk systeem van candididaatsteling onze de mocratische partij ook volgt, er a 11 ij d bij de leden van de partij een zekere onvol daanheid zal worden gewekt. Dat wette lijk kiesstelsel is er de schuld van, dat het ook bij ons thuis, in de B. -IC. Staats partij bij de candidaatstelling.... niet al les is BUITENLAND. 'DUITSCHLAND. Het rapport van Parker Gilbert. De meening in politieke kringen. In Berlijnsche politieke kringen staat bet op Nieuwjaarsdag gepubliceerde rapport van Parker Gilbert in het middenpunt der belangstelling. Er wordt op gewezen, dat het rapport van den agent-generaal gebaseerd is op den toestand van het Duitsche economische leven tijdens de inflatie. Daarom zijn de conclusies niet juist. Het zou juister ge weest zijn het laatste jaar voor den oorlog als uitgangsjaar te nemen, doch een verge lijking daarmede heeft Parker Gilbert van den hand gewezen. Ook de vergelijking met. andere landen gaat niet op. Er wordt op gewezen, dat de verhouding tusschen vraag en aAnbod van kapitaal nog niet normaal is, hetgeen blijkt uit den hoogen rentevoet. Tenslotte wordt er op gewezen, dat Duitschland alleen in staat zal zijn zijn verplichting na te komen wanneer het ge legenheid heeft zijn producten uit te voe ren. De sclnildeischende landen hebben dus evenveel belang bij den Duitschen es- port als Duitschland zelf. Ook in de toe komst zal Duitschland nog leeningen noodig hebben. De werkloosheid. Toeneming van het aantal steuntrekkende n. Ook in de eerste helft van December is het aantal steuntrekkende werkloozen aan zienlijk toegenomen n.l. van rond 1.030.000 op 1.300.000 d.i. 270.000 of 20.2 pet., tegen do voorgaande periode 27.9 pet. De toene ming bedroeg bij de mannelijke steuntrek kende kostwinnc"s 27.6 pet., bij de vrouwe lijke 21.1 pet. Het aantal uitkeeringen is van 15 November tot 15 December van rond 761.000 tot 1.285.000 toegenomen. Het aantal dergenen, die crisissteun ont vangen is in veel geringer mate gestegen. De toeneming bedroeg bij de steuntrek kende kostwinners in de eerste helft van Dec. rond 8700 of 8.1 pet. en liep op van 108.100 tot 116.800. Zeer groot was de toe neming bij de vrouwelijke steuntrekkende kostwinners, n.l. 12.4 pet. Het aantal an dere steuntrekkers in den crisissteun is van 15 November tot 15 December van rond 107.300 op 124.200 gestegen. FRANKRIJK. De „Gazette du Franc"-affaire. Weer een arrestatie. In de Zaak van de „Gazette du Franc" is de hertog d'Ayeu, die een groot aantal aan- deelen van de financieele onderneming van de „öazette du Franc" valschelijk ondertee kend had, na verhoor door den rechter van instructie, wegens bc Irog, misbruik van vertrouwen en medeplichtigheid gearres teerd. JOEGO-SLAVlg. Kroatië verlangt volledige zelfstandigheid. Matsjek niet bereid in een Parlement te Belgrado mede te werken. Matsjek de leider van de Kroatische coa litie heeft 31 Dcc. in een onderhoud ver klaard, dat het Kroatische vraagstuk niet door pArlemc:'lire discussie kan worden opgelost. Het doet er ook niet toe welke regeering te Belgrado wordt gevormd en of er nieuwe verkiezingen worden gehou den. De Kroaten zullen hi de toekomst niet deelnemen aan de werkzaamheden van het parlement to Belgrado zelfs niet indien dit parlement door vrijo verkiezingen zou wor den gekozen. Immers bestaan er in de eer ste plaats geen vrije verkiezingen en bo- vcr-'i i de Kroaten in de toekomst' niet meer als een partij maar uitsluitend als een volk worden beschouwd. Aan de eene zijde alleen de Kroaten aan do andere zijde Servië en ten slotte de Koning en ge- me--o-ha' ni"' o staatsgrenzen. Kroatië zal zich niet meer in de toekomst door par tijen of verkiezingen in het parlement laten beheerschen doch verHngt velledioe zelf standigheid. Indien de ontwikkeling van de tegenwoordige regcerinn-serisis niet het beoogde resultaat oplevert, hebben de Kroa ten geen belang bij do crisis. Algemeen is men te Belgrado van mee ning dat do verklaring van Matsjek aan duidelijkheid niet te werifeehen 'iaat en dat de Kroaten dus ook voortaan een perso- neele unie met Servië verlangen. Politieke aanslag in Ragusa. Naar uit Bngusa gemeld wordt, werd gis ternacht in het centrum een hevige explosie gehoord. Het bleek, dat 2 bommen geslin gerd waren te. n het huis van dr. Pirimis- za, den honorairen consul voor Tsjecho-Slo- wakiie en Frankriik. Alle vensterruiten van het huis en de belendende perceelen wer den vernield. Verder is de schade gering. Men vermoedt hier te doen te hebben met een politieken aanslag, hoewel tot nog toe niet kon worden vastgesteld, waar de bom men vandaan waren, noch wie de daders zijn. RUSLAND. De populariteit der Sovjets. "\^an de reis, welke Loenatsjarski, do volkscommissaris voor volksontwikkeling, op het oogenblik in Siberië maakt, meldt de Boel het volgende incident: Terwijl de salonwagen, waarmede hij reist, op het station Omsk op aansluiting moest wachten, verdrong het publiek zich om den wagen en eischte van Loenatsjarski, dat hij een redevoering zou houden over de politiek, die ten opzichte, der koelaki gevoerd wordt. Loenatsjarski weigerde, doch toen het publiek aanhield en zelfs dreigde te zullen verhinderen, dat zijn wagon aan den trein naar Irkoetsk werd aangehaakt, gaf hij toe en sprak ccn redevoering uit. Hetgeen hij zeide, werd echter zeer onaangenaam op genomen; herhaaldelijk werd de rede ge stoord door interrupties en gefluit. Toen het publiek zijn ontevredenheid had geuit, werd den volkscommissaris vergund door te reizen. Dit is waarschijnlijk hetzelfde voorval, waarvan de Izwetstija in de volgende be woordingen melding maakt: aan het sta tion Jasjkino, in de buurt waarvan een ce mentfabriek staat, zijn de arbeiders van die fabriek, die gehoord hadden, dat Loe natsjarski komen zou, naar het station ge- loopen en vroegen hem te spreken. Zij na men geen genoegen met de verontschuldi ging, dat hij op t:jd verder reizen moest. De arbeiders koppelden den wagon af, waarin Loenatsjarski reisde, met de belof te hem niet lang op te zullen houden. Loe natsjarski was genoodzaakt naar de ar- beidsclub te gaan, waar men hem opwacht te, en te spreken. Eerst daarna kon hij zijn reis naar Irkoetsk vervolgen. PALESTINA Een gemeenteraadsverkiezing. Nederlaag voor de arbeiders- pa r t ij. De verkiezingen voor den gemeenteraad van Tel Aviv, de eenige Joodsche stad ter wereld, eindigden met e'en nederlaag voor do arbeiderspartij, nadat deze drio jaar aan het bewind was geweest. De gemeente raad bestaat uit vijftien leden, behoorende tot zes partijen De arbeiderspartij bezet thans nog vijf zetels. BINNENLAND. Koninklijke Besluiten. Burgemeesters. Benoemd tot burgemeester van Nieuw- Vossemeer P. J. J. Letschert; tot burge meester van Geniert J. Phaf mét eervol ontslag als burgemeester van Aarlc- Bixtel; tot burgemeester van Uden G. L. Buskens met eervol ontslag als burge meester van Boekei. WAAROM HERZIENING VAN DE DRANKWET? Nadeel gevreesd voor den kleinhandel. Aan het verslag der commissie van voor bereiding uit de Tweede Kamer over hot wetsontwerp, houdende bepalingen tot re geling van den kleinhandel in alcoholhou dende dranken, dat behelst het resultaat van het met de regcering door de commis sie gepleegde schriftelijk en mondeling overleg, onlleenen wij het volgende: Critiek uit de Kamer. Bij de voorbereidende behandeling heeft de regeering alsnog wijzigingen in het ont werp aangebracht Verscheidene leden be treurden dat de regcering zich niet heelt bepaald tot een technische herziening. Zij achtten het niet juist gezien, thans weder met een voorstel te komen tot invoering der plaatselijke keuze, nadat zulk een voor stel tot tweemaal toe is verworpen. Boven dien past een voorstel als dit h.i. niet in het programma van een jntermezzo-kabinet het is daarvoor van een te geprononceerd politiek karakter. Verder wezen deze leden er op, dat het geheele ontwerp een geest van onverzoenlijkheid ademt, het kan slechts aan radicale drankbestrijders be vrediging schenken. Het is bovendien in strijd met de eerste beginselen van wetgeving en politiek. Door de voorgestelde bepalingen worden de belangen van velen (men had hierbij o.a. het oog op de winkeliers die sinds jaar en dag een deel \n den wijnhandel in han den hebben en zich thans plotseling, den verkoop van wijn naast dien van hun an dere artikelen verboden zien) geschaad. Van andere zijde werd hiertegenover opgemerkt, dat de vroegere voorstellen in zake plaatselijke keuze (iniatief-voorstellen) mede verworpen zijn op grond van de over weging, dat voor een regeling van dezen aard, het initiatief van de regeering be hoort uit te gaan. Er is dus reden om aan te nemen, dat de stemming over het in dit wetsontwerp vervatte voorstel tot invoering van plaatselijke keuze een anderen uitslag zal hebben dan de stemmingen welke over de vroegere voorstellen hebben plaats ge had. Dat het huidig voorstel op voor een intermezzo-kabinet verboden terrein zou liggen, werd van deze zijde bestrede». Voor de hier aan het woord zijnde leden was het epn grootc teleurstelling, dat bij het voorstel in zake plaatselijke keuze om financieele redenen do vergunningen ver leend voor 1 Mei 1904 ongemoeid worden gelaten. Standpunt der Regeering. De regeering wees er bij de beantwoor ding dezer opmerkingen op, dat het hier niet geldt een politiek vraagstuk, verband houdende met de partijgroepeering, maar zuiver een vraagstuk van utiliteit, zoodat het zeer wel in het programma van het huidig kabinet past. Door verschillende van de voorgestelde technische herzieningen zegt de regeering verder, zal worden tege-> moetgekomen aan bezwaren en wenschcn van belanghebbenden. Bij de samenstelling van het wetsontwerp heeft de minister van Arbeid Handel en Nijverheid zich geplaatst op een sociaal-hygiënisch standpunt. Per soonlijke opvattingen over het alcoholisme zijn daarbij tor zijde gesteld, en de ver schillende volksbelangen, bij het vraagstuk betrokken, hebben daarbij tegen elkaar opgewogen. Doch wat het zwaarst was, moest ook het zwaarst wegen. Waar rechten zouden worden aangetast, zou schadevergoeding overwogen moeten worden. Het feit evenwel dat particuliere belangen moeten worden teruggod rongen voor het algemeen belang kan op zich zelf nog niet grond voor schadevergoeding zijn. Na rijp beraad heeft de minister ge meend, zich van een wetsvoorstel in den geest van het rapport der commissie-Van der Lande te moeten onthouden. Andere opmerkingen. In de commissie werd verder nog opge merkt, dat de voorgestelde wijzigingen den grondslag, waarop de wet is opgetrokken, het maximum-vergunningsstelsel, onaange tast laten. De argumenten, daarvoor in do M. van T. aan-*■ voerJ, noemden verschei dene leden uiterni.-H - zwak. H.i. heeft dit stelsel in do prael zeer slecht gewerkt en daarmede zijn i b-jgdelijkheid bewe zen Alleen do overweging, dat invoering van een ander stelsel zou raken aan de rechten van duizenden die, ofschoon in strijd met den geest der wet verkregen, vele jaren I n gelaten, zou een deel der hierbcilnehle leden tot het behoud van het bestaarde vergunningsstelsel Icuu- nen doen beslo ten. Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. Kroatië verlangt volgens een uitlating van Matsjek volledige zelfstandigheid. Een stormvloed aan de Japansche kust maakt 56 slachtoffers (Telegrammen). Uit geheel Europa komen berichten over felle koude. (Buitcnl. Berichten en Tele grammen). Groote plannen van dr. Eckener voor 1929. (Luchtv„ 2e blad). BINNENLAND. Bezwaren in de Tweede Kamer tegen de voorgestelde herziening van de Drankwet; concessies van den minister op enkele pun ten (1ste blad). Proces voor de rechtbank te Amsterdam in verband met de concurrentie van den gemeentelijken elcctricteitswinkel aldaar (Bechtza'-en, 2de blad). Zware brand te Rotterdam (Gem. Berich ten, 2e blad). Een deurwaarder gestoken bij een ont ruiming te 's Gravenhags (Gem. Berichten, 2de blad). Bij Borculo is een auto door een trein ge grepen. De chauffeur gedood. (Laatslo Berichten). Andere leden meenden dat in elk gcvnl aan het maximum-vergunningsstelsel een eind dient te worden gemaakt. Van andere zijde werd daartegen betoogd, dat dit stel sel uitnemend gówerkt heeft tot bereiking van het doel, waarvoor het in het leven is geroepen. Ook waren cr leden, dio nog een ander stelsel voorstonden, n.l. een bevriezings systeem, waarbij de bestaande vergunnin gen blijven bestaan voor zoover zij niet door een andere oorzaak vervallen. Bij vele leden bestond ernstig bezwaar tegen de voorgestelde heffing van een recht voor hotelvorgunningen. Bij het mondeling overleg verklaarde de minister zich alsnog bereid aan een be zwaar van uniformiteit in zóóver tegemoet te komen, dat, met behoud van een maxi mum-bedrag van 25, het recht bij alge- meenen maatregel van bestuur nader wordt geregeld naar gelang van het aantal voor logeergasten beschikbare bodden. Tegen de voorgestelde wijziging van den grondslag voor het vergunningsrecht wer den ernstige bedenkingen geopperd. Men achtte het bedrag per liter, waarnaar het recht zal worden berekend, zóó exorbitant hoog, dat zij den indruk niet van zich kon den afzetten, dat bij dezo wijziging verhoo ging van de opbrengst van het recht hot hoofdmotief is geweest. Wijziging. In zijn antwoord verklaarde de minis ter, dat nadere overweging sterker naar voren heeft gobracht dc ondeugdelijkheid van het middel van controle dat gezocht werd in de gegevens van den dienst der accijnzen en dal hij liet voorstel op dit punt terugneemt en den grondslag, die thans in dc wet is neergelegd, overneemt Bier en wijn. Tegen de voorgestelde uitbreiding van de wet ten aanzien van bier en wijn bestond bij verscheidene leden zeer ernstig be zwaar. Van misbruik op grootc schaal van bier en wijn is hier (e lande geen sprake. Ook bij het mondeling overleg meenden een aantal leden er op lo moeten aandrin gen, dat de regeering alsnog terug zal ko men op haar voorstel tot uitbreiding van het maximum-stelsel tot de verloven. De regecring meende evenwel het door haar ingenomen standpunt te moeten hand haven. Zeer vele leden waren van meening, dat het onmogelijk makcu van den verkoop van bier of wijn per fleseh in winkels, waar ook andere zaken worden verkocht, te ver gaat. Wijziging. De minister verklaarde aan de ten deze geuite bezwaren tegemoet t*e willen ko men voor zoover het platteland betreft, door een wijziging van liet bepaalde onder ten 9de van het tweede lid van art. 41 in dien zin, dat de verloening van een verlof A, uitsluitend ten behoeve van den ver koop ten gebruike elders, ook mogelijk zal zijn ten aanzien van winkels, waar ook an dere zaken worden verkocht, in gemeenten met minder dan 5000 inwoners. Aan den op hem uitgeoefenden aandrang tot het opnemen in dc wet van een verbod tot het verkoopen van sterkedrank in poen- bare dansgelegenheden heeft de regeoring gevolg gegeven door een aanvulling van artikel 53 in dien zin dat verlof van den burgemeester noodig zal zijn voor het bic den van gelegenheid in voor het publiek toegankelijke localitciten met vergunning of vorlof A in die gemeenten, die daarvoor bij Kon. Besluit mochten worden aangewe zen. Op deze wijze blijft het toezicht van den burgemeester gehandhaafd. De afd .Schiedam der S.D.A.P. heeft een motie aangenomen, waarin geprotesteerd wordt tegen het feit, dat op uitnoodiging van het gewestelijk bestuur van het ge west Zuid-Holland een vergadering is be legd, waar de dagelijksche besturen van de gewestelijke federaties Zuid-Holland en Botterdam der S D. A. P. overeen zijn ge komen, den Partijraad te adviseeren, voor Botterdam-Dordrecht een groslijst van can- didaten voor de komende Tweede Kamer verkiezing vast te stellen, waarop de heer A. B. de Zeeuw als no. 5 en de heer v. d. Houven als no. 6 voorkomt, terwijl nog meer wijzigingen in de lijst, die door het gewest Zuid-Holland is vastgesteld, werden aangebracht. Door de federatie Botterdam der SD.A.P. was n.l. de heer de Zeeuw voor de'vijfde en de heer v. d. Houven voor de zesde plaats aangewezen, terwijl op de door het gewest Zuid-Holland vastgestelde lijst de heer v. d. Houven op de vijfde plaats staat en de naam van den heer de Zeeuw in het geheel niet voorkomt. De afd. Schiedam der S.D.A.P. acht de bijeenkomst niet bévoegd, de genoemde wij zigingen aan te brengen en acht haar han delwijze jn strijd met de partijreglementen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1929 | | pagina 1