DE DOORBRAAK DER AMSTELKADE
BUITENLAND
BINNENLAND.
20ste Jaarqanq
DONDERDAG 6 DECEMBER 1923
No 6047
Sfe Scicbelve Goii/taiit
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor LeideD 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week. .f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegeD betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per egel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
n dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop fÖ.50.
I.
Slechts weinigen onzer lezers zullen het
rustige landschap langs de Kromme Mij
drecht van nabij kennen. De Kromme
Mijdrecht loopt vanaf de Gracht bij het
Woerdsche Verlaat met vele bochten
noordwestwaarts, komt even ten Zuid-wes
ten van Uithoorn met de Drecht te zamen
en vormt daar met deze den Amstel. Zij
heeft een zeer afwisselende breedte van
20 tot 80 M. De bewoners der streek noe
men echter deze oude rivier nimmer bij
haar juisten naam, zij heet daar de Am-
stel. Vredig en stil ligt daar het land
schap, vredig en stil ligt daar de Amstel,
een enkel zeilvaartuig siert de wateren,
slecHs een epkele motorboot, welke hrar
reis van Uithoorn naar Weerden maakt,
verstoort er de stille rust. Doch wanneer
de storm loeit, ja dan kan het anders zoo
stille water een zee gelijk zijn, dan slaat
en beukt het tegen de kaden, en bedreigt
hen ,die erachter wonen, met zijn alles ver
nielende werking. Wee dan, wanneer in
stille tijden niet voldoende zorg aan die
kaden is besteed; duur zal zulk een zor
geloosheid moeten betaald worden. Inde
laatste helft van November had de storm
reeds gedurende eenige weken huisgehou
den en vele waterkeeringen ondermijnd.
Amstelland's boezemwater, waartoe de
Kromme Mijdrecht behoort, was daarbij tot
een beduidende hoogte gestegen. Op 27
November verbreidde zich plotseling de
mare, dat de kade van den Noord erbuurt-
schen polder langs den Amstel in den na
middag ten 3 uur onder den drang van
het water was bezweken. Kadeloos stoa-
'den er de ingelanden, hulpeloos bleven zij
en zagen toe, hoe hun landen onderstroom
den zonder iets te ondernemen. Alleen
aan een redding van eigen leven, have en
vee werd nog gedacht. Eerst den volgen
den dag kwam hulp opdragen en werden
maatregelen tot herstelling en een verdere
-afwering van het watergevaar beraamd.
Onder leiding van den Provincialen Wa
terstaat van Zuid-Holland werd het moei
lijke herstellingswerk krachtig aangepakt
Vele verantwoordelijke lichamen, vele be
langstellenden ook ,zag men er, allen ech
ter tot helpen bereid, doch wie men er
niet zag, dat was het lichaam, dat ons in
ziens het meest met het toezicht op de
waterkeeringen belast moest zijn, doch da£
dit niet schijnt te zijn, n.l. het Bestuur
van het Hoogheemraadschap Amstelland.
Naar het ons wil voorkomen, heeft dit
lichaam wel bijzonder weinig belangstel
ling bij deze doorbraak getoond, en geen
wonder mag het dan ook heeten, dat men
in de omgeving weinig te spreken is over
dit Bestuur, dat, zooals men daar thans in
een booze bui zegt, een luxe-bestuur is, dat
tweemaal in het jaar een feestelijken
schouw langs den waterkeerenden ring
houdt, overigens weinig uitvoert, en de
omslagpenningen voor het meerendeel aan
traefcementen besteedt. En toch had dit
Bestuur hier zeer zeker zijn verpliohtin-
gen.
Zooals gezegd, werd de herstelling door
don Provincialen Waterstaat van Zuid-
Holland uitgevoerd. Aanvankelijk had men
getracht door het laten zinken van een
oude schuit een begin van dichting te ma
ken, doch de kracht van het water, dat
zich met een verval van ongeveer I M.
vanuit den Amstel door het 4 M. diepe gat
in den polder stortte, was te groot. De
schuit werd als een stroohalm door den
stroom meegevoerd en kwam een 200 M.
verder in den polder terecht. Goede raad
was duur, materialen waren niet voorra
dig. Een tweede, langere, daar liggende
schuit werd gerequireerd en dwars voor de
opening gelegd. Deze schuit was zoo lang,
dat zij niet door 'het gat kon. Dit gelukte,
een begin van keering was gemaakt, doch
het water stroomde nu met alle kracht on
der de schuit door. Zware heipalen wer
den inmiddels uit do omgeving aangevoerd
en een damwand daarvan vóór de schuit
geslagen. Motorbooten met 'zand en zak
ken voeren aan. Aan de achterzijde der
schuit werden zakken zand in het gat
gelaten. 20.000 zakken moesten hiervoor
worden aangevoerd. Dag en nacht werkte
men en eindelijk was men 2 December, dus
na 5 dagen, zoo ver, dat men meende over
wonnen te hebben. Doch plotseling deed
zich weer iets voor, er was een wel onde\
den damwand ontstaan, waardoor de zwa»
re dampalen omhoog gedreven werden,
't Waren critieke oogenblikken, en teleur
stellend. Men begon er reeds over te den
ken den Amstel aan beide zijden af te
dammen. G-een Kleinigheid! Doch zou men
ook dit voor elkaar krijgen? Eindelijk na
hard en hard werken, en het aanbrengen
van steeds maar meer zakken zand, slaag
de men er den volgenden dag in den toe
stand meester te worden. Dankbaar kon
men op den verrichten arbeid terugzien.
Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland,
welke met den Hoofdingenieur van den
Provincialen Waterstaat dien dag een be
zoek tér plaatse brachten, konden met
genoegen het voorloopig herstel vaststel
len. Maar veilig was men toch nog aller
minst, nog eenige dagen en nachten zou
onafgebroken de arbeid moeten worden
voortgezet.
Intusschen was een geweldige massa
water door het gat den Noorderbuurt-
schen polder binnengeloopen, naar schat
ting ongeveer 12.000.000 M3. De lager ge
legen kaden van den polder liepen reeds
spoedig over en zoo werd de Polder West
veen reeds terstond onder water gezet en
volgde .ook spoedig de onder Rijnland ge
legen Polder Nieuwkoop en Noorden. In
het geheel stond hierdoor ruim 2500 H.A.
onder water, waarvan echter een groot
deel reeds water was. Doch ook deze kom
kon het water niet meer bevatten. Het
Waterschap de Gemeene Boezem van
Zegveld, Zegvelderbroek en Achttienho
ven, onder het Groot Waterschap van
Woerden, werd het eerst bedreigd, op
meerdere punten stroomde het water over
de Hollandsche kade, welke men onmid
dellijk begon op te hoogen. Ook de Zien-
derweg te Aarlanderveen, welke over de
waterkeering van den Zuid- en Noordeind-
schepolder onder Aarlanderveen loopt, en
de weg onder Nieuwkoop, welke den Pol
der Nieuwkoop en Noorden van den Pol
der Nieuwkoop scheidt, kregen hunne
beurt. Eene ophooging met zakken zand
of met aarde werd daar krachtdadig aan
gepakt. Doch hiermede bleef Nieuwkoop
in het water zitten en kwam er steeds
maar dieper in.
ONTWAPENINGS PROBLEEM
CONTROLE OP DE WAPEN-
FABRICAGE.
Een zwijgende vergadering.
Getn openbaarheid gewenscht
Gisteren is te Genève de speciale com
missie voor de controle op de wapenfabri-
cage opnieuw bijeen gekomen voor het
houden van haar derde zitting. Voorzitter
is wederom de Duitsche gedelegeerde,
graaf Bernstorff. Nederland is in de com
missie door prof. V. H. Rutgers vertegen
woordigd die door majoor van Voorst tot
Voor3t wordt geassisteerd.
In zijn openingsrede wees Bernstorff er
op, dat de hernieuwde bijeenkomst der
speciale commissie voortspruit uit een re
solutie der jongste Assemblée, waarbij een
dringend beroep op de in de commissie
vertegenwoordigde staten werd gedaan,
om de meeningsverschillen, die in Augus
tus zijn gerezen, nog eens onder het oog
te zien, opdat het zal gelukken één enke
len tekst voor een ontwerp-conventie te
redigeeren. Daardoor zou het den Volken
bondsraad mogelijk zijn, een internatio
nale conferentie nopens de controle op de
wapenfabricage bijeen te roepen, die het
zij gelijktijdig met de Internationale Ont
wapeningsconferentie hetzij nog daarvoor
moet bijeenkomen.
Spreker vestigde nogmaals de aandacht
op het nauwe verband, dat tusschen de al-
gemeene ontwapening, de ratificatie der
conventie op den wapenhandel en het tot
stand komen van een conventie op de con
trole der wapenfabricage bestaat; laatst
genoemde conventie zal do wapenprodu-
ceerende en de niet-produceerende staten
op voet van gelijkheid moeten plaatsen,
wat do kwestie der publiciteit betreft,
Bernstorff gaf ten slotte uiting aan de
hoop, dat in de huidige zitting der spe
ciale commissie de ontstane meeningsver
schillen uit den weg zullen worden ge
ruimd. Hij stelde voor, opnieuw eerst al-
gemeene debatten to houden en vervolgens
dc reeds tijdens de Augustus-zitting ge
vormde subcommissie weder te laten ver
gaderen, ten einde den tekst van de ont
werp-conventie artikelsgewijs te behan
delen.
Daarop deed Bernstorff tot drieman! toe
een beroep op de gedelegeerden om met
de algemeene beschouwingen een aanvang
te maken. Niemand wenschte evenwel bet
woord. Guerero wees er in zijn kwaliteit
van rapporteur op,.dat de taak der sub
commissie zeer zal worden bemoeilijkt, in
dien zij niet uit de algemeene discussies
kan beoordeelen, hoe de gedelegeerden
thsCns tegenover do diverse problemen
staan. Aangezien echter ook daarna nog
niemand het woord wilde voeren, werd be
sloten, dat de subcommissie onmiddellijk
met haar werkzaamheden een aanvang zal
maken.
Men hee't den indruk, dat in de drie
maanden, u.e sinds de vorige zitting der
speciale commissie zijn verloopen, geen
enkele regeering haar standpunt heeft ge
wijzigd en dat men om die reden geen al
gemeene discussies, die precies gelijk aan
die der vorige zitting zouden zijn, wenscht
te houden. Overigens 'is ook het verwijzen
cler werkzaamheden naar de subcommis
sie een verkapte methode, om bij de debat
ten, die in principe openbaar zijn, de pers
te weren.
FRANKRIJK.
Het financieel schandaal.
Reeds honderd millioen francs
tekort.
Het ingestelde onderzoek inzake de
operaties van de „Gazette du Franc" heeft
totdusver een tekort van meer dan 100
millioen francs aan het licht gebracht.
Volgens de „Petit Parisien" is alleen
door het filiaal Rijssel van de „Gazette du
Franc" voor zestig mi'lioen francs geïncas-
scérd. Thans is men bezig de bedrijfsre
sultaten te Marseille, Montpellier, Reims,
Metz, Straatsburg en Bëziers vast te stel
len.
De wijze, waarop madame Hanau en
haar gewezen echtgenoot, Bloch, opereer
den was tamelijk eenvoudig. Een specu
lant had 50.000 francs gestort bij de maat-
schappij en kreeg na eenigen tijd bericht,
dat zijn vordering tot 75.000 francs was
gestegen. Hiervan ontving hij 34.000 francs
in contanten en de rest in obligaties, die
onverhandelbaar en waarschijnlijk zelfs
waardeloos zijn, terwijl andere cliënten
een kleiner percentage in contanten en een
grooter percentage i nobligaties ontvingen.
Voornamelijk zijn arbeiders en kleine win
keliers de dupe van deze geraffineerde
oplichters. Toen de maatschappij geduren
de eenigen tijd op een dergelijke wijze za
ken had gedaan, zorgden de „gelukkige"
speculanten zelf voor de beste reclame bij
vrienden en kennissen.
De Fransche jury-rèchtspraak.
Weer een opzienbarende
v r i j s p r a a k.
De Fransche jury is berucht wegens de
clemente houding, welke zij aanneemt te
genover moorden. Wie zijn vrouw vermoordt
en aannemelijk weet te maken, dat hij han
delde uit jaloezie, kan er zeker van zijn
dat hij wordt vrijgesproken. Thans heeft
de jury van de Seine weer een moordenaar
vrijgesproken. In weerwil van de duidelijkst
denkbare bewijzen heeft de jury het on
schuldig uitgesproken over eon kruidenier,
die een jong meisje vermoord heeft en als
cenig excuus dronkenschap aanvoerde. Den
rechter bleef niets anders over dan den ver
dachte van alle rechtsvervolging te ont
slaan.
Eenig licht wordt op het optreden van
deze jury geworpen door de volgende reso
lutie, welke zij heeft aangenomen
„Voor de tweede maal in twee dagen
staat de jury van de Seine voor gewetens
bezwaren. Hoewel zij gaarne het schuldig
zou uitspreken, is zij niet in staat, eenige
feitelijke garantie te verkrijgen aangaande
de op te leggen straf en zij is dan ook van
rueening, dat een verandering in de wetge
ving aan de jury zelf de macht moet geven
om de gevolgen van haar uitspraak te over
zien". Deze resolutie heeft veel opzien ge
baard, daar zij den eisch inhoudt, dat aan
de jury ook de verantwoordelijkheid voor
de op te leggen straf zal worden gegeven.
De wijze, waarop de resolutie in de Kamer
en de pers besproken wordt, doet zien, dat
de Fransche rechtspraak voor een crisis
staat.
ENGELAND
De toestand des konings.
Het communiqué'van gisteravond om
trent den gezondheidstoestand van den En-
gelschen koning luidt:
Hoewel de koning een rustiger dag heeft
gehad, is de temperatuur een punt hooger
gestegen dan Dinsdagavond op hetzelfde
tijdstip. Hieruit moet geconcludeerd wor
den, dat de verergering van het infectie
proces nog niet is bezworen. De kracht van
den koning is evenwel niet verzwakt.
OOSTENRIJK.
Een nieuwe bondspresider...
Miklas gekozen.
De Oostenrijksche bondsvergadering is
gistermiddag bijengekomen voor het ver-
kizen/'an een nieuwen bondspresident.
De Bondsvergaueijyig bestaat uit Natio-
nalen. Er waren drie c ulidaten, n.l. Mi-
klas (christ. sociaal), dr. Renner (soc. de
mocraat) en pol.tie-president Schober.
Daar geen der candidaten de absolute
meerderheid behaalde, moest driemaal wor
den overgestemd. Tenslotte werd Miklas
gekozen met 94 stemmen.
AFGANISTAN.
De gevechten met de stammen.
Naar uit Lahore gemeld wordt, hebben
de onderhandelingen te Silala om den vrede
in de oproerige Afghaansche d.stricte-i te
herstellen, geen resultaat opgeleverd en
worden strenge maatregelen tegen de op
standelingen verwacht. De Sjinwaris zijn
oveneens een offensief begonnen en meer
dan twintig vrachtauto's zijn door hen aan
gehouden en in brand'gestoken
De opstandelingen hebben epn week lang
Jallabad belegerd en hoewel zij er niet in
geslaagd zijn, de stad te veroveren, hebben
zij toch veel schade aangericht.
Thans wordt bevestigd, dat het paleis
van den koning een prooi der vlammen is
geworden, na een mislukte poging van de
rebellen om do stad te veroveren. Kostbare
meubelen, die uit Europa waren medege
bracht, zijn door het afbranden van het pa
leis vernield.
De aanvallen op Jallalabad begonnen
Donderdagmiddag. De regeeringstroepen
moesten op de stad terugtrekken, waarna
de rebellen Bagl Sjoebi bezetten, Geduren
de den nacht werd hevig gevochten en de
opstandelingen staken een aantal huizen in
de omgeving der stad in brand- Kort voor
het aanbreken van den dag werd het vuren
gestaakt en men hoopte reeds, dat de re
bellen waren teruggetrokken, doch even na
zonsopgang deden zij een geconcehtroerden
aanval, die evenwel door het garnizoen
werd afgeslagen.
De berichten omtrent het aantal dooden
en gewonden loopen uiteen, doch vast staat,
dat de opstandelingen zware verliezen heb
ben geleden. Daarentegen zijn de verliezen
aan Afghaansche zijde gering; slechts twee
man werden gedood.
Bevestigd wordt, dat de rebellen Karae
hebben ingenomen. Op het oogenblik blij
ven de gevechten tusschen genietroepen en
opstandelingen beperkt tot een strek van
18 K.M. breedte rond Jallalabad.
MEXICO.
Obregon's kinderen met den dood bedreigd.
Als Torral wordt
geexecutecrd.
De Mexicaanscbe politie is tot arres
tatie overgegaan van een zekeren Berlan-
ga, „den zendeling der opstandige elemen
ten". Berlanga heeft kort geleden een be
zoek gebracht aan de weduwe van Obregon
en haar verzocht, al haar invloed bij de
Mexicaanscbe regeering aan te wenden om
de terdoodveroordeling van Torral onge
daan te deen maken. Mocht haar dit niet
gelukken, dan zou „het lot van den marte
laar op uw kinderen vallen, die uit wraak
gedood zullen worden", zeide hij. Op Ber
langa werden bij zijn arrestatie verschil
lende belangrijke documenten gevonden.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
TWEEDE KAMER.
Onderwijs. De Minister be
spreekt verscheidene vraagstuk
ken.
De Minister van O n d e r w ij s,
Kunsten en Wetenschappen,
mr. Waszink beantwoordt de verschil
lende sprekers. Hij bespreekt eerst de
instelling van een leerstoel in het
F r i e s c h. Als de Staten-Generaal den
post hebben goedgekeurd, kunnen onder
handelingen worden gevoerd over de be
zetting van dien post door een alleszins
bekwaam Nederlander. Blijkt, dat voot den
post van buitengewoon hoogleeraar gc-en
geschikt persoon kan worden gevonden,
dan is spr. bereid verhooging van dien
post te vragen voor de omzetting dier
funotie in een gewoon hoogleera ar schap.
Overigens kan spr. zich ook verecnigen
met het advies van de Kon. Academie
voor Wetenschappen, om een bureau te
stichten voor de studie van dialecten, die
hier gesproken worden. Hoe de dialec
ten op de lagere school onderwezen zou
den kunnen worden, is spr. niet duidelijk.
In Zuid-Limburg b.v. heeft bijna iedere
gemeente een dialect en er zijn zelfs ge
meenten, b.v. Heerlen, waarin meer dan
één dialect wordt gesproken.
Met het denkbeeld om een commissie
in te stellen voor het spcllingvraag-
Het voornaamste nieuws.
BUITENLANT
De Volkenbondscommissie voor controle
op de wapenfabricage is weer bijeen.
Miklas gekozen tot Oostenrijksch bonds
president.
De onlusten in Afghanistan.
BINNENLAND.
De Minister van Onderwijs aan het
woord. (1ste blad).
De moord te Rotterdam. (Gem. Berich
ten, 2de blad).
Ernstig auto-ongeluk te Midden-Beem-
ter. Een doode. (Laatste Berichten, 2de
blad).
Ernstig auto-ongeluk te Muiden. Drie
gewonden. (Laatste Berichten, 2de blad).
Bij een motor-ongeluk bij Utrecht is een
student het slachtoffer geworden. (Gem.
Berichten, 2de blad).
Een mijnongeluk te Heerlen. Twee
gewonden. (Gem. Berichten, 2de blad).
Bij Biauwkapel is een spoorwegarbeider
door den trein gegrepen en gedood (Gem.
Berichten, 2de blad).
Wij geven een beschouwing over de
overstrooming in de omgeving van Nieuw
koop-Noorden. (1ste blad).
stuk, kan spr. niet meegaan, daar reeds
vele commissies deze zaak hebben onder
zocht. Intusschen ligt heb- niet in do be
doeling, aan de faciliteiten, die bij exa
mens zijn toegestaan te tornen.
Wat betreft den gevraagden leerstoel in
de h o m o e o p a t h i e, heeft spr. alleen
de adviezen overgelegd, waarop zijn be
slissing steunt. In do academische werld
bestaat als commissie opinio, dat de ho-
moeopathie geen recht heeft op den naam
van wetenschap. De voorstanders der ho
moeopathic zijn steeds' in gebreke geble
ven aan te tonnen, op welke wijze hun
denkbeeld zou zijn te verwezenlijken. Bij
een leerstoel komt immers een kliniek of
een laboratorium. De kosten zijn dus hoog.
Moet het vak van dien hoogleeraar vrij
zijn? De oplossing is niet zoo eenvoudig
als die schijnt. De adviezen zullen alle
worden gedrukt en rondgedeeld.
De moeilijkheden die gemeentebesturen
helbben met de wachtgeldregeling
v o o r o n d e r w ij z e r s, hebben zij groo-
tendeéls aan zichzelf te wijten. Plaatselijke
en persoonlijke omstandigheden spelen
vaak een rol, speciaal in de kleinere ge
meenten. Er moet oo'k nu nog rekening
gehouden worden met het opheffen van
openbare scholen, waardoor weer onder
wijzers op wachtgeld komen, die opnieuw
geplaatst moeten worden. Een wetsontwerp
waarin een nieuwe wachtgeldregeling is
uitgewerkt, zal de Kamer -binnen niet te
langen tijd bereiken.
Wat den kinderarbeid betreft,
heeft de minister zijn ambtgenoot van Ar
beid verzocht een onderzoek in te stellen.
Oorspronkelijk had spr. een post van
35.000 gulden uitgetrokken voor een o n-
derwijsstatistiek, doch deze post
moest weder vervallen doordat de begroo
ting verminderd moest worden. Intusschen
is het mogelijk, dat door compensatie nog
géiden kunnen worden gevonden voor de
voorbereiding van een dusdanige statistiek.'
Het landbouwhuishoudonder-
w ij s is zooveel mogelijk gesteund naar
mate er geld was.
De omstandigheden, waaronder de mi
nister zijn anubt aanvaardde, waren zake
lijk en financieel ongunstig. Do oprichting
van een apart departement van onderwijs
viel in een gunstiger tijd, waarin veel
kon warden gedaan. Dat was een heel an
dere tijd dan nu. De verschillende ontwer
pen kwamen ook spoedig tot stand en
toen spreker optrad vc slechts een
voorontwcrp-sohooilgeldTegeling. Aan de
aankondiging van dit ontwerp op verzoek
van dr. De Visser, had spr. part noch. deel.
De Staatscommissie-Eutgers
werd ingesteld en verwacht werd, dat
deze spoedig partieele rapporten zou doen
verschijnen. De commissie had echter een
andere opvatting van haar taak. Wel
heeft spr. andere ontwerpen ingediend,
waarmee hij niet steeds gelukkig was.
Ook bracht teleurstelling het uitblij
ven van het rapport der commissie-
Pop over reorganisatie van het departe
ment van Onderwijs. Spr. heeft nog steeds
niets ontvangen. Hij heeft intusschen zelf
gereorganiseerd.
De wetsontwerpen betreffende de rege
ling van het middelbaar- en voor
bereidend onderwijs hebben zeer