BUITENLAND. BINNENLAND. 20ste Jaargang ZATERDAG 1 DECEMBER 1923 No. 6041 De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal Franco per post f2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per -egel Yoor Ingezonden Mededeelingen wordt het n dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentién, van ten hoogste SO woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop f0.50. Dit nummer bestaat uit vijf bladen waaronder het Geïllustreerd Zondagsblad. V Voor de gemeenschap Een tweetal berichten, die wij ontvingen treffen ons doordat zij de uiting zijn van een goeden geest, een nobele bedoeling. Het eerste betreft een gift van 60.000 gulden voor een nieuwe reddingboot- In de gistermiddag in de bal van de Effectenbeurs gehouden buitengewone algemeene vergadering van de leden der Vereeniging voor den Effecten handel, werd het bestuur dier ver eeniging met groote meerderheid van stemmen gemachtigd, om uit de kas een bedrag van 60.000 beschikbaar te stellen ten behoeve van een red dingboot, welke zou worden aangebo den aan de Noord- en Zuid-Holland- sche Reddingsmaatschappij. Alle daden, die uitgaan van een en beter motief dan eigenbelang trekken onze waardeering. En vooral laten wij het eerlijk zeg gen als zulk een daad uitgaat van een vereeniging, die louter een stoffelijk doel beoogt; die alleen ten doel heeft, de gel delijke belangen harer leden te dienen. Een ander bericht meldt de schen king van 400.000 gulden voor het wetenschappelijk werk van prof. Noyone te Utrecht. De trustees der Rockefeller Foun dation te New York hebben in hun zitting van 9 November j.l. besloten een bedrag van 400.000 beschikbaar te stellen voor de stichting van een nieuw Physiqlbgisch Instituut aan de Utrechtsche Universiteit. Dit belangrijke besluit van verstrek kende beteekenis' voor de Utrechtsche sche faculteit van geneeskunde, vindt voor een goed deel zijn reden in de vooraanstaande plaats, welke prof. dr. A. K. M. Noyons inneemt als phy- sioloog en in zijn belangstelling in de vorming van meergevorderde jonge onderzoekers. De Foundation is overtuigd, dat door het ter beschikking stellen van ©en behoorlijk toegerust laboratorium ten zeerste gebaat wordt het weten schappelijk werk en de opvoedende zaak van genoemden hoogleeraar. Wij moeten deze daden vo.or de gemeenschap respecteeren. Tegenover het individualistische streven van talloos velen in de maatschappij ge ven zij een bewijs van burgerzin. DUITSCHLAND. Het metaalconflict. Het wachten is op de vakbonden. De besprekingen, die gisteren door rijks kanselier Miiller, den minister van Econo mische Zaken Curtius en den minister van Arbeid Wissel met de vertegenwoordigers der werkgevers en der werknemers in de metaalindustrie zijn gevoerd, hebben tot resultaat gehad, dat de industrieelen zich bereid hebben verklaard, zich aan een door den rijksminister van Binnenlandsche Za ken, Severing, te vellen arbitrale uitspraak te onderwerpen, terwijl daareentegen de sociaal-democratische vakvereenigingen voorloopig nog een gereserveerd standpunt innemen, zulks ondanks het feit, dat Seve ring zelf sociaal-democraat is. Deze afwijzende houding der vrije vak vereenigingen moet aan principieele be zwaren der arbeiders worden toegeschre ven. De vakvereenigingen staan namelijk op het standpunt, dat de strijd der werk gevers tegen het arbitragewezen als zoo danig is gericht en dat het als een over winning der industrieelen zou moeten wor den beschouwd, indien thans de oorspron kelijke arbitrale uitspraak, die door het rijksministrie van Arbeid destijds bindend werd verklaard, door een nieuwe arbitrale uitspraak eventueel te niet wordt gedaan. Niettemin kan men aannemen, dat de sociaal-democratische vakvereenigingen, welker gedelegeerden bij de heden gehou den besprekingen hebben verklaaild, eerst het oordeel van het bestuur der metaalbe werkersorganisaties te moeten inwinnen, ten slotte zich eveneens bereid zullen ver klaren zich aan een uitspraak van Seve ring te onderwerpen. De gedelegeerden der vakvereenigingen hebben medegedeeld, dat zij hun beslissing vóór Zondagavond ken baar zullen maken. ENGELAND De toestand van koning George. Ongewijzigd. Gisterenavond werd door Buckingham Palace officieel medegedeeld, dat de toe stand van den koning in den loop van den dag geen verandering heeft ondergaan. Het feit, dat het morgenbulletin gisteren vrij laat werd uitgegeven, verwekte natuur lijk eenige ongerustheid onder het publiek, terwijl de komst van een derden genees heer, sir Humphrey Rolleston, tot die on gerustheid bijdroeg. Naar verluidt, hebben de doktoren den zieke aan een grondig onderzoek onderworpen. Vandaar de ver traagde uitgifte van het bulletin, dat de bezorgdheid niet geheel heeft doen ver dwijnen. De admiraliteit heeft officieel medege deeld, dat de prins van Wales besloten heeft, de „Enterprise'' in Suez te verlaten en zich per trein van daar naar Alexandrië te begeven, waar hij zich zal begeven aan boord van een Engelsch oorlogsschip, waarschijnlijk de „Frobisher", met bestem ming naar Brindisi, Napels of Marseille. Volgens een bericht uit Dar-es-Salaam is de prins naar het eiland Zanzibar vertrok- ken, waar hij een bezoek zal brengen aan den sultan. Het doel van deze reis is niet bekend. Het telegram van Britten. En Baldwins antwoord. Naar uit Washington wordt gemeld, ver luidt aldaar in goed ingelichte kringen, dat de Britsche minister-president Baldwin van de Amcrikaansche regeering het ver zoek zou hebben ontvangen geen antwoord te geven op het voorstel van Britten tot het bijeenroepen van een interparlemen taire conferentie in zake de beperking van de bewapening ter zee. Reuter zegt echter te weten, dat Baldwin reeds een vriendschappelijk antwoord heeft verzonden op de uitnoodiging van Britten. Het antwoord, dat toegezonden is aan den Britschen gezant, met opdracht het bij de eerstvolgende gelegenheid aan Britten ter hand te stellen, geeft blijk van denzelfden geest, die ook de uitnoodiging bezielde. TSJECHO-SLOWAKIJE. MOORD IN DE RECHTZAAL. Bloedig incident te Praag. Moordenaar van den Alba- neeschen gezant neer geschoten. Gistermorgen begon voor de gezworenen rechtbank te Praag het proces tegen den Albanees Alcibiades Bebi, die verleden jaar in October den eersten Albaneeschen gezant te Praag, Tsena Beg, met een re volverschot doodde. Bebi verklaarde uitsluitend uit politieke overwegingen te hebben gehandeld en als protest tegen de politieke richting van Tsena Beg. die Albanië nader 'tot de Kleine Entente en van Italië af trachtte te brengen. Bebi gaf ook gedurende zijn ver hoor onomwonden blijk van zijn Italophiele gezindheid. Toen de voorzitter een pauze van een kwartier instelde, sprong uit de banken van het publiek de dienaar van den ver moorden Tsena Beg over de banken der journalisten heen, trok een revolver en loste zeven schoten, waarvan de eersten Bebi doodelijk troffen. Daarna richtte de man zijn wapen op den Italiaanschen journalist del Vecchio, correspondent van het „Giornale d'Italia", die zich op de estrade der rechtbank met e-en verdediger onderhield. Del Vecchio werd zwaar in de linkerlong getroffen. De dienaar werd onmiddellijk gearres teerd. Een paniek maakte zich van het pu bliek meester. De deuren van het gerechts gebouw werden onmiddellijk gesloten. Bebi, die tijdens zijn verhoor bekend had van een geheim comité opdracht tot den moord te hebben ontvangen, werd door verscheidene schoten in het hoofd getroffen. Hij was onmiddellijk dood en werd terstond uit de zaal gedragen. De rechters en de juryleden waren juist opgestaan om zich in raadkamer terug te trekken. ITALIË. Anti-Fransche demonstraties te Rome. Botsing tusschen studenten en militairen. De verontwaardiging in Italië over het te Parijs gevelde vonnis tegen di Modugno den moordenaar van den Italiaanschen vice-consul graaf Nardini, vermindert nog steeds niet. Nadat eergisteren verscheide ne demonstraties waren gehouden. gisteren een groote betooging voor de Franscbe ambassade plaats. Aanvankelijk bestond de optocht uit on geveer 2000 studenten der universiteit, die naar de ambassade wilden trekken, doch de politie was op de hoogte gesteld en toen de studenten zich een weg trachtten te banen naar de Piazza Farnese, waren de toegangswegen duor soldaten afgezet. Na eenig gefluit en gejoel, wanneer zich iemand voor de venstars der Fransche am bassade vertoonde, begaven de studenten zich naar het paleis del Littorio, waar va- derlandsche liederen werden gezongen en Turati, een der fascistische leiders, op het balcon verscheen. De stoet, die inmiddels enorm was aan gegroeid, begaf zich naar de Piazza Vene- zia, waar bij het graf van den Onbekenden Soldaat werd stilgehouden. De studenten trokken vervolgers naar de universiteit. Hier sloten zich Dug meer kameraden met vaandels en bani-.en bij hen aan en langs het Pantheon trok de stoet naar het Chigi- paleis, om voor d n Duce te demonstroe- Bij het graf van den Oubekenden Sol daat werd wederom stilgehouden en terwijl allen knielden, xibld een student een in gloeiende bewoordingen gestelde redevoe ring. Voor het hoofdkwartier der fascis tische partij werd geschreeuwd, gezongen en met vlaggen gezwaaid, totdat Turati wederom verscheen en den fascistengroet bracht. De stoet trok daarna weder naar de Fransche ambassade en bij een poging om door het cordon heen te dringen ontstond een botsing met de militairen, waarbij eenige arrestaties werden verricht. Volgensberichten uit Napels- zijn ook daar anti-Fransche betnogingen gehouden. Een poging om een aanval te doen op het Fransche consulaat werd verijdeld. Overal werd de kreet „weg met Frankrijk" ge hoord. AFGANISTAN. Europeesche kleeding verplicht gesteld. Naar uit I'iboe)«?<>meld wordt, heeft Je Toning ea u -iVtrc^t onueicckon l waarbij de invoering van Europeesche kleeding in Kaboel en voor allen die in de hoofdstad komen bevolen wordt. De wet zal in Maart 1929 in werking treden. Zij, die de wet overtreden, kunnen worden gestraft met geldboeten. De koning ver klaarde, dat de wet op strenge wijze zal worden gehandhaafd. MEXICO. Portes Gil te Mexico-City geïnstalleerd. Portes Gil werd gisteren geïnstalleerd als voorloopig president van Mexico. De installatie had in het nationale stadion plaats in aanwezigheid van 25000 personen. TWEEDE KAMER. Waterstaat Tollen weg. Autobussen vrij. Gisteren is Waterstaat verder behan deld. De heer van Voorst tot Voorst (R. K.) heeft een sympathieke speech gehouden voor afschaffing van tollen en concessies aan autobussen. Spr. merkte op, dat de afkoop van tollen niet altijd alleen voor de streek van belang is, doch veelal voor het geheele land. De minister moet er op aandringen, dat provincies en gemeenten tot overeenstemming komen omtrent de kost-enverdeeling van afkoop, waarbij het Rijk dan ook iets moet bijdragen. Spr. dringt speciaal aan op opheffing van den tol op den weg NijmegenKranenburg. Spr. dringt aan op groote voorzichtigheid met het weigeren van vergunningen aan autobusondernemingen. Mevr. v. Itallie v. Embden (V. D.) heeft haar maidenspeech gehouden. Zij vroeg bescherming van den voetganger, die zich tegenwoordig de allures- heeft moeten ge ven van den vervolgden haas. Overal wordt hij opgeschrikt, moet hij huppelen en springen ter wille van het moderne ver keer. Voorts komt spreekster op tegen het oorverdoovend gekrijsch, getoeter en gegil langs de wegen. In het buitenland is dit kabaal lang zoo erg niet. Het vee mag niet verschrikt worden, maar de mensch is aan zijn lot overgelaten. Nog andere sprekers- voeren het woord. De Minister kwam nog niet aan de beurt. PR0V. STATEN VAN ZUID-HOLLAND. Provinciale begrooting 1929. Gisterenmorgen te 11 uur werd de zit ting van de Provinciale Staten van Zuid- Holland in het gebouw der Eerste Kamer onder voorzitterschap van jhr. mr. dr. van Karnebeek, commissaris der Koningin, voortgezet. Voortgegaan werd met de replieken inzake de Provinciale begrooting. De heer Jansen Manenschijn (A.R.) constateert, dat het voorstel-van Eek beteekent het intrappen van een open deur en daaraan doet spr. niet mee. De heer Loerakker fR_ KA herhaalt zijn meening, dat het voorstel-van Eek van de zijde der S.D.A.P. alleen voor re clame noodig is, omdat die partij voor den winter verkiezingsmuziek ncodig heeft. De heer van Staal (S.D.A.P.) wijst den heer Loerakker erop dat in Noord- Brabant de Katholieken wel steun ver leenden aan subsidie-voorstellen inzake werkverschaffing. Spr. komt er tegen op, dat de politiek der S. D. A. P. in een ver keerd licht wordt gesteld. De heer Mooyman (R. K.) antwoordt aan de sociaal-democraten, dat van zijn zijde steun zal worden gegeven aan con crete voorstellen, bijv. ter tegemoetkoming aan aanvragen van gemeentebesturen die een bepaald werk wenschen aan te vat ten, waardoor nuttige arbeid mogelijk wordt. Te 1.20 wordt de vergadering geschorst tot twee uur. Na heropening van de vergadering wordt nog gerepliceerd door Ged. Staten. Aan de orde is dan de stemming over de motie-van Eek om 200.000 ter beschik king van gemeentebesturen te stellen voor werkloosheidsbestrijding. De heer T e r L a a n (S. D. A. P.) deelt nipd- dat zi;n fractie aar. dp motie toe voegt d^ woo'den: „indien daartoe aan vragen zijn ingekomen". De voorzitter wil de draagwijdte van deze aanvuOing niet beoordeelen, doch meent dat Statenleden tegen een wijzi ging op het laatste moment, na sluiting der discussie, bezwaren kunnen hebben. Spr. vraagt of de oorspronkelijke motie als ingetrokken is te beschouwen. De heer Ter Laan (S. D. A. P.) ant woordt bevestigend. De heer De Bruyn (S. D. A. P.) wijst er op. dat de wijziging het gevolg is- van de aan het slot der replieken voor de pauze gemaakte opmerkingen. De gewijzigde motie wordt daarop met 39 tegen 26 stemmen verworpen. Vóór de sociaal-democraten, de vrijzinnig-democra ten de heer Braat (Plattel.) en de heeren Mooyman en van Duin (beiden R. K.). De provinciale begrooting en de voor gestelde beffing van opcenten worden z. h. s. goedgekeurd Reeuwijksche en Sluipwijksche plassen Ingekomen zijn diverse adressen tegen de droogmaking der Reeuwijksche en Sluip wijksche plassen. Voorgesteld wordt, deze in handen te stellen van Ged. Staten om praeadvies. Dr. Hoffman (R. K.) dringt er bij Ged. Staten op aan, bij het uitbrengen van hun praeadvies ook rekening te wil len houden met de historische gegevens van vroegere droogmakerijen, die ten deele onder moeilijke Staats- en sociale omstandigheden waren tot stand geko men. Immers zijn de in de adressen geop perde bezwaren bijna alle ook bij vroegere droogmakerijen gehoord. Zij werden bijna alle opgelost ten bate van landaanwin ning en handhaving op eigen bodem van onzen voornaamsten cultuurstand, den land- en tuinbouw en de veeteelt. Overi gens refereerde spr. zich opnieuw aan zijn reeds meermalen te dezer plaatse geuite vele ernstige factoren ten gunste van deze drooglegging. Gaarne zou hij zoo spoedig mogelijk een aparte Statenzitting voor deze plannen wenschen. De adressen worden in handen van Gedep. Staten gesteld. De voorzitter sluit te vier uur de zitting. HET R. K. WERKLIEDENVERBOND. Naar de „Volkskrant" verneemt, is het ledental van het R. K. Werkliedenverbond per 1 October j.l. gestegen tot 129.171. Het derde kwartaal dat steeds het min ste is daarin liggen de zomermaanden zonder actie bracht een winst, van 889 leden. In de vakbonden zijn georganiseerd 11.803 leden en wel in de dioc. bonden en niet in een vakbond: 17.278 leden. De dio cesane bonden tellen 98.801 leden. K. R. 0. EN BRUSSEL. De K. R. O. deelt ons mede, dat a.s. Za terdagavond van 9.40 tot 10.30 het pro gramma van Brussel zal worden doorge zonden. Dit programma bestaat uitsluitend uit muzieknummers. Dit is de eerste maal, dat het zendstation van Brussel hier in Nederland wordt gerelayecrd. De noodige voorbereidingen tot het goed functionee- ren der lijnen BrusselAmsterdam is ver zekerd door de medewerking van de Bel gische en Nederlandsche P. T. waarvoor bij dezen alle hulde wordt gebracht. Het gewone programma van den K. R. O., ge lijk dat in den „Katholieke Radia Gids" staat aangegeven zal geheel afgewerkt worden. Het Brusselsche programma zal er van 9.4010.30 worden tusschen gevoegd TREUB. De oud-minister Treub wordt heden ze ventig jaar. Man van groote kennis en bekwaam heid heeft hij in het openbare leven van ons land een voorname rol gespeeld, eerst in den Raad en in het gemeentebestuur van Amsterdam daarna in de Tweede Kamer en aan de Ministerstafel. In dien zoo moeilijken tijd van den Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. Bloedig incident in de rechtzaal te Praag Anti-Fransche demonstraties te Rome. BINNENLAND. Vergaderingen van Tweede Kamer en Prov. Staten van Zuid-Holiand. (1ste blad). De heer F. Wierdels is tijdens de zitting van den Amsterdamschen gemeenteraad gisterenmiddag ernstig ongesteld gewor den, waarom hij voorzien werd van de laatste H.H. Sacramenten. Spoedig daarna is evenwel aanzienlijke beterschap inge treden. (lste blad). LEIDEN. Wij geven een geïllustreerde beschrijving van ontstaan en bouw van een der oude, vroeger Katholieke, Leidsche kerken, de SL Pancraskerk. (3de blad). wereld-oorlog was hij minister van Finan ciën en greep hij krachtig in, om een fi-J nancieele en economische debacle voor het land te voorkomen. Als politicus heeft de heer Treub geen; school gemaakt. Hij vertoont wat dit betreft, overeen-' komst met mr. Van Houten, die, eveneens; als zeer radicaal en vooruitstrevend begon-j nen, later naar het oude liberalisme terug-! zwenkte. Zoo ook prof. Treub, die bovendien, evenals Van Houten, te zeer individualist! was, om lid, of zelfs leider van een partij; te kunnen zijn. „Centr.j Koninklijke Besluiten. Gemeenten. Bij Kon. besluit is aan J. F. van de Ven, eervol ontslag verleend als burgemeester der gemeente Nisielrode. Het Amsterdamsche raadslid F. Wierdels. Tijdens de Raadszitting wordt) hij ernstig ongesteld. j In de raadszitting van Vrijdagmiddag had het Katholieke raadslid te Amster dam F. J. A. M. Wierdels' nog het woord gevoerd bij de behandeling van het bestra tingsplan voor 1929. Even later voelde do heer Wierdels zich ongesteld, en begaf hij1 zich naar de koffiekamer. De heer Wier dels werd door een hoogst ernstigen aan val van hartzwakte aangetast. De medioi' onder de Raadsleden de heeren dr. Po lak, Sajet, en dr. Abrahams verleenden hem bijstand. Zij zagen den toestand van den heer Wierdels zoo ernstig in dat de lijder moest worden voorzien van de H.H.' Sacramenten der Stervenden. De eerwaar de geestelijkheid van „het Rusland", werd1; onmiddellijk gewaarschuwd, en de wel-; eerw. pater E. F. Snijders O.E.S.A. dien de den heer Wierdels de laatste H. Sacra menten toe. Natuurlijk wekten deze droevige go-' beurtenissen in de raadszaal groote onsteh tenis-. Om half vijf deelde de burgemeester- aan de Raadsleden mede, dat de toestand' van den zieke hoogst ernstig was. De zit- j ting werd daarna geschorst. Alle aanwezigen waren diep onder den indruk. Te omstreeks zes uur werd de heer Wier dels per auto naar zijn woning in de VonJ delstraat vervoerd. De toestand liet zioh toen reeds aan-j merkelijk beter aanzien. Vriendelijk darikto] de heer Wierdels de Raadsleden, die hem.' hulp hadden verleend. Nader vernamen wij, dat de toestand'^ van den heer Wierdels redelijk wel is. Vrouwenbond Bisdom Haarlem. Bestuursvergadering. Op Maandag 26 November 1.1. hield do! Dioc. R. K. Vrouwenbond in het bisdom' Haa-rlem bestuursvergadering onder leiding van mej. Toos Post uit Delft. Een commissie is geïnstalleerd ter bestu-' deering van vraagstukken, <le zorg voor; moeder en kind betreffend. In die com mis sie hebben zitting, mot enkele dioc. lie-' stuursleden, de uitvoerende leden: ju- r.' J. Sormanide Voogd Haarlem; mcw. M.' VerkooyLeyendekkers, Amsterdam; mevr,.' ZumpolleStaaver, 's-Gravenbage. In de vergadering der Jeugd-Uommbsio werd de organisatie der vrouwelijke jeugd,' die aan H. B. S. en Gymnasia onderwijs ge noten, aan den Vrouwenbond toegewezen. Verder wordt medegedeeld, dat weldra een film van het Vrouwenbondwerk in do Drentsche Venen zal verschijnen. De film over de gruwelen in Mexico kan aangevraagd worden. Hierna werd het woord gegeven aan mevr. Stcenbcrghe, die in een duidel ka lezing deed uitkomen, niet alleen wat heb Communisme beoogt, maar ook hoo ver zijn leerstellingen en organisatie reeds ge komen zijn. Het ontwerp-reglement moeder-cursus-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1