BUITENLAND.
BINNENLAND.
20ste Jeerqenq
WOENSDAG 23 NOVEMBER 1923
No 6038
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Voor LeideD 19 cent per week f2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Yoor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbelo van het tarief berekend. n
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V Het millioen
Zooals telkens uit berichten blijkt, loopt
het met het millioen, dat de socialistische
pers van de geestverwanten heeft ge
vraagd, uitstekend.
De organisaties werken mee.
En dat pleit voor het klaar inzicht, het
welk die organisaties blijken te hebben in
de beteekenis, de waarde van de eigen
pers.
Beter inzicht, dan bij voorbeeld
die men&chen, die de eigen pers maar cri-
tiseeren ep niets om met de pers mede te
werken doen. Die een bijzondere gave
schijnen te hebben, om een of andere fout
of tekortkoming in een courant te ontdek
ken, maar nooit er over denken, om 'ns een
„primeur" of nieuwsbericht aan te bren
gen! Zij weten precies te zeggen, waar
mede hen eigen courant achter 1 is ge
weest, maar bemerken heelemaal niet,
waarmede deze courant voor isMen treft
zulke menschen met bekrompen inzicht
ook aan onder intellectueelen.
Gelukkig zijn er ook menschen met een
andere mentaliteit, een andere geestes
gesteldheid onder ons. Katholieken en
de meerderheid mogen wij wel zeggen.
Deze zijn eerstens overtuigd van de
groote beteekenis der eigen, der Katho
lieke persen vervolgens zijn zij
niet blind voor het feit, dat de Katholieke
pers over bet algemeen vandaag haar
plaats- inneemt met e e r e, ook onder al
gemeen of als ge wilt: neutraal jour
nalistiek opzicht!
Maar als dit inzicht niet onder de
meerderheid der Katholieken maar onder
allen leefde en men daarnaar ook
handelde dan zou onze pers-, die mach
tige factor voor onze Katholieke cultuur,
nóg verder staan naar voren in de eerste
rijen van het openbare leven!
DUITSCHLAND.
Valsche prinses voor het gerecht.
Een handig bedriegster.
Voor de rechtbank te Erfurth werd gis
terenmorgen behandeld de zaak tegen het
dienstmeisje Martha Barth. Zij wordt er
van beschuldigd zich te hebben uitgegeven
voor prinses Maigarete von Pruisen en on
der dezen naam verschillende vervalschin-
gen en oplichtingen te hebben gepleegd.
Bij de behandeling van deze zaak bleek
o.a., dat een geneesheer uit Erfurt, die
door beklaagde benadeeld moet zijn, vol
gens zeggen \an bekl. vele geschenken van
haar zou hebben ontvangen.
Deze heer was vroeger democraat ge
weest, doch had, toen hij vernomen had,
dat zij in betrekking tot vorstenhuizen
stond, zijn principes gewijzigd en wa.s
„trouw aan den keizer" geworden.
Bekl. zegt: „Hoe meer ik loochende, dat
ik van vorstelijke afkomst was, hoe dwa
zer de menschen werden".
Het gaat in deze zaak om 26 gevallen
van bedrog en dccumentenvervalsching.
Beklaagde heeft talrijke bewoners van
Erfurt en Ilmenau bedrogen en geld en
goederen var. hen losgekregen.
Bekl. is reods in het jaar 1921 met een
jaar gevangenisstraf wegens documenten-
vervalsching gestraft en later tweemaal
wegens bedrog en wegens diefstal.
Martha Barth is de onechte dochter van
Freiherr von Treusch-Brandenstein. Zij was
aanvankelijk als kindermeisje werkzaam en
heeft later bij verschillende adellijke fami
lies, o.a. bij graaf Berg, bij vorst von Lippe
en bij den hofmeester von Wangenheim als
zoodanig gediend.
Op de vraag van den voorzitter, of zij
bekent, schuldig te zijn, antwoordt zij:
„gedeeltelijk".
Ter gerechtszitting blijkt nog, dat be
klaagde zich ook heeft uitgegeven voor de
buitenechtelijke dochter van de zuster des
keizers, de prinses (later koningin) van
Griekenland Sofie met den prins van As-
turië.
De uitsluiting in het Roergebied.
Naar men uit Dusseldorp meldt, hebben
de Maandag onder leiding van regeerings-
president Bergemann hervatte besprekin
gen om tot een schikking van het conflict
in de metaalnijverheid te komen, slechts
dit geringe succes gehad, dat beide partij
en zich bereid hebben verklaard tot nieu-
flre onderhandelingen.
De beslissing van het arbeidsgerechtshcj
te Duisburg (dat de arbitrale uitspraak
rechtsgeldig heeft verklaard) heeft tenge-
volge gehad dat de vakbonden thans niet
meer geneigd zijn, het werk dadelijk op de
oude loon-voorwaarden te hervatten, in af
wachting van de beslissing in hoogste in
stantie van het rijksarbeidsgerecht. Zij
eischen thans de arbitrale uitspraak, die
den arbeiders een loonsverhooging van 6
pfennig per uur toekende, a's grondslag
voor verder overleg. Dezen eisch weigeren
de werkgevers evenals dien van de chris
telijke vakbonden, welke opkomen voor de
uitvaardiging van een noodwofc %die ós
werkgevers zou dwingen hun bedrijven on
verwijld te heropenen.
Men kan dus zeggen dat de toestand
verwarder is dan ooit te voren en dat de
kansen op een spoedig vergelijk zoo on
gunstig mogelijk staan.
FRANKRIJK.
MGR. FABRèGUES. t
Op weg naar China, in den trans-
Siberischen trein plotseling overleden.
In het moederhuis der Lazaristen te Pa
rijs is bericht ontvangen, dat mgr. Fabrè-
gues, die zich over het vasteland naar zijn
post in China begaf, in den Trans-Siberi-
schen trein plotseling is overleden.
Deze tijding heeft te Parijs, waar mgr.
Fabrègues in de Katholieke kringen een
zeer geliefde figuur was, een ware versla
genheid te wtffeg gebracht.
Mgr. Fabrègues was slechts 52 jaren oud
en oogenschijnlijk in de volle kracht van
zijn leven, ondanks de meer dan dertig ja
ren in de missiën van het verre Oosten
doorgebracht. Enkele dagen geleden had
hij ©en laatste bezoek gebracht aan zijn
geboorteplaats Montpellier en met zijn ge
wone veerkrachtigheid en opgewektheid
was hij daarna naar China vertrokken.
Uit het overlijdensbericht, door een der
missionarissen, die hem vergezelde, via
Moskou afgezonden, blijkt, dat de dood
hem overvallen heeft, in den trein, tus-
schen Tomsk en Irkoetsk.
Mgr. Fabrègues was in 1896 voor de eer
ste maal als missionaris naar China ver
trokken. Op 34-jarigen leeftijd, in Mei 1910,
werd bij tot bisschop van Pasting Fou be
noemd later tot eersten apostolischen vi
caris van Tsheli benoemd, kreeg hij Peking
tot residentie. Mgr. Fabrègues stond be
kend als een der beste kenners van China.
ENGELAND
De toestand des konings.
De prinsen keeren uit Afrika
terug.
De Britsche minister van Binnenland-
sche zaken, Joynson Hicks, hield gister
middag een rede te Dartford, waarin hij
verklaarde, dat de jongste berichten om
trent den toestand van koning George
merkbaar gunstiger luiden.
Het officieele bulletin van gisteravond
meldt, dat de koning een minder onrusti-
gen dag heeft gehad. De temperatuur is
iets lager dan gisteravond op hetzelfde
uur. De krachten van den patiënt handha
ven zich.
De admiraliteit heeft den kruister „En
terprise" opgedragen, van Aden naar Dar-
es-Salaam te stoomen en daar ter beschik
king van den prins van Wales te blijven.
De prins van Wales en zijn broer, de
hertog van Gloucester, keeren direct uit
Afrika naar Londen terug.
•TALIE.
De trek naar de steden.
Krachtige bestrijding.
In verband met de instructies van Mus
solini heeft de prefect van Rovigne ener
gieke maatregelen afgekondigd tegen den
trek naar de steden.
De fascistische autoriteiten hebben be
sloten dezen trek desnoods met geweld te
keeren. Vanaf gisteren moet ieder persoon
of huisgezin, die naar de stad wenscht te
verhuizen, 14 dagen tevoren een machtiging
aanvragen bij de politie. Bovendien zal de
politie er toezicht op uitoefenen, dat per
sonen en huisgezinnen, die in de stad geen
behoorlijke betrekking kunnen krijgen, bin
nen drie maanden weer teruggebracht wor
den naar het land.
De Podestas van de landelijke gemeen
ten hebben instructies ontvangen te zor
gen voor een woning en huisraad voor do
gerepatrieerden, totdat dezen weer zijn ge
acclimatiseerd.
Naar verwacht wordt, zullen deze dras
tische maatregelen binnenkort door andere
prefecten gevolgd worden.
RUSLAND.
Opnieuw een boerenopstand in
Wit-Rusland?
Een anti-communistische
beweging.
De „Kurjer Poranny" meldt uit Wilna,
dat in de omgeving van Witem in Wit-
Rusland een boerenopstand tegen de Sov
jets is uitgebroken. Aan het hoofd van de
anti-communistische beweging, die reeds
geruimen tijd in het geheim werd voorbe-
rid, staat een zekere Purchalski. De gewa
pende opstand richt zich tegen de Sovjet-
autoriteiten en Sovjet-beambten. Overal
zijn de portretten van Lenin vernietigd en
werden Sovjet-gebouwen verwoest. In het
dorp Garbow zcuden alle communisten ver
moord zijn. In andere dorpen werden de
Sovjefc-beambten mishandeld en voor een
deel neergeschoten.
De regeering heeft daarop troepen ge
zonden. Zestig personen, onder wie de lei
der, werden gearresteerd. Er hebben bloe
dige botsingen tusschen de opstandelingen
en de regeeringstroepen plaats gevonden.
Er zijn dood en en gewonden aan beide zij
den.
TWEEDE KAMER.
Justitie. Landbouw.
De Begrooting van Justitie is gisteren
middag behandeld. De minister is nog niet
aan het woord geweest.
Over den verkoop op afbetaling, die
steeds grooter omvang aanneemt en een
gevaarlijke gelegenheid schept voor het
plegen van het misdrijf van verduistering,
omdat de koopers zich lichtzinnig verplich
ten tot uitgaven, die zij niet kunnen doen,
heeft dr. Kortenhor&t (R. IC.) uit
voerig gesproken. Wel is waar heeft dit
kwaad inandere landen, vooral Amerika,
reeds veel grooter omvang aangenomen
dan hier, maar het woekert ook hier
steeds voort. Of de wetgever wel in staat
is dit kwaad geheel tegen te gaan, durven
we niet te zeggen. Het is de geest van den
tijd en daarom meenen we dat derden,
vooral werkgevers, waartoe in de eerste
plaats de staat behoort, er veel beter paal
en perk aan kunner ellen, door strenge
bepalingen, indien zij last ondervinden
tengevolge van het niet betalen van Se
aangegane verplichtingen door de werk
nemers. Ook andere leden hebben over dit
onderwerp gesproken. Wat de verschillende
andere onderwerpen betreft, die zijn be
sproken, zullen wij ook de rede van den
minister afwachten.
Het wetje, dat de bedoeling beeft om de
opschorting van den indirecten vaccine-
dwang met nog een jaar te verlengen, nu
het afgeloopen jaar de encephalites-
kwestie nog niet tot oplossing bracht, heeft
nog wat stof opgejaagd; maar het is aan
genomen.
Bij den aanvang van de vergadering had
Mevr. de V r i e &-B ruins (S. D.) een
succesje, doordat haar motie, waarin zij
verzocht, dat de organisatie en de uitvoe
ring van het geneeskundig schooltoezicht
ter hand zou worden genomen, zonder
hoofdelijke stemming werd aangenomen.
In de avondvergadering is Landbouw
aan de orde gekomen.
De heer Van Voorst tot Voorst
(R. K.) brengt den minister hulde voor zijn
groote activiteit ten aanzien van land-
bouwaangelegenheden. Alleen betreurt spr.
dat niet meer gelden worden beschikbaar
gesteld voor het landbouwonderwijs. Im
mers, de landbouw heeft groote behoefte
aan dit onderwijs; daarom vraagt spr. een
wettelijke regeling daarvan. Voorts zet
spr. het groote nut uiteen van een goeden
voorlichtingsdienst, welke veel kan bijdra
gen tot de noodzakelijke uitbreiding van
ons afzetgebied.
Spr. hoopt dat de regeering maatrege
len zal nemen in het belang van den uit
voer van onze tuinbouwproducten naar
Amerika. Onze tuinbouw heeft aan derge
lijke maatregelen dringend behoefte.
De uitbreiding van cultuurgrond bespre
kend, waaraan zoo groote behoefte bestaat
merkt spr. op, dat wij de aanwinst van
cultuurgrond moeten vinden door ontwa^
tering.
De heer A m e n t (R.-K.) acht het van
overwegend belang dat de gelden, welke
zijn uitgetrokken voor den land- en tuin
bouw, zoo goed mogelijk worden besteed.
Hoewel spr. een vooVstandor is van gced
land- en tuinbouwonderwijs, wil hij er voor
waarschuwen, niet te overijld te werk te
gaan met do oprichting van deze scholen,
vooral in daarvoor nog niet rijpe centra.
Daarom gaat spr. accoord met een gelei
delijke uitbreiding van het aantal land- en
tuinbouwscholen. Voorts verklaart spr. zich
voorstander van het behoud der driejarige
cursussen op die scholen.
Wat den buitenlandschen voorlichtings
dienst aangaat, zou spr. den minister wil
len aanmoedigen om in dezen dienst meer
eenheid te brengen. Ook moeten de consu
lenten meer samenwerken met de geweste
lijke organisaties en deze samenwerking
moet door de regooring worden aangemoe
digd. Verder moet onze voorlichtingsdienst
zich spoedig weten aan te passen aan ver
anderde omstandigheden, en daarom hoopt
spr., dat deze dienst niet in een ambtelijk
keurslijf zal worden gestoken.
De Minister van Binnenland-
sche Zaken, do heer Kan, is op een
laat uur nog aan het woord gekomen.
Spr. merkt, op dat gedurende de laatste
3 jaar de gelden welke voor den landbouw
beschikbaar zijn, met ongeveer 30 pet. zijn
verhoogd, terwijl de uitgaven voor de an
dere departementen met ongeveer 18 pet.
zijn verminderd.
De minister zou gaarne meer consulen
ten aanstellen, maar deze quaestie stuit af
op financieele overwegingen. Overigens zal
zooveel mogelijk contact worden gehouden
met het buitenland.
Ten aanzien van den export, vooral naar
Amerika, zegt spr., dat hij hieraan alle aan
dacht zal wijden. In dit verband deelt spr.
mede, dat hij voor de uit te voeren bacon
een Rijksmerk beeft aangeboden.
Samenwerking met organisaties zal spr.
natuurlijk gaarne zooveel mogelijk bevor
deren.
Wat het pachtvraagstuk betreft zegt spr.
dat een voorontwerp bij de organisaties
aanhangig is gemaakt en dat hij hoopt
spoedig met een voorstel te dezer zake te
kunnen komen.
Het pachtvraagstuk moet echter niet
worden geforceerd. Wel kan spr. den heer
v. d. Sluis mededeelen, dat de door dezen
genoemde punten vermoedelijk wel niet
alle in het in te dienen ontwerp zullen
worden opgenomen.
De waardeering over het land- en tuin
bouwonderwijs is voor spr. een steun on*
op den ingeslagen weg voort te gaan.
Wat de toestanden van de landarbeiders
aangaat, is spr. van oordeel, dat deze
quaestie meer bij het Departement van Ar
beid thuisbehoort. Intusschen zal spr. de
aandacht van zijn ambtgenoot op deze
quaestie vestigen.
Hierna wordt de vergadering geschorst
tot heden 1 uur.
PROV. STATEN VAN ZUID-HOLLAND.
De Provinciale Staten van Zuid-Holland
kwamen gistermorgen elf uur onder voor
zitterschap van den commissaris der Ko
ningin, jhr. mr. dr. H. A. van Kamebeek,
in tweede gewone zitting in het gebouw
der Eerste Kamer bijeen.
Borgstelling bij aanbestedingen.
Aan de orde is o. m. de behandeling van
het adres van den Ned. Aannemersbond en
den Ned. R.-K. Bond van Bouwpatroons,
waarin er op wordt aangedrongen, dat ook
bij werken, die vanwege de provincie Zuid-
Holland worden aanbesteed, de borgstel
ling worde afgeschaft, arbitrage in alle ge
schillen verzekerd en de opleveringster
mijn ingeval van werkstaking of uitsluiting
verlengd.
De heer Mandersloot (R.-K.) maakt
uit naam van den heer Van Eesteren, die
verhinderd is, eenige opmerkingen over dit
onderwerp. Hij heeft met genoegen gezien,
dat Ged. Staten bereid zijn tot indiening
van een voorstel om bet tegenwoordig aan
bestedingsreglement van de provincie Z.-
Holland aldüs te wijzigen, dat de aanne
mers bij hun inschrijvingen geen borgen
meer zuilen behoeven te stellen, zij het ook,
dat Ged. Staten in sommige gevallen als
nog achteraf het stellen van borgen zou
den willen eischen. Spr. hoopt, dat de Prov.
Staten daarmede accoord zullen gaan, daar
anders de provincie na 1 Januari wel eens
leege bussen bij aanbestedingen zou kun
nen vinden.
Spr. dient een motie in, waarbij wordt
voorgesteld, op het eerste deel van het
adres (de afschaffing der borgstelling)
gunstig te beschikken en de beide andere
punten ter afdoening in handen van Ged.
Staten te stellen.
De heer Werker (V.-D.) acht deze
motie praematuur. Deze zaak moet behoor
lijk door de Provinciale Staten kunnen wor
den besproken en het gaat niet aan de
laatste beide punten in het adres bedoeld,
n.l. de arbitiage en de verlenging van op
leveringstermijn zonder meer ter afdoening
in handen te stellen van Ged. Staten. Wat
de borgstelling aangaat, indien deze zou
verdwijnen, dan moet er toch iets anders
voor in de plaats komen. In elk geval dient
bet praeadvies van Ged. Staten, door hen
toegezegd, te worden afgewacht.
Door een bedreiging van den bond met
niet-inschrijving wil spr. zich zeker niet
laten binden.
De heer Ter Laan (S.-D.) sluit zich
bij bet betoog van den heer Werker aan
en bestrijdt de motie.
Dr. Schokking (C.-H.) maakt even
als mr. Werker bezwaar tegen de geuite
bedreiging mot niet-inschrijving, welke te
genover de Provinciale Staten ongeoor
loofd is.
De heer De Kanter (Lib.) is voor het
advies van Ged. Staten, doch tegen de mo
tie.
De heer Mooyman bestrijdt eveneens
de motie.
De heer Schaper antwoordt namens
Ged. Staten.
Spr. heeft met de betrokkenen hun wen-
schen behandeld en hij wijst er op, dat zij
ten aanzien van het 3e punt reeds terug
getrokken zijn, ook al omdat het al te door
zichtig zou zijn, tegenover hun politiek, bij
uitsluiting een verlenging van den opleve
ringstermijn te willen. De motie-Mander-
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Te Erfurth is gisteren het proces begon
nen tegen een dienstmeisje, dat zich voor,
een prinses had uitgegeven.
Mgr. Fabrègues op weg naar China In
den trans-Siberischen trein plotseling over
leden.
Een nieuwe opstand in Wit-Rusland?
Nog berichten omtrent storm en hoog
water in het buitenland. (Buitenl. Berich
ten, 2e blad).
BINNENLAND.
De begrooting van Justitie en de begroo
ting van Arbeid in de Tweede Kamer.
(lste blad).
Vergadering van de Prov. Staten van
Zuid-Holland, (lste blad).
„Spaarfonds voor Bodemcultuur" voor
de Haagsche Rechtbank. (Rechtzaken, 2de
blad).
Het collectief arbeidscontract in het
Bloembollenbedrijf. (lste blad).
De gevolgen van den storm. (Gem. Be- I
richten, 2de blad).
Verhooging invoerrecht voor kaas irt
Spanje. (L. en T., lste blad).
Een dijkdoorbraak te Noorden. (Rijn
streek, lste blad). J
sloot dient z.i. te worden ingetrokken en
anders verworpen, nu Ged. Staten nader
praeadvies hebben toegezegd.
De heer Mandersloot licht nader
toe, dat de motie ten doel had de zaak te
bespoedigen. Nu hem echter blijkt, dat er
tegen de motie zooveel bezwaren worden
gemaakt, trekt hij deze motie in, waarna
z-b.s. overeenkomstig bet advies van Ged.
Staten wordt beschikt.
Een voorstel van Ged. Staten om nog
voor den tijd van een jaar de verpachting
van de oeververbinding MaassluisBrielie
voort te zetten op den tegenwoordigen voet
(behoudens eenige wijziging in pachtsom
en tarieven) werd z. h. s. goedgekeurd.
Bij de behandeling van het voorstel om
het tarief van het veerrecht Gorinchem—
De Werken diende de heer Gasdeniot
(S.D.) een motie in om het tarief voor per
sonen boven twaalf jaar van tien cent te
brengen op 7 1/2 cent, ter tegemoetkoming
in de kosten voor de in de omgeving wo
nenden. De winst op dit veer laat z.i. deze
verlaging wel toe.
Na eenige gedachtenwisseling trok do
voorsteller zijn motie ine waarna het voor
stel van Ged. Staten z. h. s. werd aange
nomen. I
Ij
De schutsluis Parkhaven—Coolhaven
te Rotterdam.
Aan de orde was het voorstel om 1/4
van de kosten van uitvoering van den aan
leg der dubbele schutsluis tusschen Park
en Coolhaven te Rotterdam aan die ge
meente te betalen tot een maximum van
f 870.000.
De heer De Bruyn (S.D.) bad tegen
het subsidie op zichzelf geen bezwaar, doch
hoopte dat Gedep. Staten ook tegenover
kleinere gemeenten en naar verhouding
even groote royaliteit zullen toepassen,
wanneer die voor een soortgelijk belang
wordt gevraagd.
De heer Von Fisenno (Ged. Staten)
is zich niet bewust, dat Ged. Staten jegona
een kleinere gemeente onrechtvaardig zijn
geweest. i
Het voorstel werd z. h. s. aangenomen.
Volksuniversiteiten.'
Bij het voorstel tot verleening van pro
vinciaal subsidie aan de Volksuniversitoi-
ten te 's-Gravenhage en te Rotterdam
(aan elk dezer f 1000) uitte de heer V tod
Zadelhoff (S.D.) do hoop dat de Sta
ten deze subsidies, die een uitvloeisel zijn
van de in de zomerzitting van dit jaar aan
genomen motie van spreker en zulks on
danks de oppositie, die aan de aanneming
dier motie is voorafgegaan, zullen aanvaar
den.
De heer De Brauw (A.R.) meende dat
Ged. Staten door de aanneming der motie
geenszins gebonden waren om de thans
voorgestelde subsidies voor te dragen. To
gen de motie hebben zich zeer vele leden
uitgesproken en het is slechts aan toeval-
liee omstandigheden te danken geweest,
dat zij werd aangenomen, zoodat Ged.
Staten deze uitspraak volstrekt niet als
een van de meerderheid der Prov. Staten
behoefden te beschouwen.
De heer Hoffman (R.-K.) sloot zich
aan bij het betoog vin den üeer De Brauw,
cn zou tegen de subsidies stemmen.
