R.K. Staatspartij BUITENLAND. S5-H 30-2 eidsi 2")Te J^ra^no ZATERDAG 24 NOVEMBER 1923 No 6035 De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal Franco per post f2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor- nitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Oit blad verschijnt eiken dag i'itgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per -egel Voor Ingezonden Mededeolingen wordt bet 3 dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver- hnur, koop en verkoop f 0.50. Dit nummer bestaat uit vijf bladen waaronder het Geïllustreerd Zondagsblad. In de groote zaal van het Jaarbeurs gebouw te Utrecht werd gisterenavond de vijfde vergadering gehouden van den Par tijraad der R. K. Staatspartij. De vergadering, die gepresideerd werd door den voorzitter van den Partijraad. Mgr. Dr. Nolens, was uitstekend bezocht. We merkten o.a. op de Eerste Kamerleden Mr. Heerkens Thijssen (penningmeester) en Prof. dr. Steger, en de Tweede Kamerle den Van Schaik, Dr. Deckers, Van Voorst tot Voorst. Bulten Prof. Veraart, Ir. Fe- ber, Kuiper, Vau de Bilt, Loerakker. Su- ring, Mr. Aalberse, Mr. A. Baron van Wijnbergen. Mgr. Nolens opende de vergadering. OPENINGSWOORD. Mgr. sprak de hoop uit, dat de onge steldheid van den voorzitter van het Par tijbestuur, Jhr. Ruys de Beerenbrouck, spoedig voorbij mocht zijn (applaus). Spr. stelde voor om Jhr. Ruys telegra fisch de wenschen voor zijn spoedig her stel over te brengen. Spr. weidde in 't kort uit over de betee- kenis van een program. Een georganiseer de partij is ondenkbaar zonder program dat klaar uiteenzet haar beginselen en de practische punten die zij verwezenlijken wil. Candidaten, gekozenen en kiezers heb ben zulk een program noodig. De vraag of 't niet beter zou zijn een z.g. verkiezingsleuze aan te heffen wil spr. buiten bespreking houden. In ons land zijn, naar spr.s meening, de omstandighe den niet van dien aard. dat zoo'n verkie zingsleus noodig is. Wij hebben hier geen twist meer over het regeeringsstelsel, over het kiesrecht of andere dergelijke belang rijke punten. In de praktijk, aldus spr., is het moeilijk uiteen te houden wat we precies onder beginsel-program, program van actie of werkprogram moet worden verstaan. Een program van actie wordt altijd weer ver mengd met punten die eigenlijk hooren op een werkprogram. Voor ons ligt nu een concreet concept. Spr. weet niet of hij dit concept kort of lang moet noemen. In zijn jongen tijd hoorde spr. vaak spreken over een korte preek en een lange braadworst (hilariteit). Spr. meent dat het concept een lichte neiging heeft om de grenzen der kortheid te overschrijden. Dit program van actie is bestemd om 4 jaar te leven; men urgeere dus geen wenschen voor langeren duur. Men moet verder bij de samenstelling van een program ook rekening houden met de zienswijze der autoriteiten, die opne ming van een bepaald punt wel eens niet opportuun kunnen achten. Spr. hoopt dat de vergadering met de praeadviezen van het Partijbestuur zoo veel mogelijk rekening zal houden. De verschillende punten zijn in de kiesver- eenigingen en de pers uitvoerig behandeld. Misschien aldus spr., zou het wenschelijk zijn bij de publiceering van het concept in 't vervolg een korte toelichting te geven. Spr. beveelt dit idee aan het Partijbestuur in overweging aan. Was die toelichting gegeven dan had heel wat geschrijf achterwege kunnen blijven, zoo bijv. over de verandering van christelijke in Katholiek-staatkundige be ginselen. Het woord christelijk verstaat een katholiek in den zin zooals de Katholieke Kerk het opvat. Uit de wijziging in het concept van christelijke en Katholieke beginselen valt niets af te leiden omtrent de samenwerking met bepaalde groepen. Spr. sluit met de hoop uit te spreken, dat de behandeling van het program op bevre digende wijze moge plaats hebben. Bij de behandeling van de notulen maakt de heer Van der Steen (Nijmegen) een aan merking. Volgens spr. geven de artikelen niet juist weer wat op de vorige vergade ring besloten is ten aanzien van het on derstrepen der geadviseerde candidaten. De notulen worden z. h. s. goedgekeurd. Een schrijven van het bestuur van den Ned. Boeren- en Tuindersbond wordt voor kennisgeving aangenomen. REDE VICE-VOORZITTER. Bij punt 5 sub a der agenda (Mededee- lingen van het Partijbestuur) hield de on der-voorzitter, de heer M. van Mout. een rede, waaraan het volgende is ontleend: lk behoef u voorzeker niet te zeggen, hoe noode ik hedenavond mijn plicht als onder-voorzitter vervul. Ten zeerste be treur ik het, en gij allen met mij, dat jhr. Ruys de Beerenbrouck hier niet zélf kan komen om zijn kernachtig woord op de hem eigen kernachtige wijs tot u te rich ten. Mijn bede is de uwe: dat God onzen onmisbaren voorzitter spoedig volledig herstel van gezondheid moge geven, opdat hij wederom met krachtige hand de teugels moge grijpen van het bestuur der Katho lieke Partij-organisatie, en op de komende verkiezingsactie zijn stempel van kloeke energie, van samenbindende en tot een heid gerichte leiding moge drukken. Intusschen: de mensch wikt, God be schikt. Wij, katholieken, aanvaarden geen noodlot, maar God's Voorzienigheid, die de omstandigheden leidt. De omstandigheden van thans aanvaardend, zullen wij het meest in den geest van den ons allen sym pathieken voorzitter handelen, door ieder voor zich zijn plicht te doen ten aanzien van het gewichtige werk, dat voor de deur staat. lo. Allereerst dan wil ik uwe aandacht vestigen op het besluit van het Partijbe stuur om in April 1929 wederom te houden onze jaarlijksche Amersfoortsche B ij eenkomst. Op 6 en 7 April a.s. zal het ga-stvrije St. Louis zijn deuren weer wijd openen, en voor de trouwe bezoekers dier bijeenkomsten is een aansporing om aanwezig te zijn volslagen overbodig. Als zij kunnen, dan komen zij Dit maal zal gesproken worden over Cultuur en Politiek" en over „De staat kundige taak der katholieken in Neder- landsch-Indië". 2o. Eveneens is u bekend het besluit van het Partijbestuur om een grooten Katho lieken Propagand a-f i 1 m te laten vervaardigen met het oog op onze propa ganda voor 1929. Nadere mededeelingen over opzet en inhoud doe ik u thans niet. Daarmede hoop ik op heilzame wijze uwe nieuwsgierigheid te prikkelenLaat ik al leen ervan zeggen, dat de film zal zijn een machtig en indrukwekkend heldendicht der Roomsche daad, dat niet zal nalaten een geweldigen, diepen indruk te maken. Geen leuzen, geen verkiezingsfanfaronades maar „daden" zullen wij doen zien. 3o. Naast dit propagandamiddel heeft de Partijleiding de verdere propa gandistische verkiezingsac tie reeds in overweging genomen. Met nadruk wijs ik erop, omdat er som migen zijn, die meenen dat na den eersten stormloop voor de actie van het Dr. Schaep manfonds nu in een ommezien dat Partij bureau er zal zijn. Zoover zijn we nog niet. en de opbouw van het Partijbureau mag geen revolutiebouw zijn. Daarom denkt het P. B. er niet aan vóór de verkiezingen van 1929 met bureau-plannen voor den dag te komen. 4o. Onze Partij-organisatie staat thans reeds midden in de uitvoering van het Kiesreglement 1927. De samenvoe ging van kieskringen is vastgesteld. Het Centraal College heeft vergaderd. Het be redeneerd verslag daarvan verscheen he den. Dan volgt de candidaatstelling in de kiesvereenigingen van 15 December tot 15 Januari. In Februari de controle der ver- zamellijsten. In Maart de adviesprocedure in de Kringorganisaties. In Mei, vermoe delijk Zondag 5 of 12 Mei a.s., de partij stemming. Over de uitvoering van het Kiesreglement zal van de hand van den Partijsecretaris een populaire uiteenzetting verschijnen, met de concrete besluiten van het centraal college als basis. De uitvoering van het Kiesreglement moge ik, namens het Partijbestuur, met grooten nadruk aan Uwe bijzondere zorg aanbevelen. Die uitvoering vraagt veel werk van u allen, en het is alles „vrijwil ligerswerk". Maar 't is voor de goede zaak, en dan staat gij allen gereed om mee te helpen. Het verkiezingsdoel is' door het Partij bestuur gesteld: op basis van een pracht- program, dat morgen wordt vastgesteld, een fractie van ten minste 31, als 't kan 32 zetels In eensgezinde samenwerking, bezield door onze Katholieke idealen, onder Gods Zegen en daarop vertrouwend en daar om vragend, gaan wij den strijd in met goeden moedl HET DR. SCHAEPMANFONDS. Bij de behandeling van agendapunt 5 sub b. (Mededeelingen van het Comité van Actie voor het Dr. Schaepmanfonds), deel de het gedelegeerd lid van het Comité van Actie, de Partijsecretaris mr. Frans Teu- lings mede, dat is ingekomen totaal 395.471.24 (dus bijna 4 ton van de 7, die noodig zijn. (In den Kieskring Leiden is ruim 12 duizend gulden saamgebracht). Zeker, wij zijn nog niet aan de gevraag de zeven ton aldus de partijsecretaris. Doch nu wij na tien maanden met deze re sultaten naar voren treden, mogen wij ge rust aannemen, het tegendeel ware on gezond pessimisme! dat Katholiek Ne derland ons Schaepmanhuis in aanbouw, niet in den steiger zonder dak zal laten staan. Het Partij-bestuur heeft inmiddels het Dr. Schaepmanfonds als een volwaardige persoonlijkheid doen erkennen. Op 17 April j.l. is de oprichtingsacte der Stichting „Het Dr. Schaepmanfonds" ge passeerd. Daarmede traden verscheidene organen in werking. Aanstonds werden een 23-tal leidende figuren uit alle maatschappelijke rangen bereid gevonden naast de 16 Partij bestuursleden, het Stichtingsbestuur (ge vormd door 't Dagelijksch Bestuur der Partij) bij te staan in u3t beheer van het Dr. Schaepmanfonds-. Daarnaast namen drie heeren, vertrouwd met financieele aangelegenheden, zitting in de Beleggingscommissie, die bedoelt, het Stichtingsbestuur van verplicht advies te dienen ter zake van de belegging en her belegging der gelden. De leden dezer Commissie kwamen reeds eenige malen te zamen. Ik wil tot slot nog eens duidelijk zeg gen. dat deze eerste mededeeling omtrent de Actie voor ons Part'jbureau niet be- teekent het einde dier actie. De Partijleiding werkt geen plannen voor het Partijbureau uit, vooraleer de grondsiag van dat instituut stevig en vol doende is gelegd. Het Partijbestuur kome er goed, of 't kome er niet. En voor de laatste keus zullen wij ons niet zien gesteld. Want het katholieke volk van Nederland mag en zal niet rus ten vóór het gestelde doel is bereikt. Overal moet de bedelzak voor het Dr. Schaepmanfonds zijn rond geweest. Overal moet een ieder de gelegenheid hebben ge had zijn bijdrage te storten. Laten de lei ders der Kringcomitó's dit tot devies ne men. En wanneer wij dan met de hand op het hart kunnen juichen over een grootsch werk, dat Katholiek Nederland heeft bij gedragen dan geven wij u het eindresul taat en zullen wij kunnen juichen over een grootsch werk dat tot Gods eer is tot stand gebracht. Financieele verhouding tusschen rijk en gemeente. Aan de orde komt de volgende motie van de Rijkskieskringorganisatie Haarlem: Motie van de Rijkskieskringorganisatie Haarlem, luidende: De R. K. Kamer-Centrale Haarlem, in vergadering bijeen op 20 Oct. 1928; kennis genomen hebbende van het voor stel van wet, regelende de finantieele ver houding tusschen Rijk en Gemeente; spreekt de hoop uit, dat de Katholieke Kamer-fractie haar vuilte medewerking zal verleenen, opdat het voorstel nog in dit zittingsjaar tot Wet verheven worde. Het Partijbestuur stelt voor de motie voor kennisgeving aan te nemen. Mr. Heerkens Thijssen stelt voor de mo tie ter kennis te brengen van de Tweede Kamerfractie. De voorzitter antwoordt dat het wets ontwerp volledig de aandacht heeft van de fractie. Hij vindt 't niet noodig deze motie ter kennis der fractie te brengen. De motie wordt voor kennisgeving aan genomen. Het gezantschap bij den H. Stoel. Aan de orde komt de volgende motie: De afdeeling I der Roomsch-Katholieke Kiesvereeniging in den Rijkskieskring Am sterdam, behoorende tot de Roomsch-Ka tholieke Staatspartij; in vergadering bijeen ter bespreking van het Ontwerp-program 1929; betreurt ten zeerste het besluit van de Tweede Kamer der Staten-Generaal in de ten einde spoedende parlementaire perio de, tengevolge waarvan de gelden voor het Nederlandsche Gezantschap bij den H. Stoel aan de Regeering zijn onthouden; spreekt als haar meening uit, dat dit be sluit beteekent een ernstige bemoeilijking van de traditioneele internationale poli tiek, door de opeenvolgende regeeringen van het land steeds gevoerd, welke politiek gericht is op de bevordering van den vre deswil en de goede verstandhouding tus schen de volkeren, en waarbij derhalve een regelmatig contact met een zoo sterke ideëele vredesmacht als de H. Stoel, niet zonder schade kan worden gemist; spreekt de hoop uit, dat het gezantschap bij den H. Stoel moge worden hersteld, niet zonder meer als resultaat van eenige binnenlandsche politieke constella tie, waarbij een wensch eener politieke par- tijd bevrediging zou kunnen vinden, maar uit erkenning van de noodzakelijkheid van dit herstel voor het vredeswerk in de in ternationale politiek der Nederlandsche regeering. De heer Max van Pol! vraagt wat de woorden „zonder meer" beteekenen in de laatste alinea. Mr. Goseling (Amsterdam) zegt dat „zon der meer" alleen dit beteekent. dat het Gezantschap er niet alléén mag komen door een binnenlandsche politieke constel latie. De motie wordt hierna door den Partij raad overgenomen. Wi:7iging reglement! Op voorstel van het Partijbestuur wordt het Partij regiem ent gewijzigd in dien geest, dat in den Partijraad ook worden opgeno men één door den Senaat aan te wijzen hoogleeraar van de R. K. Handelshooge- school en één afgevaardigde uit en door de R. K. Nationale Federatie „Het Wit-Gele Kruis". De heer Heemskerk (Leiden) vraagt of het Partijbestuur zich wel vergewist, als het adviseerende leden van den Partijraad voorstel, of de voorgestelde personen lid zijn van de Partij. De voorzitter zegt, dat het Partijbestuur met deze opmerking rekening zal houden. Vrouwenarbeid. Aan de orde komt een voorstel Rotter dam, luidende: De Partijraad besluit prae-advies te doen uitbrengen over het vraagstuk van den vrouwenarbeid voorzoover deze het te moeilijk maakt voor de jonge een gezin te stichten en voor de cm hun gezin te onderhouden, en dit vraagstuk in behandeling te nemen. Het voorstel wordt in handen gesteld van het Partijbestuur, dat nader zal over wegen dit onderwerp te geschikter tijd aan de orde te stellen. Godsdienstvrijheid in Indië. Aan de orde komt een voorstel Rot terdam, luidende: „De Partijraad besluite, dat de R. K. Staatspartij haar medewer king slechts aan die partij of partijen ver- leene, welke voldoende waarborgen geven tot eenparige samenwerking bij de volle dige opheffing van alle belemmeringen der missioneering in Indië". De heer Max van Poll vraagt nadere mededeelingen over dit punt. Zijn aan het partijbestuur misschien andere motieven bekend dan aan ons Zoo vraagt spr. De voorzitter verklaart geen nadere me dedeelingen te kunnen doen. Het voorstel Rotterdam woidt afgewezen en verwezen wordt naar de verklaring van het Partij bestuur dat een dergelijke zaak bij de Kamerfractie hoort. De voorzitter wijst er op, dat overigens de samenwerking met bepaalde groepen niet in eens uit de lucht zal komen vallen. Deze zaak zal lang genoeg te voren be sproken worden en dus ook ter kennis ko men van het Partijbestuur. Men moet, aldus spr., niet al te organi satorisch w'erken en niet altijd met regle menten komen aandragen. Men moet ook het verstand tot zijn recht laten komen. En dat geldt ook ten aanzien van de kwestie der samenwerking met andere partijen. Rondvraag. De heer Yar der Steen (Nijmegen) stelt een motie voor, waarin de vergadering als haar meening uitspreekt, dat de vorige Partijraad besloten heeft het advies op het stembiljet alléén tot uitdrukking te laten komen door onderstreping. Over deze kwestie ontstaat een uitvoe rige gedachtenwisseling tusschen de hee ren Mr. Teulings, Yan der Steen, Max v. Poll, Spit en anderen. De motie-Van der Steen komt in stem ming cn wordt aangenomen met 31 stem men voor, 20 tegen en 4 blanco. Mr. Kusters legde namens de kieskringen Helder en Haarlem een verklaring af, waarin ernstig betreurd wordt dat het Centraal College aan deze kieskringen twee kwaliteiten heeft toegedacht, die ge heel vreemd zijn aan deze kieskringen. De voorzitter merkt op, dat hij het niet wenschelijk en ook onnut acht om op de decisies van het Centraal College in te gaan. De heer Kevenaar ('s-Bosch) betreurt het, dat beslissingen van het Centraal Col lege in de pers gekomen zijn. De voorzitter zegt, dat men, als lid van het Centraal College, zoo voorzichtig moet zijn, dat men wat men weet zelfs niet in zijn droom fluistert. De heer Mr. Teulings merkt op, dat de schuld niet schuilt bij het Centraal Col lege, maar bij de betrokken persorganen. De heer Van Poll komt hier tegen op. Do leden van het Centraal. College had den moeten zwijgen. De vergadering wordt hierna gesloten. DUITSCHLAND. Het metaal-conflict. Uitbreiding tot de midden- Du itsche groep. De werkgevers bond der midden-Duit- sche metaal-industrieelen heeft, naar de „Magdeb. Ztg." meldt, het op 31 Decem ber, afloopende looncontraet met den n.e- taalbewerkersbond opgezegd. Door deze opzegging worden onge Teer 50.000 arbeiders in de districten Maagden burg, Anhalt en Halle getroffen. De opzegging heeft voorloopig slechts ten doel duidelijkheid in den toestand te brengen en een optieden van de arbeiders voor te zijn, doch houdt ook verband met het conflict in het Noord-Westen daar de machine-industrie van midden-Duitschl md voor het betrekken van materiaal in hoo- ge mate van het Noord-Westen afhanke lijk is. Een resolutie der Duitsche werkgevers. Het bestuur van de vereeniging van Duitsche werkgeversorganisaties en het presidium hebben gisteren een gemeen schappelijke vergadering gehouden ter be spreking van den toestand, ontstaan in de Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. Nog meer uitbreiding van het Duitsche metaalcontlict. Een medeplichtige aan den moord op Obregon gearresteerd. Verschillende stormberichten. Een Duitsch schip vergaan op den Oceaan. (Buitenl. Berichten, 2e blad en Telegram men). BINNENLAND. Belangrijke mededeelingen uit de R. K. Staatspartij. Aanwijzing en verdeeling .vaiiL.tiszetels. Het Dr. Schaepman fonds is gesticht. De maatregelen voor de verkiezingen van het volgende jaar. (4de en 1ste blad). De Begrooting van Arbeid is aangeno men. (1ste blad). Berichten over den storm van gister avond en hedennacht. (2do blad en Laatste Berichten). ijzer- cn schéepsbouwindustrie tengevolge van de hangende conflicten. Do in de arbitrale uitspraak voor de ijzerindustrie vastgestelde loonsverhooging beteekent een belangrijke stijging van de productiekosten en dientengevolge een verhooging der ijzerprijzen, welke een ern stig gevaar voor het geheele prijsniveau in Duïtschland met zich meebrengt. Een verdere stijging van het prijsniveau moet onder alle omstandigheden verhin derd worden. Do ontwikkeling van de prij zen is niet alleen van belang voor de on middellijk daarbij betrokken industrie, doch voor de positie van Duitschland op de wereldmarkt en daardoor voor het ge heele volk van beslissende beteekenis. Een ontwikkeling, die geen rekening houdt met den algemeenen economischen toestand en met de concurrentiemogelijkheid van de toch reeds dcor gebrek aan kapitaal, hoogen rentevoet en andere verplichtin gen zwaar belaste industrie, benadeelt ten slotte evenzeer de arbeiders als de onder nemingen. De houding van do onderne mers in het huidige conflict dient ter ver mijding van dit gevaar. Daarom moet het geheele Duitsche volk van de verantwoor delijkheid voor de ontwikkeling van den toestand bewust zijn. De vereeniging van Duitsche werkge versorganisaties en het rijksverbond der Duitsche industrie stellen zich, in het vol le bewustzijn van do beteekenis van het conflict voor dc geheele Duitsche welvaart, achter Noord-Westelijke groep van de ver eeniging van Duitsche ijzer- cn staalin dustrie. Beide organisaties hebben besloten de werkgevers der Noord-Westelijke groep met alle daartoe geschikte middelen te steunen. Dezelfde houding nemen de vereeniging van Duitsche werkgeversorganisaties en het rijksverbond der Duitsche industrie aan ten opzichte van den strijd in de scheeosbouwindustrie. Beide organisaties sluiten zich namens de geheele Duitsche industrie aan bij de verklaring van het verbond van Duitsche metaalindustrieolen voor de werkgevers in de scheepsbouwindustrie. ENGELAND. De toestand des konings. —et bulletin, dat gisteravond te aebt uur werd uitgegeven, luidt: „Do koning had een rustiger dag. De temperatuur is lager. De aandoening van de long heeft zich niet verder uitgebreid. De koning is met Röntgenstralen onder zocht." HONGARIJE. Banket ter ecre van Zita's oudsten zoon. Naar aanleiding van de meerderjarig heidsverklaring van den oudsten zoon van ex-keizerin Zita, aartshertog Otto van ITabsburg, is te Boedapest een banket ge geven, waarin de jonge aartshertog door verschillende sprekers als toekomstig ko ning van Hongarije gehuldigd werd. In verband hiermede verklaarde de Hon- gaarsche premier, Bethlen, dat men deze redevoeringen niet „au sérieux" mag ne men. De regeering zal echter ingrijpen, in dien de legitimistisehe propaganda wordt voortgezet en de rust van het land in ge vaar mocht werden gebracht. AFGANISTAN. Toeneming der onrust. Dorpen der opstandelingen gebombardeerd. Volgens de laatste berichten uit Ooste lijk Afghanistan is thans ook de San- goekhel-volksstam, die deel uitmaakt van de Sjinwaris, bij do anti-Afghaansclio vijandelijkheden betrokken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1