KATHOLIEKE kerk in de oost
EN IN DE west
buitenland
Binnenland.
5ste Jaarganc,
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1928
No 6023
un
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Ir Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
[onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
co per postf2.95 per kwartaal
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
jbaar regen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
etaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Sagsblad 9 ct.
Dit blad varsohijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mododeolingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ton hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
'n paar weTen zwerft op mijn tafel
ek rond, waarvon ik graag eens iets
lelJi ton zeggen, omdat ik er van geno-
CTE!} pL omdat het, mag ik wel zeggen, 'n
J"ïl d®penbaring voor mij is geworden.
'n 10 a 12 jaar geleden de missie
ons vaderland in diepte maar
in breedte begon te winnen, toen
|ste aanloop werd genomen voor de
missie-beweging, welke wij nu met
.ing mogen aanschouwen, toen
de missie in ons eigen koloniaal ge-
janstonds in het brandpunt der be-
illing te staan.
zoozeer de missie in onze West.
1865 bewerken de Paters Eedemp-
Suriname, terwijl sedert 1868 de
Dominicanen de zielzorg uitoefe-
het Vicariaat van Curasao, wat de
landsche eilanden op Cucagao, Bo-
Aruba, St. Martin (gedeeltelijk), St.
ius en Saba omvat. Aanvulling van
iten, in den vorm van toevoer van an.-
ordes of Congregaties, heeft niet
ts gehad.
erkwaardig: teen, bij de opkomende
J iebeweging, voor onze koloniale mis-
jj||J 'n bijzondere plaats werd opgeëischt,
Wlul daartegenover 'n oogenblik scherp
«-.Jing genomen. De gedachtengang der
Ifltjpnstanders was deze: missiearbeid on-
kMahomedanen haalt zoo goed als niets
C, vtelnu, de< bevolking van ons Insulinde
(goor het grootste gedeelte Mahome-
dus kunnen de missioneerende
ien en de gaven in geld beter wor-
psteed aan missiegebieden waar hei-
pur sang zijn en waar het missie-
KADÏzeer zeker rijker resultaten belooft,
[is toen wat over gepolemiseerd. En
dg was, dat men sedert dien met
en macht begonnen is met de ker-
5 b van ons eilanden-rijk aan den
aar! Alsof men bewijzen wilde dat de
ig van hen die den missiearbeid in
ndië, op Java voornamelijk, vrijwel
RUK Shtbaar achtten, wel wat defaitistisch
AAT
kst de Paters Jezuiten, die al vanaf
ildaar werkzaam waren, doch hun
a al vol hadden aan de zielzorg on
vele Nederlanders die in Indië een
ing hebben, waren reeds de Paters
lijnen gekomen, die n deel van Bor-
ïor hun rekening namen, en de Pa-
fan het II. Hart uit Tilburg, die Ne-
sch Nieuw-Guinea kregen toege-
>r tegelijk met den blijden opbloei
fe missie-actie in het vaderland is de
Ie missioneering in onze Oost be-
jstfil r'
tfens in dezen zin: dat het arbeidsveld
l/Gfj [verdeeld en het aantal arbeisdkrach-
gg gjaandeweg toenam. En nu lazen wij
JlI [do nu en dan in de kranten dat de
rs van Steyl de missie op de Kleine
L..lBa-eilanden hadden aangenomen
wVlil'gekend geworden door de interessante
jjgesfilm dat de Kruisheeren en de Pa-
I tCarmelieten en de Lazaristen en de
M®||Éfegatie van de Heilige Harten en dc
Sters van het H. Hart en de Paters
J'j de H. Familie naar Indië waren ge-
1 om ieder een stuk van het uitge-
j|l Iff millioenenrijk te bearbeiden, maar
het er nu precies uitzag, hoe de ar-
'pverdeeling in zijn werk was gegaan,
KEU^3'1 .konden wij ons geen nauwkeurige
■telling maken. En nu is Pater
FFËltjens °P denkbeeld gekomen
I,,Atlas der K. K. Missie in Neder-
Oost- en West-Indië" samen te
ikkf1™
mooie uitgave van de firma van
6 IJifèii te Maastricht is 'n keurig stuk
20 ï'k' iedereen zich aanschaffen moge,
interesse heeft om onze koloniale mis-
0'en v a* met na(Jruk aanbeveel in de
idacht van hen die op onze katholieke
Oien onderwijs in de aardrijkskunde
jn te geven.
e 16 duidelijke kaarten bevat het
een register van plaatsnamen, drie blad
zijden groot.
De eerste kaart geeft een overzicht van
heel Oost Indië plus Suriname en Cura-
SaöxDe vier volgende kaarten geven het
Apostolisch Vicariaat van Batavia, n.l. <Je
twee stukken die aan de Paters Jezuiten
zijn gebleven en de twee die resp. ^.an de
Kruisheeren eii de Missionarissen van het
H. Hart zijn afgestaan. Kaart 6: de Apos
tolische Prefectuur van Soerabaja, die on
der leiding staat- der Lazaristen. Kaart 7:
de Apostolische Prefectuur van Malang,
toegewezen aan de Paters Carmelieten.
Kaart 8: de Apostolische Prefectuur van
Padang, waar de Paters Capucijnen de
.zielzorg uitoefenen. Kaart 9: de Aposto
lische Prefectur van Benkoelen, toever
trouwd aan de Priesters van het H. Hart
van Jezus. Kaart 10: het Apostolisch Vi
cariaat van Nederlandsch Borneo, even
eens onder de Paters Capucijnen. Kaart
1-1: geeft de Zuider- en Ooster Afdeeling
van Borneo, behoorende tot het zoo juist
genoemde Vicariaat, waar echter de Con
gregatie van de H. Familie te werk is ge
steld. Kaart 12: de Apostolische Prefec
tuur van Banka en Billiton onder leiding
der Paters van de H. Harten. Kaart 13,
in tweeën verdeeld, laat zien het Aposto
lisch Vicariaat der Kleine Soenda eilanden
waar de Steyler-Paters van het Goddelijk
Woord zoo mooi werken, en apart de
bloeiende Flores-missie.
Kaart 14 en 15, ook ieder in tweeën ge
deeld, geven het Apostolisch Vicariaat van
Nederlandsch Nieuw Guinea en de Moluk-
ken, toevertouwd aan de Missionarissen
van het H. Hart, n.l. een overzichtskaart,
Zuid-Nieuw-Guinea, de Kei-eilanden en
de Tanimbar-eilanden.
Kaart 16: de Apostolische Prefectuur
van Celebes, eveneens onder leiding der
Missionarissen van het H. Hart, met een
apart kaartje van de Minahassa.
Dit uitvoerig overzicht moet al graag
maken. Maar dan moet men nog weten
dat al deze kaarten frisch van kleur en
scherp van teekening zijn; dat, behalve
de zetel van den Vicaris of den Prefect
staan aangegeven, met onderscheidende
teekentjes, de plaatsen waar een kerk is,
waar een school is, waar Zusters zijn, waar
Broeders zijn, waar een weeshuis staat,
waar een ziekenhuis gevonden wordt en
verder alle plaatsen die bezocht worden.
Uit één woord: ieder kaart ^eeft een
duidelijk beeld van de geheele missie.
Voor iemand die graag kaarten kijkt en
dat doet minstens 80 pet van de mensch-
heid! is het eenvoudig%,n genot.
Dat wij Nederlanders ten opzichte van
de volkeren, die onder ons bestuur staan,
duro plichten van naastenliefde hebben,
is niet te loochenen. Het is niet gemak-
elclijk geldende recienen te vinden waarom
het eene volk het ander mag overhecr-
schen. De meest aannemelijke reden is
nog, dat een natie, die koloniën bezit, in
ruil voor de materieele voordeelen, welke
uit de koloniën getrokken worden, een
edeler, hooger beschaving brengt aan het
overheerschte rds bezit. Dat deze hoogefe
cultuur christelijk zijn moet, behoeft geen
bewijs. Deze woorden van pater Beums
S.J. uit de „Studiën" van September 1928
(deel 3 X bl. 203) neem ik hier aan 't slot
graag over om er twee wensehen aan te
verbinden.
Moge no. 4 van de eerste paragraaf van
het ontwerp-program der E. K. Staats
partij, nl. „De belemmering van de vrijheid
van godsdienstuitoefening, neergelegd in
art. 177 van de Wet op de Staatsinrichting
van Nederlandsch-Indië, worde weggeno
men". Mcge dat spoedig heerlijke -realiteit
zijn. Zóó, dat pater Kleijntjes spoedig ook
gedwongen worde om van zijn keurige,
kleurige atlas een nieuwe, vermeerderde
editie de wereld in te sturen!
ME. E. VAN DEE HELM, O. F. M.
duitschland.
Het Metaalconflict.
Communistische bedrijvigheid
De communisten in het Eoergebied wor
den ten opzichte van het groote looncon-
flict in de metaalindustrie met den dag
bedrijvige!'.
In een aantal steden, o.a. Dusseldorf en
Bochum, weiden groote vergaderingen en
betoogingen georganiseerd, die reeds
eenige malen tot incidenten leidden.
Tot steun aan de uitgestotenen worden
overal afdeelingen van de internationale
arbeidershulp opgericht, die gesteund wor
den door den rooden frontstrijdersbond.
Deze bond heeft steunJijsten verspreid en
heeft pogingen in het werk. gesteld om le
vensmiddelen te verschaffen, keukens in te
richten en levensmiddelen te distribueeren.
Ook op her platteland zullen gelden
worden ingezameld.
Naar aanleiding van de communistische
propaganda heeft de hoofdcommissaris van
politie te Esuen zich genoodzaakt gezien,
een centraal bureau voor het geheele Eoer
gebied op te richten, teneinde de werk
zaamheden der communisten nauwkeurig te
kunnen gadeslaan.
Duitsche hoogovens' gedoofd.
Naar de Duitsche Handelsdienst uit Es
sen mededeelt zijn de 60 nog in werking
zijnde hoogovens in Eijnland en Westfalen.
thans gedoofü. In totaal waren er vroeger
in die districten 106 in werking en in het
overige deel van Duitschland zijn er thans
nog 50 in bedrijf, zoodat op het oogenblik
dus ongeveer 2/3 gedeelte van de Duit
sche hoogovens gedoofd is.
FRANKRIJK.
DE KABINETSCRISIS.
Poincaré kabinetsformateur.
De consultaties begonnen.
Poincaré heeft in beginsel de opdracht
om een kabinet te vormen aangenomen.
Poincaré verklaarde aan Doumergue,
dat hij den toestand zou onderzoeken en
onmiddellijk tot bespreking zou overgaan,
met het ernstig verlangen om tot een re
sultaat te kemen
Na hei verlaten van het Elysée heeft
Poincaré mer de leden van het afgetreden
kabinet, met uitzondering van de radicale
ministers en Marin een bespreking gehou
den.
Ricklin en Rosse.
De Fransche kamer heeft met 220 tegen
39 stemmen een deel der afgevaardigden
stemde blanco zich tegen de geldigheid
van de verkiezing van Eicklin en Eosse
uitgesproken.
PORTUGAL.
De kabinetscrisis geëindigd.
Een officieel communiqué meldt, dat de
kabinetscrisis in Portugal geëindigd is
Minister Olveira Salazar behoudt de
portefeulle van financiën.
roemenie.
De ministercrisis.
Manioe kabinetsformateur.
Daar Tituiescu in de vorming van een
kabinet niet geslaagd is. heeft de Eoemeen-
sche regentschapsraad thans den boeren
leider Manioe tot kabinetsformateur be
noemd.
De leider der Nationale boerenpartij
verklaarde na afloop van zijn audiëntie bij
den regentschapsraad welke twee uur had
geduurd, dat hij heden elf uur de lijst van
zijn medewerkers zou overbrengen.
Bij het verlaten van het koninklijke slot
werd Manioe door de verzamelde volksme
nigte geestdriftig toegejuicht.
MEXICO.
E M0CRD OP 0BREGÖN.
De Toral ter dood veroordeeld.
„M oeder Conception" tot !0 jaar
gevangenisstraf.
Bij de behandeling van het proces we
gens den moord op Obiegon heeft- de jurj
zich gistermiddag om 5 uur teruggetrok
ken om over haar uitspraak te beraadsla
gen.
Zooals men weet, zijn de beklaagden in
dit proces dc Toral en de kloosterzuster
„moeder Conception (zuster Azevedo de
La Lara), die ervan beschuldigd worden,
den moord op den gekozen president van
Mexico, Obregon te hebben beraamd.
Beide beklaagden werden schuldig be
vonden en veroordeeld, de Toral ct de
doodstraf en de kloosterzuster 20 jaar ge
vangenisstraf.
Het proces-Toral c.s. is geëindigd, nadat
de jury, volgens wettelijk voorschrift uit
negen personen bestaande, met algemeene
stemmen liet schuldig had uitgesproken
over Toral, terwijl het schuldig inzake me
deplichtigheid over de kloosterzuster oiet
8 stemmen legen 1 stem werd uitgespro
ken.
Als het opperste gerechtshof, of de ver
dediging binnen vijf dagen niet in hooger
beroep gaat, zuren de veroordeelingen wor
den uitgevoerd.
De agitatie van het publiek was zoj
groot gedurende de laatste dagen van het
proces, dat de autoriteiten het noodig heb
ben geoordeeld, de beschuldigden te doen
omringen van drie rijen gewapende soldar
ten, terwijl op verschillende plaatsen in 't
gerechtsgebouw eveneens troepen ge
plaatst zijn.
TWEEDE KAMER.
Rede van Mgr. Nolens. De heer
Ma,chant aan 't woord. De R. K.
Volkspartij.
Gisterenmiddag zijn de algemeene be
schouwingen over de Eijksbegrooting 1929
voortgezet.
Eerste spreker was Mgr. Nolens.
Ook ditmaal, aldus spr., vernemen wij in
de eerste regels van het verslag op hoofd
stuk I van dc thans genoemde „rijks"-be
grooting een droeven klank. Verleden jaar
werd vrij algemeen betreurd, dat een parle
mentair kabinet nog steeds niet mogelijk
scheen. Ditmaal betreuren verschillende le
den dat een parlementair kabinet ont
breekt. Deze leden schijnen de hoop op het
optreden van een parlementair kabinet te
hebben opgegeven. Ik heb echter die hoop
nooit gekoesterd. Verleden jaar zeide ik
daarvan en ik kan op het oogenblik het
zelfde zeggen men kan zich onder die
treurenden scharen. Het vorige parlemen
taire kabinet trad af ten gevolge van de
aanneming van het beruchte amendement,
waardoor de /egeering gedwongen werd tot
de opheffing van het gezantschap
b ij li e t V a t i c a a n. Ik herinner er aan,
dat het gezantschap werd ingesteld en ge
continueerd in 's lands belang en dat de
diensten, daardoor aan ons land bewezen,
althans aan c!c Kamer bekend konden zijn.
Tot de opheffing werd besloten tegen
alle internationale usances in,
maar zonder dat er iets was voorgevallen
tusschen de Neuerlandsche legeering en het
Vaticaan.
Tot die opheffing werkte mede een ge-
dec.te van de rechtsche coalitie maar ook
uit politieke overwegingen werkten daaraan
mede anderen, die van deze gelegenheid ge
bruik maakten om de rechtsche coalitie te
breken. Deze laatsten blijven nu ook aan
dringen op een parlementair xaoinet en m.i.
hebben zij van hun standpunt sommige
altna. s. o i i..jr -:ibr"t
luut noodzakelijk achten den misgreep
begaan een einde daaraan te hebbeu ge
maakt. zonder absolute noodzaak.
Zij zijn lichtvaardig van de veronderstel
ling uitgegaan, dat het doen vallen van het
coalitie-Kabinet voor althans een der recht
sche groepen, het geval zou doen ontstaan
van de bekenden uiterste noodzaak".
Toen kwam het intermezzo-ministerie,
aangekondigd als een „kort intermezzo".
Als de leden, die in het Voorloopig Ver
slag aan het woord zijn. klagen, dat het
kabinet en elk zijner leden zijn eigen weg
gaat zonder voeling te houden met de wen
sehen van een bepaalde meerderheid, dan
komt mij een beeld voor den geest, dat het
kabinet, een echt-parlementair kabinet, te
veel rekening houdt met de wensehen der
meerderheid dat de minderheid, wordt
neergestemd en dat alles van te voren be
slist wordt.
Of het juist is, dat de Staten-Generaal
niet veel meer geworden zijn dan een advi-
seerend lichaam, zal menig lid van het Ka
binet, door zijn ervaringen geleerd, wel niet
willen toegeven.
Hoe dit echter zij, niemand zal betwisten,
dat het kabinet zich tegenover de Kamer in
een eigenaardige positie bevindt.
In het jaar voor de verkiezingen wordt in
de Troonrede gewoonlijk een program ont
wikkeld voor de volgende wetgevende pe
riode. Daar is thans geen sprake van. Voor
al de andere leden zullen zich herinneren
hoe de paragraaf over de partijgroepecring
in de Memorie van Antwoord op Hoofdstuk
I uit een oogpunt van algemeene politiek
dikwijls een van de belangrijkste stukken
vormde.
En thans, in deze Memorie van Ant
woord die ik constateer het met genoe
gen cr blijk van geeft, dat de omgang
met millioenen den zin voor humor niet uit
dooft. luidt het antwoord op de uitvoerige
paragraaf 1 van het Voorloopig Verslag, als
zou de situatie praegnant zijn: ,Van deze
paragraaf is door de regeering met belang
stelling kenis genomen, het onderzoek heeft
haar geen aanleiding gegeven tot opmerkin-
gen
Let wel, zij voegt er niet eens bij, dat zij
met die belangrijke beschouwingen rekening
zal houden, zooals dat in antwoorden op
bepaalde brieven toch nog altijd gebeurt.
Hiermede besluit spr. zijn inleiding.
Dit nummer bestaat uit vijf]
bladen waaronder het
Geïllustreerd Zondagsblad.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Poincaré weer kabinetsformateur.
De moordenaar van generaal Obregon
ter dood veroordeeld. Moeder „Conception"
krijgt 20 jaar.
De uitbarsting van de Etna gaat nog on
verminderd door. (Buitenl. Berichten, 2de
blad).
BINNENLAND.
Do Tweede Kamer heeft de algemeene
beschouwingen over de Rijksbegrooting
voortgezet Rede van mgr. Nolens. (1ste
blad).
Ingediend is een wetsontwerp tot verla
ging van de gedistilleerde accijns met 40
(lste blad).
Te Mierloo is een zestal goederenwagens
Van de stoomtram „de Meijerij" door het br*
ken van een koppelstang tegen een perso-
nentram gebotst. Enkele passagiers werden
door glasscherven licht gewond (Gem. Be
richten, 2de blad).
OMGEVING.
Opening van het nieuwe ontvangstation
van de P. T. T. (2de blad).
Wij geven een vervolg van de geschied
kundige beschouwing over de St. Pieters
kerk te Leiden (3de blad).
~on herdenking van het sluiten van den
waponstilstand, 10 jaar geleden (3de blad).
DR. SCHAEPMANFONDS.
N. N
N. V
Op hoop van navolging
Fam. D
1—
2.50
Wij moeten ons beperken en kunnen tot
onzen f-pijt de verdere rede van mgr No-
lens niet in dit nummer opnemen.
Uit de hccle rede van den leider onzer
fractie bleek ondubbelzinnig, dat de Ka
tholieken nog altijd de meening zijn toe
gedaan. dai een kabinet steunende op do
drie rechtsche partijen den besten waar
borg biedt voor een alzijdige behartiging
van 's lands belang. Het was onnoodig te
herhalen, wat hij het vorige jaar reeds ge
zegd had dat de wensch tot herstel van
de coalitie ook bij dc andere rechtsche
groepen bestaat, zooals nu weer gebleken
was.
Maar dat dr. Nolens veel hoop heeft,
dat de coalitio na de verkiezingen tot stand
zou komen, gelooven we niet. Hij consta
teerde mei don nadruk op dit dat
voor dit extra-parlementair kabinet vol
gend jaar de tijd geëindigd zou zijn.
Mgr. Nolens wees door zijn oordeel over
do liberale partij, den Vrijheidsbond, scherp
en beslist af het denkbeeld van dr. de Vis
ser die niet ongaarne den Vrijheidsbond bij
de coalitio betrokken had.
Voor de Christelijk-Historischen mag het
mogelijk zijn oen coalitie aan te gaan ineb
do liberalen, voor de Katholieken is dat
onmogelijk. Als er sprake zou zijn van oen
samengaan mot een der partijen van links,
dan zou dat voor ons nog kunnen met de
vrijzinnig-democraten. De heer Marchant
heeft echter dat niet gemakkelijk gemaakt,
om niet te zeggen onmogelijk.
De heer Marchant (V.D.) besteedde
den Vrijzinnig-Democratischen spreektijd
vrijwel geheel aan do zooveelste her
haling van zijn zooveelste betoog, dat de
Christelijke beginselen geen grondslag meer
bieden voor een behoorlijke parlementaire
samenwerking, waarop een parlementaire
Regeering moot steunen, en dat de schei
dingslijn zal moeten worden getrokken door
do beslissing of men democratisch wil ge
regeerd zijn of niet.
Ook nu dus alweer geen nieuwe gezichts
punten.
De heer Van Vuuren bracht den mi
nister van financiën, den heer De Geer.
hulde voor zijn financieel beleid waardoor
wij, aldus spr, de vleugels weer wat bree
der kunnen uitslaan.
De heer v. d.Tompel (S.D.) verklaarde»
nies tevreden te zijn met de jongste her
ziening van het Bezoldigingsbesluit.
De heer v. Arts (E. K. Volkspartij) die
voor een leege Kamer sprak, stelde als
eischen van zijn partij: herstel van het ge
zantschap bij het Vaticaan, opheffing van
het procveseieverbod en absoluut vrije mis
sie in Ned.-Indië. Nieuwe teleurstelling op
komst I
