BUITENLAND.
BINNENLAND.
Rechtzaken.
DINSDAG 30 OCTOBER 1923
No. 6014
80NNEME*~oPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
Leiden 19 cent per week .f2.50 per kwartaal
ize Agenten 20 cent per week. .f2.60 per kwartaal
o per postf2.95 per kwartaal
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
Iiaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
ectaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
.gsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertentlën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
Geei
it nummer bestaat uit
twee bladen.
ging
n domei
de sch
erste k
jd op
de
domen.
nze sportvereenigingen.
K. sportweek in Leiden is geslaagd
1 moge de toekomst bewijzen
plaats willen wij onze waardes-
tspreken voor hen, die zooveel tijd
en en zorSen hebben gegeven, opdat
pen ïolieke sportorganisaties goed voor
Bchernzouden kunnen komen en aandacht
trekken.
pogen is bekroond met succes,
het uiteindelijk slagen van deze
teek moet in de toekomst blijken. Nu
de katholieke sportorganisaties
roeien, in ledental en in innerlijke
nu moet het crescendo gaan.
beide
A. E
de
laars
ronnen
ontv.
luider
erpenh
^1 geldt niet alleen voor Leiden! Voor
eber meenten, waar een voldoend aantal
eke sportliefhebbers zijn!
pedanterie of laffe vreesachtig-
jogen niet weerhouden
onze sportorganisaties niet kunnen
jeeren met de niet-katholieke, dan
ze omhoog worden gewerkt
de handen uit de mouw rteken, en
H. Viet baliekluiverige critiek den tijd
rt. De
ijen.
nschaf
e met
met
h
wint
lDrsen; en dan doen alsof men de wijs-
i pacht heeft
1S air onze spontorgansaties zijn vaak
•er reidan betweters in onzen eigen kring
abre. illen voorstellen, het zichzelf en au-
vaiWillen wijsmaken,
ronde ^,v" een nieLKatholiek zijn oor-
lard i>ver de uitvoering van Jeanne d'Arc
jyer indagavond in de Stadsgehoorzaal al-
se mep
tenbi
onde
laar
toch
■genji
andi
dat
vooral de heerengymnasten aan
hoogrek te zien gaven was tot in
derdeelen af en kon in allen deele
wint gren met het beste wat hier in de
ïgeven werd",
katholieke sportorganisaties dwin-
niet-Katholieken in en buiten de
i van negeeren over te gaan tot
eren
lehoeven toch nu niet meer te betoo-
rt een Katholieke jongen en een Ka-
meisje thuis hooren in een katho-
port- en gymnastiekver. 1Neen.
elke niet-katholieke organisate
voor den Katholieken sportbeoefe-
m direct gevaar; en niet in elke ka-
e organisatie is voor hem alle gevaar
ten. Maar dat de omgang met ge-
nooten, en vooral het toezicht
ieren, met een priester als raads*-
ideren Katholieken sportbeoefenaar
'ooral ook alle ouders van -dezen
poorkeur moet doen geven aan een
lee organisatie, dat is toch zonne-
Alleen wie z'n oogen moedwillig
.n dit ontkennen!
katholieken sportvereenigingen een
groei toegewenscht van harte
net i
al vc-
est. ENGELAND.
iC.fi-
ezien' c,iamker|ain keert terug,
n vertrek uit Amerika.
een maand aan de kust van den
id jef [Oceaan te hebben doorgebracht, is
mettpen Chamberlain, de Britsche mi-
ivan buitenlandscbe zaken, Zaterdag
pjn gezin uit San Francisco vertrok-
bn over Seattle en Vancouver naar
1 terug te gaan.
/Jpn afscheidsboodschap veklaart hij
ij een kostelijke vacantie genoten
i>mrii?gd door vriendschap en gast-
d. Hij keert geheel hersteld terug,
J om het zware werk en de groote
woordelijkheid die hem wachten
s aanvaarden. Hij uit de hoop dat de
^oote naties in vrede en vriendschap
iblijven leven, dank zij steeds toenc-
lorderlinge sympathie, zich met el-
fallen verslaan en dat hun hecht be
te vr:endschap den vrede en de wei-
van de wereld zullen bevorderen.
ZWITSERLAND,
firkiezingsoverwinningen voor de
Katholieken.
e g e n v a 11 e r voor de
sociailsten.
verkiezingen voor den Nationalen
m Zwitferland hebben tot resultaat
l, dat de verhoudingen in de getal-
-Q tusschen d« *>®tijen nog geringer
zijn geworden dan men verwacht had. Ver
moedelijk hebben do socialisten, die eerst
op tien zetels winst hadden gehoopt en
daarna huri wenschen reeds tot vijf hadden
teruggebracht, geen enkelen zetel gewon
nen. De eenige partij, die als overwinnares
te voorschijn leemt, is de katholieke, die ze
ker drie zetels heeft gewonnen en nog leans
heeft op een vierde.
Wat de verkiezingen voor den Stenden-
raad betreft, is het merkwaardig dat de
twee eenige socialisten, die er een zetel
hadden, dezen weer hebben verloren. Zoo
wel te Genëve als te Bazel werd de afge
treden sociaal-democraat verslagen door
den gemeenscbappelijken candidaat der
burgerlijke partijen, zoodat de Stendenraad
slechts uit niet-socialistische leden zal be
staan..
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Het Tienjarig jubileum.
Zond'ig, de dag van het tienjarig jubi
leum van de Tsecho-Slowaaksche republiek
werd te Praag met 28 kanonschoten inge
wijd. Te £.45 uur verzamelden de regee-
ringsautorileiten zich op den Burg. Presi
dent Masaryk werd namens het Huis van
Afgevaardigden toegesproken door den
voorzitter Malypetz, namens den Senaat
door den senaatsvoorzitter dr. Rhuban'en
namens de regeering door den plaatsver-
vangenden minister-president mgr. dr.
Schramek. President Masaryk beantwoord
de deze redevoeringen met een uitvoerige
Verklaring, waarna de aanwezige autoritei
ten nog eenigen tijd bijeen bleven en den
president een exemplaar van het eerste
deel van het beek „Tien jaar Tsjecho-Slo-
wa-aksche republiek" werd overhandigd.
Daarna ontving de president de vertegen
woordigers van het leger en het corps di
plomatique. Namens het corps diplomatique
hield de pauselijke nuntius een Fransche
rede, die door president Masaryk in dezelf
de taal werd beantwoord.
JOEGO-SLAVIË.
Kroatië's geestelijken kiezen partij.
Tegen Belgrado's regime.
Uit Zagreb wordt gemeld, dat op de
jongste zitting der vereeniging van tot het
aartsbisdom Zagreb behoorende katho
lieke geestelijken is besloten, de tot dus
ver betrachte terughouding op te geven
en openlijk alles te veroordeelen, waar
tegen ook de Kroatische natie eensgezind
strijdt. Deze stap wordt noodzakelijk ge
noemd, opdat niet de indruk wordt ge
wekt, alsof de katholieke geestelijkheid
en de kerkelijke organisaties het huidige
regime steunen.
.FINLAND.
Lucratieve staking der Finsche
communisten.
Binnenlandsche vakbonden
opgelicht.
In de Finsche pers zijn onthullingen ge
daan, die een eigenaardig licht werpen op
de politiek der communistische vakver-
eeniging in verband met de Finsche ha
venarbeiders-staking. Deze staking is op
2 Juni jl. begonnen en duurt officieel nog
steeds voort.
Uit de gepubliceerde officieele cijfers
blijkt thans, dat de Finsche vakvereeni-
ging, die doorloopend subsidies heeft ont
vangen uit Zweden, Denemarken, Noorwe
gen, Engeland, Canada, Sovjet-Rusland en
andere landen, verkeerde inlichtingen
heeft verstrekt aangaande het aantal sta
kers. Zij beweerde, dat 12.000 man het
werk hadden neergelegd, maar in werke
lijkheid is het aantal nooit hooger geweest
dan 25.00.
Door deze verkeerde voorstelling van
zaken heeft de Finsche vakvereeniging
bijna vijfmaal meer ontvangen dan zij
noodig had, zoodat de staking voor haar
zeer lucratief is geweest en een winst van
verscheidene millioenen Finsche marken
heeft opgeleverd. De havenarbeiders in
het buitenland hebben dus alleen deze sta
king gefinancieerd.
De kwestie wordt nog belachelijker,
wanneer men weet, dat de Scandinavische
havenarbeiders maanden lang alle Finsche
schepen hebben geboycot, zoodat zij niet
alleen de belangen van hun eigen handel,
maar ook hun eigen beurs hebben bena
deeld.
RUSLAND.
Stalin „zuivert" de partij.
Verscheidene opposanten van
hun posten ontheven.
Na Stalin's redevoering van tien dagen
geleden zijn de Sovjet-autoriteiten een
nieuwe „zuivering" der communistische
partij begonnen. In het algemeen gespro
ken, worden de partijleiders, die in het
verleden een verzoeningsgezinde houding
hebben aangenomen tegenover de opposi
tie, van hun posten ontheven, doch zij
worden niet uit de partij gezet. In de
laatste paar dagen hebben echter ook
weer eenige verbanningen uit de partij
plaats gehad, vooral te Leningrad, waar
Vrijdag jl. verscheidene gewezen opposi
tieleiders, die eerst kort geleden weer in
do partij waren opgenomen, opnieuw wer
den geroyeerd.
Ook het ambtenaarscorps wordt „gezui
verd". Er zijn nog slechts uit enkele plaat
sen gegevens gepubliceerd; hieruit blijkt
reeds, dat te Archangel 200 ambtenaren
zijn ontslagen, omdat zij „in politiek op
zicht niet betrouwbaar bleken".
UIT DE R. K. STAATSPARTIJ.
Vergadering Partij-Bestuur.
Zaterdag 27 October j.l. vergaderde we-
derdom het Partijbestuur te Utrecht in
Kasteel van Antwerpen, onder voorzitter
schap van jlir. mr. Ch. Ruys de Beeren-
brouck. De onder-voorzitter M. van Hout
was wegens een lichte ongesteldheid afwe
zig. Overigens waren alle leden f20) aan
wezig. Voor Dordrecht en Middelburg war
ren de plaatsvervangers aanwezig.
Na opining der vergadering en goedkeu
ring der notulen, werden de ingezonden
stukken behandeld. Daarbij was een ver
zoek van de R. K. Nationale Federatie Hes
Wit-Gelo Kruis, om een afgevaardigde te
mogen aanwijzen als adviseerend lid in
den Partijraad. Besloten werd in dien geest
een voorstel aan den Partijraad voor te
leggen.
Voorts was daarbij ook 'n Motie van den
Rijkskieskring Den Helder, aandringende
op herziening der Zuiderzee-steunwet, wel
ke motie aan Bestuur en Kamerfractie
werd ter ker nis gebracht. Medegedeeld kon
worden, dat- bij de a.s. behandeling der be
grooting voor het Zuiderzeefonds namens
de Katholieke Kamerfractie krachtig in
den geest door den Helder gewenscht zal
worden aangedrongen.
Een propaganda-film.
Besloten werd over te gaan tot den aan
maak van een Katholieke propaganda-film,
met het oog op de propaganda voor de ver
kiezingsactie in 1929. Aan het Dagelijksch
Bestuur werd de noodige machtiging gege
ven ter uitvoering van dit besluit.
Samenvoeging kieskringen.
Na kennirname van de ter zake' uitge
brachte adviezen der verschillende Kring-
besturen werd na uitvoerig beraad, ter uit
voering van art. 6, lid 2 van het Kiesregle
ment, besloten tot de samenvoeging van
Rijkskieskringen voor de in te dienen can-
didatenlijsten als volgt:
Groep Den BoschZeeland met 5 te ver
wachten zetels.
Groep Amsterdam—Rotterdam—Den
Haag met 4 te verwachten zetels.
Groep Leiden—Dordrecht—Friesland—
Groningm met 3 te verwachten zetels.
Groep ArnhemNijmegen met 3 te ver
wachten zetels.
Lijst Arnhem—Drenthe met 2 te ver
wachten zetels.
Lijst Tilburg afzonderlijk met 4 te ver
wachten zetels.
Lijst Maastricht afzonderlijk met 5 te
verwachten zetels.
Lijst Utrecht afzonderlijk met 2 te ver
wachten zetels.
(Met deze openbaarmaking in de Katho
lieke Pers wordt tevens voldaan aan art.
6 lid 4 in fine van het Kiesreglement).
Vastgesteld werd de agenda der Partij
raadsvergadering van 23 en 24 November
1928, welke agenda einde dezer week wordt
rondgezonden en openbaar gemaakt.
Besproken werden de door de Rijkskics-
kring-organisaties ingediende voorstellen,
en do Amendementen op het ontwerp-pro-
gra-m 1929. Aan de hand van het door het
Dagelijksch Bestuur uitgebracht mondeling
prae-advies, v. erden de prae-adviezen vast
gesteld welke door het Partijbestuur aan
den Partijraad zullen worden uitgebracht.
Zoowel Amendementen als prae-adviezen
zullen iét de agenda van den Partijraad
worden rondgezonden en openbaar ge
maakt.
Hierna werd een korte rondvraag gehou
den en de vergadering gesloten.
RADIO OP DE LAGERE SCHOOL.
Antwoord op vragen van den heer
Van Wijnbergen.
Door den heer van Wijnbergen is betref
fende het geven van onderwijs per radio
op de lagere school een viertal vragen ge
steld.
Minister Waszink beantwoordt de vraag,
of de aantallen uren, waarvan- sprake is in
artikel 3, vierde lid, en artikel 90 eerste lid,
der Lager-onderwijswet 1920, voor een wil-
lekurig deel kunnen bestaan uit uren, waar
in per radio onderwijs gegeven wordt in de
daarbedoelde vakken, bevestigend, onder
het voorbehoud, dat de wettelijke voor
schriften betreffende leerplan en lesrooster
worden nageleefd.
De radio-voordracht binnen het school
verband zal geen andere leerstof mogen
behandelen dan die binnen het- leerplan
valt-.
Een bijzondere voorziening ter uitvoering
van de voorschriften, welke de artikelen 25
en 90 in zake leerplan en leerstof behelzen,
komt den minister overbodig voor, omdat
het per radio gesproken woord wel ten
deele het onderwijs van den onderwijzer
vervangt, maar deze daardoor niet onthe
ven wordt van de volledige verantwoorde
lijkheid voor zijn taak.
De vraag, of de docenten, die per radio
aan openbare en bijzondere scholen onder
wijs geven, geacht worden tqt het personeel
dier scholen te behooren, beantwoordt de
minister ontkennend, omdat hij het niet
mogelijk acht, dat zij als onderwijzer wor
den benoemd en werkzaam zijn aan de
scholen, wier leerlingen door de onderwij
zers in de gelegenheid worden gesteld naai
de radio-voordrachten te luisteren. De ra
dio-spreker zal dus ook niet behoeven te
voldoen aan de eischen van bekwaamheid
en zedelijkheid, die de wet aan de onder
wijzers stelt.
Niet hij is verantwoordelijk te stellen
wegens de door hem gehouden voordracht,
maar de klasse-onderwijzer voor het feit,
dat hij de leerlingen daarnaar laat luisteren
Of de kosten van aanschaffing, enz.
eener radio-installatie voor een openbare
school uit de gemeentekas zullen worden
betaald, is een vraag, welke in de eerste
plaats ter beoordeeling van den gemeente-
wad staat en vervolgens van Gedeputeerde
Staten bij de goedkeuring der gemeente-
begrooting. Wordt die vraag bevestigend
beantwoord, dan zullen zij, naar het den
minister voorkomt, vallen onder rubiek f of
rubriek o, genoemd in artikel 55 der wet.
Of die kosten, indien zij voor een bijzondere
school worden gemaakt, gerekend worden
te behooren tot die, bedoeld in artikel 72
of artikel 101 der wet, zal uitgemaakt moe
ten worden op de wijze, door de wet daar
voor aangewezen.
We weten nu nog niet veel
Wat het radio-onderwijs zelf betreft
ons inziens moeten daarover eerst 'ns de
onderwijsmannen beraadslagen en discussi
eeren; alvorens daartoe kan worden beslo
ten.
Op 't eerste gezicht natuurlijk is deze
meening voor wijziging vatbaar lijkt 't
ons om geen enkele reden aanbevelens
waard.
Uit het Schildersbedrijf.
Het collectief contract.
De hoofdbesturen van den Ned. R. K.
Bouwvakarbeidersbond, den Ned. Schil-
dersgezellenbond en den Ned. Chr. Bouw
vakarbeidersbond hebben aan de ririe
Schilderspatroonsbonden voorstellen ge
zonden tot wijziging en aanvulling van de
Collectieve Arbeidsovereenkomst van het
Schildersbedrijf in Nederland.
Ten aanzien van de invoering eener leer
lingregeling hebben de Bonden gemeend
thans geen voorstellen te moeten indienen,
doch het rapport van de daarvoor ingestel
de commissie te moeten afwachten.
Naast deze door de drie betrokken bon
den gewonschte wijzigingen, wordt door
den Ned. R. K. Bouwvakarbeidersbond en
den Ned. Chr. Bouwarbeidersbond nog
voorgesteld een kindertoeslag in te voeren
eveneens op den grondslag van fondsvor
ming.
Uit de Sigarennijverheid.
Te Delft wordt morgenavond een ge
combineerde vergadering gehouden van
de vier sigarenmakersorganisaties, waarin
de vier hoofdbesturen tegenwoordig zullen
zijn. In deze vergadering zal de houding
bepaald worden tegenover de plannen dei-
firma Hillen te Delft, die wegens den on-
gunstigen toestand, waarin haar bedrijf
thans verkeort, met ingang van 10 Novem
ber het personeel derde-klas-loon gaat
uitbetalen, wat in strijd wordt geacht met
de collectieve arbeidsovereenkomst, die
tweedc-klas-loon voorschrijft. De firma
Hillen heeft tegen 1 November het lid
maatschap van de patroons-organisatie op
gezegd en zou van meening zijn, daarom
niet meer aan de collectieve arbeidsover
eenkomst gebonden te wezen.
Dr. H. W. Raken.
Zondagavond kwart over zes is de 50-
jarige Dr. H. W. Raken, wonende in de Jan
van Nassaustraat te 's Gravenhage, terwijl
hij in de Spuistraat liep, plotseling door
een hartverlamming getroffen en op straat
ineengezakt. Hij werd in hotel „Victoria"
binnengedragen, waar de geneesheer van
den spoedig aanwezigen Eerste Hulpdienst
slechte den dood kon constatcoren. Het lijk
werd door den Eerste Hulpdienst naar de
woning overgebracht. Dr. Raken was sedert
1921 leeraar in scheikunde aan het St.
Aloysius-College en aan het R. K. Lyceum
voor Meisjes te 's Gravenhage.
Hoe een dichteres onbekend bleef.
Men herinnert zich, dat H. M. Koningin
Emma op haar 70sten verjaardag op haar
buitenverblijf te Soestdijk vertoefde. Teza-
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Een katholiek succes bij de verkiezin
gen in Zwitserland.
Stalin zuivert de Sovjet-partij.
De Zeppelin weer boven den Oceaan.
BINNENLAND.
Medcaeefingen van het Bestuur der R. K.
Staatspartij (lste blad).
Benoemingen in het Bisdom Haarlem
(Kerkn., 2de blad).
Wij publiceersn een overzicht van het
aantal bezoekers en de opbrengst der
entree-gelden tijdens de Olympische Spelen.
(Sport, lste blad).
DR. SCHAEPMANFONDS.
Ter eere van Christus' Koningschap 1.25
't Is geen drie weken meer zooals wij
elders in dit nummer zeggen), maar nog
slechts ruim twee weken, en dan is de
eerste ronde gesloten. Op 15 Nov. is uitge
maakt, hoe de kieskring Leiden zich ge
dragen heeft. Nog 'n paar weken dus
't Is onze plicht en 't is ons eergevoel, dat
ons dringt nog te doen wat gedaan k&n
worden
men met de koningin, den prins en prin
ses Juliana beluisterde de oude vorstin
de zanghulde van Baarn's jeugd.
Koningin Wilhelrnina zelf scheen blijk
baar verdiept in den tekst van het lied. Zij
haastte zich na afloop aan den componist,
die haar werd voorgesteld, te vragen, wie-,
het lied toch wel gemaakt had.
De componist was blijkbaar zóó aange
daan of verstrooid of geschrokken, dat hij.
zich niet meer den naam kon herinneren
van degene, die, op eigen verzoek, het lied;
vervaardigd had.
Intusschon stond do dichteres zelf, me
vrouw A. Steenhoff—Smulders, hoofdre
dactrice van „De Katholieke Vrouw", op'
een paar pas afstand van het Koninklijk
Gezin.
Zij had uit bescheidenheid geweigerd',
haar naam boven hot lied te laten afdruk-
ken en de goede componist was haar hee-
lemaal vergeten.„HsgzT
DE VEENDAMMER HYPOTHEEKBANK.,
Gistermorgen om tien uur werd de be-
handeling van het strafproces der Ycon-j
dammer Hypotheekbank voor het gerechts-
hof te Amsterdam voortgezet.
Onmiddellijk werd voortgegaan mot hot^
getuigenverhoor. Eerst wordt de getuige-
deskundige mr. G. J. Salm voorgeroepen, i
die reeds eerder gehoord en en wi u dcort
don president mr. J. M. Jolles eenige vra-j
gon worden gesteld betreffende de Discon-
tobank voor credietstellingon. Deze deelde
mede, dat de Discontobank ook failliet is
verklaard. De curatoren troffen in do Dis- j
contobank ongeveer niets aan, dat van
waarde was. Zelfs de boeken ontbraken.
De verdachte A. C. M. merkt op, dat dö j
boeken wel bestaan hebben en nog bestaan.
Verdachte is ze op 't oogenblik aan 't bij-J
werken.
De getuigo-deskundige: Het actief bé-
stond uit bijna waardelooze me"böIen:S
Nogmaals, de Discontobank was niets en i
bezat ook niets. De vordering, die de ver- j
dachten W. aan de „Veendammer" hadden,
overgedaan, was absoluut niets waard.
De president: Laten wo ons aan de dag
vaarding houden. Daarin staat, dat de ver-
dering „om-niet" of ver beneden do waarde
van do hand is gedaan. Ik geloof dat 't, bij
wijze van spreken althans, o«n beetje to
sterk zou zijn uitgedrukt, wanneer we zei-
den, dat do vordering niits waard was. De
Discontobank had toch nog wel wat meu
belen en misschien was er ook nog wel :n
kas en 'n paar duizend gulden. De vorde
ring van twee en een half millioen was
toch op z'n minst nog wel een cent waard.
Dc getuige: Dat geef ik toe.
Gehoord wordt daarop de getuige E.
Heimans, notaris, bij wien verschillende
gelden voor aflossing van hypotheken wa
ren gestort. Eenmaal ncefl gnuige aan den
verdachte A. C. M. ongeveer zes ton afge
dragen. Den dag daarop hec'fc deze ver
dachte rond 537.000 aan Liebermann af
gedragen.
De president: Waar gebeurde dat?
De verdachte A. C. M.: Lij Dikker en
Thijs.
De president: O juist! Kreeg u 'n betaal
bewijs
De verdachte: Ja, 'n couponnetje.
De president: Ik begrijp 't al! Zoo tus
schen dc soep en do kaas door! (Hilari
teit).
