ONS GEBOUW AAN DE PAPEGRACHT
DE NIEUWE ROTATIE-PER?
BUITENLAND
BINNENLAND.
•Oste Jaargang
J
1923
INO ÖUU/
BONNEMEK'oPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
>r Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal
onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
nco per post f2.95 per kwartaal
t Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's vo
lgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bif'voor-
jetaling. Afzónderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
^odagsblad 9 ct.
die
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 S POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Modedeelingon wordt hot
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
jj^De regels, welke u op dit oogenblik leest,
gedrukt op bovenstaande machine,
grommend en grimmig draaiend inon-
dat voortaan in luttele oogenblikken
duizenden exemplaren van onze cou-
zal drukken in razend tempo.
D£ )nze nieuwe rotatie-pers staat
iait Donderdag j.l. is onze courant
voor 't eerst op gedrukt. En hier-
5de hebben wij een der laatste hoofd
ukken van het branddrama afgesloten.
ite^Alle leed is nog wel niet geleden, want
enize drukkerij is nog niet in z'n geheel
reed. Onze zetmachines bevinden zich
t steeds op de Hoogewoerd en zullen
ee;aar zoolang blijven, totdat de nieuwe zet-
1 c ichines in werking kunnen treden. Dan
ook de „nood-machines" naar de
j" pengracht worden overgebracht en,
rst als óók deze in ons nieuwe gebouw
3 o irken over twee weken hopen we
n3s onze zetterij en drukkerij weer op volle
Bovendien kan niemand „victorie"
gljpepen, voordat de nieuwe machines goed
ingeloopen. Vooral in een gebouw,
[at „nog wasemt van nieuwheid", kan de
jchtigheid parten spelen.
[iDoch in elk geval hebben wij met de m
bruik neming van deze pers weder het
iheele proces van zetten en drukken in
jgen handen.
De nieuwe rotatiepers is een machtig
r fleerschap, vergeleken met zijn voorgan-
der. Het is er een voor zestien pagina's en
n s hij in z'n beste humeur is, kan hij
L000 exemplaren in één uur „eruit
oien", zooals de technische term luidt,
in it wil zeggen 14.000 exemplaren van 16
pagina's, want als hij slechts 8 pagina's
behoeft te drukken kan hij dat karweitje
van 14.000 exemplaren wel in een half uur
aan.
Wij willen geen kwaad zeggen van onze
oude pers, welke „slechts" een eenvoudig
„achtkantertje" was en waarmede dus niet
meer dan acht pagina's tegelijk konden
worden gedrukt. Als onze krant meer pa
gina's dan acht telde, moest steeds wor
den „vóór-gedraaid", hetgeen zeggen wil,
dat de machine eerst de binnen-pagina's
van onze oplaag moest drukken, en daar
na de overige acht pagina's. De binnen
bladen. moesten dan met de hand in de
buitenbladen worden gestoken.
Acb, je zat jezelf wel eens te verbijten,
maar da oude pers voor zijn tijd toch
al een heele machine! deed zóó zijn
best, dat wij er ondanks de ge
stadige uitbreiding en prachtige uitgroei
van ons blad, toch mee klaar
zijn gekomen. Het ding had een beter lot
verdiend dan te sneven in de vlammen.
Zijn collega-opvolger is thans precies
tweemaal zoo groot en heeft een grootere
capaciteit naar evenredigheid.
Alles aan deze pers is dubbel, vergele
ken met ons Rapenburgsche persje.
Zooals op de foto duidelijk is te zien
zorgen twee papierrollen aan weerszijden
voor den toevoer van blank papier, dat
door middel van draaiende rollen geleid
wordt langs de zware looden half cirkel
vormige pagina's, waarop in relief de let
ters gegrift staan. Op een zware as kun
nen vier van zulke pagina's bevestigd
worden, twee naast elkaar en twee op de
beide helften der cylinder. Bij iedere om
wenteling drukt deze rol dus vier pagi
na's van ons blad t c .lijk, op het papier
af. Onmiddellijk daarop wordt het papier
aan de achterzijde tegen een anderen cy
linder gedrukt en vier andere pagina's op
de achterzijde. Automatisch wordt het
papier in de lengte doorgesneden en daar
na in de breedte. Do twee nu losse bladen
worden handig over elkaar geschoven en
gevouwen en kant en klaar komt het
blaadje van acht pagina's eruit.
Dat alles gebeurt aan de eene zijde. De
andere helft doet hetzelfde met de ove
rige acht pagina's en het middengedeelte
zorgt er voor, dat de beide helften netjes
bij elkaar komen te liggen, zoodat zij ge
reed voor de verzending eruit komen.
Nu moet u zich niet voorstellen, dat
zulk een machine do kranten één voor één
naar buiten werpt, zooals een chocolade
automaat. Neen, zoo'n machtig heerschap
doet dat in het groot, en levert de kranten
bij vijftig exemplaren tegelijk af. Hij
maakt het de expeditie gemakkelijk, zoo
dat zij zich niet licht vergissen zal met
het tellen. Bovendien registreert hij zich
zelf, door in een kastje met verspringende
cijfers aan te geven hoever hij al is met
het drukken. Zoodoende is het mogelijk
precies zooveel exemplaren te drukken als
men noodig heeft, zonder ééntje te veel.
Zooals het een moderne machine past,
is hij natuurlijk van alle gemakken voor
zien.
Door middel van electrische knopjes ge
hoorzaamt het machtig rader- en cylinder-
werk aan den wil van den vakman, ver
snelt of vertraagt zijn tempo, enz.
In verschillende technische details zul
len wij piet treden, b,oe voornaam deze ook
zijn en hoe interessant ook voor den ter
zake kundige. In de technische bijzonderhe
den zitten juist de meest moderne vin
dingen, doch als wij ons laten verleiden
om daarover uit te gaan weiden, begint
het den doorsnee-krantlezer te draaien en
te duizelen.
Yoor wie zich er voor interesseert, deo-
len wij verder nog mede, dat de machine
afkomstig is uit Plauen, van de Vogt-
landiscke Maschinenfabrik, dat hij gedre
ven wordt door twee motoren van 25 P.K.
elk, dat het monteeren van het gevaarte
meer dan een maand heeft in beslag ge
nomen en dat hij ruim een halve ton heeft
gekost.
Wij moeten nu openlijk de directie van
het „Leidsch Dagblad" onzen dank bren
gen voor het feit, dat zij ons haar mede
werking heeft geschonken, eerst door voor
ons te zetten en te drukken, later toen
wij weer zelf zetmachines hadden door
dagelijks ons blad te drukken. Wij weten
naar waarde te apprecieeren do wijze,
waarop ons in de moeilijke om
standigheden, waarin wij verkeerd heb
ben, is geschonken de hulp, welke ons
onontbeerlijk was, om onze courant te
doen verschijnen!
Als ons nieuw gebouw gereed zal zijn
do kantoren zijn pas over ruim een
maand klaar hopen wij onzen lezers van
het geheel een beschrijving te neven.
DUITSCHLAND.
Dr. Marx treedt af.
Als leider van het Centrum.
Dr. Marx heeft de „Germania" uitdruk-
Hjk gemachtigd mede te deelen, dat het
richt volgens hetwelk hij in December
s. het voorzitterschap van het Centrum
1 neerleggen, juist is.
Reeds in de verkiezingen in Mei, zoo
•egt het blad hieraan toe, had dr. Marx
voornemen geuit. In Februari en Maart
is hij ernstig ziek geweest en nog niet
ihecl hersteld. Het is volkomen onjuist
- :hter het aftreden van dr. Marx politieke
y lotievcn te zoeken.
FRANKRIJK.
Arrestatie van een bolsjewiek.
Volgens de „Matin" is de leider van het
ificieele sovjet-orgaan in Frankrijk. Henri
Iristide Dcnys, onder beschuldiging van
ói itairen tot ongehoorzaamheid te heb-
Den aangezet, gearresteerd.
ij is ter beschikking van den rechter
yan -Auctie gesteld.
HONGARIJE.
De studentenonlusten te Boedapest.
T e g e n-d emonstraties der
arbeiders.
De studentendemonstraties der laatste
dagen te Boedapest hebben Zaterdag
avond geleid tot tegendemonstraties van
de arbeiders. Het socialistisch orgaan
„Ne'pszava" heeft tot de ouders der stu
denten een waarschuwing gericht, dat zij
him zonen moeten afhouden van verdere
uitdagingen, daar anders de arbeidersver-
eeniging de radicaalste middelen tot zelf
verdediging zal moeten gebruiken. Overal
waar zich Zaterdag de studenten met hun
mutsen vertoonden werden-zij door jeug
dige arbeiders aangegrepen en herhaalde
malen ook afgeranseld. In de nabijheid
van den boekhandel van het socialistisch
blad de „Ne'pszava" kwam het tot een
ernstige botsing tusschen arbeiders en stu
denten. Politie moest ingrijpen, waarbij 3
personen gewond werden.
Gemeld wordt dat de rector der univer
siteit te Boedapest voornemens is, de uni
versiteit eenige dagen te sluiten. Indien
in dien tijd de rust niet hersteld is, zullen
de studenten een semester verliezen.
RUSLAND.
Nieuwe zuivering van Rusland.
Allemaal vast in de leer!
Stalin heeft in de eerste redevoering, die
hij sedert zijn vacantic heeft gehouden, de
noodzakelijkheid bepleit van onderdruk
king der reactionaire neigingen onder die
communisten, die ten gevolge van de hui
dige economische moeilijkheden den moed
beginnen te verliezen. Zij eischen een wij
ziging van de industrieele politiek der re
geering, waax-tegen Stalin zich met kracht
verzet.
In een speciale zitting van de discipli
naire commissie der communistische partij
te Moskou heeft Stalin de overhand over
de gematigden verkregen. Besloten werd
zes' partijleiders van hun posten in Moskou
te ontheffen en de partij te zuiveren van
alle hooggeplaatste leden, die niet vast in
de leer zijn. De centrale commissie der
communistische partij heeft een officieele
"waarschuwing gericht aan alle communis
ten te Moskou en andere steden om zich
te hoeden voor leiders, die de beginselen
van Lenin niet meer volkomen trouw zijn
gebleven. Hun weifelende houding betee-
kent de vernietiging van de socialistische
idee, aldus de waarschuwing.
Het gebrek aan ruwijzer, waarover het
departement van de mijnen enkele weken
geleden heeft geklaagd, is thans acuut ge
worden. Een groot gedeelte van de Russi
sche ijzerfabrieken is geheel of gedeelte
lijk stop gezet. Het verzoek van de regee-
ring om de noodige maatregelen te nemen,
heeft weinig weerklank gevonden. De in
zameling van oud ijzer, die voor het ge-
heele land was aanbevolen, heeft, volgens
de „Ekonomitsjeskaja Zjiznj", weinig resul
taten opgeleverd, en zelfs de spoorwegen
en fabrieken, die ijzer verwerken, hebben
aan den oproep geen gevolg gegeven.
Het departement van Handel heeft den
verkoop van producten van staatsfabrieken
aan particuliere handelaars en winkels ge
heel verboden. Dit verbod betreft vooral
katoenen en wollen goederen, kleeren,
schoenen en zeep, en is met name inge
voerd, omdat de regeering niet over vol
doende goederen beschikt, om de staats
winkels van voorraden te voorzien.
Met het intrede van de koude beginnen
de zwervende kinderen, die den zomer op
het platteland hebben doorgebracht, weder
naar Moskou te trekken. De Russische
bladen melden, dat do regoering een bo-
schermend cordon van politie-agentcn rond
Moskou heeft getrokken met speciale be
waking langs de spoorwegen, om do zwer-
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Dr. Marx treedt af als leider van het
Duitsche Centrum.
Een aanslag op den Katholieken cancfi-
daat voor het presidentschap in Amerika.
De H.-N.A.E.N. weder op weg naar. In-
die. (Luchtvaart, 2de blad).
BINNENLAND.
Vergadering van de R. K. Kamer-Cen
trale Leiden (2de blad).
Een autobosting bij Haarlem. Verschei
dene gewonden. (Laatste Berichten).
De sportweek van de katholieke organi
saties. (Sport, 2de blad).
DR. SCHAEPMAN-FONDS.
Door bemiddeling van den Zeer-
eerw. Pastoor Heiling 25 glcL'
Het nationaal en Katholiek belang, do
verzekering van onze rechten en vrijheden
eischt een sterke R.-Iv. Staatspartij. En
daarvoor is weer absoluut noodig een R.-K.
Partijbureau. Dit bureau kan er niet ko
men zonder flinken financieelen steun. Wie
stelt nog meer in onze Kieskring Leiden
'ns een flinke Roomsche daad?
vend o kinderen op te vangen, en naar de
tehuizen voor zwervers te zenden.
AMERIKA.
Een aanslag op Al Smith.
De candidaat niet godeerd.
Naar vernomen wordt, is Zaterdagavond
een schot gelost op den specialen trein,
waarin de democratische candidaat voor
het presidentschap der V. S., de Katho
lieke gouverneur van New York Al Smith,
zijn propaganda-tournée maakt. De aanslag
had plaats tusschen Pomberton en Quincy
in den staat Ohio, terwijl de trein een
..vlammend kruis" van do Ku Klux Elan
passeerde, dat op ongeveer 30 Meter af
stand van de rails stond opgesteld.
Smith en zijn gezelschap, die juist di
neerden, waren naar de vensters gegaan
om het kruis te zien. Op dat moment werd
het schot gelost. Niemand werd gewond.
Men heeft den dader tot dusver niet kun
nen opsporen.
Oproerige bewegingen in Mexico.
Uit verschillende deelen van Mexico (zoo
verneemt de Times) komen berichten over
hernieuwde revolutionaire bewegingen. Te
Lugana hadden 180 opstandelingen zich
verschanst en konden eerst na een gevecht
van vijf uur verdreven worden. In den staat
Guadalajara heeft te La Mesa de San Juan
een treffen plaats gehad tusschen regee-
ringssoldaten en eenige opstandelingen,
onder aanvoering van Victoriana Ramierez,
die in de afgeloopen maanden reeds her
haaldelijk als gesneuveld was gemold. Een
aantal bandieten maakt verder de streek
rond Zacaticas onveilig. Een bende van
twintig man, die herhaaldelijk postwagens
aanviel tusschen genoemde stad en Villa
Nuova, wordt achtervolgd.
Het eeuwfeest der Kon. Mil. Academie.
Gistermorgen heoft de Koniklijke fami
lie die den nacht in het salonrijtuig had
doorgebracht een rijtoer door do stad ge
maakt.
Om één uur had de ontvangst plaats van
de Koninklijke familie ten stadhuize.
De groote historische optocht 's middags
was de clou van het feest. Deze is dan ook
een schitterend schouwspel geworden.
Om 3 uur heeft do Koniklijke familie
dc stad verlaten en is naar het Loc terug
gekeerd.
De dag is besloten met een vuurwerk.
Rijksbegrooting voor 1929.
Verschenen zijn do voorloopige versla
gen der af deelingen van do Rijksbegrooting
voor 1929. Wij moeten ons wegens plaats
ruimte beperken. En waar alles toch weer
bij de mondelinge behandeling in de Ka
mer zal worden herhaald, kunnen wij vol
staan met hier en daar er wat aan te onfr-
leenen.
Zoo lezen we in de gepubliceerde itfger
