BUITENLAND.
BINNENLAND.
Rechtzaken.
20ste Jaargang
MAANDAG 8 OCTOBER 1928
No 5995
•5e VBONNEMEN-öPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling:
"Voor Leiden 19 cent per weekf 2.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal
Franco per postf2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
K ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mcdcdeelingen wordt het
dnbbclo van hot tarief berekend. a
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, wnarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagdj hnnr en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
V Een goed boek.
Goede lectuur moet worden aanbevolen!
Is nuttig, dat men een goed boek leest.
Nuttig voor ontspanning of voor leering of
voor beide.
Natuurlijk kan men ook van goede lec
tuur een onmatig en dus verkeerd ge
bruik maken. Als men leest bijv., wanneer
men arbeiden of rusten moet, of wanneer
voor ons zelf een andere ontspanning be
ter is, of op een tijd dat huisgenooten of
vrienden op ons gezelschap mogen reke
nen.
Van alle goede dingen kan een verkeerd
gebruik worden getracht; ook dus van
goede lectuur.
Maar vast staat, dat een goed boek een
verfrisschenden, een veredelenden invloed
kan hebben op den lezer.
En bedroevend is het, dat zoo velen
hun tijd verslenteren langs de straten en
wegen in plaats van 'ns thuis een goed
boek te lezen.
En er zouden heel wat minder leeghoof
den door eigen schuld en onbeduidende
veelpraters zijn, als er meer goede boeken
werden gelezen.
Een goed boek is een hefboom, die den
•geest losrukt uit het platvloersche.
Verderfelijk is de invloed van een I
slecht boek. Het kan de phantasie be
smeuren en de wilskracht knakken, zoo
dat er haast geen herstel mogelijk is.
Waar gewetenlooze individuen er hun
werk van maken ook in onze stad Lei
den; wij zouden de namen, derzulkcn aan
een schandpaal willen slaan om juist en
bij voorkeur aan jeugdige personen te ver-
koopen slechte boeken cn tijdschriften
daar is waakzaamheid van ouders en
overheden een hoogst ernstige plicht, ter
wille van de geestelijke en lichamelijke ge
zondheid der hunnen.
Maar dan ook tegelijkertijd positief
werken d. v. z. zorgen voor goede, ont
spannende en ontwikkelende lectuur.
Tot deze opmerkingen geven ons aan
leiding aankondigingen in onze courant
van Zaterdag, nl. dat te Leiden zijn ge
opend de Volksbond-Bibliotheek (Zater
dags 79 uur) en de Vincentius-Bibüo-
theek (Dinsdag en Zaterdag 7.30—8.30 en
Donderdag 7S uur).
Er zijn meer gelegenheden in onze stad
waar men goede boeken kan lezen.
En in vele kleinere gemeenten en dox--
pen zijn ook tegenwoordig voortreffelijke
bibliotheken.
Ook een particulier kan wel 'ns een goed
boek uitleenen —men denkt er te weinig
aan, dat men daardoor een vruchtbaar
werk van .naastenliefde kan verrichten!
Dc komende wintermaanden benutte
men met zichzelf en anderen een goeden
dienst te bewijzen met een goed boek!
De Britsch-Fransche vlootovercenkomst.
Het gevaarlijkste document
van den 1 a a t s t e n t ij d.
In de ,,Neue Freie Presse" bespreekt
Lloyd George de Engekch-Fransche vloot-
overcenkomst, welke hij ,het gevaarlijkste
document, van den laatster, tijd'' noemt.
Dc Eugelsche openbare meening is door
de officieeie en offieieuse inlichtingen in
den waan gebracht, dab de regeeringen van
de Vereenigde Staten, Italië en Japan van
alle bijzonderheden van de Engel sch-Fran-
sche vJootovereenkomst op de hoogte wer
den gesteld. Het njlijkt thans echter, dat
zulks niet het geval is. daar in de Aniéri-
kaansche nota uitdrukkelijk wordt betoogd,
dab Washington met den tekst, doch sleclus
een samenvatting van den inhoud ontvan
gen heeft.
Nadat Lloyd George de gevaren van de
duikbooten voor Engeland besproken heeft
vervolgt hij:
„Doch hoe belangrijk onk het vraagstuk
der duikbooten zijn mag het is nog niet
zoo belangrijk als een andere clausule,
welke klaarblijkelijk in dc geheime over
eenkomst is opgenomen. Ik bedoel de En-
gelsehe officieeie erkenning van het Fran
sche standpunt in zake de militaire reser
ves, zooals dit standpunt door Paul Bon
cour in de voorbereidende ontwapenings
conferentie te Genève is uiteengezet. Frank
rijk en zijn geallieerden kunnen binnen
eenigo dagen meer dan acht millioen ge
oefende soldaten onder de wapenen roepen.
Het is daarom geen wonder, dat Italië
zich tegenover de overeenkomst onbehaag
lijk voelt en dat Duitschland tegenover de
Fransche bewering, dat de bezetting van
het 11 ij nl and noodzakelijk is ter vorzeke-
riüg van de Fransche veiligheid zeer
sceptisch gezind is.
Wanneer het juist blijkt, dat de Engelsch
Fransche overeenkomst van de zijde van
Engeland een clausule bevat, waarbij
wordt beoogd, bij alle besprekingen over
de ontwapening de aanduiding van deze
belangrijke reserves te verhinderen, dat is
de zaak van den vrede door de regeeringen
van Frankrijk en Engeland eenvoudig ver
raden en prijsgegeven".
OOSTENRIJK.
uE ZEVENDE OCTOBER.
Kalm verloop te Wiener Neustadt.
Geweldige maatregelen.
Zooals wij Zaterdag voorspelden in ons
Buiten!. Weekoverzicht, is het ook gegaan.
De Zondag is te Wiener Neustadt zeer
kalm verloopen, uitgezonderd eenige kleine
incidenten. Wanneer men ook dergelijke
voorbereidende maatregelen neemt, als de
Oostcnrijksche regeering heeft genomen,
is zoo'n uitslag ook wel te verwachten. In
het hospitaal te Wiener Neustadt waren
o.a. 300 extra bedden in gereedheid ge
bracht. Sterke posten cavalerie en politie
te paard hielden toezicht in de hoofdstra
ten. Een speciale inlichtingsdienst was ge
organiseerd. In de regeeringsgebouwen wa
ren 1350 man politie geconcentreerd met
geweren gewapend.
Op het hocfdplein en op alle toegangs
wegen naar de stad warer. prikkeldraad
versperringen met slechts nauwe doorgan
gen aangebracht. Ter weerszijden van het
hoofdplein waren zeven machinegeweren
geplaatst, terwijl achter dc prikkeldraad
versperringen de troepen liun stellingen
hadden ingenomen. De soldaten waren van
handgranaten en gasmaskers voorzien. Do
winkels waren gesloten.
Zaterdagavond zes uur waren 6000 man
van den Weenschen „Schutzbund" onder
bevel van generaal Körner gearriveerd.
Om lialfnegen was de stad in het donker
gehuld, doch er waren maatregelen ge
troffen, om voor krachtige verlichting te
kunnen zorgen. O.a. waren, op de torens
van de academie zoeklichten geplaatst.
Te tv
stoeten.
Om negen uur verlieten de eerste de
monstranten den Turnplatz. De marsch
werd opgeluisterd door ,yele muziekkorp
sen en in den stoet werden banieren en
vlaggen meegedragen.
Het totaal aantal demonstranten der
Heimwehr wordt op 18.000 a 20.000 geschat
en zij werden door talrijke toeschouwers,
die zich tijdig een plaatsje hadden verze
kerd. hartelijk toegejuicht.
De stoet had ongeveer veertig minuten
noodig om te passecren en vervolgde zijn
weg over den Hauptplatz terug naar den
Turnplatz.
Om kwart vóór eenen gingen de betoo
gers rustig uiteen en trokken naar het
station om naar hun respectieve woon
plaatsen terug te kecren.
Even ordelijk als de optócht der Heim
wehr geschiedde de marsch der circa
35.000 socialistische betoogers, die om
twaalf uur begon.
De ordedienst was zoo georganiseerd,
dat de betoogers der beide partijen elkaar
evenmin konden zien als ho"r°n.
Op den Hauptplatz-stelden zich de vijf
tienduizend man van den republikcinschen
Schutzbund een onderdeel van de socia
listische betoogersmassa op. De plaats
vervangende Landeshauptmann van Neder-
Oostenrijk. Helmer sprak de betoogers
toe. De taak der politie werd hier niet
alleen vergemakkelijkt-door het ordelijk
optreden der betoogers, doch bovenT o
was hun aantal belangrijk minder dan - -
wacht werd De scialistische pers had
sproken van ongeveer honderddui"
man, terwijl, hun aantal hoogstens 25' ••9
bedroeg.
De socialisten troffen het. minder r
met het weer dan hun rechtsche tege»
monstranten. want om drie uur viel
zware plasregen neer, die het animo s'
bekoelde. Hierdoor werd echter ook i
regelmatige wegvloeien van de deelne
vertraagd. Om vier uur waren zeven c:
treinen met Schutzbündler vertrokken, i
de anderen moesten van dc gewone treinen
gebruik maken.
Kleine incidentjes.
Wat de incidenten betreft allereerst
werden in de speciale treinen naar Wiener
Neustadt ongeveer tweejionderd commu
nisten ontdekt, die echter niet ter plaatse
arriveerden, daar zij weer naar Weenen
werden teruggezonden. In Wiener Neustadt
werden 62 communisten gearresteerd, die
trachtten de arbeiders op te hitsen tot
wanordelijkheden.
Vermelding verdient ook nog de ont
dekking, dat de socialisten te Weenen en
verschillende hoofdsteden van de provincie
geheime draadlooze stations hadden opge
richt, die echter direct door de autoritei
ten werden gedemonteerd.
De 'bevolking van Weenen werd den ge-
hoelen dag voortdurend door extra-edities
van de bladen en door berichten van de
radio op de hoogte gehouden van het ver
loop der betoogingen in Wiener Neustadt.
De politie te Weenen behoefde slechts
eenige malen handelend op te treden. In
Weenen werden 67 communisten gearres
teerd en naar het politiebureau overge
bracht. Bij het aanbreken van de duister
nis werden zij echter allen weer vrijgela
ten.
ROEMENIE.
Prins Nicolaas te Boekarest terug.
Zaterdagavond om zes uur is prins Nico-
laas uit Parijs te Boekarest teruggekeerd.
Op het station werd hij door de koningin
weduwe Maria en door de geheele regee
ring, niet den premier Bratianu aan het
hoofd, benevens door alle hofdignitarissen
ontvangen. De begroeting tusschen de ko
ningin-weduwe en den prins was uiterst
hartelijk.
AZIE
De hervormingen in Afghanistan.
De sluier b 1 ij f t.
Uit Kaboel wordt gemeld: In verband
met de groote verontwaardiging onder do
stammen, aangewakkerd tot verzet door
Mohammedan nsche priesters, is het voor
stel van den koning tot afschaffing van d :n
sluier voor de vrouwen ingetrokken.
AUSTRALIt
Stormachtige scènes te Melbourne.
Vele stakers geneigd tot werk-
h er vat'ting.
De Zond.Hr:, ce V b bourne gehouden zit
ting van de conferentie van haven- en
transportarbeiders en zeelieden werd door
stormachtige scènes gekenmerkt.
Eén gedelegeerde, die voorstelde dat 'de
havenarbeiders den arbeid zouden hervat
ten, werd mot geweldpleging bedreigd. De
conferentie besloot, nieuw juridisch advies
in te winnen omtrent- de rechtsgeldigheid
der wet op de transportarbeiders.
Daar zij voor een hopelooze situatie
staan, zijn vele gedelegeerden sterk vóór
werkhervatting.
CHINA.
Missionaris vrijgelaten.
Volgens berichten uit Hankau is een mis
sionaris, die 18 dagen lang door Chinee-
sche roovers gevangen gehouden is, tegen
losgeld vrijgelaten en naar de Katholieke
missie te Sin Yan Chow teruggekeerd. De
geestelijke is in zijn gevangenschap zeer
slecht behandeld. Zijn gezondheid heeft
zeer geleden.
AMERIKA.
DE PRIESTERNOOD IN MIDDEN-
AMERIKA.
Geen scholen, pers, en seminaries.
In heb Nocrd-Amerikaansche maand
schrift „Der Wanderer" lezen we eeniga
mededeelingcn van protestantsche zijde
over den teruggang van het Katholicisme
in Midden-Amerika.
„Weldra zal het Katholicisme in Ameri
ka zijn laatste adem uitblazen, want ze!f3
de sterkste longen zijn niet tegen giftige
lucht bestand. Het gemis van godsdienst
onderwijs kunnen bisschoppen niet vermin
deren, omdat er zoowel gemis aan geld als
aan onderwijskrachten is.
In de drie republieken. Honduras, Pana
ma en Bolivia, zijn er slechts drie Katho
lieke bladen, de spaarzame Katholieke tijd
schriften leven van aalmoezen en vrijwil
lige giften.
De grondslag voor ieder godsdienstig le
ven ontbreekt hier. nl. de clerus en wel
in zulk een verschrikkelijke mate, dat wie
aan Eurooeesche verhoudingen gewend is,
zich moeilijk daarvan een denkbeeld kan
vormen. Midden-Amerika is zijna zoo groot
als Spanje. De bevolking 5 1/2 millioen in
woners, woont ver uiteen, hetgeen den mis-
sioneeringsarbeid ten zeerste bemoeilijkt.
a zijn er in Spanje 50.ut)9 priesters en tal
rijke congregaties. In de zes republieken
van Midden-Amerika leven slechts 574 pries
ters. Het Apostolisch Vicariaat van Blue-
feld heeft ongeveer den omvang van Va
lencia en Catalonië. Terwijl daar echter
7000 priesters arbeiden, zijn er hier slechts
9. Holland, driemaal kléiner dan Guata-
mala en 2/3 protestantseh, telt 3000 pries
ters, Guatamala sle3hts 62. Een derde van
c-t aantal parochieën in Midden-Amerika
is onbezet. Een pastoor heeft vaak de zorg
over 8 parochiën. Wanneer niet spoedig
hulp opdaagt, verliezen de katholieken 't
pleit.
Heb meest bedroevend is, dat de hoop op
verbetering zeer gering is; seminaries zijn
er in 't grootste deel der diocesen in :t ge
heel niet. In heel Centraal-Amerika zijn er
slechts 50 studenten die hoogere priester
studies maken".
Wetsontwerp in zake het schoolgeld.
Voorloopig nog geen
behandeling.
In de op 16 dezer aanvangende Tweede
Kamervergadering zal de voorzitter voor
stellen het wetsontwerp tot wijziging van
de bepalingen der Lager Onderwijswet be
treffende het schoolgeld voorloopig van de
agenda af te voeren, in verband met een
daartoe ingekomen verzoek van den minis
ter van Onderwijs.
Naar de „Tel." vernam, houdt het uitstel
van de behandeling verband met het onder
zoek, dat de minister van Binnenlandsoue
Zaken bij de gemeentebesturen instelt naar
de financieele gevolgen, welke dit wetsont-
werp, alsmede het wetsontwerp lot rege
ling van het voorbereidend hooger en alge
meen vormend middelbaar onderwijs, voor
de gemeenten zal hebben. Zoolang deze ge
gevens nog niet binnen zijn wordt het beter
geacht het bewuste wetsontwerp nog niet
in de Kamer te doen behandelen.
Leerlingenschaal voor de lagero scholen.
Nieuw wetsontwerp op komst.
Nog steeds is niets bekend omtrent de
houding van de regeering ten opzichte van
heb voor het zomerreces door de beide Ka
mers der Stat en-Generaal aangenomen
initiatief-wetsvoorstel van het Tweede Ka
merlid Zijlstra tot verbetering van de lecr-
lingensehaal op dc lagere scholen, welke
verbetering hoofdzakelijk voor de scholen
tc plattelande van beteekenis is.
Naar- de „Tel." verneemt, houdt dit ver
band met de bedoeling van de regeering
om zelf een wetsontwerp over deze aangele
genheid in te dienen, dat in dcnzelfden
geest is als het wetvoorstel-Zijlstra, doch
een definitieve regeling zal inhouden.
Dit wetsontwerp heeft het departement
van Onderwijs reeds verlaten en is thans
bij den Raad van State aanhangig.
Jit de schoenindustrie.
Onderhandelingen.
De Federatie van Schoenfabrikanten
heeft aan de samenwerkende bonden van
fabrieksarbeiders op de voorstellen der
laatsten het ftolgende geantwoord
„Zoowel mondeling als schriftelijk heb
ben wij meermalen onze zienswijze te uwer
kennis gebracht, terwijl wij met onze tege
moetkomingen op de door u geuite verlan
gens, reeds belangrijk verder zijn gegaan
dan door een groot, deel onzer leden wen-
schelijk wordt geacht.
Wij wachten thans slechts uw antwoord
op de vraag, of u zich met den leiddraad
zooals hij luidt na de daarin, in overleg
niet u, aangebrachte wijzigingen en aan
vullingen kunt vereenigen.
Wordt deze vraag door u bevestigend
beantwoord, dan is daarmede de basis ge
geven voor het treffen van loonregelingen
in de diverse centra der schoenindustrie
en bij de indjvidueele fabrikanten.
lil hoeverre men dan - loonregeling in
den vorm eener collectieve arbeidsover
eenkomst zal vervatten, moet door ons
worden overgelaten aan het resultaat van
het door u met dc plaatselijke vcrecnigin-
gen en individueele schoenfabrikanten te
plegen overleg.
Zocals reeds bij herhaling u medege
deeld, laten onze statuten immers niet
toe, dat onze Federatie zelf collectieve
arbeidsovereenkomsten sluit. Dc Federatie
treedt slechts advisccrend op."
De gas-lucht.
Uit het uitgebrachte rapport dor com
missie, door den Raad van Winterswijk op
aanvrage van den directeur der gasfabriek
aldaar. G. A. Scholten ingesteld, blijkt,
dat de betrouwbaarheid van den directeur
in twijfel moet worden getrokken.
De meerderheid der commissie zelfs,
meent, dat de directeur niet is te handha
ven.
De Commissie hoorde den directeur, die
verklaarde, geen lialven cent van iemand
te licbben aangenomen.
Inmiddels werd do heer S. voor de recht
bank gedagvaard, waar twee vertegen
woordigers van do firma's Gautzsch en
Wilsonverklaarden, dat zij den heer S.
respectievelijk 60 en SO en 80 en
140 ter hand hadden gesteld, ofschoon
do boeken wat honger bedragen aangaven.
Dc Rechtbank heeft ten slotte verdachte
tot 200 boete veroordeeld.
De commissie wendde zich tot de Mc-
terfabrjek Dordrecht en ontving aldus de
mededeeling, dat sinds 1918 aan den heer
S. wel eens een bedrag in geld gegeven
was.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De betoogingen te Wiener Neustadt zijf}
kalm verloopen.
Het vierde postvliegtuig naar Indië te
Bushier aangekomen. (Luclitv., 2e blad).
Hongersnood in Brazilië. (Buitenl. Be
richten, 2e blad).
BINNENLAND.
Te rs-Gravenhage heeft een politie-agent
een jongen doodgeschoten. Te Amster
dam is bij twee vechtpartijen door de po
litie geschoten. (Gem. Ber.. 2de blad).
Een treinontsporing bij Maarssen. Geep
persoonlijke ongelukken. (Gom. Ber., 2de
blad).
Een ontploffing in een spinnerij te En:
schedé. Twee personen gewond. (Gem. Ber.,
2de blad).
LEIDEN.
Eenige vergelijkende begrootingscijfers.
(2de blad).
Wethouder Goslinga over enkele actu-
eele vraagstukken van gemeente-politiek.
(2de blad).
Na al deze tegenstrijdigheden oordeelde
de Raadscommissie, dat een eventuecle
vrijspraak in hooger beroep haar oordeel
niet zou wijzigen. Zij beschikt over meer
gegeven, dan dc Rechtbank liet gelden.
Het Klompenv/etje.
Afgekondigd is het Staatsblad no. 381,
houdende de wet van den 21sten Septem
ber 1928, tot zoodanige wijziging van de
Taviefwet 192D dat, ten aanzien van do
heffing van invoerrecht, klompen gelijk
worden gesteld niet schoenen, laarzen cn
klompschoenèn.
De burgemeester van Hilversum.
Dc lieer mr. P. J. Reymer, lid van dc
Eerste Kamer en burgemeester van Hil
versum, vertoont gedurende do laatste
dagen weer eenige neiging tot beterschap.
Dc patiënt begint nu cn dan wederom
eenige belangstelling in zaken buiten zijn
onmiddellijke omgeving te toonen. Jndien
er geen verdc complicaties optreden, mag
de hoop worden gekoesterd, hem langzaam
in beterschap tc zien toenemen.
Onderscheidingsteeken voor verpleegster.
Bij beschikking van den Minister van
Arbeid, Handel en Nijverheid en van Bin
nenland scho Zaken cn Landbouw is be
paald, dat het onderscheidingsteeken voor
verpleegsters, die de aanteekening voor
kinderverpleging hebben verkregen, be
staat uit een zilveren punt, aangebracht
op ieder der beide horizontale armen van
het Rijksinsigne.
Geneeskundige behandeling in een
ziekenhuis.
De procureur-generaal bij het gerechts
hof te 's-Gravenhage heeft conclusie geno
men in een zaak, waarbij de gemeente
Rotterdam werd aangesproken tot schade
vergoeding, op grond dat bij een Röntgen-
behandeling, toegepast in het gemeente
ziekenhuis een ontsteking was ontstaan,
welke zou toe te schrijven zijn aan onvoor
zichtig en onoordeelkundig optreden der
behandelende doktoren.
Op grond van een deskundigen-rapport
dat op verzoek van het Hof nog nader
was aangevuld en toegelicht, werd gecon
cludeerd tot bevestiging van het vonnis
der Rechtbank te Rotterdam, dat do vor
dering had ontzegd. Het rapport was tot
het «esultaat gekomen, dat" niet met zo-
keri eid te zeggen was, dat de ontstane
Rontgenzwcer zelfs bij een nog zorgvuldi
ger behandeling zou zijn uitgebleven, ter
wijl deze in geen geval te beschouwen was
als gevolg van onvoorzichtigheid bij de be
handeling van den patiënt. Arrest over
vier weken.
KANTONGERECHT TE WOERDEN.
Het hielp niet veel.
Voor het Kantongerecht te Woerden
stond terecht v. L. to 's-Gravenhage
die in verzet was gekomen van een vcr-
stekvonnis door den Kantonrechter te
Woerden gewezen, waarbij verdachte ver
oordeeld is geworden *rt cene geldboete
"nn n' b i nrc';r:j; tc vervangen
'•■".r lie:!.(en van 1> dagen cn met de
'i tiicniiug van de bevoegdheid om motor
rijtuigen tc besturen voor den tijd van zes
maanden.
Verdachte, in persoon verschenen zijn
de, voerde aan'dafe de straf hem opgelegd