BUITENLAND. BINNENLAND. VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1928 No 5970 [ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling: Ir Leiden 19 cent per week. f2.50 per kwartaal onzo Agenten 20 cent per week. f2.60 per kwartaal •anco por postf2.95 per kwartaal Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. otI Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- VtnFnltTirr tnn 50 ft iir>r IrwnrFnnl .hij vnnr. italing. Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN [gbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- Afzonderlijke nummers 5 ct., mot Geïllustreerd TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentlën 30 cent perregol Voor Ingezonden Mcdedeelingon wordt hot dubbele vnn het tarief berekend. Kleine advortentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of goyrangd, huur on ver huur, koop en verkoop f 0.50. Dit nummer bestaat uit ade.'jT drie bladen, age'r, J MEN IN RUSLAND wtbE BUITENLANDERS ,uf INLICHT tieblet het gezag van een 26-jarig verblijf A, ïaet» Tsarenrijk en van een 9-jarig ver- X onder de Sovejts, verhaalt de Bolgi- oud-consul in Rusland, Joseph Douil- pasyerschenen, lezenswaardig (jk „Moscou sans Voiles" van de sluwe waarop buitenlandsche arbeiders en lere delegaties door de Sovjet-autori- ten ontvangen en rondgeleid worden. weten niet, waarover wij ons meer te J, ^wonderen hebben: over de naiëviteit en ac. htgeloovighcid der buitenlanders, of L,"er do brutaliteit en de leugen, waarmede enk; bedrogen en misleid worden. Stelselmatig maakte het Sovjet-gouvcr- M ment de laatste jaren reclame onder de D-beiders van West-Europa voor een reis *!;.ar Rusland. Beter dan welke voorlich- °°k zou een persoonlijke aanschou- Pr7ing de arbeiders overtuigen hoe de pers hun land hen „voorliegt" over de on- vredenheid van het volk in Rusland, de gs-ende, de werkeloosheid, de slechte ar onder het_ (Sovjets-be duur. l(ji Maar beter dan wie ook, wisten de lepodo Eussiche leiders, dat hot aanschou wen van de werkelijke arbeids- en indus- 2j.'ietoostanden in Rusland den meest-over- }[iigden buitenlandsche communist op slag ■jb den meest-overtuigden tegenstander 3an de Sovjet-idealen zou maken. I- En dus; zou men aan de buitenlandsche lelegaties een serie fabrieken, hospitalen, anderbewaarplaatsen, rusthuizen vertoo rn, zorgvuldig uitgekozen en nauwgezet ,1 voren in orde gemaakt, met de bedoe- 5 ig te demonstreeren, dat. in de Vereenig- j Sovjet-republieken deze instellingen iberispelijk waren. 'De berekening was goed. Teruggekeerd e hun land, zouden de arbeiders, die de ''•asen" in de woestijn der Russische wer- ïlijkheid met eigen oogen gezien hadden, geduchtste propagandisten van het rt'unmunisme zijn onder hun collega's. - Dit plan is werkelijk ten uitvoer ge dacht. Te Moskou, Leningrad en andere ^langrijke centra werd iedere tak van het -iciale leven met een aantal van die «voorbeeldige" inrichtingen, fabrieken, Gsh-olen, gevangenissen, hospitalen begif tigd. In speciale cursussen werden gidsen 'Pgeleid voor de taak :buitenlanders te eaten zien, wat zij mochten zien.... En de «-alrijke buitenlandsche groepen van arbei ders, onderwijzers, e.a. zijn er ingevlogen, iüeestal geen woord Russich verstaande, >veral gefêteerd en onthaald, meegevoerd 'rjx auto-cars van een fabriek naar een boerderij of hospitaal, zorgvuldig verwij derd gehouden van de eigenlijke bevolking [die zelf bovendien uit vrees op een af stand blijft, overgeleverd aan de listige lei ding van geslepen gidsen en -tolken, kon ;het ook niet anders. Zij moesten er wel invliegen. Zoo verging het b.v. de delegatie van de Engelsche vakvereenigingen. Hun trein :stopte vijf minuten volgens het pro gram bij een klein stationetje in het .Donetzbekken. Maar het oponthoud duur de meer dan een uur. Waarom? Engel- ischen hebben het nooit geweten. Maar de van het nabijgelegen dorp wisten het maar al te goed; zij werden op staan de voet gemobiliseerd om met paard en wa ^cn groote vrachten stroo te brengen naar hen fabriek, die al jaren stil lag, een eind ?erder aan de spoorlijn. Het stroo werd de fabneksovens gestopt.... en toen de I;*°k in dikke wolken uit de schoorsteen .leg en de illusie gewekt was van een fa- 5<ek in volle werking levend symbool (;.n de jonge Sovjet-industrieeerst ïisen mocht de trein met de Engelsche af vaardigden verder rijden! De plaatse- ffike Sovjet had zich vergist en de Engel se arbeiders eerst een dag later ver- pIf5r -n jjjle Bostov-aan-de-Don kregen de arbei- anti-communistische neigingen end waren, den dag, dat de Engelsehen .8j»men, vrij af. Maar hun plaatsen wer- -m ln8enomen door expresselijk daartoe ao*n elders ontboden, meer betrouwbare jachten. j ;^en ander gezaghebbend auteur, de so- Tistische Eransche journalist Henri Bé id, verhaalt eveneens frappante staaltjes m de systematische om-den-tuin-leiderij \)r buitenlanders. Een model-gevangenis, ojeuphemistisch „Instituut van vrijheids- >rooving" heet, staat altijd op het pro- am. Wonderlijk, dat men geen wantrou- ïri 5,c'1'jnt te krijgen in dc salons, waar 1 pevangenen sigaretten rooken cn de ®P ete werken van Dostoïewsky lezen afwachting van hun verlof om uit te en een paar dagen in den huise- kring to gaan doorbrengen. Zoo iets spreekt tot een gevoelig gemoed! Maar men vergeet de buitenlanders te brengen in de kerkerholen, waar al zoo vele jaren dc ongclukkigen opgesloten zitten, die ont snapten aan de bloedbaden van 1918. Men wacht zich wel, de afgrijselijke statistie ken te toonen der fusiladen: 28 bisschop pen, 12000 priesters, 6000 leeraren en on- dewijzers, 9000 artsen, 5400 officieren. 260.000 soldaten, 480000 politiemannen, 355.000 intelectueelen, 19-2.000 arbeiders, 815.000 boeren enz. Tezamen bijna 1.900.000 slachtoffers, waarvan 1.300.000 soldaten, boeren en- arbeiders. Dan komt een ideale kazerne aan de beurt met vetiaire, theater, clublokaal, bibliotheek, bloemen-versierdo eetzalen. Het is alleen jammer, dat er op bolsje wistisch grondgebied nog eenige andere zijn, erger dan de slechtste waar drie ja ren diensttijd (méér dan waar ter wereld ook) vervuld worden onder leiding van of ficieren, aan wien de ijzeren Trotzky ver weet, dat zij „te goedhartig" waren! In de fabriek der vermaarde Sovjet-bon bons gingen de arbeiders van de eerste verdieping langs een achtertrap naar de derde, terwijl de bezoekers de tweede in oogenschouw namen. Maar het sterkste bewijs voor de bewe ring, dat de Sovjets de buitenlanders leiden waar zij willen en dat zij inderdaad veel te verbergen hebben, geven zij zelf. Toen een arbeidersdelegatie uit Zweden en Noor wegen, eenigszins wantrouwend tegenover -de Russische bereidwilligheid, een eigen resolutie opstelde en de aangeboden dien sten der Sovjets afsloeg, werd hun een verblijf in Rusland ontzegd en moesten zij binnen 24 uur het grondgebied verlaten. Soortgelijke ondervindingen deed de tweede duitsche arbeidersdelegatie op, (zie „der Socialistische Bote" van 5 Febr. 1927) toen zij bij verschillende gelegenheden wil den afwijken van den voorgenomen reisweg Een der deelnemers' schreef dan ook onom- wonde: „Men stond ons niet toe de onder nemingen te zien, die wij bezoeken wilden maar alleen die, welke men ons wilde laten zien". Dit systeem van om den tuin leiden wordt door de Sovjets stelselmatig toegepast op alle buitenlandsche arbeiders-afgevaardig den en op alle reizigers. En van hun kant bezien hebben zij gelijk. Want de werkelijk heid is zoo verschillend van de schoone schijn! Immers do vrijheid om vakvereeni gingen op te richten is zeer beperkt, de be loofde aeht-urige werkdag wordt in de mees te bedrijven vèr overschreden, de huisves ting der arbeiders is diep-treurig, de loo- nen zijn gemiddeld 85 pet, van die van 1913 die al zeer laag waren, het aantal inge schreven werkeloozen bedroeg 1 Mei 1927 maar eventjes 1.400.000. Het is- waarlijk geen wonder, dat de Zwitsersche socialist Fr. Schneider, die men waarlijk niet be schuldigen kan van goedgezindheid jegens het kapitalisme of van haat tegen het com munisme, telkens als een Rus hem vroeg, wanneer in Zwitserland de revolutie zou uitbreken, antwoordde: „Zoo gauw als de Zwitsersche arbeiders gedwongen worden te werken en te leven zooals jullie". Wanneer Hollandscho arbeiders zich naar Rusland begeven, laten zij dan eens trachten hun eigen weg te gaan. steden en inrichtingen te bezoeken, die zij zelf uit kiezen. Aa-n de resultaten twijfelen wij niet Misschien zou het ook wel aanbeveling ver dienen, een aantal Russische arbeiders-dele gaties naar het oude Europa (e laten ko men om hun toestand niet dien der Wes- tersche collega's te vergelijken. Maar of de Russische volkscommissarissen van dat ex periment terug zullen hebben....?? V De acht retourtjes. Een predikant schrijft in het „Alg. Wkbl." voor Christendom en Cultuur" on der bovenstaand opschrift: „Er moet mij toch eens een woord van liet liart over de wijze, waarop predikanten en in het algemeen theologen, die ergens een preekbeurt komen vervullen, of een lezing of toespraak houden, nog dikwijls be taald worden Op het punt van beta ling van dominé's bestaan er nog menigmaal ongehoorde toestanden.... Onlangs was er een club van zeer gefor tuneerde meisjes. De moesten van deze meisjes plachten zich niet te voet te bewe gen of per rijwiel, maar per automobiel. De huizen waarin zij woonden, geleken op al les, behalve op éénkamer-woningen. Dc deu ren werden geregeld door keurig gecostu- meerde huisknechten bediend. Het ont brak in haar leven aan niets. Met eenige vriendinnen werd een Bijbelkring gevormd en er werd een predikant uitgenoodigd aclit maal te spreken. De predikant deed wat er van liem gevraagd werd. Aan het slot moest er worden bedankt en afgere kend. Wat kreeg de spreker? Gij raadt het in geen honderd jaren. Hij kreeg acht retourtjes derde klas!" Dc schrijver geeft nog meer voovbccldcn van dezelfde geestesgesteldheid. Ook wij zouden dergelijke voorbeelden kunnen aanhalen. Menschcn, die het de meest doodgowono zaak van de wereld achten om voor een of andere eenvoudige zakelijke transactie, die haast geen inspanning en geen tijd vor dert, een heel flink bedrag naar zich toe to rekenen, vinden het van een „spreker" wel wat erg inhalig, als hij meer dan reis- en verblijfkosten rekent? En, als zoo iemand 'ns vijftien of „z elfs* IwuUi gulden durft verlangen ,dan is dav^ié^et» toppunt van hobberigheidAlsof zoon „spreker" zijn studie kan maken zonder dat het hem geld kost; alsof zoo'n „spreker" niet moet leven èn ook graag 'ns wat wil ovorhouden al is 't om het genot te hebben, ande ren, behoeftigen, te kunnen mcdedeelen van eigen arbeidsvruchten! Yan „de acht retourtjes" weten niet al leen Protestantsche predikanten te spre ken!Natuurlijk, mogen ook van de zij de van sprekers cn anderen de eischen niet overdreven worden. Ook in deze moet een gulden middenweg bewandeld: niet tc veel en niet tc weinig! Er zijn ook wel 'ns sprekers, die blij ken te vergeten, dat op het geestelijk be zit óók, evenals op het stoffelijke, een hypotheek ligt, en een zware hy potheek, van God, Die eischt, dat het persoonlijk bezit gebruikt, benut wordt zóó, dat de gemeenschap, dat anderen er zoo veel mogelijk van profiteeren. Daar aan mogen sommige of meerdere „intel- lectucelen" o.i. wel 'ns meer denken.... VOLKENBOND. DE VOLKENBONDSVERGADERING. De drie sprekers van gisteren. De algemeene beschouwingen gister morgen brachten ons drie redevoeringen die echter minder interessant waren en veel minder opbouwend, dan die van mi nister Beelaerts. Vooral de redevoering van Paul Hymans was vol algemeenheden, die grootendecls wel juist, doch weinig vruchtbaar waren voor het verdere verloop der discussies. De hoofdstelling van Hymans was, dat men niet al te ongeduldig moet zijn ten aanzien van de beperking van bewape ning, want dat deze vanzelf zal komen met de toename van het wederkeerig ver trouwen, waarvoor in de eerste plaats noodig is een voortdurende uitbreiding van de internationale samenwerking op financieel economisch en cultureel gebied door dc tusschenkomst van den volken bond. Hymans kan constateeren, dat in do drie jaren zijner afwezigheid dit werk zich op gezonde wijze heeft ontwikkeld, zoodat hij de toekomst met vertrouwen tegemoet ziet. Heel wat minder geduldig op het stuk van ontwapening \*Jas de minister-presi dent van Noorwegen Mow^nckel. Zijn pa thetisch betoog over de gevaren van den voortgang der millitairo toebereidselen en over de verschrikkingen van den even- tueelen oorlog maakten wel weder indruk maar men heeft zooiets reeds zoo dikwijls in de volkcnbondsvergadering gehoord. De meest teleurstellende rede die tot dusverre bij de algemeene beschouwingen gehoord is, was die van den Australischofi senator Mac Laghlan die opkwam tegen een te groote uitbreiding, aer economische volkenbondswerkzaaraheden. De Volkenbond dient zich angstvallig van inmenging in de tariefwetgeving der verschillende landen te onthouden, aange zien deze tot het nationaal domein der souvereine staten behoort. Zulk een in menging zou kunnen leiden tot interna tionale geïrriteerdheid in plaats van tot nauwere aanhaling der betrekkingen lus- schen de landen. DE VOLKENBONDSRAAD. Rapport van jhr. Beelaerts. Over dc Poolse h-L itausche k w e s t i e. De Volkcnbondsraad heeft gisterna middag een zitting gehouden, waarin jhr. Beelaerts van Blokland rapport heeft uit gebracht over den stand van de Poolsch- Litausche onderhandelingen. In dat rapport zegt onze minister, dat de onderhandelingen in de economische commissie voor' verkeerswegen en liet transito-verkeer tc AVarschau niet tot e? dg resultaat is gekomen. De commissie voor veiligheid cn de re geling van het verleden is evenmin tot po sitieve resultaten gekomen. Deze commis sie heeft zekere werkzaamheden verricht wat aangaat de wederzijdschc vorderin gen, die voortspruiten uit het PoolschLi- tausch conflict. Bovendien is een ontwerp non-agressie verdrag bij haar aanhangig gemaakt, evenals een ontwerp arbitrage- en verzoeningsverdrag. Ook daarover kon den partijen het niet eens wordengeen deezr ontwerpen is aangenomen, zelfs niet als basis van discussie. Alleen de commissie voor juridische aan gelegenheden en locaio verkeerskwesties heeft te Berlijn een voorloopige regeling kunnen uitwerken, die door beide delega ties is geparafeerd. Hierbij worden faci liteiten v verleend aan de bewoners aaii weerszijden van dc Poolsch-Litauscho ad ministratieve grenslijn, wier bezittingen door deze lijn worden gescheiden. Dit magere resultaat wacht op discus sie cn aanneming door de voltallige com missie, waarvan do nieuwe zitting ondanks voorstellen van beide kanten nog niet kon worden vastgesteld. „Op het oogenblik kan ik aldus onzo minister, tegenover den Raad slechts de teleurstelling te kennen geven, waarmede ik heb geconstateerd, dat de onderhande lingen geenszins do resultaten hebben af geworpen, die dc Baad het recht had te verwachten". Zaleski en Woldemaras aan het woord. De voorzitter van den Raad, Procope, vroeg daarop of do vertegenwoordigers der bcido landen iets ter aanvulling van dit rapport hadden op te merken. De vertegenwoordiger van Polen, Za leski heeft aan het rapport niets toe te voegen, want Polen is voor de mislukkin gen niet aansprakelijk. De vertegenwoordiger van Litaucn, Wol demaras, hield vervolgens een vervclendo rede van niet minder dan anderhalf uur. Hij merkt op, dat dc voltallige confe rentie weer moet bijeenkomen om de werkzaamheden der commissies te onder zoeken, en herinnerde voorts aan den oor sprong van het conflict, waarbij hij ccn historisch overzicht gaf van de Poolseh- Litausche kwestie. Toen Litaueu het vorig jaar de kwestie opnieuw voor den Raad bracht, heeft het er niet aan gedacht de oplossing van de kern van het vraagstuk te vragen. De Wilnakwestie wil Woldemaras uitdrukkelijk openlaten, maar inmiddels wil hij over de bijkomstige vragen een re geling met Polen treffen. Woldemaras analyseerde daarna do Raadsresolutie van December 1927 en zeidc, dat de Poolsche regeering slechts gedeeltelijk aan deze re solutie gevolg heeft gegeven. Zij heeft met name geen gevolg gegeven aan het ver zoek van den Raad om den uit Wilna uit gewezen personen toe te staan, daar terug te keeren. Polen heeft slechts de verkeors- kwesties willen behandelen; het onder houd aan de Litauscho grens militair ge organiseerde benden. Wanneer de onder handelingen vertraagd zijn, is dat niet de schuld van Lilauen.en voor het mislukken der besprekingen geldt hetzelfde. De re geering van Litnuen is bereid concessies te doen, ten einde een volledige oplossing van de Poolsch-Litausche kwestie te ver krijgen, doch daarbij moet rekening wor den gehouden met de belangen van Li- tauen. ALBANIË Het nieuwe koninkrijk. Protest van mgr. Fan Noli. Albanië's vroegere minister-president cn tegenstander van Achmed Zogoe, Mgr. Fan Noli, heeft uit Wcenen in naam van het comité voor de nationale emancipatie van Albanië een telegram gezonden aan de volkenbondsjournalistcn te Genève, waar hij menigmaal als minister-president zijn in ud vertegenwoordigd heeft. Mgr. Fan Noli protesteert met kracht te gen de poclamntie van Achmed Zogoe tot. koning van Albanië. Hij noemt dat een grap. die te Rome geënsceneerd is. Het is een hatelijke misdaad tegen het volk van Albanië en tegen de Balkanvolken in het algemeen. Het Albaneesche volk is niet ge raadpleegd, want de leden van de zooge naamde constitutioneclc vergadering zijn door Achmed Zogoe zelf benoemd. De ver heffing tc'. koning is gekocht tegen den prijs van nieuwe concessies, die Albanië ten slotte tot een Italiaanscho kolonie zullen maken en tot militaire basis tegen de nabu rige staten. Dientengevolge zal dc proclamatie van Achmed Zogoe tot koning den reeds critic- ken trestand op den Balkan verergeren cn to; nieuwe oorlogen kunnen leiden. AMERIKA. Het Kellogg-pact. Wie nog geen antwoord gaven. Op de door dc regecring der V. S. ver zonden uitnoodiging tot toetreding tot het Kellogg-pact is tot dusver nog geen ant woord ontvangen van Afghanistan, Albanië Chili, China, Ecuador, Guatemala, Hondu ras. Jsland, Columbia, Litauen, Nicaragua, Paraguya, Perzië, San Salvador, Siam cn Hongarije, Het voornaamste nieuws. BUITENLAND. Rapport van jhr. Beelaerts van Blokland over dc Poolsch-Litauscho kwestie. Een voorloopige president in Mexico? De nasporingen in de Noordelijke IJzce hebben tot nu toe geen enkel rosultaat op geleverd. (Buitcnl. Berichten, 2o blad). BINNENLAND. Te Westerlee bij Winschoten is een ern stig ongeluk gebeurd op een onbewaakten overweg, waarbij drie personen zijn gedood (Gom. Berichten, 2do blad). OMGEVING Te Bodegraven werd bij de viering der Koninginnefeesten een historisch openlucht spel opgevoerd. Onze Geïllustreerde pagina De photo-pagina geeft o.m. photo's van de Utrechtsche Jaarbeurs; Koninklijk be zoek aan Zwolle; de sluiswerken te IJmui- den. MEXICO. Mexico's voorloopigo president. D o o p keus zou zijn gevallen Manuel Perez Trevino. Een door het te El Paso (Texas) verschij nende blad „El Continental" uit Mexico ontvangen bericht zegt dat do afgevaardig den on fconatoren van 't Moxicoanscho par lement overeengekomen zijn, tot voorloopig staatspresident Manuel Perez Trevino te benoemen, die voorhoen chef van den gonc- ralen staf van Obregon was. Dezo keus zou zoowol voor president Calles, als voor de militaire leiders en de gouverneurs der pro vincies aanvaardbaar zijn. Moeder Concepcion ontlast. Twee getuigen trokken hun beschuldigingen in. Naar do Times uit Mexico meldt, hebben twee der getuigen, dio bezwaronde verkla ringen hadden afgelegd tegen de moeder overste Concepcion, toen zij giste ren inot haar geconfronteord worden, hun beschuldigingen ingetrokken. Een hunner herhaalde aanvankelijk z'n eerste getuigenis dat do moed er-o vorst o als leidster was op- gotreden van do to harent gehouden bijeen komsten, waar de samenzweringen tegen Calles' cn Obregon worden voorbereid en dat zij aan Maria Manzano vergif zou heb ben gegeven. Toen do moeder-overste dezen getuige evenwel zcido, dat hij onwaarheid sprak, trok hij zijn verklaring in. Op de vraag, waarom hij zijn eerste beweringen niet handhaafde, zeide hij slechts: „Alles wat dc moeder-overste zegt is de waar heid". Ook Maria Manzano ontkende, dat haar vroegere getuigenissen, waarin zij hetzelfde beweerde als de vorengenoemde getuige, juist waren, Do moeder-ovorste, zeidc zij nu, heeft deze bijeenkomsten niet geleid cn heeft het vergif niet vergeven. Beiden getuigen zeiden hun eerste on juiste verklaringen te hebben afgelegd, ten gevolge van hun zeniiwachtigen toestand. Een derde getuige zeide, dat hoewel do sa menzweringen tegen Obregon en Calles worden voorbereid in het klooster van de moeder-overste, zij zelf daar niets van wist Do moeder-overste zelf deelde mode, dat dc halve bevolking van de stad Mexico naar haar klooster kwam om do godsdienst oefeningen bij te wonen. Overigens wist zij ,van haar bezoekers niets af; zij vroeg nooit iemand, wie hij was. EEN CONGRES OVER HET HUWELIJK Op den tweeden Congresdag werd, vóór den aanvang der inleidingen ter vergade ring, in de kapel der Ecrw. Zusters van den Karrnel, do II. Mis opgedragen, door de congressisten bijgewoond voor de ziele- rust van wijlen Z.Ex. Mr. A. E. J. Baron van Voorst tot Voorst, in leven Commis saris dor Koningin in Noord-Brabant, be schermheer van het Congres. Ter Congresvergadering, onder presi dium van Mr. Dr. Deckers, werd door den heer O. J. Kuijper to Utrecht, lid der Tweede Kamer, een inleiding gehouden over: Loonvraagstuk en Gezin. Spr. betoogde, dat de loonregeling voor „den minderen man" nog veel te wen- sehen overlaat, en inede een gevaar is voor bcvorJering van liet N'co-Mahhusianismc. Bij den groei der industrie in Brabant dc radio, kunstzijde-fabricage, do mijn industrie moet gestreefd worden de so ciale verzorging van den werkman, die

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1928 | | pagina 1