BUITENLAND.
BINNENLAND.
KERKNIEUWS.
LUCHTVAART.
ati 19e Jaargang.
MAANDAG 13 AUGUSTUS 1928
No. 5949
H -
pe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl) vooruitbetaling
iFoor Leiden 19 cent per week I 2.50 per kwartaal.
Èii onze Agenten 20 eent per week f2.60 per kwartaal.
Franco per poet f2.95 per kwartaal.
Bet Gaillnstreerd Zondagsblad te voor de Abonné'e ver-
trijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
pitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ot., met Geïllustreerd
^endagsblad 9 et.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. U
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowone advortentlën 3P cant per
Voor Ingezonden Mededeelingea wordt bet
s dubbele van het tarief Berekend. a'
Kleine advertentldn, van ten hoogste 80 woorden, waSHn
betrekkingen warden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
Dit nummer bestaat uit
lwee bladen.
V Werk aan den winkel
Wij zijn nog in de weken, dat er niet
ioo veel aan vergaderingaarbeid wordt gc-
f dacht.
f Ook nog niet in de kiesvercenigingen.
I Maar spoedig zal er rekening mee moe
ten worden gehouden, dat wij staan voor
een verkiezingsjaa-r.
En men zal aan den arbeid moeten gaan.
Wij willen alleen deze korte herinnering
vandaag geven.
De besturen zullen zorg moeten dragen,
dat het technisch verkiezings- en propa
gandawerk af is: de ledenlijsten, de con
tributie-inning en -afdracht, enz.; van héél
veel nut zal zijn, als zij zorgen lijsten te
hebben van Alle kiesgerechtigde katholie
ken in hun gemeente.
"Verder zullen de besturen het werkpro
gram voor dezen komenden winter in elkaar
moeten zetten: Allereerst zal daarop voor
komen de bespreking voor en door de le
den van het ontwerp-verlciezingsprogram.
Terloops zij opgemerkt, dat „Het Volk"
blijkbaar zoo geschrokken is van dit pro
gram, dat het er nog met geen enkel woord
melding van heeft gemaakt"! De -Volklezers
mogen er met geen woord kennis van ne
men!
De bespreking van dit program in de
kiesvereenigingen is voorgeschreven; zij kan
in vele opzichten de denkbeelden over, de
kennis van politiek verhelderen.
Dat zal het eerste werk zijn, dat onze
actie voor de Kamerverkiezingen in 1929
inluidt!
BELGIE.
Critiek op het Kellogg-pact.
Op het socialistenconprce
te Brussel.
Op het socialistisch, congres te Brussel
heeft Vandervelde een manifest voorgele
zen, dat door de politieke commissie was
opgesteld en dat, naar hij mededeelde, al
daar met eenparigheid van stemmen, met
uitzondering van de stem der Engelsche
Independant Labour Party, was aangeno
men.
Het manifest zegt, dat ondanks de belof
ten der regeeringen de vrede der wereld
nog niet is verzekerddat het kapitalisme
agressiever is dan ooit; dat het Kellogg-
pact verminkt is door niet goed te praten
voorbehouden van sommigen regeeringen en
nog in waarde is gekleineerd door het uit
sluiten van de Sovjet-Unie en eindelijk
dat het pact een doode letter zal blijven,
wanneer de arbeiders rich niet vereenigen
om de politieke macht eindelijk te verove
ren ter uitbreiding van het pact over de
geheele wereld zonder uitzondering.
JOEGO-SLAVIË.
RADITSJ' GROOTSCHE UITVAART.
Dertig duizend kransen.
Z ij n 1 ij k g ev o 1 g d door 5 O 0.0 O O
menschen.
Pit Zagreb wordt gemeld: Ter gelegen
heid van de begrafenis van Stefan Raditsj
was gisteren de geheele stad in zwart
gehuld. Duizenden boeren in hun karakte
ristieke kleederdrachten marcheerden
reeds in de vroege morgenuren naar de
stad, terwijl speciale treinen talloozen aan
voerden uit de meest afgelegen streken
des lands. De laatste twee dagen defileer
den 200.000 menschen langs de baar van
den gestorven leider in het boerenpaleis.
Aan de begrafenis nam ongeveer een
half millioen menschen deel, de heele na
tie vertegenwoordigend; 30.000 kransen,
waaronder een martelaarskrans uit door
nen, werden door de boeren voor den lijk
stoet uitgedragen.
De Ivroatischte boerenleider Matsjek
hield vóór de uitvaart een rede, waarin hij
de woorden van Raditsj onderstreepte, dat
de haat verdwijnt, terwijl de liefde blijft.
De volgende spreker. Pribitsjewitsj,
wccs °P de eensgezindheid van de Kroaten
en de Serviërs uit de Westelijke provincies
welke eensgezindheid door niets verstoord
kan worden Hij zeide, dat Raditsj, als hij
uauu bhiven lereD- het groote ideaal zou
e j en verwezenlijkt van de vereeniging
oer boeren en Kroatië, Servië en Slovenië
en eventueel ook Bulgarije tot een groote
n&Ue van de Adriatische tot de Zwarte
'f' Dalmatie> de Herzegowina,
Bosme. Montenegro. Slovenië en de Woj-
wodina prezen Raditsj' deugden als leider
en leeraar en zeiden, dat zijn geest blijft
leven en het Kroatische volk zal leiden in
den strijd voor gelijkheid.
Geen verbittering tegen
B e 1 g ra d o.
De H. Mis werd opgedragen door den
aartsbisschop van Zagreb en vijf bisschop
pen. Ten slotte werd het lijk uitgedragen
naar de begraafplaats, waar het werd bij
gezet tusschen Raditsj' neef Paul Raditsj
en een der andere slachtoffers van den aan
slag in de Skoepsjtina, dr. Bazaritsjek.
De plechtigheid verliep in de grootste
orde, en van verbittering tegen Belgrado
was geen spoor te merken.
De teraardebestelling was om vijf uur in
den namiddag ten einde. Geen incident
was voorgevallen. Onder de enorme hoe
veelheid kransen werd die van den koning
zeer opgemerkt.
POLEN.
De Poolsch-Litausche betrekkingen.
Ontspanning merkbaar.
Nadat Litauen het Poolsch voorstel had
aanvaard om vóór het begin der zitting
van den Volkenbondsraad, op 30 Augustus
nog eens onderling de bestaande geschil
len te behandelen, is het misbaar dat Kow-
no en Warschau den laat sten tijd tegen el
kaar maakten, merkbaar geluwd.
De toorn van Litauen scheen zich op
eens meer tegen Duitschland te richten,
dat bij monde van zijn gezant te Ivowno de
Litausche regeering tot matiging en tege
moetkoming had aangemaand. Het offi-
cieuse blad Lietuvos Aidas ging zelfs zoo
ver de Wilhelmstrasse te beschuldigen, in
samengaan met. den Quai d'Orsay en het
Foreign Office „Litauen onvoorwaardelijk
aan de Poolsche expansiezuoht te willen
uitleveren."
Met het territoriale geschil over het
gebied van Wilna is men, nu Woldemaras
het te Warschau gunstig ontvangen denk
beeld om Polen en Litauen te vcreenigen
tot een federatieven staat, waarvan het
betwiste gebied een autonoom onderdeel
zou vormen, met nadruk van de hand heeft
gewezen, nog niet veel verder naar een op
lossing toe. Niettemin schrijft de Litau
sche pers de regeering te Warschau het
plan toe, het denkbeeld alvast voor Polen
te verwezenlijken en Litauen tot toetre
ding uit te noodigen. Zij beweert dat Pil-
sudski morgen op het congres van de
Poolsche legioensoldaten te Wilna, die in
de grondwet vast te leggen ingrijpende wij
ziging van den staatsvorm in federatieven
zin zal aankondigen.
De officieuse Lietuvas Aidas verzekert
dat Litauen geen enkel Poolsch voorstel,
waarmee de onafhankelijkheid des lands is
gemoeid, in overweging kan nemen. Wel
is het bereid op den grondslag van gelijk
stelling te onderhandelen over een Poolsch-
Litausche overeenkomst met welke uitla
ting het blad blijk geeft van eenige toena
deringsgezindheid, vooral zoo men haar
beschouwt in verband met de uiting in
hetzelfde blad dat de regeering te Kowno
„bereid is tegemoet te komen aan alle po
gingen om de positie der Litauers in Po
len te verbeteren."
Litauen zal m.a.w. aan het aan Pilsudski
toegeschreven plan niets in den weg leg
gen.
Vragen van Kamerleden.
Opruiming van vruchtboomen
in het land van Maas
en Waal.
Het lid van de Tweede Kamer, de heer
Bulten, heeft aan den minister van Water
staat de volgende vragen gesteld:
Is het den minister bekend:
1. dat op het einde van Mei 192S bijna
honderd personen in het Land van Maas
en V aal, met name in de plaatsen Druten,
Deest, Afferden en Winssen, van den dijk
stool van het polderdistrict Maas en Waal
n bevelschrift hebben ontvangen tot oprui
ming van tal van boomen, vooral vrucht-
boomen, langs den voet van den dijk staan
de, en wel binnen 35 dagen;
dat vele van die boomen reeds jonge
vruchten droegen en bij nakoming van het
bevel dus niet. tot rijpheid konden komen
dat het overgroc.te gedeelte der aange
schrevenen zijn arbeiders en kleine land
bouwers, van wie de opbrengst van deze
vruehtbcomen een gedeelte van hun in
komsten beteekent;
dat de opruiming dezer boomen voor de
betrokkenen in ieder geval kapitaalverlies
en waardevermindering der eigendommen
beteekent, omdat geen schadevergoeding
wordt toegekend en dat daardoor reeds
moeilijkheden over op deze eigendommen
lustende hypotheken dreigen te ontstaan
2. Is de minister bereid door zijn bemid
deling to trachten, da/b deze maatregel niet
doorgevoerd wordt, of, zoo die doorvoering
noodzakelijk mocht blijken, althans te be
werken, dat aan de betrokkenen een be
hoorlijke schadevergoeding wordt toege
kend?
Uit de Goudsche aardewerkindustrie.
Staking in het zicht.
In de Goudsche aardewerk-industrie is
het, naar „Voorwaarts" meldt, niet pluis.
Onderhandelingen tusschen ue werkgevers-
en werknemersorganisaties over de ar
beidsvoorwaarden hebben tot geen resultaat
geleid. Komt er geen gunstige wijziging in
de situatie, dan staat het vast, dat tegen
Maandag over 8 dagen, dus 20 Augustus,
de staking wordt geproclameerd.
Loodgietersstaking.
Er zijn momenteel loodgietersstakingen
te Amsterdam, Rotterdam, Den Haag ea
Haarlem en bij De Schelde to Vlissingen.
Vrijdagavond hebben de stakende lood
gieters to Haarlem een vergadering gehou
den, welke buiten de organisatie om was
belegd. Met slechts 7 stemmen tegen werd
besloten, den vacantie-eisch te laten ver
vallen en daarvoor in de plaats te stellên
een eisch om verbooging van het loon met
5 cent per uur. Hierover zou Zaterdag
morgen met de patroons geconfereerd wor
den.
In een Zaterdag gehouden vergadering
van stakende loodgieters te Haarlem heeft
men medegedeeld, dat de patroons den
eisch tot loonsverhooging niet hebben in
gewilligd. Echter hebben zij het voorstel
gedaan om den arbeiders 2.50 per Aveek
als fietsengekl toe te kennen. Dit aanbod
zou gelden gedurende een tijdvak van 2
jaar. De loodgieterspalroons hebben bo
vendien toegezegd, dat, indien aan de bouw
vakarbeiders de vacantieweek werd toege
staan, ook zij zullen overwegen tob invoe
ring daarvan voor het loodgietersbodrijf
over te gaan. Dinsdagavond zal men op
nieuw een vergadering beleggen, waarin de
partijen over deze voorstellen een beslis
sing zullen nemen.
Devotie der Italiaansche Olympiade
deelnemers.
De Spaarndammerstraat te Amsterdam
beleeft iederen dag een aardig tooneeltje
iu de omgeving van de kerk van de H.
Maria Magdalona. Zonder mankecren toch
komen dagelijks de Italiaansche sportnien,
soms met twintig man, soms met minder,
een bezoek brengen bij het Allerheiligste
Sacrament. Wanneer het door de spelen
in het Stadion wat laat geworden en de
kerk reeds gesloten is, laten zij toch hun
bezoek niet na, maar verzoeken dan door
aan de pastorie aan te schellen toegang
tot de kerk te krijgen, wat hun natuurlijk
niet wordt geweigerd.
Steeds brengen zij ruikers bloemen mee
om het beeld van den PI. Antonius, voor
wien zij groote waardeering schijnen te
hebben, te versieren.
Na het bidden van eenige Ave's verla
ten zij dan weer het kerkgebouw om zich
verder voor de Olympische Spelen te gaan
trainen.
Dit herhaalde bezoek maakt een groo-
ten en goeden indruk op de omwonenden
en is een mooie getuigenis voor het ge
loofsleven der Zuiderlingen.
Mgr. Dr. Ariëns. t
Zaterdag heeft te Maarssen de plechti
ge uitvaart en begrafenis plaats gehad
van mgr. dr. Ariëns. De belangstelling uit
alle deelen van het land was groot.
Te kwart voor tien begonnen de Lau
den en daarna de plechtige Uitvaartdienst
De H. Mis werd opgedragen door den
tegenwoordigen pastoor der Parochie, den
zeereerw. heer dr. W. van Koeverden, met
assistentie van twee vroegere kapelaans
van mgr. Ariëns, den zeereerw. heer pas
toor R. W. J. Peters uit Rijsscn en den
weleerw. heer kapelaan A. van Hofslot uit
Renkum. Als ceremoniarius fungeerde de
zeereerw. heer Prof. J. A. M. Prein van het
Klein-Seminarie te Culemborg.
De kerk was geheel met geloovigen ge
vuld. Onder de aanwezigen merkten we
op: mgr. B. A. de Wit, vertegenwoordiger
van Z. D. H. Mgr. H. van de Wetering, die
in het zingen van de Lauden, welke te 10
uur aanvingen, voorging. Verder: Z.Exc.
Ch. Ruys de Beerenbrouck, oud-Minister
Aalberse, Mgr. Dr. Poels, de professoren
Gerard Brom, Molkenboer, Titus Brands-
ma en Overmaat: een zeer groot aantal
geestelijken uit de stad Utrecht en Pro
vincie; de Kamerleden Suring, Engels en
Hermans. Minister 81otemaker de Bruine
was vertegenwoordigd door den heer De
Brey, inspecteur Volksgezondheid. Nog
werden opgemerkt burgemeester Bergsma
uit Enschedé, met de wethouders Winkels
en Nijkamp, burgemeester Eggink uit
Maarssen, G. W. de Jong, lid Ged. Staten
van Friesland, de heer Ploeg S. D. A. P.-
lid uit Utrecht en bekend drankbestrijder.
Sobriëtas was vertegenwoordigd door de
heeren Suring en Terwisga van Scheltinga
torwijl de heer P. Dieges den Aarts. Dioc.
Bond vertegenwoordigde. Voor het R. K.
Werkliedenverbond waren aanwezig do
heeren de Bruin en Nijkamp.
Het zangkoor zong Gregoriaansche ge
zangen.
Na de H. Mis hield Mgr. Prof. Dr. J.
H. J. Hoogveld een indrukwekkende lijk
rede. En hierna had de plechtige begr/Te-
nis plaats.
ONTZETTENDE VLIEGRAMP TE
TE HEERLEN.
VLIEGMACHINE TEGEN DE
TOESCHOUWER S-TRIBUNE.
Vier dooden.
De bestuurder in arrest
gesteld.
Gisterenmiddag werd to Heerlen een
vliegdemonstratie gegeven. Van een der
machines, do K. L. E. N. N—Daimler D
572, bestuurd door den piloot Gesper uit
Bonn, werkte do motor niet regelmatig.
Na een kort onderzoek ging de piloot
niettemin de lucht in voor het geven van
een demonstratie in het uitwerpen van
postzakken. Toen de machine eenmaal bo
ven het terrein gecirkeld had, weigerde de
motor. De vliegmachine ging in glijvlucht
naar beneden en vloog tegen een berghel
ling op, waartegen de tribune was opge
bouwd. Drie personen werden op slag ge
dood. Het zijn mevrouw Scliobbe uit
Heerlen en de heeren Debeye uit Schin-
nen en Meek uit Brunssum. Een viertal
personen werd zwaar gewond, waarvan er
inmiddels een is overleden.
De vliegmachine is totaal vernield. De
piloot is slechts licht gewond en is in ar
rest gesteld. Enkele uren na het ongeluk
was de justitie uit Maastricht ter plaatse.
Nadere bijzonderheden.
Het vliegterrein, waarop de vliegdag
gehouden werd, is een weiland, niet bijster
groot, doch vlak aan den Schelsberg bij
Heerlerheide. Het is omgeven door een
heuvelachtig terrein.
De dag was georganiseerd door enkele
personen uit Heerlen, waaronder de heer
Meulenberg. die in Duitschland een avia-
teursbrevett behaald heeft. Een 1200 tot
1500 menschen bevonden zich op het veld,
terwijl eenige duizenden een gratis staan
plaats gezocht hadden op het omringende
heuvelachtige terrein, vanwaar men een
goed gezicht, op het vliegveld had. Aan de
eene zijde bevindt zich op het vliegveld
een heuvel, die het comité tot tribune in
gericht had cn waarop zich een paar hon
derd personen, gezeten op stoeltjes, be
vonden. Er werd met drie kleine vliegtui
gen gevlogen. Tegen 5 uur was de Duit-
sche Dietrich D 572 met Siemensmotor
D.P. II A No. 121, toebehoorende aan den
fabrikant K. Giebeler uit Bonn, en be
stuurd door den vroegeren oorlogsvliege
nier Gesper. eveneens uit. Bonn, opgeste
gen. Kort d'aroa was de machine weer
gedaald, omdat door een defect het vlieg
tuig geen voldoende hoogte kon krijgen.
Nadat de machine was nagezien startte
de vlieger opnieuw. Weer kon de piloot
geen voldoende hoogte krijgen. Vlak boven
het geboomte aan het einde van het ter
rein trok hij de machine nog eenigszins op
om op 40 a 50 nieter hoogte een wijde
bocht te maken. Men meende dat de piloot
ging terugkeeren. Dit was ook het geval,
doch op een eenigszins vreemde wijze.
Achter het publiek om zocht hij Het
vliegterrein weer op. Op zeer geringe
hoogte en in plaats van elders te dalen,
streek hij over het achter de tribune ge
legen veld om te trachten dwars over deze
tribune op het vliegveld neer te komen.
Het publiek elders op het terrein had aan
vankelijk niets gemerkt, doch zij die op de
tribune waren, bespeurden hot gevaar dat
achter hen opdoemde. Juist werd bene !en
de tribune afgeroepen, dat zij die nog een
possagiersvlueht mede wilden maken, naar
voren en naar beneden moesten komen.
Daarom waren reeds eenige personen
opgestaan. „Bukken! bukken!" werd er
plotseling geroepen. Op dat oogenblik
raakte de vleugels van het vliegtuig het
publiek. De machine kwam hierdoor nog
een meter dichter op de heuvel-tribune,
schuurde met den romp nog even over den
grond om dan aan den rand van den heu
vel naar beneden te storten en over den
kop te slaan.
Een doodschc stilte en vlak daarop een
angstig geschreeuw deed zich hoeren. Op
den rand boven op den heuvel lag een
bloedende massa, terwijl onder aan den
voet van den heuvel eenige personen, die
aan den passagiersvlucht mede wilden
doen en daarvoor naar beneden waren ge
komen, roerloos neerlagen.
Vreoselijke verwarring.
Op de tribune zelve zaten en lagen tus
schen een gewirwar van tafeltjes, omge
vallen stoeltjes en gebroken glaswerk
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Grootsche uitvaart van den Kroatische»»
boerenleider Raditsj.
Hevige stormen in Amerika.
BINNENLAND.
Vreeselijk vliegongeluk bij Heerlen. TIJ.
dens een vliegdemonstratie scheert een
vliegtuig over de toeschouwerstribune en
dood vier personen. (Luchtvaart, 1ste blad)
Een ernstig motorongeluk op de Rijs-
wijksche Wielerbaan (Gem. Berichten, 2de
blad).
HAGEL-RAMP KWAKEL
2.50
gesticulcerende, schreeuwende en kermen
de menschen. Minstens 20 waren er ge
wond en velen gchcol in do war. Een vijf
tien meter van do plaats van hot gebeurde
stonden do waarnemende burgemeester
van Heerlen, de heer Schreuder, leden van
het comité en enkele Duitschers. Dczo laat
sten snelden naar de machine, draaiden
haar om over den kop en trokken den
vliegenier Gcspcr uit deu stuurstoel. Hij
was korten tijd bewusteloos, doch bleek
slechts onbeduidende wonden te hebben
opgeloopen.
Van alle kanton kwam hot publiok toe-
loopen. Do talrijke politie on marechaus-
sées te paard wisten op bezadigde en
tactvolle wijze het veld wóder vrij te ma
ken. Toen kon het andere vliegtuig, dat
zich nog in de lucht bevond, dalen.
Van de gedooden was vooral mevrouw
Schobbe vreeselijk verminkt. Zij was door
den propeller getroffen en nagenoeg in
tweeën gesneden. Eerst drie weken gele
den was zij in het huwelijk getreden.
Belgisch militair vliegtuig te Best geland.
Over den kop geslagen.
Zaterdag is te Best een Belgisch mili
tair vliegtuig geland (nummer onder don
vleugel O. Ij. No. 50). Het kwam in een
aardappelveld terecht, botste bij het voor
uitschuiven togen prikkeldraad en sloeg
over den kop. De piloot, die de eenige in
zittende was, werd niet ernstig in het ge
zicht gewond. Een houten verbindings-
balk van het toestel is gebroken, evenals
de propeller.
Watervliegtuig neergestort.
Volgens berichten uit Beaumaris in den
staat Ontario, is een verkoerswatervliog-
tuig na uit het Ontariomeer to zijn opge
stegen, van een hoogte van 160 M. op de
rotsen neergestort. Do bestuurder en een
reiziger werden gedood, 5 personen wer
den zwaar gewond.
Aanbesteding van twee luchtschepen.
Dezer dagen opende de onderstaatsse
cretaris Robinson te Washington de aan
biedingen, welke zijn ingekomen op de in
schrijving van hot ministerie van marine
voor de ontwerpen en don bouw van twee
bestuurbare luchtschepen van het stijve
systeem, welke elk een inhoud van G.800.000
kubieke voet hebben.
In totaal waren er tien aanbiedingen in
gekomen. De onderstaatssecretaris docldo
mede, dat hot onderzoek der aanbiedingen
verscheidene weken in beslag zou nemen.
Het congres hoeft voor den bouw der
beide luchtschepen 8.000.000 dollar toege
staan met do bepaling, dat wanneer er
slechts één luchtschip wordt gebouwd, de
kosten niet meer mogen bedragen dan
5.500.000 dollar.
Ballonsport op de „Nenijto".
Tweo ballons gestart.
Volgens programma zouden Zondagmid
dag tusschen 4 en 5 uur vier ballons op
hei Nenijto-terrejn te Rotterdam omhoog
gaan, doch na veel uitstel en wachten in
verband met hel dreigende weer, stegen
ten slotte om half 7 twee ballons op, n.L,
de „Rotterdam I", bemand mot mevr. Pct-
tum en sergeant-majoor v. d. Griendt, en
do „Belgica III" onder leiding van do Bel
gische luchtvaardcrs v. d. Beuden en
Augillcs.
De „Belgica III" is na een voorspoedige
reis gedaald onder Nieuwerkerk a.<i. IJsel
en behouden cergekoincn. Dc ballon was
gevolgd door een auto en daarin heeft men
liet omhulsel en den mand geladen, en
naar de Nenijto vervoerd. Do beide lucht
reizigers zijn met denzelfden auto naar
Rotterdam teruggekeerd en met don avond
trein naar Brussel vertrokken.
