BUITENLAND.
r r-
Ned. Oost-lndië.
BINNENLAND.
"ONDERWIJS.
Uit de Rijnstreek.
19e Jaargang.
VRIJDAG 10 AUGUSTUS 1928
No 5947
Da ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl) vooruitbetaling
woor Leiden 19 cent per weet 12.50 per tw&rtiiaL
Bit ome Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal.
Franco per post '2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad 1» voor de Abonné'e ver-
krijebaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal^ bij voor-
Uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
1 9 ct.
Olt blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. U
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT»
Qflwone advertentlén 3P c«nt per f O SC.Y
Voox Ingezonden Mededeelmgen wordt hot
s dubbele van het tarief berekend. 2
Kleine «dvertentlên, van ten hoogste 80 woorden, waann
betrekldngen tvurden aangeboden of gevraagd, buur en ven»
huur, koop en verkoop fó.50.
■g—naopca—uubiiiue- J,
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V Geen „nuchter" mensch
Er zijn onder ons menschen, die zich
graag „nuchter" noemen, in tegenstelling
met anderen, op wie zij neerzien als op
„gevoelsmenschen".
Als een arme voor zich wat vraagt,
dan geven zij, als regel zonder uitzonde
ring, nooit, omdat zij „nuchter" genoeg zijn,
om te weten, dat er veel bedrogen wordt.
En:intusschen maken zij zich van den plicht
om te geven af met enkele guldens per
jaar aan een charitatieve vereeniging.
Als zij 'ns een flink geldelijk buitenkansje
hebben, dan laten zij daarvan niet anderen
mee-profiteeren, want zij zijn weer „nuch
ter" genoeg, om te bedenken, dat zij het la
ter zelf wel 'ns noodig zouden kunnen heb
ben, ook al wijzen de omstandigheden daar
op heelemaal niet.
Dezulken noemen zichzelf geen „gevoels
menschen". Zij zijn het wel; zij laten maar
al te veel het gevoel van persoonlijk gewin,
persoonlijk stoffelijk voordeel en belang
spreken, en niet het door de Christelijke
beginselen voorgelicht verstand!
Een tegenstelling met dezulken- vormt
een figuur als de deze week overleden mgr.
dr. Ariëns.
Van deze priester lezen we:
Dr. Ariëns was de zoon van een be
kend en vermogend advocaat iu
Utrecht. Toen hij als kapelaan in En
schedé werd benoemd, bezat hij zelf
dan ook een flink vermogen. Nadat hij
15 jaren in Enschedé gewerkt had,
■vterd hij pastoor in Steenbergen en be
zat niets meer.
Zijn vrienden moesten toen collec
teeren om hem het aanschaffen van
een zeer eenvoudig pastorie-huisraad
mogelijk te maken.
Gelukkig, dat er menschen zijn, die niet
zoo „nuchter" zijn, als de hiervoor met
een enkel woord getypeerden
ANTI-OORLOGSVERDRAG
Spanje en Rusland niet uitgenoodigd.
Voor de onderteekening
van het Kellogg-Pact.
Volgens de „Washington Times" heeft
Kellogg verklaard, dat de V. S. na rijpe
lijk overleg van de situatie verwachten,
dat noch Spanje noch Rusland tot onder
teekening van het anti-oorlogspact zullen
worden uitgenoodigd. Hun toetreding tot
het verdrag kan geschieden langs .den we"
van een verklaring van instemming.
duitschland.
Het Rijnland eerder ontruimd?
'Accoord verwacht over de
tweede zone.
Eenige dagen geleden hebben dc verte
gen woord ïgers van Duitschland in Eng
land Frankijk en België de regeering°en
Dniih in k°nnis 8esteïd, dat de
Duitsche regeering op 27 Augustus te Pa-
r,js, bij gelegenheid van do onderteekening
van het Kellogg-pact, de kwestie van de
ontruiming van Rijnland zal stellen
Het is waarschijnlijk, dat men het cens
°/er ecn vervroe.?de ontruiming
van de tweede zone - die tmsehen Keulen
den Cobleiw - welke ontruiming bij het
1030eTret^ragvS VTzien te8en 10 Januari
15 Zeker' dat' dc te Parijs
alleen zal aangeroerd worden, maar dat de
discussie zal u-orden voortgezet te Genève
Duitschlands financieel schandaal.
Ook Hugo S tinnes .Tr
gecompromitteerd?
treHmj"TT11 d0r iuStit'e 'n de zaak
loeslep f,: "oud lDezit" opgegeven oor-
«lrid jïf?'S<lfies tot het "ndtaat
f®! da' hft seer waarschijnlijk moet wor
arreft? de. Se)dschieter van den ge-
Wala e' Particulieren secretaris Von
Jr zelfTlet-and0rS WaS dan HuS" «'«nes
dlven eif,JnJ.e"etar!s banoodigde be
Sen ter beschikking "heeft gesteld.
frankrijk.
Politieke onrust in Fransch-Guyana.
0 u d-K a m e a f g e v a a r d i g d e
vergiftigd?
mot Vfe'tv"88 ^amerafgevaardigde Gal-
10 Gayea" de Fransche kolonie
Guyana onder verdachte omstandigheden
overleden. Het voorloopig onderzoek, dat
door de justitie is ingesteld, wekt het ver
moeden dat men hier met vergiftiging te
doen heeft.
De actie der politieke tegenstanders in
de kolonie heeft groote onrust doen ont
staan. Er zijn gewelddadigheden voorgeval
len, waarbij vier personen werden gedood.
Tot de slachtoffers behoort het lid van den
Algemeenen Raad Bourgarel.
JOEGO-SLAVIË.
HET OVERLIJDEN VAN RADITSJ.
Opgewondenheid te Zagreb.
Rouw over den gestorven leider
Te Zagreb heerscht, in verband met het
overlijden van den leider der Kroatische
boerenpartij, Stephan Raditsj, grooie opge
wondenheid. Den geheelen nacht hebben
gisteren afdeelingen politie t.oor de stra
ten gepatrouilleerd, terwijl duizenden
menschen onder het uiten van „Slawa"-ge-
roep voor de leiders der oppositiepartijen
demonstreerden. Gisterochtend trok een
stoet van 2000 personen naar liet Kroati
sche Landdaggebouw op het Marcusplein.
Toen de demonstranten daar aangeko
men waren, verscheen de afgevaardigde
Krnjewitsj op het balcon en verzocht de
menigte, onmiddellijk uiteen te gaan, aan
gezien het partijbestuur geen demonstra
ties gehouden wenscht te zien. Tot dusver
hebben in Kroatië geen ordeverstoringen
plaats gehad.
Voor het sterfhuis zelf verzamelde zich
reeds te middernacht een groote men-
schenmenigte. Op hetzelfde oogenblik ,be-
gonnen van alle kerken dc klokken te lui
den, terwijl de menigte zwijgend uiting gaf
aan haar rouw.
Onmiddellijk na het bekend worden van
Raditsj' overlijden werden alle pub'ieke
vermakelijkheden en winkels gesloten.
Gisteruamiddag om vier uur werd het
stoffelijk overschot van het sterfhuis nuu'
het gebouw der Kroatische boerenpartij
overgebracht'. Langs beide zijden van den
weg had zich een reusachtige menschen-
menigte geschaard. Alle winkeletalages wa
ren met rouwfloers behangen, van de hui
zen wapperden rouwvlaggen, terwijl de
met zwart krep omhangen lantaarns waren
opgestoken.
Nadat voojf het sterfhuis een aantal toe
spraken was gehouden, werd de baar door
boeren op de schouders getild en aldus
naar het gebouw der partij gedragen.
De teraarclebesteling zal Zondagochtend
tien uur plaats vinden. Besloten is, dat
daarbij noch leden der Joegoslavische re
geering, noch leden der meerderheidspar
tijen in de Skoepsjtina toegelaten zullen
worden. Het aanbod der regeering, om de
kosten der teraardebestelling te dragen, is
van de hand gewezen. Slechts het aanbod
van Zagreb, dat gemotiveerd werd met de
verklaring, dat Raditsj een der meest ge
ziene gemeenteraadsleden der stad is ge
weest, werd door de Kroatische boerenpar
tij aanvaard.
De oppositie van Kroatische boeren en
onafhankelijke democraten heeft tegen
aanstaanden Zaterdag een speciale iouw-
zitting in het Landdaggebouw bijeengeroe
pen, terwijl de gemeenteraad van Zagreb
heden een rouwzitting houdt.
De Skoepsjtina hield gisteren een rouw
zitting. De voorzitter en de vice-president
herdachten Raditsj in warme bewoordin
gen.
Na hen trachtte de leider der oppositio
neel Servische boerenpartij, Jovanowitsj,
eveneens een herdenkingsrede te houden,
doch de president .wilde hem heb woord
niet-geven en sloot de zitting ten teeken
van rouw.
Politiek testameni van
Raditsj.
Gistermorgen is het door Stefan Raditsj
achtergelaten politiek testament geopend,
d olgens dit testament heeft Raditsj den
leider van het Kroatische bloc dr. Troem-
bitsj als zijn opvolger als leider der Kroa
tische boerenpartij aangewezen. Het testa
ment behelst verder een beroep van Raditsj
op het Kroatische volk, om na zijn dood
rust en orde te handhaven. Vertegenwoor-
cigeis der coalitie van boeren en democra
ten reizen met auto's door het geheele
land om overeenkomstig den laatsten wil
van Raditsj het volk tot kalmte aan te soo-
AMERIKA.
Nieuwe strijd in Nicaragua.
Op 100 K.M. stroomopwaarts van Bokay
heeft een vrij hevig treffen plaats gehad,
waarbij 10 Nicaraguanen en één Ameri-
kaansch marinesoldaat gedood en drie ge
wond werden. Dc Amerikaansche strijd
krachten onder bevel van kapitein Edison
vervolgen de Nicaraguanen met steun van
vliegtuigen.
DE RAMP OP PALOEWEH.
Zes dorpen door de uitbarsting vernield.
Zeer velen omgekomen.
Een officieel telegram van den resident,
die zich aan boord van de „Merel" bevindt,
welk telegram 8 Augustus verzonden werd
via Koepang-radio, meldde gisteren, dat in
den nacht van 4 op 5 Augustus omstreeks
middernacht de Rokatinadaberg op 't eiland
Paloeweh, ten Noorden van Flores, vuur be
gon te spuwen, wat met een uitbarsting ge
paard ging.
Het gevolg was, dat de Zuid-Westelijke
helft van Paloeweh met zes dorppn gron
dig door het vuur vernield werd. Het aan
tal menschen, dat hierbij omgekomen is
wordt op één duizend geschat, en het aantal
personen, dat door vallende eruptie-steenen
gewond werd, globaal op 600. Dc aard van
de verwondingen is- echter licht.
Waarschijnlijk als een gevolg van dp
aardbeving, die met de eruptie gepaard
ging, liep het zeewater aan alle zijden van
het eiland ongeveer vijf Meter op. Volgons
inlichtingen, die de hoofden verstrekten,
was de temperatuur van het water zeer
warm.
Nog meer slachtoffers.
Van de menschen die in zee gevlucht zijn,
is een aantal verdronken, maar het is on
bekend hoeveel. Het deel van de bevolkinir,
dat nog overblijft, bedraagt ongeveer 5000
zielen.
De stemming is kalm. De door den resi
dent meegevoerde levensmiddelen ziin met
die, welke aanwezig waren voorloopig vol
doende om in de levensbehoeften van de
bevolking te voorzien.
Ook prauwen vergaan.
Negen handelsprauwen, die van Celebes
vertrokken waren, nweten vergaan zijn. Het.
lot van de bemanning is onbekend. Eén
prauw is op Nootd-VY v Paloeweh ge
strand. De opvarenden waren nog aan boord
De wal van Flores, rechts ten Zuiden van
Paloeweh, moet eveneens-geteisterd zijn. De
Resident zal zich daarheen begeven om den
toestand op te nemen.
Het bezoek van de Hongaarsche delegatie
aan 's Hertogenbosch.
Gisteren heeft -\artshertog Albrecht met
cle ol'ficieele Hongaarsche delegatie een
bezoek gebracht aan dc vroegere pleeg
ouders en het Ned. R. K. Huisvestings
comité te 's Hertogenbosch. In de delega
tie bevonden zich, naast den Aartshertog,
de volgende personen: Staatssecretaris dr.
Alaclar Petkó Sandtner, die de Hongaar
sche regeering vertegenwoordigt; Louis
von Rudnay, zaakgelastigde van Hongarije
in De.n Haag; do oud-minister-president
Julius von Huszar, waarnemend goever-
neur der Hongaarsche Kinderschutz-Liga
Kön. Kath dr. Wilhelm Neugebauer, di
recteur van genoemde LigaMgr. Janos
Mészaros, vicaris-generaal te Boedapest,
vertegenwoordiger der Hongaarsche Ka
tholieken Prof. dr. Ivoloman Kallay, ver
tegenwoordiger der Hongaarsche Protes
tanten dr. Gabriel Miesky, commandant
der Hongaarsche kindertroinen dr. Desi-
der Téglas, vertegenwoordiger van het
Hongaarsche Telegraaf Agentschap; Kor-
nél Tabori, vertegenwoordigende de Hon
gaarsche pers.
Aan het station werd het gezelschap na
mens het bestuur van het R. K. Iiuisves-
tings-Comité ontvangen door de heeren
mgr. C. Prinsen voorzitter, J. Pastoor, se
cretaris en Jos van Maeklenbergh, direc
teur. In de le klasse wachtkamer werden
ververschingen aangeboden waarna men in
auto's naar de R. K. Lycea reed. Hier ont
ving de oud-voorzitter, nu eere-voorzitter
van het Huisv. Comité, mgr. A. F. Diepen,
bisschop van Den Bosch, dc bezoekers en
werd het hoofdbestuur voorgesteld.
Op de binnenplaats, die met wapens en
vlaggen versierd was en waar bruidjes met
linten in de Hongaarsche keuren stonden,
speelde het Kon. Muziekkorps van Goulmy
en Baar de volksliederen.
De aula der Lycea was smaakvol met
planten, vlaggen, schilden en tapijten aan
gekleed. Onder ba/.uinstooten trad het ge
zelschap binnen. De bruidjes flankeerden
hier weer de middengang. Door een harer
werden den Aartshertog onder een toe
spraakje bloemen aangeboden. Onder de
aanwezigen waren verschillende autoritei
ten, o.a. de wnd. commissaris der Konin
gin in Noord-Brabant jhr. mr. F. v. Rijcke-
vorsel, B. en W. van 's Hertogenbosch, mr.
W. van Lanschot, lid der Eerste Kamer
enz. Naast de katholieke geestelijkheid za
gen wij er ook predikanten der protes-
tantsche gemeenten. Voorts waren er vele
bestuursleden, ook van de vroegero Hon
gaarsche comités in het land en talrijke
pleegouders uit verschillende pjrovincien.
Mgr. C. Prinsen, voorzitter van het co
mité sprak een begroetingswoord. Daarin
herinnerde hij aan het bezoek dat hij met
den directeur in 1920 aan Boedapest ge
bracht had, waar zij zoozeer door de daar
heerschendo ellende getroffen werden, dat
zij onmiddellijk besloten tot het verleenen
van hulp.
Die hulp is, zoo zeide "preker verder, ge
boden zoo goed en zoo ver het mogelijk
was.
14.000 kinderen hebben wij in Nederland
een liefdevollo opneming door pleegouders
bezorgd, 58 wagons liefdegaven zijn naar
Hongarije gezonden. Het priestereomité,
een afdeeling van ons comité, heeft aan
behoeftige priesters zijn hulp verleend en
een priesterhuis gesticht. Wij hebben ook
gebeden dat Hongarije uit zijn ellende
mocht opstaan. Wij hebben naar het voor
beeld van onzen H. Vader den Paus de be
ginselen van liefde en vrede onder de vol
ken verkondigd. Als ik dat alles in herinne
ring breng is het niet om er op te roemen,
het was onze plicht. Wij hebben het ge
daan uit dankbaarheid tot God, dat Hij
ons voor den oorlog heeft behoed. Wij heb
ben het gedaan voor het roemvolle land
van St. Stephanas, Maria Theresia, voor
het land van de Habsburgers. Wij hebben
het gedaan voor het volk, dat eenmaal het
bolwerk was van het christendom tegen
den Islam.
Daarna begroette spr. de aanwezige
autoriteiten en in het bijzonder ook de
pleegouders.
Na deze verwelkoming nam de aarsher
tog het woord om den dank van het Hon
gaarsche volk te vertolken, waarbij hij in
het licht stelde het vele, dat het R. K.
Huisv. Comité voor de kinderactie gedaan
had. Ook werd gesproken door staatssecre
taris Sandtner en mgr. Mészorós. De
strekking der verschillende redevoeringen
was uiteraard gelijk aan die in alle andere
plaatsen gehouden.
üc heer J. Pastoor bood den aartshertog
als secretaris het door hem geschreven ge
denkboek van 1924, tot het einde der aetie
bijgewerkt, in prachtband aan.
Mgr. Diepen sprak tot slot een dank
woord tot de bezoekers, waarna de ver
schillende pleegouders in de gelegenheid
werden gesteld om den aartshertog te be
groeten.
Na deze feestelijke bijeenkomst had ten
paleize van den bisschop een diner plaats,
waarop behalve de Hongaarsche gasten
ook de burgemeester en de functionarissen
uit het dagelijkseh bestuur van het Huisv.-
Comité genoodigd waren. Gezamenlijk
werd een bezoek gebracht aan de kathe
draal, waar Toon van Balkom den St.
Jans-beiaard bespeelde. De heer A. Mos
mans deed het machtig orgel hooren en
mej. M. Tilman zong een tweetal liederen.
Na de ontvangst op het stadhuis, welke
om kwart voor vijf zou plaats hebben, zou
de aartshertog oin zes uur naar Den Haag
vertrekken.
Verhooging van den benzineprijs.
Twintig cent per liter.
De Bataafschc Import Maatschappij,
verkoopkantoor van „Koninklijke-Shell"-
producten, deelt or.s mede, dat de prijs van
de „Autolinc-Sheir niet ingang van giste
ren, 9 dezer, bedraagt 20.per 100 liter.
Opstalrechten in de Haarlemmermeer.
In de vergadering \an Ged. Staten van
Noord-Holland van 17 November 192G is
behandeld een bezwaarschrift door de Ver
eeniging van opstalhouders tegen het be
sluit van het Polderbestuur van den Haar-
lemmermeerpoder tol verhooging van do
opstalrechten. Deze vergadering heeft niet
geleid tot een fornieelc beslissing van Ged.
Staten.
De vereeniging van opstalhouders was
tegen dit besluit in beroep gegaan.
Daarom werd gistermiddag opnieuw een
openbare zitting van Ged. Staten gehou
den.
Voor re?lamanten voerde het woord, mr.
F. M. Hagcmeijer. Deze ging de besluite»
na, die de hoofdingelanden genomen had
den in de vergadering van 25 December
1927. Deze besluiten zijn le. grond uit te
geven in opstal, 2e. vaststelling der alge-
mcene voorwaarden, waaronder gronden
vallen, 3e. vaststeling der bijzondere voor
waarden, waaronder dc prijs berekend is.
Spr. vond, dut hel eerste besnit wel door
het college van Ged. Staten moet v orden
goedgekeurd en het tweede en derde niet.
Deze'laatste volgens art. 22 (1900) van de
provinciale wet.
Vervolgens behandelde mr. Hagemeijer
het request door de vereeniging ingezon
den. Hierin wordt betoogd dat het alge
meen belang in deze kwestie op den voor
grond treedt. Spr. is van mccning, dat er
met rechte tegen opgekomen is. Hij heeft
den dijkgraaf een rapport gezonden waar
in gegevens tc vinden zijn, dat de verhoo
ging der opstalrech'cn praktisch onbillijk
werkt. Ten slotte merkte spr. nog op, dat
hem uit toegezonden notulen van de verga
dering, waarin boxengenoemde besluiten
genomen zijn, gebleken is, dat sommige
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Spanje en Rusland zullen niet worden uit
genoodigd om 't Kellog-pact te onderteeke
nen tegelijk met de andere mogendheden.
Na het overlijden van Stephan Raditsj.
Een vliegtocht naar West-lndië (Luchtv.
2de blad).
BINNENLAND.
De Zuid-Westelijke helft van het eiiand
Paloeweh (ten Noorden van Flores) ten ge
volge van een uitbarsting van den vuur-
spuwenden berg Rokatina vernield. Het
aantal dooden geschat op duizend, het
aantal gewonden op zes honderd. (Ned.
Oost-lndië, 1ste blad).
De Hongaarsche delegatie in Den Bosch.
(1ste blad).
Onze Geïllustreerde pagina
De photopagina geeft o.m. photo's van:
dc brug tusschen Tholen en Noord-Bra
bant; de Olympische spelen; Mgr dr.
Ariëns tStephan Raditsj tNobile en
zijn dochtertje.
HAGEL-RAMP KWAKEL
3de Orde van St. Franciscus, af
deeling Leiden 25.
aanwezigen de onbilijkheden hebben inge-
De loco-dijkgraaf van den Haarlemmer-
meerpolder, de heer Folmer merkte op, dat
de opstalhouders gaarne op goodkoopo
wijze grond willen hebben. Maar zo den
ken niet, dat de wegen verbeterd cn on
derhouden moeten worden. Spr. gelooft
daarom, dat houders er nog goedkoop af
komen. Ze maken wcleens flink winsten
met. overschrijven van rechten enz. doch
daarover praten zo niet.
Vervolgens besprak de heer Folraor de
houding van opstalhouders, die niet altijd
oven sympathiek is.
Mr. Hagemeijer merkte op, dat het argu
ment van den heer Folmer, betreffende den
handel in terreinen, indien dit wel eens
mag voorkomen, geen aanleiding mag zijn
de opstallen tc verhoogen.
Nadat de heer S. Bcljaars (een recla
mant) nog gehoord werd, werd dc verga
dering gesloten.
Ged. Staten zullen later uitspraak doen.
.andbouwschool.
Tot hoofd der tc openen landbouwschool
te Meerssen is benoemd de lieer J. M. Pce-
ters, hoofd der R. K. Bijzondere Jongens
school tc Montfoort.
ZOETERWOUDE.
GEMEENTERAAD.
Verbetering van den Gelder-
woutschen en Broekweg.
Een procedure over bagger-
werk. Een lichtkabel in den
Vrouwenweg. Overpad.
Donuerdagmorgea vergaderde de ge
meenteraad. Alle leden zijn aanwezig. Do
Voorzitter opent, de vergadering te onge
veer half tien, waarna dc secretaris do
notulen voorleest die met de stem van don
heer Starrenburg tegen onveranderd wor
den vastgesteld. Hierna wordt bij loting
bepaald dat de rondvraag en de evcntuecle
stemmingen zullen aanvangen bij den heer
E. J. Los.
f)e Voorz. doet dan mcdedecling van do
ingekomen stukkon, waaronder diverse
goedgekeurde raadsbesluiten, alsmede een
dankbetuiging van den kamerheer der
Koningin-Moeder, waarbij deze namens II.
M. den dank overbrengt voor dc gezonden
gelukwonschcn op 2 Augustus j.l. Eveneens'
wordt mededeeling gedaan van do goedge
keurde verordening tot heffing van preca
riorechten, van do goedgekeurde en bereids
afgekondigde verordening tot aanvulling
der Bouw- en Woningverordening en van
het raadsbesluit tot verkoop van grond
aan van der Lubbc. Voorts van een schrij
ven van Ged. Staten waarbij wordt mede
gedeeld dat de uitkcering ingevolge de Wet
van 1897 voor 1928 door hun College is
vastgesteld op f 1172G.281 /2 en oen schrij-
Ten van de Ned. Thermo Chemische Fa
brieken waarbij deze zich accoord verkla
ren met do toegezonden conceptovereeu-
korasfc inzako verwerking van afgekeurd
