EEN EEREPLICHT
BUITENLAND.
BINNENLAND.
19e Jaargang.
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1928
No, 5942
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
^oor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Lij onze Agenten 20 cent per week f2.50 per kwartaal.
Franco per post per kwnrtaaL
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. pe<r kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Olt blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
-SST
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT»
Gowone edvsrtentlèn 30 c.nt par r e g OJ
Voor Ingezonden" Mededeelingen wordt tot
z dubbele ran bet tarief berekend. a
Ktolne edvertentlön, van ten hoogeta 80 woorden, waarin
betrekkingen irorden aangeboden of gevraagd, bnnr en ver*
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit vier
bladen waaronder het
Geïllustreerd Zondagsblad.
Het zal iets groots worden dit jaar in
TJtrecht!einde Augustus! Geen en
kele kerkzanger blijft thuis en zelfs me
nige niet-kerkzanger zal naar Utrecht
gaan, om te getuigen van zijn waardee-
ring voor het groote werk van kerkmuzi-
kaal actief leven, dat in vijftig jaar door
de St. Gregoriusvereeniging is tot stand
gebracht.
De St. Gregoriusvereeniging is thans
een der grootste organisatie in ons ker
kelijk Nederland. Had Mgr. Lans dat op
fcijn Hageveldsche kamer ooit kunnen
«droomen
Een paar gegevens ter oriënteering: in
ÏS78, bij de oprichting, telde de St. Gre
goriusvereeniging 9 afdeelingen met circa
100 werkende leden. En nude laatste
aflevering van het orgaan «der Yereeni-
ging noteerde S02 afdeelingen waarvan ik
liet aantal, indien ik het op 13.000 leden
schat, bijna zeker te laag genomen heb.
En dat veer een Vereeniging, die in hoofd
zaak een studie-Vereeniging moet ge
noemd worden met allerlei uiteraard rem
mende dingen vooi; het sentiment der
leden. Is dat geen schitterend resultaat
van propagandistische en administratieve
actie?
Als ik spreek over actie, dan dei\k ik
ineens aan alle vormen van actie en niet
het minst aan de leerende actie. Do St.
Gregoriusvereeniging hield eertijds geen
algemeene vergadering of er wos de eene
of ande'--' 'ursus aan verbonden. Dat was
werk van het eerste stadium. En nu
cursussen allerwege, zelfs met de meest
moderne middelen der radio en van aan
gestelde docenten, gelijk in het bisdom
den Bosch. Nu zijn er gewestelijke Grego-
rïusdagen en plaatselijke lessen, ja zelfs er
is een eigen Kerkmuziekschool onder de
hoofdleiding der St.-Gregoriusvereeniging
Productieve actie.... zijn niet tal van
werken ontstaan uit den rechtstreckschen
of zijdelingschen stimulans van de St. Gre
goriusvereeniging? Onze Nederland sche
horen weten gelukkig dat werk te waar-
deeren en ik durf gerust te beweren, dat
60 pet. der gefigureerde muziekmissen,
welke gezongen worden in onze kerken,
thans van Hollandsche meesters zijn. Dat
is een geestelijke en cultureele schat van
hooge waarde, welker beleekenis veel
verder ligt dan ons eigen katholiek be
schavingsleven.
Wetenschappelijke actie.... en dan kom
ik ineens tot hte besef, wat het zeggen
wil, dat binne de 100 jaar na het herstel
der Bisschoppelijke hiërarchie het Grego-
riaansch voorkomt onder de leervakken
onzer bekendste conservatoriadat meer
dere leden van de Nederlandsche clergé
den doctorhoed dragen in de muziekwe
tenschap, een feit, dat we wel eens met
trotsch mogen constatecren.
Geestelijke actie.... in korenbonden,
triduums en retraiten.
Volkszangactie in vele kerken, ofschoon
dit moeilijke punt m. i. tot het derde sta
dium zal moeten weggelegd zijn. Onder de
geestelijkheid is liefde voor het Grego-
naansch gekweekt, dat zal de grondslag
moeten vormen voor een hoop op de toe
komst.
School-actie is nog slechts sporadisch,
maar dit punt hangt allernauwst met het
vorige en met de toekomst samen. Doch
ook hier gaat het licht op en koesteren we
groote verwachtingen van de volkszangde
monstraties te geven door de Amerikaan-
sche dame Miss Ward. Maar er zijn al zeer
^ele onderwijzers, die liet Gregoriaansch
hennen en het wordt al een factor bij de
aanstellingen.
Pius X heeft eens gezegd: „het is van
al te groo* <jat Kerk zelf zorgt
voor het onderricht harer meesters, orga
nen en zangers naar de ware grondbe
ginselen der gewijde kunst."
Do Gregoriusv/ereeniging heeft dit
belangrijk punt voor het Episcopaat volle
recht doen wedervaren. Katholiek muzi
kaal Nederland rekende het zich tot een
ee-replicht bij dit gouden jubilé te toonen,
dat het die actie weet op prijs te stellen,
vooral door als het ware zich verplicht te
rekenen minstens op één dag ter receptie
in Utrecht te komen als huldebewijs voor
al wat er gepresteerd is. Geen zanger
blijve thuis.
Het is Uw eereplicht!
Heemstede.
J. C W. VAN DE WIEL, Pr.
Secretaris van het Dioc. Bestuur der
Ned. St. Gregorius-Vercen. ia het
Bisdom Haarlem.
BELGIE.
Brunet blijft bij zijn besluit.
Óm als Kamervoorzitter
af te treden.
De stappen, welke door de verschillende
partijen bij Brunet zijn gedaan, om hem er
toe te bewegen, zijn ontslag als Kamer
voorzitter en als afgevaardigde voor Char
leroi in te trekken, hebben geen resultaat
"gehad. In antwoord op den brief van de
liberale linkerzijde verklaarde hij, dat zijn
aftreden als afgevaardigde definitief blijft.
De gedelegeerden der verschillende groe
pen zoeken thans naar middelen, om den
voortgang der parlementaire werkzaamhe
den zoodanig te regelen, dat deze vóór 15
dezer beëindigd zullen zijn.
In de Kamer heerschte gisteren een ware
ontspanning, daar tijdens de debatten over
de reorganisatie van het leger geen ob
structie plaats vond.
DUITSCHLA.ND.
Hermann Müller over het Koloniaal bezit.
v e r s c h i 11 e n d e bezwaren
ontwikkeld.
Do Duitsche rijkskanselier Hermann
Müller heeft naar aanleiding van een rond
vraag: „Moet Dnitschland een koloniale
politiek voeren?" als volgt geantwoord:
1. „Alhoewel aan het Duitsche rijk het
recht niet ontzegd kan worden zich op ko
loniaal gebied tc bewegen en de leugens
over misdragingen tfan Duitschland als ko
loniale mogendheid in het vroeger optreden
van Duitschland geen bevestiging vinden,
moet het Duitsche rijk uit overwegingen
van practhchen aard niet naar het bezit
van koloniën streven.
Duitschlands economisch leven heeft on
der kapitaalgebrek te lijden. Hoe zou het
dan ook nog de kapitalen kunnen opbren
gen, die in de koloniën gestoken zouden
moeten worden, ten einde de «koloniale po
litiek succesvol te doen zijn? Op het oogen-
blik geniet Duitschland bij de ontwapende,
naar zelfstandigheid strevende koloniale
volken groot aanzien, juist omdat Duitsch
land aan de koloniale uitbuiting van, an
dere volken niet deelneemt. Deze omstan
digheid moet ook op handelsgebied gunsti
ge gevolgen voor Duitschland met zich
brengen.
2. Ook bestaat er geen grond, dat
Duitschland zich door het aanvaarden van
een koloniaal mandaat, op koloniaal gebied
gaat bewegen. Veeleer moet Duitschland in
de mandaatscommissie van den Volkenbond
voor de in de mandaatsgebieden woonach
tige volken opkomen, hetgeen nuttig voor
Duitschlands prestige en handel zal zijn.
3. Het Duitsche rijk moet voor zijn on
derdanen in alle koloniën en mandaatsge
bieden volledige gelijkgerechtigdheid tegen
over de andere volken opeischen, opdat
het zich op gunstige wijze van grondstof
fen zal kunnen voorzien".
Het zijn uitsluitend de rechtsche bladen,
die dit antwoord van Hermann Müller af
drukken. Wanneer hij het gegeven heeft,
wordt nergens gezegd, doch het is niet
waarschijnlijk, dat dit tijdens zijn rijks
kanselierschap het geval is geweest, daar
niet aan te nemen is, dat hij in die functie
a priori principieel zou weigeren, Duitsch
land als koloniale mogendheid te doen op
treden. Wellicht heeft hij dan ook het
antwoord gegeven, vóórdat hij tot rijks
kanselier werd benoemd.
JOEGOSLAVIË.
Een arrestatie.
Do politie te Belgrado heeft gisteren een
gewezen ambtenaar uit Kroatië aangehou
den, onder verdenking, dat hij voornemens
^as een aanslag te plegen op de beide
.oaten, Jie deel van het huidige kabinet
uitmaken.
POLEN.
Het Poolsch-Litausch conflict.
De „Epoca wijst op de valsche berich
ten, die er van Duitsche zijde ten nadeele
van Polen gepubliceerd zijn n a. over troe
penconcentratie aan de Poolsch-Litausche
grens, over een geheimen staat van beleg,
en de mogelijkheid van oorlog zelfs.
Er is niemand, dis aan een oorlog denkt
en het Poolsch-Litausch geschil is niet de
belangrijkste aangelegenheid der buiten-
landsche politiek van Polen, schrijft liet
blad.
Polen bedreigt geenszins Litauen. De
Poolsch-Litausche onderhandelingen duren
voort en niets geeft aanleiding om te be
sluiten, dat de bedoelingen van Polen ver
anderd zouden zijn. 4
Ook de Duitsche stap tot het brengen
van verzoening tusschcn Polen en Litauen
is door de feiten dus niet gerechtvaardigd.
RUSLAND.
Na het Schachty-proces.
Het dagelijkse!» bestuur van de ver
bonden van ingenieurs en technici in de
Sovjet-unie heelt een oproep tot alle Rus
sische ingenieurs gericht, waarin gezegd
wordt, dat het verklaarbaar is dat 11a de
samenzwering in het Donetsbekken de ar
beidersklasse een „gezond wantrouwen"
toont in het werk vaa ingenieurs en tech
nici. Dientengevolge moeten de vakver-
eenigingen nauwlettend toezien op iedc-
ren ingenieur en technicus afzonderlijk en
„de eigenlijke verhouding van den betrok
kene tegenover het systeem van den Sov-
jetbouw'' vaststellen. Het bestuur kondigt
maatregelen aan om de „veelvuldig na
het proees-Schachty onder de ingenieurs
en technici aan het licht komende onze
kerheid en verwarring" te laten verdwij
nen, die reeds een ongunstigen invloed
op productie en arbeidsdiscipline uitoefe
nen.
CHINA.
China's onafhankelijkheid.
Een boodschap van den Paus;
Z. H. de Paus heeft een boodschap aan
China gezond ei. iario hij verklaart, dat
deze natie op p -*t,\ van- haar vcrlcrlcn,
haar tradities en var. alle andere omstan
digheden er recht op heeft haar algehec-
le onafhankelijkheid erkend tc zien.
De volledige tekst der boodschap zal
hedenavond door dc „Osscrvatore Ro-
mano" gepubliceerd worden.
MEXICO.
Obregon's lijk toor.t dertien wonden.
Meer d an één moordenaar?
Volgens een bericht uit Mexico-City is
de sectie op het lijk van Obregon ver-
ri t. Het l»jk vertoont dertien schotwon
den. Daar echter het wapen van den
moordenaar slechts tien kogels bevatten
kan, moeten nog een of meer andere per
sonen op Obregcn gescholen hebben. De
politie is van raeer.ing, dat een half «lo-
zijn samenzweerders op het feestmaal
aanwezig waren met hot voornemen
Obregon te dooden.
FOTO'S MGR. AENGENENT.
Door het Centraal Bureau voor de K.S.A.
zijn een tweetal gravures van Mgr. Aenge-
nent in cl/n handel gebracht.
Behalve de gravure vervaardigd naar de
foto van Mgr. in ons blad van 25 Juli j.l.
en verkrijgbaar op een formaat van 70 x 55
c.M., zijn ook reproducties in den handel
gebracht van de schitterende foto, voorko
mende in het laatste nummer van „Het
Schild", waarop wij reeds in ons blad van
j.l. Dinsdag hebben gewezen.
Dczo gravure is vervaardigd op een for
maat van 35 x 25 c.M.
Beide gravures zijn bij het Centraal Bu
reau der K.S.A. verkrijgbaar (zie adverten
tie in het blad van hedenavond).
BEZOEK AARTSHERTOG ALBRECHT
VAN HONGARIJE.
Aan 's-Hertogenbosch.
Wij kunnen thans het program mede-
deelen, dat is vastgesteld voor het aange
kondigde bezoek dat Z. K. H. Aartshertog
Albrecht van Hongarije op 9 Aug. aan
'sllertogcnbosch zal brengen, vergezeld
van een vertegenwoordiger der Hongaar-
schc Begeering, den Ilongaarschen zaak
gelastigde in Den Haag, vertegenwoordi
gers der Katholieken en Protestanten in
Hongarije en van de Hongaarsche Kinder
liga, teneinde dank tc komen zeggen voor
de hulp, die Nederland aan de Hongaar-
sche kinderen heeft verleend.
De leiding van deze dag is in handen
van het algemeen bestuur van het Ned. K.
K. Huisvestings-Comité te 's-Hertogen
bosch, de centrale destijds van de Ilon-
gaarsehc Kath. Kinderactie in het geheele
land.
Om half 12 zullen Z. Iv. H. en het Hon
gaarsche gezelschap aan heb station be
groet worden door eenige leden van het
dagelijksch bestuur van het B. K. Huisv.-
comité. ÜAiarna wordt gereden naar de
aula der K. K. Licea in de Hir.thamer-
straat, waar door het Comité eene bgoen-
komst is belegd. Daartoo worden, naast
een aantal autoriteiten, het hoofdbestuur,
afgevaardigden van de vroeger Hongaar-
sche comité's en personen die zich voor dc
Hongaarsche actie zeer verdienstelijk
hebben gemaakt uitgenoodigd, alsmede
alle pleegouders onverschillig van welke
gezindte welke in de afgeloopen jaren
Hongaarsche kinderen hebben opgenomen.
Dezen moeten daarvoor toegangsbewijzen
aanvragen aan het Centraal Bureau van
het R. K. Huisvestings-Comité le 's Herto
genbosch.
In deze bijeenkomst, die door Z. D. H.
Mgr. A. F. Diepen, Bisschop van 's-Hcrto-
genbosch, zal worden bijgewoond, zal, ver
moedelijk naast andere sprekers, het
woord worden gevoerd door Aartshertog
Albrecht, die speciaal degenen, die voor
de Hongaarsche actie geijverd hebben en
niet het minste de pleegouders der Hon
gaarsche kinderen, zijn hartelijken dank
zal betuigen.
Om half 2 biedt Z. D. H. Mgr. Diepen
den Aartshertog en anderen gasten 'n
maaltijd aan in zijn paleis.
Daarna zal de Kathedraal worden be
zichtigd en zal de Aartshertog zoowel het
machtig orgelspel als den mooien St. Jans
beiaard bewonderen.
Cru half 5 zal het Gemeentebestuur de
hooge Hongaarsche gasten officieel ten
Stadhuize ontvangen.
Het Ned. B. K. Huisvestings-Comité
nocxligt alle pleegouders van Hongaarsche
kinderen uit de bijeenkomt van 12 uur bij
tc woneu. Deze uituoodiging bepaalt zich
niet tot de Katholieke pleegouders, doch
geldt evenzeer pleegouders van andere ge
zindten. In dc Hongaarsche delegatie zijn
zoowel vertegenwoordigers der Katholie
ken als Protestanten opgenomen.
De pleegouders gelieven te bedenken,
dat het speciaal voor hen is, dat dc Aarts
hertog naar 's Hertogenbosch komt 0111
hun den dank van liet Hongaarsche volk
te vertolken.
Voor een geede regeling is het noodig
voor het bijwonen der bijeenkomst toe
gangskaarten uit te geven. Men kan deze
aan het bureau Zuid-Willemsvaart 1G3 kos
teloos bekomen, terwijl pleegouders buiten
Den Bosch, die tegenwoordig willen zijn,
ze aan genoemd bureau kunnen aanvragen
met opgaaf van het gewenschtc aantal.
Aan Amsterdam.
Het bestuur van het R. Iv. Hongaarseh
Kindercomité, hetwelk officieel op Zondag
a.s. 5 Augustus Z. Iv. H. met gevolg zal
ontvangen deelt omtrent het programma
het volgende mede:
Des morgens te 11.19 zal Z. D. II. Mgr.
Mcszaros aan bet Centraal Station arri-
vceren, om zich tc begeven naar de pa
rochiekerk van don II. Willebrordus bin
nen de Veste, Prinsengracht, waar Z. D.
H. te 12 uur ccn H. Mis zal opdragen tot
intentie van de in Nederland vertoevende
Hongaarsche kinderen en hunne pleeg
ouders. Allen pleegouders wordt dringend
verzocht met hun pupillen dc II. Mis bij
te wonen. Te 2.13 zal Z. Iv. H. met gevolg
aan het C. S. aankomen om zich tc be
geven naar gebouw Bellevue, waar een
intieme receptie door liet hoofdbestuur cn
genoodigden zal plaats hebben: hierbij
zullen ook afgevaardigden van alle sub
commissies aanwezig zijn. Precies 3.30 zal
de officieeie bijeenkomst worden gehou
den, waar Z. K. H. den pleegouders zal
bedanken voor alles wat zij deden voor
het zoo zwaar geteisterde Hongarije. Bij
deze bijeenkomst zijn alle Hongaarsche
kinderen cn vooral de pleegouders van
alle gezindten hartelijk welkom.
De speeches en muziek zullen per radic
door de K. R. O. worden uitgezonden.
TENTOONSTELLING OP BAKKERIJ-
GEBIED.
Te Arnhem.
Gisteren heeft de officieeie opening
plaats gehad van de internationale tentoon
stelling op bakkerijgebied, de Itoba welke
vanaf heden tot 12 Augustus in gebouw
Musis Sacrum te Arnhem gehouden wordt.
De opening werd bijgewoond door tal
van autoriteiten, «onder wie de waarnemend
burgemeester, de wethouders Bakker,
Smeenge- en Meier, de gemeente-secretaris
mr. van Essen, een groot aantal raadsleden,
hoofden van gemeentebedrijven, de secre
taris van dc Kamer van Koophandel, de
procureur-géneraal bij het gerechtshof te
Arnhem, mr. A. Cnopius, dc president van
de rechtbank jhr. v. d. Does, de voorzitter
en verschillende leden van dc R. K. Mid-
denstandsvereeniging de Hanze, cn van de
Arnhemsche vereeniging voor handel en
nijverheid, van den Nederlandschen bak
ker sbond en den R. Iv. bakkersbor.d en do
Ned. R. K. Patroonsbond en can verschil
lende andere organisaties benevens een
groot aantal belangstellenden.
De voorzitter van het uitvoerend comité,
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Een boodschap van den Paus inzakf
China's onafhankelijkheid.
Biagi verhaalt van de ervaringen oj|
het Poolijs. (Buitenl. Berichten, 2e blad).
BINNENLAND.
Het bezoek van Aartshertog Albrecht
van Hongarije aan ons land (1ste blad).
Een tentoonstelling op bakkersgebied te
Arnhem (1ste blad).
Een beschouwing over de groententeelt in
de Veen (Voor Tuin en Ilof, 3de blad).
de heer H. J. van Asselt, hield een rede,
waarin hij o'.a. herinnerde aan het succes
van. de vorigo Itoba, die in 1923 te Arnhem
gehouden werd, wees op do samenwerking
die ook hier kon worden verkregen, op het
grooto belang van de tentoonstolling, de
vele vakwedstrijden, die gehouden zullen
worden, waarvoor reodsi 2200 inzendingen
zijn ingeschreven, terwijl hij verder.de hoop
uitsprak, dat ook deze tentoonstelling een
succes zou worden.
De rede werd beantwoord door den
waarnemend burgemeester, wethouder Bak
ker, die er zijn groote voldoening over
uitsprak, dat opnieuw dezo tentoonstelling
die de vorige maal zoon groot succes is
geworden, in Arnhem gehouden wordt en
die de hoop uitsprak, dat ook deze ten
toonstelling voor degenen die er aan deel
nemen aan de verwachtingen zal beant
woorden, terwijl hij namens het gemeente
bestuur de verzekering gaf dat Arnhem
met groote belangstelling dezo tentoonstel
ling heeft zien groeien. TTïj herinnerde ver
der aan de drie belangrijke gebeurtenissen
die tijdens de tentoonstelling zullen plaats
hebben; ten eerste de herdenking van het
40-javig bestaan van do Arnhemsche bak-
kerspatroonsverceniging, welk feit aanlei
ding werd tot deze tentoonstelling; ten
tweede de jaarlijksche vergadering v?ft de
Ned. R. K. Bakkerspatroons, welke op 8
en 9 Augustus zal gehouden worden; ten
derde de buitengewone vergadering van
de Alg. Ned. Bond van arbeiders in het
bakkersbedrijf, welke ter gelegenheid van
deze tentoonstelling op 5 Aug. zal worden
gehouden.
R. K. Werkliedenverbond.
Centrale Commissie voor
de Vrouwenorganisatie.
Dezer dagen vergaderde de Centrale
Commissie voor de Vrouwenorganisatie.
Het door de Commissie ingesteld onder
zoek naar de omstandigheden, waaronder
dc katholieke werkneemsters in dc indus
trieën werken», is geëindigd. Binnenkort zal
een rapport, waarin deze gegevens zijn ver
werkt, aan het Ycrbondsbestuur wordon
uitgebracht.
Verschillende antwoorden, naar aanlei
ding van. de aan do afdeelingen verzonden
circulaire betreffende do Vrouwenorganisa
tie, waren door do Commissie ontvangen en
werden, uitvoerig besproken.
Nagegaan werd welke middelen ertoe zou
den kunnen leidden om met succes in ver
schillende deelen van het land, speciaal in
de grooto steden, de organisatie der katho
lieke werkneemsters verder te kunnen be
vorderen.
Door twee Commissie-leden, welke het
Congres der Christelijke Sociale Vrouwen
werken van België, welk congres van 21 tot
23 Juli te Luik plaats vond, hadden bijge
woond, werd hierover verslag uitgebracht.
Er werd aan dit congres door niet minder
dan vijf duizend vrouwen en meisjes uit de
arbeidersklassen deelgenomen. Het congres
had uiteraard do volle belangstelling der
Commissie.
Uit de Sigarenindustrie.
De onderhandelingen.
Naar ,Het Volk" verneemt, zijn do on
derhandelingen tusschen de patroons en do
werklieden-organisaties in dc sigaren-in
dustrie Donderdag hervat.
De besprekingen over het oprollen van
machinebosjes konden niet tot een eindo
gebracht worden en zullen in een volgende
bespreking worden voortgezet.'
Over de plaats-klasseregeling voor de si
garenmakers is overeenstemming bereikt.
Vastgesteld is, dat tusschen een eerste
klas plaats cn eon vijfde klas plaats in to
taal 10 pet. loonverschil zal zijn.
Ovr>r het verschil van do overige groepen
werklieden zal nog nader gesproken wor
den.
R. K. Sanatorium Dekkerswald.
Vereeniging R. K. Herstellings
oorden.
Van bovengenoemde Vereeniging ontvin
gen we heb jaarverslag over 1927. Hieruit
blijkt o.m., dat dit jaar een gunstig jaar
geweest is voor liet sanatorium, ondanks
een aantal veranderingen in den medischea
dienst.
De geneesheer-directeur, arts E. W. Jong-
mans', vroeg Mei 1927 om gezondheidsrede-