BUITENLAND.
BINNENLAND.
ONDERWIJS.
19e Jaargang.
VRIJDAG 3 AUGUSTUS 1928
No. 5941
Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl| vooruitbetaling
Ifoor Lalden 19 cent per week 2.50 per kwartaal
Bij ome Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal
Franco per poet »2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondageblad ia voor de Abonné'e ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cl per kwartaal, bij voor-
uitbetaling. A&onderlijke nummers 5 cl, met GedlMtreerd
Èondagsblad 9 ct.
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. U
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTI
Gewone advertentlën 3P cant per fogo^
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt hot
a dubbele Tan het tarief berekend. S
Kleine «dvertentlën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen wurden aangeboden of gevraagd, huur en vei*
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V Over een subsidie.
In den Gemeenteraad van Leiden is j.l.
Maandag debat gevoerd naar aanleiding
van een voorstel van B. en \V., om ook dit
jaar wederom een subsidie toe te kennen
aan de vereenigingen, welke de aangesloten
leden verzekeren voor de kosten (gedeelte
lijk althans) van eventueele ziekenhuisver-
pleging.
In de contributie der aangesloten leden
zijn twee klassen: een voer hen, die min
der dan 2000 gld. verdienen, de ander voor
de inkomens daarboven.
De Gemeenteraad heeft ten slotte zonder
hoofdelijke stemming het voorstel aange
nomen. Maar dit wil niet zoggen, dat het
debat er over vruchteloos is geweest ze
ker niet als men met kennis van zaken wat
dieper kan zien, dan de oppervlakte.
In dit debat is' bestreden geworden een
opvatting omtrent de Overheidsplicht van
subsidieeren, welke, zooal niet socialis
tisch, dan toch wel bedenkelijk in die rich
ting gaat. Verleden jaar was die opvatting
nog te vinden in de verdediging van- dit
voorstel door B. en W.; nu niet.meer. Nu
echter werd ze, behalve door een vertegen
woordiger der S.D.A.P., ook door een lid
van den Vrijheidsbond tot de zijne gemaakt.
Welke opvatting wij hier bedoelen? Deze:
dat een organisatie, die een taak verricht,
welke als die organisatie niet bestond
door de Overheid, geheel of ten deele, zou
moeten worden verricht, daardoor per se
aanspraak maakt op subsidie, of beter
gezegd, aldus eenige Raadsleden -- op.,
restitutie
Als dit princiep nu 'ns consequent zou
worden doorgevoerd! De belasting zou ze
ker 'n flinken duw naar omhoog krijgenEn
het lofwaardig particulier initiatief,
dat uit eigen beweging en met eigen midde
len ten bate van de gemeenschap wil wer
ken, een gevoelige» knak!
Neen: van een organisatie, ak' hier be
doeld, moet wil de Overheid zich geroe
pen achten om te subsidieeren ook vast
staan, dat zij behoefte heeft aan die subsi
die; dat zij er zonder die subsidie niet of
heel moeilijk kan komen.
Bat is een gezond beginsel. En 't lijkt
ons niet onnuttig, dat daaraan in het debat
van de Raadsvergadering van j.l. Maandag
'ns is herinnerd.
Als men eenmaal dit. beginsel heeft aan
genomen, dan kan men, natuurlijk, verschil
len van meening, als practisch de vraag aan
de orde komt, of deze of gene organisatie
feitelijk behoefte heeft aan geldelijken
steun van gemeentewege. Dit is, zooals van
zelf spreekt, heelemaal geen beginsel
kwestie.
In de Raadszitting van j.l. Maandag gin
gen de meeningen uiteen over de vraag, of
de hierboven genoemde vereenigingen sub
sidie behoeven. Vast stond hierbij, dat zoo
wel degenen, die deze vraag bevestigend
beantwoordden als die haar ontkenden,
sympathiek stonden tegenover, veel waar-
deering toonden te hebben voor den arbeid
dezer vereenigingen.
De vraag liep hierover, of het op den we"
der gemeente ligt, om deze vereenigingen
die voor hun dadelijke uitgaven blijk
baar geen subsidie uoodig hebben gehad en
deze hebben gebruikt om te reserve e-
ren, te blijven snbsidieerenof dat de ge
meente moet wachten tot de tijd, dat be.
deelde vereenigingen direct behoefte
daaraan hebben, eventueel zal zijn aange
broken. Daar waren er in den Baad, die tot
het laatste wilden besluiten, doeh deze
«aadslcden vormden, klaarblijkelijk een
minderheid.
Wij respecteeren beide meeningen. Maar,
hoewel wij erkennen, dat ook die der meer
ei' eid kan worden verdedigd, sluiten wij
ons aan bij die der minderheid.
Intusschen is de aandacht van B. en W.
an ermaal op dit geschilpunt gevestigd. En
^at is, ep de tweede plaats, het nut van het
a-l Maandag gevoerde debat.
BELGIE.
Kamervoorzitter gaat heen.
Wegens de socialistische
obstructie-methoden.
In verband met de voortdurende obstruc
tie-methoden, die de socialistische linker
vleugel bij de behandeling van het regee-
ringsontwerp in zake de reorganisatie van
het Belgische leger heeft toegepast, heeft
de voorzitter der Kamer, Brunet, bij den
vice-president" der Kamer zijn ontslag als
Kamerpresident en als afgevaardigde voor
Charleroi ingediend. Tevergeefs heeft Bru
net voortdurend getracht zijn politieke
vrienden er toe te brengen, meer eerbied
voor het parlementair régime te toonen.
Het nieuws van zijn thans gedanen
stap verwekte in de wandelgangen der
Kamer groote sensatie, aangezien Brunet
bij alle partijen in hoog aanzien staat. De
liberale linkerzijde heeft dan ook reeds een
schrijven aan hem gericht, waarin zij hem
haar levendige sympathie vertolkt en hem
verzoekt op zijn besluit terug te komen.
De premier, Jaspar, heeft eenzelfden stap
gedaan.
ENGELAND.
Herriot op de Pressa.
De Fransche minister van Onderwijs,
Herriot, heeft gisteren de Pressa te Keu
len bezocht.
De „Kölnische Zeitung" publiceert een
artikel van Herriot's hand, waarin de mi
nister o. m. zegt:
Zooals men weet, ben ik overtuigd aan
hanger van den vrede en van de goede ver
standhouding tusschen onze beide volken.
Thans, als minister v. Openbaar Onderwijs
zal ik met alle kracht er naar streven, om
Durtschland en Frankrijk op cultureel ge
bied nader tot elkaar te brengen. Twee
landen als de onze, die zooveel voor de
wetenschap, de litteratuur en de kunst ge
presteerd hebben, moeten bij den aanvang
dezer nieuwe acra samenwerken, om den
opbouw niet slechts van een nieuwe poli
tiek, doch tevens van een nieuwe ethiek
ter hand te nemen, die aan de weder ver
zoende menschheid steeds grooter doel-
eindcu zal moeten aanwijzen.
In een gisterenavond te zijner eere ge
geven diner hield Herriot een rede, waar
in hij in het bijzonder op de noodzakelijk
heid van geestelijke toenadering tusschen
de volken wees.
DUITSCHLAND.
Vrijhandel of protectie.
Baldwins politiek ongewijz i gd.
In het Lagerhuis heeft Baldwin gister
de met spanning afgewachte verklaring
over de houding der regeering ten aanzien
van de protectie der Engelsche industrie,
afgelegd. Deze kwestie is, 'zooals men weet
door de redevoeringen van Churchill en
Joynsón Hicks weer in het brandpunt der
belangstelling komen te staan. Aanleiding
tot het debat was een vraag van een La-
bourlid, in hoeverre genoemde redevoerin
gen de politiek der regeering vertegenwoor
digen.
Baldwin zeide, dat de rede van Chur
chill minder pittig maar meer welsprekend
de politiek verkondigde die hij, Baldwin,
in zijn verkiezingsprogram van 1924 had
neergelegd.
De stortvloed van verdere vragen kon
den premier niet tot nadere uiteenzettin
gen bewegen, doch van betcekenis was het
antwoord, dat hij gaf op de vraag of de
regeering een koninklijke commissie zou
willen benoemen ter bestudeering van de
vraag, of de bescherming der industrie ook
toegepast zou kunnen worden op de ijzer
en staalindustrie, ten einde vast te stellen,
welken invloed de buitenlandsche concur
rentie op deze industrie in Engeland heeft
en de mate, waarin die concurrentie ver
oorzaakt wordt door lagere loonen en lan
gere wedstrijden in de eocnurreerende lan
den.
Hierop antwoordde Baldwin, dat deze
geheel e kwestie in 1925 door een regeerings
commissie zorgvuldig is onderzocht, en dat
de regeering vasthoudt aan de toen geno
men beslissing, de Safeguarding of In
dustries-wet niet toe te passen op de ijzer
en staalindustrie. De regeering, vervolgde
Baldwin, is dan ook niet van meening, dat
het eenig nut kan hebben op het oogenblik
een nieuwe commissie in te stellen.
Hij voegde hieraan evenwel toe, dat de
voorstellen der regeering voor de verlich
ting der plaatselijke belastingen voor de
industrie aanzienlijk zullen bijdragen tot
de verlaging der productiekosten in de
ijzer- en staalindustrie, terwijl het plan
der regeering om de verlaging der spoor
wegvrachten voor steenkool, ijzer en staal
reeds in December a.s. van kracht te doen
zijn, eveneens zal leiden tot verhooging
van liet concurrentievermogen der ijzer
en staalindustrie.
SPANJE
Spanje en het Kellogg-pact.
Primo de Rivera heeft verklaard, dat
hij zich op 25 Augustus naar Parijs zal
begeven, om het Kellogg-accoord te on
derteekenen.
dÓEGO-SLAVIË.
Belgrado wacht af.
„P a p i
r e n"-b eslissingen
Zagreb?
Hoewel men in politieke kringen te Bel
grado van meening is, dat de besluiten,
door de Kroatcn te Zagreb genomen, te
gen den staat gericht zijn en op hoogver
raad neerkomen, is men in rogeerings-
kringen zoowel als in de pers, geneigd de
beteekenis dezer besluiten niet al te hoog
aan te slaan. Men geeft er de voorkeur
aan te gelooven, dat de beslissingen van
Zagreb niet meer dan papieren besluiten
zullen blijven. Wanneer de Kroaten ech
ter zouden pogen er uitvoering aan te ge
ven, zullen zij op grond van de wet tot-
bescherming van den staat vervolgd wor
den.
RUSLAND.
De broodkaart in eere hersteld.
Naar uit. Omsk gemeld wordt zijn al
daar in verband met het snelle verbruik
van de graanvoorraden van het vorig
jaar de broodkaarten weer ingevoerd,
waardoor men de consumptie van het
brood tot den nieuwen oogst hoopt te
rcglementeeren.
De toezegging is gedaan dat bij den
nieuwen oogst- de distributiekaarten zul
len .worden afgeschaft.
MEXICO.
NA DEN MOORD OP OBREGON.
Het proces begonnen.
Hoewel het hoefd der politie mededeel
de, dat het proces tegen Torral wegens
den moord op Obregcn eerst over ver
scheidene dagen zou kunnen aanvangen,
is het civiele verhopr reeds'Woensdag be
gonnen in de kleine .rechtzaal to San An
gel, het voorstadje* van Mexico, waar het
restaurant zich bevindt, dat het tooneel
was van den moord. Een aantal verdachten
en getuigen werd verhoord, o.m. de ouders
van Torral en de moeder van Manuel
Trejo van wien Torral de revolver ge
leend heeft, evenals de zuster van de
moeder-overste van het klooster Espiritu
Santo. Allen bevestigden hun reeds vroe
ger afgelegde verklaringen; nieuwe feiten
kwamen niet naar voren.
Een protest van het episcopaat
Het episcopaat heeft een krachtig ver
toog gericht tot president Calles, waarin
.wordt geprotesteerd tegen de beschuldi
gingen, ingebracht tegen de geheele R. K.
kerk, welke 90 pet. van het Mexicaansche
volk omvat, nu een of meer individueele
leden van die kerk laakbare daden hebben
begaan.
Kerkelijke gebouwen voor profann
doeleinden.
De Mexicaansche stad Cuautla kan er
zich op beroemen, het oudste spoorweg
station der wereld te bezitten. Want dit
station is de oude kerk der Franciscanen
van San Diëgo, die uit de 17e eeuw stamt.
Ten tijde der opheffing der kloosters door
Juarez in de zestiger jaren der vorige
eeuw werd ook deze kerk geprofaneerd.
De staatsspoorweg kreeg dit onbeheerde
gebouw om het te veranderen in een sta
tion. Aan het gebouw zelf werd weinig
veranderd, toren en gewelven bleven on
veranderd, alleen de geheele inwendige
meubileering, waarbij kostbare kunstwer
ken, werd verwijderd. Het hoofdschip
dient als opslagplaats voor vrachtgoederen.
In een der kapellen is het bureau geves
tigd. Ondanks de profaneering maakt het
inwendige toch nog een imposanten won
derbaren indruk, met zijn machtigen koe
pel en de massieve gewelven. De West
galerij, liet vroegere priesterkoor, toont
nog heden onder het stof van zeventig ja
ren de sporen van talrijke schilderingen.
Hetzelfde lot der profaneering trof later
nog honderden kerken en kloosters. Zoo
b.v. werd de heerlijke kerk van St. Augus-
tinus in Mexico-city, in een nationale
bibliotheek veranderd. Boven den hoofd
ingang van het gebouw is in een prachtig
relief een voorstelling van den H. Augus-
tinus aangebracht.
In een der voorsteden van Mexico staat
de geprofaneerde kerk van Santiago
Flahteloleo, een der eerste kerken van het
land. Hier werd Juan Diego gedoopt, een
Indiaan, aan wien de Moeder Gods in Gua-
deloepc verscheen; en naar deze kerk
voerde na de verschijning Juans eerste
weg. Ondanks deze historische beteeke
nis, schrikken dp .liberalen'' er niet voor
terug, om de kerk in een belastingkan
toor te veranderen. De doopvont bleef
gespaard en kon voor de St. Annakcrk ge
red worden. Het College de Nimas, dat in
het jaar 1548 door den Franciscaan Petro
de Ganto als opvoedingsgesticht voor
jonge meisjes gesticht was, werd verkocht
en in een sociëteit herschapen.
Het beroemde instituut van Santa Cruz,
in het jaar 1536 door bisschop Zmnarraga
gesticht, werd tot kazerne ingericht en de
daarbij behoorende kerk tot bazar. Nog
erger was het lot der groote kerk van San
Francisco, die tot een der voornaamste
kloosters van Amerika behoorde. Nadat zij
drie eeuwen lang het Katholicisme gediend
had. werd zij aan de Protestanten ovorge-
geven. Nu is zij gelukkig weer in het bezit
der Katholieken en wel in handen der
Jesuieten overgegaan, die ze gedeeltelijk
weer herstelden.
Deze treurige lijst kon nog verlengd
worden om te bewijzen, dat de politiek
van Calles, die vijandig gezind is tegen
over de kerk, slechts een voortzetting van
het werk van Benito Juarez is, den be-
ruchten indiener van die „Reformatiewet",
die voor het grootste gedeelte de oorzaak
is der tegenwoordige Mexicaansche tra
gedie.
DE GOUVERNEUR VAN CURASAO.
Mr. Brantjes vraagt ontslag.
Mr. N. J. L. Brantjes, gouverneur van
Curasao, heeft tegen 1 September a.s. ont
slag uit zijn functie aangevraagd.
Naar door het departement, van Kolo
niën werd medegedeeld zou deze ontslag
aanvrage mede verband houden met den
minder gunsHgen gezondheidstoestand van
mevr. Brantjes.
Mr. Brantjes is sedert 14 October 1921
gouverneur van Curasao. Toen zijn voor
ganger, de heer Helfrich in 1921 ontslag
nam, voelde mr. Brantjes, toenmaals ad
vocaat-generaal bij het gerechtshof te Am
sterdam, den drang in zich diens werk
voort te zettou. Dit streven werd met suc
ces bekroond en fi Juli 1921 volgde zijn be
noeming. Onder moeilijke omstandigheden
aanvaardde de nieuwe gouverneur zijn
^mbt.
Financieel en economisch heeft Curasao
reeds een geheel ander aanzien gekregen.
Sedert eenige jaren behoeft Nederland geen
subsidie meer te geven. Werkloosheid is
er niet meer, werkkrachten uit Venezuela
en Suriname stroomen de kolonie binnen.
Ten deele is deze opbloei toe te schrijven
aan het opnieuw ter hand nemen, na twin
tig jaren, van de ontginning der fosfaat-
mijnen op Santa Barbara, voor het groot
ste deel echter aan de kolossale vlucht,
welke de petroleum-raffinaderij der „Ko
ninklijke "heeft genomen. Bovendien heeft
de Mexican Eagle Cy., een onderdeel der
Bataafsche, een raffinaderij op Aruba op
gericht. Do petroleum-industrie, welke de
ruwe olie uit Venezuela betrekt, brengt de
kolonie dan ook groote voordeden. De ha
ven van Willemstad is thans naar tonnen-
maat de achtste der wereld.
AARTSHERTOG ALBRECHT.
Ontvangst door het R.-K. Huisvestings
comité.
Het bestuur van het R.-K. Hongaarseh
Kindercomité, hetwelk officieel op Zon
dag a.s. 5 Augustus Z.K.H. Aartshertog
Albrecht met gevolg zal reoipieeren, deelt
omtrent het programma het volgende
mede
Om 2 u. 13 zal Z. K. H. Aartshertog
Albrecht met gevolg aan het Centraal
Station te Amsterdam aankomen om zich
te begeven naar gebouw Bellevue, waar
een intieme receptie door het hoofdbe
stuur en genoodigden zal plaats hebben.
Om 3.30 uur zal dc officieele bijeenkomst
worden gehouden, waar Z. K. II. de pleeg
ouders zal bedanken voor alles, wat zij
deden voor het zqo zwaar geteisterde
Hongarije.
Jef van Dongen.
De heer Jef van Dongen, thans onder
weg van Spitsbergen naar Nederland, is
door de vereeniging „Nederland in den
reemde" uitgenoodigd na zijn terugkeer
in ons land eon voordracht te houden voor
de leden van genoemde vereeniging over
zijn Pool-avonturcn.
Een socialist over de Koningin-Moeder.
De heer Jan van Zutphen zegt in „Het
Volk", dat do socialisten onbevangen de
zeventig-jarige koningin-moeder om haar
warm mcnschelijk voelen, haar mensehelijk
doen vooral, erkentelijk kunnen zijn.
Hij schrijft verder:
„Tijdens een bezoek aan de Hygiëni
sche tentoonstelling in het Paleis voor
Volksvlijt te Amsterdam, trok het da-
denrijk werk van het Koperen Stolen-
fonds haar aandacht zóódanig, nrm
haar zóó in beslag, dat zij het leeuwen
deel van den tijd van haar rondgang
daaraan wijdde, 'k Zag toen een echt
zorgelijk doorploegd vrouwengezicht
inct klare belangstellende oogen. Ik
hoorde toen echte warme belangstelling
in haar stem, en de innerlijke zucht om
alles goed te weten, sprak uit haar op
merkzaam vragen
Bij herhaling werd ze door haar ge
leide aangespoord tot verder gaan; doch
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De Fransche minister Herriot op tft
Keulsche Pressa.
Het proces tegen den moordenaar van
president Obregon is begonnen.
De Britsche vlieger Courtney en drie
metgezellen in zee terecht gekomen, doch
gered door het mailschip „Minewaska".
(Luchtvaart 2de blad).
Een groote petroleumbrand in Amerika
(Buitenl. Berichten, 2e blad).
BINNENLAND.
De gouverneur van Curacao, mr.
Brantjes, heeft ontslag aangevraagd. (1ste
blad).
De bestrijding van het mond- en klauw
zeer. (L. en T., 1ste blad).
Onze Geïllustreerde pagina
De photopagina geeft o.m. photo's van:
De aankomst van gouverneur Rutgers te
Paramaribo; begrafenis mr. A. E. J. Baron
van Voorst tot Voorst;- opening gebouw
„Zonlicht" te Arnhem; de Olympische
Spelen.
zij ging niet, zij bleef desondanks zien
en vragen
Medegevoel en menschelijkheid, maar
ook verstandige vrouwelijke zachtheid
uitten zich sober en waarachtig in haar
stijgende, intensieve belangstelling. Uit
al dit vragen werd mij duidelijk, dat die
vrouw een zorgelijk, moeizaam loven
achter zich had. Dat stoncl bij haar op
het gelaat gegrift, even sterk en droevig
als dit door mij zoo menigmaal gezien
werd bij moeders van het- arbeidende
volkmaar óók bleek mij hare belang
stelling voor de daad, die door het K.
S. F., dat is door de diamantbewerkers,
voor de t.b.c.-bestrijding werd verricht
en bij haar vertrek gaf zij haar respect
daarvoor duidelijk te kennen."
Dc heer Van Zutphen herinnert er aan,
dat in een tijd, toen voor bestrijding der
tuberculose geen belangstelling bestond,
de koningin-moeder het sanatorium Oran-
je-Xassau-oord stichtte.
„Zulk een daad stemt dankbaar en zoo
kunnen wij, socialisten, de vrouw, die
door mcnschclijkheid gedreven dit deed,
bij haar zeventigste jaar, daarvoor hulde
brengen.
„Het Volk" sluit zich bij deze hulde
gaarne aan.
Onderwijs en onderwijzers.
Het Nederlandsch Onderwijzers-Genoot
schap hield te 's Hertogenbosch een alge
meens vergadering.
De voorzitter, de heer H. J. Bon, hield
een openingsrede, waaraan wij het volgen
de ontleenen:
Spr. wees op twee verbeteringen in het
belang van het onderwijs en onderwijzers:
de leerplicht is gelukkig weer verlengd en
het zevende leerjaar is verplicht geworden;
de andere verbetering betreft de samen
stelling van ljet georganiseerd overleg.
Laat ons hopen, dat deze tegemoetko
ming de voorbode zij van meer tegemoet
komingen. Laat ons hopen, dat de minister
zal komen tot de erkenning van het veel
to lage onderwijzers-salaris.
Een derde maatregel, die voor het on
derwijs van belangrijke beteekenis is, had
reeds genomen kunnen zijn: het initiatief-
ontwerp Zijlstra is nog niet door de Kroon
bekrachtigd. Zal de regoering aan de Ko
ningin adviseereil, hot ontwerp niet te be
krachtigen? Wij kunnen niet aannemen,
dat de Regeering daartoe zal overgaan.
Maar waarom zoo lang getraineerd?
Spr. bracht een woord van hartelijke»
dank aan het Kaïnerlid Zijlstra. Aan zijn
doorzetten zullen wij een betere verhou
ding van aantal leerlingen en aantal on
derwijzers te danken hebben. Moge ook
het ontwerp-Zijlstra een voorbode zijn van
verdere samenwerking van links en rechts,
om den toestand te scheppen, dat hot on
derwijs gelijkelijk èn op de openbare
op de bijzondere school zóó gegeven kan
worden, dat het voor dc jeugd zoo vrucht
dragend mogelijk zal wezen.
Wat het afgeloopen jaar ons niet ge
bracht hoeft?
Nog steeds bestaat er een hiaat tus
schen Arbeids- en Leerplichtwet, al is dat
dan ook door het herstel van do vroegere
leerverplichting tot kleiner proportie te
ruggebracht Nog steeds is het aantal leer
lingen per onderwijzer te groot. Nog steeds
is de vrijdom van betalen van pensioen
premie niet hersteld, terwijl de verslechter
de regeling der pensionneering gehand
haafd is gebleven. Nog steeds zuchten de
