Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. 11
m^tm imii—uw
MONSEIGNEUR J. D. J. AENGENENT
BUITENLAND.
BINNENLAND.
19e Jaargang.
VRIJDAG 29 JUNI 1928
No. 5911
po ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl] vooruitbetaling
Woot Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal,
gij onze Agenten 20 oent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaaL
Pet Geïllustreerd Zondagsblad ls tooi de Abonnee ver
krijgbaar tegen betaling van 50 et. per kwartaal, bij voor»
pitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Pit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. O
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAOTl
Gewone edvorlentlén 3D c e n p e r I eg
Voor Ingeionden Mededeelingen word» heÉAj." K
dubbel» run hst tarief berekend. «J
Kleine advortontlén, .an t«n hoorate 80 woorden, waïriSl
betrekkingen nurden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Met groote blijdschap, met innige dank
baarheid wordt in het Haarlemsch Bisdom
vernomen de tijding, dat de Bisschopszetel
weer is bezet geworden;
en dat door Z. H. den Paus op dien zetel
benoemd is geworden de hoogeerw. hooggel.
heer Joannes Dominicus Josephus Aenge-
nent, professor aan het Groot-Seminarie te
.Warmond.
De Heilige Geest, Die Gods Kerk leidt,
is in Zijn wegen dikwijls onnaspeurlijk;
vaak gebeurt het, dat op hoogwaardigheids,
posten in de Kerk personen worden aange
wezen, aan wie te voren niet of slechts
door weinigen was gedacht. Maar ook wordt
daarentegen dikwijls bewaarheid, dat de
„stem des volks de vinger Gods" is.
En dat laatste mogen wij wel constatee-
ren in deze benoeming! Beeds onmiddellijk
na het overlijden van monseigneur Callier,
z.g., werd onder de waarschijnlijke opvol
gers wel het meest de naam gehoord van
prof. Aengenent.
En niemand; die dezen priester kent,
zal zich hierover verwonderen!
In den nieuwen Kerkvorst van Haarlem
mogen wij begroeten een man van klare
wetenschap, van helder inzicht en treffende
scherpzinnigheid. En als zoodanig is hij bij
priesters en vele leeken in het Bisdom ge
kend en geëerd. Maar bovenal heeft hij zoo
veler warme sympathie en oprechte hoog
achting getrokken door den adel van karak
ter, die in heel zijn eenvoudige persoonlijk
heid uitstraalt.
Ieder, die het groote voorrecht heeft
prof. Aengenent van nabij te hebben mogen
lèeren kennen in den dagelijkschen omgang,
zal blijde getuigen, dat Haarlems Kerk in
dezen Bisschop is geschonken een man van
gebed en van arbeid, van kinderlijk geloo-
ven en mannelijk werken, groot in gaven
èn in eenvoud
Groot zijn de verdiensten, die mgr. Aen
genent als wijsgeer en socioloog, schrijver
en redenaar zich heeft verworven voor het
openbare Katholieke leven in ons vader
land grooter echter nog en véél grooter
de verdiensten van dezen priester in zijn
ruim dertig jarig priesterleven.
In prof. Aengenent handelde en sprak en
leefde immer de priester de priester met
zijn groote menschen-liefde, met zijn blan
ke oprechtheid, met zijn arbeidsdrang en of
ferzin, met zijn dagelijksch en voortdurend
bidden en werken voor Christus' Kerk, voor
anderen, voor allen, die het wenschen en
noodig hebben.
Na korten tijd kapelaan te zijn geweest
te Roelofarendsveen, heeft mgr. Aengenent
zijn verdere priesterjaren doorgebracht
eerst op het Klein-Seminarie Hageveld en
daarna op het Groot-Seminarie Warmond,
als hoogleeraar in de philosophic en de
sociologie.
Talrijke priesters in ons diocees, wer
kend ook op sociaal terrein, hebben hun
sociale- kennis en vorming te danken aan
prof. Aengenent.
Iedereen weet echter, dat prof. Acnge-
nent's werkzaamheid en invloed uitgaat
vèr buiten de muren van het Seminarie.
"Van de talrijke functies, die hij bekleed
de, noemen wij het algemeen adviseurschap
van de Kath. Sociale Actie in Nederland,
het lidmaatschap van den Hoogen Baad
van Arbeid, het secretariaat van het
hoofdcomité der Nederlandsche Katholie
kendagen, het lidmaatschap van het col
lege van Ged. Comm. van onze N.V. De
Leidsche Courant, enz., enz.
Van de geschriften van professor Aen
genent is even algemeen bekend als alge
meen geprezen zijn „Leerboek der Sociolo
gie", waarvan de vijfde druk reeds is ver
schenen het Katholieke sociologieboek
in ons land.
Verder zijn „Handboek voor de geschie
denis der Wijsbegeerte"; het met Chr.
Wesseling Mz. saamgestelde „Leerboek
voor de Zielkunde".
En talrijk zijn de artikelen in de pers,
in „De Katholiek" en „Studia Catholica"
en het K. S. W. over actueele onderwer
pen, brandende kwesties, verwarde vraag
stukken, waaromtrent het klaar oord cd
van den hoogleeraar steeds op zoo hoogen
prijs wordt gesteld. Over vele onderwer
pen, die waren of nog zijn van bijzondere
actueele beteekenis, zijn geschriften door
prof. Aengenent uitgegeven: wij noemen:
De sociale taak der vrouw in onze dagen
Het Bedrijfsradenstelsel verwezenlijkt
Salarisregeling en Katholieke Sociologie
Moederschapszorg; De bet-eekenis van den
Achturendag en de taak der vrouwDe
oorlog en Gods Voorzienigheid enz. enz.
Mgr. Aengenent, 14 Maart 1873 geboren
te Botterdam, was sedert 1904 hoogleeraar
aan het Groot-Seminarie te Warmond in
de wijsbegeerte en de socologie (prof. Aen
genent was de eerste hoogleeraar in de so
ciologie) en sedert 1923 Kanunnik van het
Kathedraal Kapittel in het Bisdom Haar
lem.
Men meldt ons uit Warmond:
Vanmorgen waren de eerw. heeren theo
loganten voor het Groot-Seminarie verza
meld, waar van hen een photo werd geno
men.
De Pauselijke Nuntius, mgr. Sc'nioppa,
kwam in zijn auto aanrijden en begaf zich
in het Seminarie. Kort daarna keerde Zij
ne Excellentie naar buiten terug, omringd
door den hoogeerw. President en zeereerw.
Professoren.
Zijne Excellentie nam plaats te midden
van de studenten en deelde daar mede, dat
hij zoo juist had overgebracht de tijding,
dat Z. H. de Paus den hoogeerw. heer
Aengenent heeft benoemd tot Bisschop
van Haarlem.
Op deze mededeeling volgden langduri
ge, geestdriftige toejuichingen.
De hoogeerw. Praeses, mgr. Taskin, nain
nu het woord en zeide, zich gelukkig tc
achten, de eerste te zijn, die den nieuw-
benoemden Bisschop mocht gelukwcn-
so'nen en mede namens alle aanwezigen
onderwerping en eerbied mocht betuigen.
Mgr. Aengenent dankte zichtbaar diep
bewogen voor deze spontane betuiging van
eerbied en hulde.
Hierna werd een photo genomen.
De dag van de consecratie van den
nieuw benoemden Bisschop is natuurlijk
nog niet bekend. Deze moet zijn op den
feestdag van een Apostel of op een Zon
dag.
Aan den nieuw-benoemden Bisschop
van ons Diocees zij betuigd onze oprechte
en eerbiedige onderwerping en aanhanke
lijkheid die van ons en al onze lezers.
FRANKRIJK.
Het anti-oorlogsverdrag.
Een verklaring van Briand.
De Fransche minister van buitenland-
sche zaken, Briand heeft aan een verte
genwoordiger van de Exchange Telegraph
Company te Parijs verklaard, dat de Fran
sche regeering bereid is, het nieuwe Ame-
rikaansche verdragsontwerp aan te ne
men enkele ondergeschikte punten die
nen evenwel nog besproken te worden. In
dien deze wijzigingen worden aangebracht-,
zal het verdrag binnenkort onderteekend
worden.
De kwestie der Elzassers.
De m o t i e-W alter verdaagd.
De kamer heeft met 420 tegen 150 stem
men de behandeling van de motie Walter,
welke de vrijlating van Bicklin en Bosse
eischt, verdaagd.
De regeering had de kwestie van ver
trouwen gesteld.
Gratie voor Zorn von Bulach.
Volgens een bericht uit Straatsburg
heeft baron Claus Zorn von Bulach, die in
de gevangenis van Straatsburg zijn straf
tijd van 13 maanden moet uitzitten, van
daag bij besluit van den president der
Fransche republiek gratie gekregen. Hij
heeft de gevangenis reeds verlaten.
ENGELAND.
Wet tot vaststelling van een vasten dag
voor Paschen.
Het Lagerhuis in Engeland heeft on
langs een wetsontwerp aangenomen, waar
bij het Paaschfeest op den tweeden Zon
dag in April vastgesteld wordt. Dit be
sluit is intusschen nog niet definitief. Het
moet eerst door de koning gesanctioneerd
worden. En het is wel met zekerheid aan
te nemen dat de regeering hem een der
gelijk besluit niet zal voorleggen zonder
voorafgaande besprekingen met de kerke
lijke overheid van Groot Brittanië en don
Volkenbond. Van de zijde der Anglicaan-
shce kerk is geen tegenwerking te vreezen,
daar de Aartsbisschop van Canterbury
zijne toestemming reeds gegeven zou heb
ben.
Het is echter nog niet bekend welke
houding de Katholieke kerk die deze her
vorming tot nu toe niet gunstig gezind
was, aannemen zal.
POLEN.
Vreemde kabinetswijziging.
Pilsoedski blijft de centrale
figuur.
Het aftreden van maarschalk Pilsoedski
en de reorganisatie van het Kabinet zijn
zeer geheimzinnig in het werk gegaan.
Ook de officieuze pers tastte geheel in het
duister. Omtrent de beweegredenen van
Pilsoedski schrijven de bladen, dat dit af
treden in politiek opzicht vrijwel niets be-
teekent, daar Pilsoedski ook als minister
van Oorlog de centrale figuur in de regee
ring blijft.
GRIEKENLAND.
Een plotselinge kabinetscrisis.
Veroorzaakt door Venizelos.
Venizelos heeft Donderdagavond plotse
ling een ministercrisis doen uitbreken. Door
zijn invloed is het kabinet afgetreden en
is het ontslag door den president van de
Grieksche republiek aanvaard. Dit aftreden
staat in verband met de critielc van Venize
los op de Grieksch-Franscho schuldenover
eenkomst, waarbij de schulden van Grieken
land te hoog in Fransche goudfrancs zijn
vastgesteld. In politieke kringen verwacht
men, dat de Kamer zal worden ontbonden,
waarna nieuwe verkiezingen 'zullen plaats
vinden.
RUSLAND.
Requisitoirs In het Schachtyvproces.
Zeven doodvonnissen geëischt.
In het Schachthy-proces zijn thans do
requisitoirs begonen, welke door niet min
der dan vier openbare aanklagers werden
gehouden. Naar zij betoogden, was de
schuld der beklaagden, zoowel wat betrof
het plegen van sabotage als het deel uit
maken van een wijdvertakte samenzwe
ring, die leden telde in de verschillende bu
reaux der industrieele ondernemingen en
instructies ontving van buitenlandsche kapi
talisten, volkomen en overtuigend bewezen.
Een der openbare aanklagers," fn'of.ScKèin,
noemde de beschuldigden „schoften" en
„honden". Deze en dergelijke uitdrukkin
gen lokten een stormachtig applaus van het
aanwezige publiek uit, hetgeen echter door
den president voor het vervolg werd verbo
den.
De openbare aanklager Assadsji sloeg een
veel milderen toon aan. Hij drong aan op
een vonnis, dat degenen, die niet zoozeer
als leiders, doch als verleiders moesten
worden beschouwd, in staat zou stellen,
op den goeden weg terug te keeren. Mot
betrekking tot de Diiitsche firma's zeide
deze openbare aanklager, dat de firma's,
die de door sommige beschuldigden bedon
gen provisie hadden betaald, welke provi
sie aan de samenzwering ten goede was
gekomen, verontschuldigd konden worden.
De firma's echter, die bedragen aan de
beschuldigden hadden betaald, om slechte
machines kwijt te raken, moesten van do
lijst der leveranciers aan Sovjet-onderne
mingen geschrapt worden.
Een derde openbare aanklager eischte,
dat degenen, die door hun verraad het
economisch leven van Sovjet-Rusland in
gevaar hadden gebracht, zonder pardon
terechtgesteld zouden worden.
In het geheel is tegen 7 beklaagden de
doodstraf geëischt.
CHINA.
Weer een opmarcheerende generaal.
Naar uit Tsjangsja wordt gemeld, is het
leger van generaal Tsjen-Tsjien in verzet
gekomen tegen de oppermacht van Hankou;
het is opmarcheerend naar de provincie
Kiangsi.
Tsjang-Kai-Sjek is op zijn doorreis naar
Peking te Hankou aangekomen.
JAPAN
Doodstraf voor Japansche samenzweerders.
Na een langdurig en vinnig debat heeft
de Japansche Raad van State met 13 tegen
5 stemmen zijn goedkeuring gehecht aan
de geamendeerde wet tot bescherming van
den vrede, waarbij de doodstraf wordt inge
steld voor personen, die tegen de grondwet
samenzweren. Deze wet is vooral gericht
tegen de communisten.
AMERIKA
Smith candidaat voor het presidentschap.
De democratische partijdag te Housten
in Texas heeft den Katholieken gouverneur
van New York Al. Smith tot candidaat voor
het presidentschap gekozen. Smith is tegen
de drooglegging.
Een stikstoffabriek te IJmuiden.
Binnenkort wordt met den
bouw begonnen.
Naar de berichtgever van de „Msbd."
te IJmuiden verneemt hebben de plannen
van de Kon. Ncd. Hoogoven- en Staalfa-
Dit nummer bestaat uit
drie bladen.
Het voornaamste nieuw».
BUITENLAND.
Een plotselinge kabinetscrisis In Griekert»
land.
Requisitoirs in het Schachty-proces in
Rusland.
Smith is gekozen tot democratisch candi
daat voor het presidentschap van Amerika.
Het weer bij Spitsbergen wordt iets be
ter, zoodat de reddingspogingen weer voort
gang kunnen hebben. (Luchtv., 2do blad, en
Telegrammen).
BINNENLAND.
De hoogeerw. hooggel. heer Prof. J. D.
J. Aengenent is door Z. H. den Paus be
noemd tot Bisschop van Haarlem.
Een vergadering van R. K. Werkgevers
in het Bisdom Haarlem. (3de blad).
Een protestvergadering tegen de Ta
bakswet te Amsterdam. (3de blad).
Onze Geïllustreerde pagina
De ppotopagina geeft o.m. photo's van?
het auto-ongeluk bij Rijpwetering; een
auto-ongeval te Amsterdameen nieuw
dok voor Singapore.
briekena ldaar tot bouw van een stikstof-
fabriek waarover reeds eenigen tijd ge
ruchten liepen, thans vasten vorm aange
nomen en zal binnenkort met den bouw.
worden begonnen. De bedoeling is, voor dit
nevenbedrijf een afzónderlijke maatschap
pij qp.tp. richten. De .(e stichten fabriek
zal uit colcesovongas do waterstof afschei
den en die met stikstof uit de lucht langs
synthetischen weg binden tot ammoniak,
zoodat een belangrijke productie aan
kunstmest zal ontstaan. Op deze manier
zal dan als het cokes-ovengas, voor zoo
ver daarvoor nog geen emplooi bestond,
op doelmatige wijze verwerkt, kunnen wor
den. Do plaats voor deze fabriek zal zijn
ten Noorden van do bestaande cokesfa^
brieken aldaar tot bouw van een stikstof-
het volgend jaar de fabriek in gebruik
kunnen worden genomen.
Arbeidstijden in het Lithogr.-bedrijf.
De min. van Arbeid, H. en N. heeft een
beschikking genomen op een verzoek van
de gecombineerde besturen voor het litho
grafisch bedrijf, strekkende dat in de on
dernemingen van werkgevers, aangesloten
bij den Ncderl. bond van steendrukkerijen
te Amsterdam door arbeiders, aangesloten
bij den Nederl. litho-, foto- en chemigra-
fenbond te Amsterdam, den Nederl. R. K.
grafischen bond te Utrecht, of den Ne
derl. Chr. grafischen bond te Amsterdam,
benevens door hulparbeiders, arbeid mag
worden verricht in afwijking van het be
paalde bij art. 23 en 24 der Arbeidswet
1919. Onder bepaalde voorwaarden, in do
desbetreffende beschikking d.d. 28 dezer
omschreven, is do gevraagde vergunning
voor het tijdvak van 2 Juli a.s. tot en met
30 April 1932 verleend.
J. F. A. Wagenaar. t
De correspondent van de „Msbd." te
's-Hertogenbosch seint:
Gisterenavond is te 's-Hertogenbosch
plotseling overleden de heer J. F. A. Wa
genaar, griffier der Prov. Staten van
Noord-Brabant.
De heer Wagenaar kwam in 1887 in
dienst der provincie Noord-Brabant en na
aan de provinciale griffie de verschillende
rangen tot die van hoofdcommies doorloo-
pen tc hebben, werd hij 10 December 1909
door de Staten gekozen tot griffier. Het
vorig jaar op 1 Juli werd hij bij zijn 40-jarig
jubilé in dienst der provincie gehuldigd.
In de oorlogsjaren vervulde de heer Wa
genaar tevens de functie van regeerings-
commissaris voor de graan-in?ameling.
Hij was president van de algemeen©
commissie voor kinderverpleging en kin-
der bescherming,vice-president van den
Bijzonderen Raad der St. Vincentiusver-
eeniging, van welke vereeniging hij 28 jaar
lid was, voorzitter van den Armenraad,
voorzitter van den Voogdijraad enz.
De heer Wagenaar schreef o.m. een
handboek voor gemeente- en waterschaps
besturen in Noord-Brabant.
In 1923 werd hij benoemd tot officier in
de Orde van Oranje-Nassau.
Oprichting R.-K. gesticht voor
Krankzinnigen te Heiloo.
Verschenen is Staatsblad no. 210, bevat-
tonde het besluit van 16 Juni j.l., waarbij
aan de Vereeniging „Congregatie der
Broeders van Onze Lieve Vrouw van
Lourdcs", te Dongen, vergunning wordt
verleend om in de gemeente Heiloo een
gesticht voor krankzinnigen, op te richten.
