BUITENLAND.
BINNENLAND.
KERKNIEUWS.
LUCHTVAART.
19e Jaargang.
ZATERDAG 23 JUNI 1928
No 5906
Ds ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl] vooruitbetaling
SToor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaaL
Franco per post f2.95 per kwartaaL
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
011 blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. U
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTl
Gewone edvorfontlën 3P cent per 19 flfj
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
s dubbele van het tarief berekend, ar
Klelna advertentfën, ran ten hoogste 80 woorden," wtd&FS
betrekkingen wfjrtlen aangeboden of gevraagd, buur en ver»
huur, koop en verkoop f 0.50.
««■minimi in——mv iw i
Dit nummer bestaat uit vier
bladen waaronder het
Geïllustreerd Zondagsblad.
BERICHT
Zij, die zich met 1 Juli op De Leidsche
Courant wenschen te abonneeren, ontvan
gen de voor dien datum verschijnende num
mers gratis.
DE ADMINISTRATIE.
V Socialisme en Godsdienst
In Amersfoort liebben de socialisten een
Marxistisch week-end gehouden. Op Zon
dagmorgen sprak de heer F. van der Goes
over: „De proletarische levensbeschou
wing".
Het Marxisme is de levensbeschouwing
van een klasse, zcide spreker; dat komt in
het beginselprogram der S. D. A. P. niet
voldoende tot haar recht, omdat rekening
is gehouden met de wenschen der anders
denkende partijgenooten.
Het Maxisme treedt dus in de plaats
van den Godsdienst! Dat werd erkend en
dood-gewoon gevonden
De gedachte b.v., dat met den dood alles
eindigt, vond spr. niet eens zoo „akelig en
troosteloos", want „socialisten sterven,
maar het socialisme leeft"!
Dat is alles niets nieuws.
Maar: niet èlken dag wordt dat erkend
door propagandisten van het socialisme
Niet «eiken dag wordt erkend, dat het. so
cialisme een levensbeschouwing is, welke
in de plaats wordt geschoven van het
Godsgeloof.
V Een bevestiging
Van Katholieke zijde is al zoo dikwijls
betoogd, dat er in de lichamelijke opvoe
ding in de sport overdrijving, g e-
v a a r 1 ij k e overdrijving ligt.
"We lazen nu dezer dagen, dat van een
vergadering van leeraren in lichamelijke
opvoeding eenzelfde waarschuwing uitging
van een niet-katholiek rector van de aca
demie voor lichamelijke opvoeding te Am
sterdam.
Na gewezen te hebben op de voordee-
len, welke een goede lichamelijke ont
wikkeling meebrengt, waarschuwde spre
ker tegen overdrijving en zeide om.:
„Negens is de gelegenheid tot over
drijving grooter dan bij de lichamelijke
opvoeding en in Duitschland b.v. is het
zeer duidelijk te merken, dat men er naar
streeft een menschdom te 'vormen, dat
alleen geschikt is voor de beoefening van
de verschillende takken van sport, maar
voor het overige bijna niet hooger staat
dan het dier. Een te veel aan lichamelijke
opvoeding schaadt minstens evenveel als
een volslagen gemis daaraan en, wanneer
heb intellectualisme de menschen niet
heeft kunnen bevredigen, moet men niet
verwachten, dat het opkomende „spor-
tisme" dit wèl zal kunnen."
Natuurlijk kan het „sportisme" dat niet.
De Sport moet de plaats innemen, die
haar toekomt: ontspanning in een, niet te
groot, gedeelte van de vrije uren. Niets
meer en niets minder.
Maar haar aantrekkingskracht is op de
oppervlakkige menschen van onzen tijd tè
sterk. Zij geven er belangstelling aan, die
aan andere dingen moest worden geschon
ken. Zooals een circus bij het volk veel
meer belangstelling trekt, dan een schouw
burg, als er ware edele en veredelende
kunst wordt geboden!...-, Teeken
van gemis aan cultuur, gebrek aan bescha
ving!
Als de sport te veel plaats in het leven
inneemt, doet zij geen goed maar kwaad
aan enkeling en maatschappij.
BELGIE.
De staking in Antwerpsche haven.
De poging en tot beëindiging
van het conflict.
De stakende havenarbeiders besloten
te weigeren den arbeid te hervatten alvo
rens tot onderhandelen over te gaan, doch
de stakingsleiding zal al het mogelijke
doen om een onderhoud met de Werkge
versorganisatie te verkrijgen en de sta
king zoo spoedig mogelijk te doen eindi
gen. Men zal een minimumloon van 60
francs per dag voor de gewone havenar
beiders eischen, d.i. een verhooging van 8
francs.
De vakorganisatie besloot den stakers
14 francs per dag uit te keeren.
De minister van Arbeid en Nijverheid,
Heyman, heeft gisteren den voorzitter der
werkgeversfederatie en vervolgens de af
gevaardigden der havenarbeiders ontvan
gen. Hij stelde beiden partijen de volgen
de oplossing vooide arbeiders hervatten
het werk, waarna de loonkwestie onder
worpen wordt aan een gemengde com
missie.
De afgevaardigden van werkgevers en
arbeiders beloofden deze formule bij hun
mandatarissen te zullen verdedigen. De
minister heeft goed hoop, dat Maandag
a.s. het werk weer hervat zal worden.
Door de staking, welke een ramp voor
het geheele land dreigt te worden, is het
aantel binnengelnopen schepen zeer ver
minderd. Donderdag zijn slechts zes sche
pen aangekomen, terwijl vijf schepen bij
Vlissingen voor anker zijn g.' .an liggen en
nadere berichten van hun reeders afwach
ten. Daarentegen zijn gisteren meer dan
dertig schepen vertrokken. Sommige sche
pen waren slechts gedeeltelijk geladen, an
dere vertrokken zonder lading naar een
andere haven.
In de haven heerscht nagenoeg geen
bedrijvigheid. Slechts hier en daar ziet
men de bemanning van een schip bezig
jiet het lossen.
De dienst op Harwich heeft van de si?
king niet te lijden en het vertrek en de
aankomst der schepen heeft normaal
plaats.
Leiden bolsjewiki de
beweging?
De „Etoile Beige" meldt, dat Zondag
avond, den dag vóór het uitbreken der
steking, het sovjet-stoomschip „Luitenant
Smidt" plotseling Antwerpen heeft verla
ten. Het blad heeft van gezaghebbende
zijde vernomen, dat het schip fondsen
heeft gebracht voor de communisten en
dat Sovjet-afgevaardigden voor de leiding
der staking in Antwerpen zijn gebleven.
DUITSCHLAND.
De Duitsche kabinetscrisis.
De g r o o te c o a 1 i t ie m is lu k t.
Zooals gisteren reeds in een gedeelte
van onzen oplaag gemeld, zijn de onder
handelingen over de vorming van een
nieuwe Rijksregeering op den grondslag
van de z.g. groote coalitie mislukt, daar de
afgevaardigde dr. Scholz in zitting van de
partijleiders namens de Duntsebe Volks
partij heeft medegedeeld, dat zij vasthoudt
aan den eisch van den onmiddellijke aan
bouw van een pantserkruiser, aan de keu
ze van een anderen dag dan den llden
Augustus als nationalen feestdag, en aan
de toezegging tot onmiddellijke onderhan
delingen over de reconstructie van de
Prüisische regeering, welke eischen door
Hermann Müller-Franken werden afgewe
zen.
Muller-Franken is thans in overleg ge
treden met de fracties van het Centrum,
de democraten en de Beiersche Volkspartij
om te trachten een nieuwe regering te vor
men op den grondslag van de coalitie van
Weimar.
D; Pijnvaartstaking.
De arbitrale beslissing
bindend verklaard.
Volgens berichten uit Duisburg is de
arbitrale beslissing inzake de staking van
de havenarbeiders in de haven van Duis
burgRuhrort, die zoowel door de werk
gevers als de werknemers was verwpr-
pen, gisteravond bindend verklaard.
Hiermede is er een einde aan de sta
king gemaakt.
JOEGO-SLAVIË.
DE STRAATGEVECHTEN TE
ZAGREB.
Bestorming van een café.
Weer nieuwe botsingen.
Bij de onlusten te Zagreb, zijn naar na
der gemeld wordt, vijf personen gedood,
veertien zwaar en meer dan dertig licht
gewond. De opwinding te Zagreb was Don
derdag wel is waar den geheelen dag
groot, doch bereikte eerst laat in den
avond het kookpunt, toen tijdens een bij
eenkomst in het gebouw van den Kroati-
schen boerenbond een bericht werd ont
vangen, dat de toestand van Stefan Ra-
ditsj veel ernstiger was geworden en zijn
overlijden verwacht moest worden. Bij liét
vernemen van dit later onjuist gebleken
bericht, maakte zich van de vergadering,
welke door verschillende r afgevaardigden
werd bijgewoond een enorme opwinding
meester. Spontaan 'werd een reusachtige
stoet gevormd, die zich naar de hoofd
straat van Zagreb, de Slitza, begaf. Een
sterke afdeeling politie begeleidde den
stoet en aanvankelijk hadden geen onge
regeldheden plaats.
Toen de optocht evenwel het café Corso
naderde, waar muziek gemaakt en ge
danst werd, kwam de opgewondenheid tot
uitbarsting.
De betoogers doorbraken het cordon der
politie, bestormden het café, verjaagden
de aanwezigen, sloegen de ruiten stuk en
droegen stoelen, tafels, en piano's naar
buiten, waarmede zij op straat een barri
cade vormden, welke het geheele verkeer
versperde-
Drie aanvallen der politie en gendarme
rie bleven zonder resultaat, evenals een
charge der bereden politie. Daarop loste
de politie eenige salvo's in de lucht en be
stormden zij opnieuw de barricade. De
betoogers trokken terug naar een zijstraat
en begonnen van daar uit een bombarde
ment met steenen op de politie. Op dit
punt der stad werden twee personen zwaar
en eenige anderen licht gewond.
Terzelfdertijd, dat zich dit gevecht
voor het café Corso afspeelde, verzamel
den zich in andere deelen der stad even
eens talrijke demonstranten, die ook barri
cades begonnen op te werpen. De botsin
gen duurden tot elf uur 's avonds. Het
meest verbitterde gevecht speelde zich af
in een zijstraat nabij het gebouw van den
Kroatisehen boerenbond. Daar had een
groep demonstranten een in aanbouw
zijnd huis bezet en met behulp van wegge
nomen bouwmaterialen en steenen een
barricade opgeworpen, van waaruit zij' de
politie aanviel en met steenen wierp.
Voorts werden er talrijke revolverschoten
gelost. De politie hield zich zeer rustig en
schoot meestal in de lucht.
Groote groepen betoogers trokken zich
later uit het centrum der stad naar de
buitenwijken terug, onder meer naar de
arbeiderswijk, wac;v -het eveneens tot ver
bitterde gevechten lcwam. Eerst na elf
uur kon de rust in de stad worden her
steld. Naar de bladen molden, werden her
haaldelijk iiolitie-afdeelingen door betoo
gers aangevallen en mishandeld. Zoo wer
den in de nabijheid van het voornaamste
plein van Zagreb twee gendarmes door ar
beiders gemolesteerd. Zij moesten van hun
wapens gebruik maken. Twee andei*e gen
darmes werden neergeschoten, waarna de
aanranders de vlucht namen.
Nadat de rust eenigermate hersteld
was, trokken sterke afdeelingen politie en
gendarmerie door de straten.
Gisterenmorgen zijn te Zagreb de lijken
der doodgeschoten afgevaardigden aange
komen. Aan het station bevond zich een
vertegenwoordiging van de burgerij van
Zagreb en de geheele gemeenteraad. Voor
het station had zich een uit duizenden per
sonen bestaande menigte verzameld. De
autoriteiten hadden uitgebreide maatrege
len getroffen om een herhaling der ge
beurtenissen van Donderdag te voorko
men.
In geheel Zagreb zijn zwarte vlaggen
uitgestoken. Het gebouw van den Kroati
sehen boerenbond, waarheen de lijken zijn
overgebracht, is met rouwfloers gedra
peerd.
Te Belgrado bracht koning Alexander
opnieuw een bezoek aan de gewonde afge
vaardigden in het ziekenhuis. Met Stefan
Raditsj had hij een onderhoud, dat 25 mi
nuten duurde.
Gisterenmorgen herhaalden zich de be
toogingen te Zagreb, waarbij opnieuw drie
betoogers werden gedood en veertien ge
wond.
CHINA.
Japan is optimistisch.
Laat zijn oorlogschepen
terugkeeren.
In verband met den verbeterden toe
stand in de Jangtse-vallei en in Zuid-
China in het algemeen heeft de Japan■sche
regeering bevel gegeven aan vier torpedo
jagers en 23 andere oorlogsschepen naar
Japan terug to keeren. Deze schepen zijn
in Mei jl. naar China gezonden.
In de officieele mededeeling dienaan
gaande krijgen de Chineesehe autoriteiten
een pluim op den hoed, want, zoo wordt
gezegd, in geen veertig dagen hebben zich
incidenten van eenige betcekenis voorge
daan.
De autoriteiten te Tokio gelooven, dat
de gevaarlijke periode in China voor het
oogenblik voorbij is, ook wat Mandsjoerijc
betreft.
De Japansche correspondenten to Nan
king melden, dat de nationalistische lei
ders een verzoeningsgezinde houding te
genover Japan aannemen. Zij hebben den
correspondenten medegedeeld, bereid te
zijn, Japan's historische rechten en belan
gen in Mandsjoerije tè erkennen.
Verlaging der leerlingenschaal.
Wat zal de Regeering doen?
In verband met de aanneming door de
Eerste Kamer van het initiatief-wetsvoor
stel van den heer Zijlstra tot wijziging van
de L.O.-wet, strekkende tot verlaging van
de leerlingenschaal, is, naar wij vernemen,
een conferentie gehouden tusschen den mi
nister-president, jhr. De Geer en Minister
Waszink, en wel over de door de Regee
ring ten opzichte van dit wetsvoorstel aan
te nemen houding. Omtrent het resultaat
dezer bespreking is niets uitgelekt. Jntus-
schen is het wetsvoorstel, overeenkomstig
het grondwettelijk voorschrift, naar den
Raad van State om advies gezonden.
„Tel."
De steekpenningen van „De Telegraaf".
Erkenning en belofte van
beterschap.
Onlangs had „Het Volk" gemeld, dat de
minister van financiën den deurwaarderr
der directe belastingen verboden had ad
vertenties te plaatsen in „De Telegraaf",
omdat de directie van dat blad steekpen
ningen uitreikte, om deze advertenties
machtig te worden. Dit baarde nog al op
zien, omdat „De Telegraaf" zich zeer ver
ontwaardigd had getoond over de corruptie
in de gasbedrijven; dat het blad zich zelf
aan deze leelijke omkooppraktijken schul
dig maakte, heeft het voor zijn lezers zorg
vuldig verzwegen.
Intussc&en heeft de directie van „De
Telegraaf" binnenskamers haar slechte
manieren erkend en beterschap beloofd,
naar „Het Volk" thans meldt. Op 16 Juni
j.l. heeft de minister van financiën den
volgenden brief aan de deurwaarders ge
zonden:
„Ten gevolge op dezcrzijdsche aanschrij
ving van 14 April 1928, n. 134, heb ik de eer
u mede te deelen, dat de directie van het
dagblad „Do Telegraaf" heeft verklaard,
voortaan geen kortingen meer te zullen
verleenen op advertentiën, geplaatst door
deurwaarders der directe belastingen.
In verband hiermede wordt het absoluut
verbod van adverteeren in bedoeld dag
blad opgeheven".
,.De Telegraaf" zal, veronderstelt „Het
Volk", ook dit wel verzwijgen.
Uitvoer van zuivelproducten.
In Mei is 5134 ton boter uitgevoerd ter
waarde van 8.957.000, tegen 4999 ton tor
waarde van 8.071.000 in Mei 1927. Hier
van ging naar Duitschland 4000 ton en naar
Groot-Brittannië 854 ton.
De uitvoer van kaas bedroeg in Mei
7577 ton ter waarde van 6.080.000, tegen
8044 ton ter waarde van 5.723.000 in Mei
1927. Ook van kaas was Duitschland de
voornaamste afnemer met 3343 ton; België
nam 1181 ton af, Groot Brittannië 1071 ton.
De uitvoer van gecondenseerde gesuiker
de volle melk bedroeg in Mei 2646 ton ter
waarde van 1.044.000 (2388 ton, waarde
947.000 in -Mei 1927), die van geconden
seerde gesuikerde ondermelk 10,600 ton ter
waarde van 2.547.000 (1018 ton, waarde
2.297.000 in Mei 1927). Van beide produc
ten was Groot-Brittannië de voornaamste
afnemer met resp. 937 ton en 9400 ton.
Voorts is in Mei 1076 ton melkpoeder
van volle melk uitgevoerd (713 ton in Mei
1927) en 410 ton melkpoeder van ondermelk
(255 in Mei 1927).
Warenhuizen.
In de op 29 Juni a.s. te houden buiten
gewone vergadering van aandeelhouders
van de N.V. „De Bijenkorf" die warenhui
zen heeft te Amsterdam en te 's-Graven-
hage, zal een voorstel aan de orde komen
tot verhooging van het kapitaal met 5
millioen en te brengen van 10 op 15
millioen.
Deze uitbreiding staat in verband met
den bouw van een warenhuis te Rotterdam.
Na een langdurige ongesteldheid is te
Hilversum op 50-jarigon leeftijd overleden
mr. F. B. Enthoven, rechter in de arron
dissementsrechtbank te Amsterdam.
Vijf jubileerende Missionarissen.
Buiten verscheidene interessante brie
ven treffen wc in het jongste nummer van
de „Annalen der Afrikaansche missiën", de
mededeeling aan, dat op 29 Juni niet min
der dan vijf Witte Paters zullen jubileeren.
We lezen o.a.:
„Vijf veteranen van de Missie men
mag ze zoo wel noemen, naar het gewicht
der jaren door hen in de Missie doorge
bracht vieren hun 25-jarig priesterjubilé.
Vier van hen n.l.: de Eerw. Pater van
Muyen uit 's-Hertogenbosch, Verfiirt uit
Breda, ter Maat uit Arnhem, Teurlings uit
Tilburg zijn nog in de Missie werkzaam
van Tanganyika, Nyanza, Nyassa en Tan
ganyika, terwijl de Eerw. Pater Onstenk
uit Arnhem, door de Overheid teruggeroe
pen uit de Missie, sinds eenige jaren reeds
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De groote coaiitie in Duitschland mis
lukt
De straatgevechten te Zagreb in Joego
slavië.
Majoor Maddalena heeft gisteren opnieuw
levensmiddelen voor Nobile omlaag gewor
pen. Van Amundsen js geen spoor te ont
dekken. (2de blad en Telegrammen).
Geyssendorffer wint den derden prijs bij
de ster-vlucht te Reims. (Luchtv., 2de blad)
BINNENLAND.
Een vergadering van den Dioc. R. K.
Land- en Tuinbouwbond (2de blad).
In de demi-finale om den Davis Cup won
Holland het dubbelspel van Tsjecho-Slowa-
kije. Stand 21. (Sport, 2de blad.)
LEIDEN.
Het instituut voor geschiedenis der ge
nees-, wis- en naturkunde (2de blad).
te Autreppe in België, aan het hoofd staat
van de philosopliie voor de studenten uit
Engeland gekomen".
Naar de Missie.
De Weleerw. Pater Timotheus van den
Broek, thans professor in het Carmelieten-
kloosler te Merkelbeek, is aangewezen
voor de Missie in Brazilië. ZijnEerw. zal
daar optreden als professor in de theolo
gie aan het noviciaat der Carmelorde. Het
vertrek is bepaald op 12 September.
EEN CENTRAAL VLIEGVELD.
De heer Gaarlandt, burgemeester van
Gouda schrijft:
Onze vier grootste steden trekken het
grootste trein- en autoverkeer naar zich
toe en zenden het uit. Het nationaal- en
het internationaal verkeer. De steden zelf
zijn begin- en eindstations daarvan.
Amsterdam.
plm. 40 K.M.
plm. 24K.M./Vliegveld, plm. 30K.M- 3
/plm. 15 K.M.
Rotterdam.
Het vliegtuig wordt straks het derdo
vervoermiddel, is het al ten deelo. Het zal
nimmer zijn begin- of eindstation in groo
te steden verkrijgen, doch op giooteren of
kleineren afstand van de peripherioën sta
tions moeten vinden.
Kan ons kleine land zicb straks de
groote weelde vercoi loven van meer vlieg
velden of ware te streven naar één voor
treffelijk ingericht centraal vliegterrein
met behoud van de beslaande als secun
daire stations? Het denkbeeld zou geen
ernstige gedachte waard wezen, als de
hoofd verbindingswegen in het hart van
Zuid-Holland zoo bedroevend slecht bic
ven, als zij nu zijn.
Doch het wordt anders en stra-ts is een
tocht van 1540 km. van cn naar Amster
dam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht
naar en van het middelpunt van den cir
kel, die deze vier plaatsen omspant, niet
langer een tijdroovend en hinderlijk kar
wei (globaal genomen zal hel afleggen van
den afstand der genoemde sleden naar hun
gemeenschappelijk vliegveld niet tijdroo-
vender zijn, clan voor den Londenaar om
naar of van het Croydon-vliegveld te ko
men; in vele gevallen zelfs korter). Uil het
snijpunt van den nieuwen Rijksweg Den
HaagUtrecht met den nieuwen Rijksweg
AmsterdamRotterdam, zullen deze vier
steden binnen het half uur of daarom
trent bereikbaar zijn. Binnen het half uur
na de aai.komst van hot vliegtuig uit En
geland, België, Frankrijk, Duitschland,
Scandinavië, zal de auto de passagiers
naar alle richtingen en midden in de Ne-
derlandsche hoofdbcstemniinesplaalsen
hebben afgeleverd. Centrale aanvoer, cen
trale distributie.
Als efficiency-door-cenlralisatie in de
eerstkomende jaren een kans krijgl in ons
land, dan moge het denkbeeld van de twee
lijnen en zeven woorden van bovenstaan
de teekening overwogen worden.
