BUITENLAND.
BINNENLAND
19e Jaargang.
WOENSQAG 23 MEI 1928
No. 5880
pe ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per poet f2.95 per kwartaal
fclet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlyko nummers 5 ct., met Geïllustreerd
(Zondagsblad 9 ct.. u
Dit blad versehQirt eiken dag aitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. 11
'U."
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT»
Gewon* «dvorlenllén 3P o*nl n*r MJJUi
Voor Ingetonden Mcdedeelingon wordt twl
's dubbele T»n het tarief berekend. a|
Kleine adveiientlén, ran ten hoorat. 80 woojden," wakfin
betrekkingen wïirden aangeboden of gevraagd, huur an ver»
huur, koop en verkoop f 0.50. M
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V Naar den bedrijfsvrede
Het compromis, dat tusschen de vier
praeadviseurs over het vraagstuk van de
taak van den wetgever ten aanzien
van de verhouding tusschen werkgevers en
werknemers zou kunnen worden gevonden,
ligt o.i. opgesloten in het bekende advies
i, den Hoogen Baad van Arbeid, eenigcn
tijd geleden uitgebracht. Drukken we, om
de actueele beteekenis, die dit advies, mede
door het verloop van zaken in den Partij
raad, nu voor onze partij heeft gekregen,
hier nog eens af:'
lo. Een aantal ondernemingen, behooren-
de tot die takken van handel, nijverheid,
transport en landbouw, waar reeds gerui-
men tijd sprake is van regelmatig overleg
tusschen de organisaties van werkgevers en
werknemers, kunnen in publiekrechtelijke
lichamen, z.g. bedrijven, worden goergani-
seerd.
2o. In elk dezer bedrijven komt tot stand
een bedrijfsraad, samengesteld uit een even
groot getal werkgevers- als werknemers
afgevaardigden, gekozen op den grondslag
van evenredig kiesrecht door de vakver-
eenigingen, voor zoover die werkgevers en
werknemers van het bedrijf omvatten, en
verder uit door den Minister van Arbeid,
Handel en Nijverheid te benoemen perso-"
nen als vertegenwoordigers van het alge
meen belang, onder wie de voorzitter van
den bedrijfsraad;
3o. De bedrijfsraad krijgt tot taak:
a. de vakvereenigingen in het bedrijf te
adviseeren over te sluiten collectieve ar
beidsovereenkomsten;
b. mee te werken aan de uitvoering van
de sociale wetgeving, in zooverre de ver
schillende sociale wetten die medewerking
vaststellen;
c. den Minister van Arbeid, Handel en
Nijverheid en de vakvereenigingen van het
bedrijf te adviseeren over sociale en econo
mische toestanden van het bedrijf en, in
aansluiting hiermee, het in overweging ge
ven van maatregelen, hetzij door den werk
gever, hetzij door de regeering, hetzij door
den bedrijfsraad te nemen.
4o. Komt een wettelijke regeling om
trent het stellen van algemeen bindende re
gels voor werkgevers en arbeiders ten aan
zien van de arbeidsvoorwaarden in een be
paald bedrijf tot stand, dan zal de bedrijfs
raad:
a. den Minister hebben te adviseeren om
trent het stellen van zoodanige algemeen
bindende regels ten aanzien van dat be
drijf;
b. met rechtspraak moeten worden belast
omtrent de uitvoering van zoodanige bin
dende regelen.
Dit advies gaat niet zoover als de drie
eerste praeadviseurs wenschten en verder
dan de vierde praeadviseur wenschelijk oor
deelde.
De drie eerste praedaviseurs toch kwa-.
men op voor publiekrechterlijke bedrijfsor
ganisaties voor bedrijfsraden, samenge
steld uit werknemers en werkgevers, met
adviseerende, uitvoerende, verordenende^,
rechtsprekende bevoegdheid.
Volgens het advies van den Hoogen Baad
van Arbeid hebben de bedrijfsraden voor-
loopig alleen adviseerende bevoegdheid.
Maar: de heer Kuiper, de tweede prae
adviseur, verklaarde ter vergadering van
den Partijraad, dat hij niet verwachtte, dat
binnen enkele dagen zijn wenschen in ver
vulling zullen kunnen gaan. 't Kan, zoo zei-
de deze bezadigde en nuchter-practische ar
beidersafgevaardigde, wel tien, vijf en twin
tig of vijftig jaar duren, aleer de omstandig
heden daarvoor gunstig zijn. Dus ook de
beer Kuiper c.s. zullen zich voor de e e .r s t-
komende jaren wel kunnen vereenigen
met wat de Hooge Baad van Arbeid heeft
voorgesteld.
En van den heer Steenberghe en de zijnen
ffiag ook wel worden verwacht, dat zij den
verderen stap zullen zetten, die in het ad
vies van den Hoogen Baad van Arbeid
wordt gezet.
En dan? Wat noodig is voor verdere ont
wikkeling, wat ook al noodig is voor een
vruchtbare verwerkelijking van wat
de Hooge Raad van Arbeid voorstelt, is:
een goede gezindheid tusschen werknemers
en werknemers, een voor onderling overleg
en elkaar-verstaan ontvankelijke geestes
gesteldheid bij beiden.
En daarvoor is voorwaarde, dat beide
partijen de zelfkennis bezitten, dat zij uit
zichzelf tot een zekere eenzijdigheid zijn
geneigd, en naar een zeker, anderere belan
gen veronachtzamend, persoonlijk-voordeel-
zoeken overhellen. Zij moeten zichzelf in
deze controleeren.
De organisaties van werkgevers en werk
nemers moeten trachten hare leden zoo te
ontwikkelen, dat op deze organisaties ten
slotte kan worden opgebouwd de publiek
rechterlijke bedrijfsorganisatie, en daarop
de door hen allen begeerde bedrijfsvTede.
DUiTSCHLAND.
De Rijksdag.
Oordeelvellingen van de
Berlijnsche pers..
Onder den titel „De strijd wordt voort
gezet" publiceert „Der Tag" een artikel,
waarin geconstateerd wordt dat de situa
tie thans zeer verward is. Doch dit staat
wel vast, dat men den linkschen partijen
en vooral de geradicaliseerde sociaal-de
mocratie de gelegenheid moet schenken de
leiding van het Kijk in handen te nemen,
teneinde de overspannen verkiezingsbe
loften te kunnen inlossen. Voor de natio
nale rechtsche partijen, in het bijzonder
de Duitsch Nationalen, is een taak te ver
vullen, n.l. om de rijen te ordenen en zich
gereed te maken voor den komenden nieu
wen strijd.
De „Deutsche Zeitung" constateert ook
dat een zware nederlaag is geledendeze
uitslag was evenwel te verwachten.
De „Taglicho Rundschau" meent, dat het
zeer bezwaarlijk zal gaan dezen Rijksdag
„arbeitsfahig" temaken en te doen blijven.
Dit keer zal de sociaal-democratie, zonder
rekening to houden mei de communisten
en de verlangens, welke in eigen rijen wor
den gekoesterd, de .bestuursv'erantwoorde-
lijkheid op zich moeten nemen.
De „Germania" constateert dat de uit
slag, wat het aantal door links gewonnen
en door rechts verloren zetels betreft, toch
verrassend is. Wat wel het meest te den
ken geeft is de zetelwinst der communis
ten, zoodat eigenlijk over het algemeen een
linksche tendenz is gebleken. Het blad
meent, dat de socialisten uitsluitend zijn
versterkt door vroeger burgerlijke elemen
ten. Komt de sociaal-democratie aldus
versterkt naar den Rijksdag, dan zal ook
in ruimere mate verantwoordelijkheid op
haar rusten. Een dergelijke partij zal prac-
tisch moeten aanloonen wat zij van de
verkiezingsbeloften kan waar maken.
De „Börsenkurier" schrijft, dat de te
genwoordige staitsvorm in den nieuwen
Rijksdag tegen iederen aanslag is verze
kerd. Ook voor de definitieve ontwikke
ling van den Duitschcn eenheidsstaat is
nu een grootere kans geschapen.
FRANKRIJK.
Requisitoir in 't Colmar-proces.
Maandag is het getuigenverhoor in het
autonomistenproces te Colmar beëindigd,
waarna de procureur-generaal het voord
verkrijgt voor het houden van zijn requi
sitoir.
Allereerst valt deze den abbé Haegy aan,
die, volgens spreker, eveneens op de be
klaagdenbank behoorde te zitten.- Vervol
gens bespreekt hij de elementen, die het
complot tegen de veiligheid van den staat
hebben gevormd, benevens het historische
feit der autonomistische beweging, die
sinds 1917 door Duitschland, dat de neder
laag voorzag en in elk geval den terugkeer
van Elzas-Lotharin'gen naar-Frankrijk wil
de verhinderen, in het leven is geroepen.
Daarna gaat de procureur-generaal er
toe over, de rol van elk der verdachten af
zonderlijk te omschrijven. Wat dr. Ricklin
betreft, brengt spreker in herinnering, het
geen de abbé Wetterlé van Ricklin schreef:
„Ricklin bezit geen principes, hij bezit
slechts eetlust en die eetlust kent geen
grenzen!" In den Rijksdag heeft Ricklin
gezegd: „Wij zijn nooit Franschen geweest,
wij zijn goede Duitschers. Geeft ons de
zelfde rechten als aan de andere landen
en gij zult zien, dat wij ze allen tot het
germanisme bekeeren." Dat is de ware
Ricklin, aldus de procureur-generaal. Te
gen het einde van den oorlog heeft Ricklin
er aan gedacht van de Elzassers Beiersche
onderdanen te maken. Hij heeft steeds
hetzelfde separistische doel nagestreefd en
zekere bladen steunden hem, onder leiding
van abbé Haegy.
De procureur-generaal eindigt met de
jury te verzoeken onwrikbaar te zijn en het
verraad te straffen. Het applaus, dat op
het pleidooi volgt is zoo krachtig, dat de
president de zitting schorst.
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Afschaffing van de doodstraf.
Volgens een verklaring, welke de Tsje-
cho-Slowaksche minister van justitie aan
journalisten heeft gedaan, zal de dood
straf in Tsjecho-Slowakije binnenkort
worden afgeschaft.
Volgen3 het nieuwe wetboek van straf
recht zal de doodstraf slechts bij afkon
diging van het standrecht gehandhaafd
blijven.
GRIEKENLAND.
Het kabinet afgetreden.
De Grieksche regeering is afgetreden,
daar een reconstructie van het kabinet niet
mogelijk was.
RUSLAND.
Het proces tegen de ingenieurs.
De ingenieurs verlaten de
fabrieken.
Uit Moskou wordt gemeld, dat in ver
band met het proces tegen de ingenieurs,
hun collega's de fabrieken verlaten.
Volgens een niet officieele opgave be
vinden zich in do Sovjet-Unie meer dan
vijfhonderd ingenieurs en technikers uit
den vreemde, van wie meer dan de helft
uit Duitschland. Een aantal van hen heeft
zich tot de Sovjetregeering gewend met
het verzoek hen te ontslaan van hun over
eenkomsten en hen in staat te stellen naar
hun vaderland terug te keeren.
De Russiche ingenieurs worden door de
Gpoe bewaakt.
In het gouvernement Tambow heeft de
rechtbank twee ingenieurs wegens politie
ke misdrijven ter dood veroordeeld. Het
vonnis is reeds voltrokken.
CHINA.
DE STRIJD TUSSCHEN NOORD
EN ZUID.
Het ingrijpen van Japan.
Tsjang Tso Li*n wil niet
ontwapend worden.
De Japansche premier Tanaka had Dins
dag een langdurig onderhoud met den
Amerikaanschen ambassadeur over de ver
klaringen van Kellogg met betrekking
tot de Japansche plannen in Noord-Hants-
joerije. Tanaka verklaarde, dat Japan niet
kan afzien van het nenuu van maatregelen
in dat gebied.
De Japansche regeering zal Noord-
Mantsjoerije onmiddellijk laten bezetten,
wanneer onlusten voorkomen. De Japan
sche gezant te Peking heeft Tsjang Tso Liu
geadviseerd, zijn troepen binnen 6 dagen
naar Mantsjoerije terug te trekken. Doet
hij dat niet, dan zal Japan deze troepen
ontwapenen. Tsjang Tso Lin heeft hierop
geantwoord, dat zijn troepen de wapens
niet zonder tegenstand zullen neerleggen.
Rusland kan er niet mee
instemmen.
Volgens een bericht uit Moskou heeft
Tsjitsjerin in een onderhoud met eenige
journalisten over de gebeurtenissen te
Tsinanfoe en het Japansche memorandum
met betrekking tot Noord-China verklaard,
dat de Sovjet-regeering nooit, direct noch
indirect, kan instemmen met militaire in
terventie of bezetting, van welken aard
ook, en in het bijzonder niet wanneer het
de bevolking van China geldt. De politiek
der Sovjets is er een van goede betrek
kingen en nabuurschap met China en van
absolute onthouding van elke inmen
ging in de binnenlandsche aangelegenhe
den van dat land.
MEXICO.
DE KERKVERVOLGING.
Twee priesters verbannen, een
gedeporteerd
De Romeinsche correspondent van de
„Tijd" bericht:
Een priester, pater Ireneus Leyva werd
gedeporteerd naar de strafkolonie van de
Maria-eilanden in den Stillen Oceaan „we
gens complot tegen de regeering". De pries
ter heeft steeds ontkend en bewezen niets
tegen de regeering ondernomen te hebben.
Met negentig andere mannen, allen roovers
en dieven, werd hij in^scheept, gestoken
in een boevenpak.
Twee priesters werden verbannen, P.
Pedro Sarrento Zenon en een andere, waar
van de naam niet bekend is. Zo werden
eenige weken geleden te Vera Cruz aange
houden. Negen Spaansche Zusters, die te
genwoordig geweest waren bij een gods
dienstoefening werden ook gevangen geno
men. De gezant van Spanje kwam voor de
Zusters op bij de regeering en verkreeg
voor hen de vrijheid onder voorwaarde, dat
ze het land zouden verlaten. Met de
twee geestelijken begeven zich de Zusters
naar Spanje.
De burgeroorlog.
Verschillende gewapende benden door
kruisen steeds de centraal-staten van
Mexico. Deze benden zouden de wapenen
neerleggen als men het land den godsdien-
stigen en politieken vrede zou weergeven.
Nieuwe gevechten hadden plaats te Du-
rango, te Michoacan en te Guerrero, in den
staat Jalisco hebben 600 opstandelingen
de stad Cueremaro aangevallen. Van. beide
zijden bleven er vele dooden.
Te Rincon de Mirandilas werd een klein
gevecht gehouden met vijf dooden. Te Gua-
najnato hebben de „opstandelingen" een
colonne van het staatsleger aangevallen
en de bevelhebber rapporteerde negentien
dooden.
Van Los Altos komt er bericht dat al
daar, ook onder de soldaten van het staats-
leger, de pokken zijn uitgebroken. In twee
dorpen zouden in twee dagen tijds ongeveer
600 slachtoffers zijn.
TWEEDE KAMER.
De internationale handel in wa
penen. Een motie-Sannes.
Met 64 stemmen tegen 10 (de anti-revo
lutionairen en hun tegenvoeter de commu
nist L. de Visser) heeft de Tweede Kamer
zich uitgesproken voor ratificatie van het
Verdrag nopens het toezicht op den inter
nationalen handel in wapenen, munitie en
oorlogsmaterieel, door 19 Staten op 17
Juni 1925 te Genève geteekend.
De heer V a n D ij k (A. R.) bleek te be-
hooren tot de verscheidene leden van het
Voorloopig Verslag, die tegen het ontwerp
ernstige bezwaren hadden, omdat toetre
ding tot het Verdrag van kleine landen,
die geen eigen wapenfabrieken van betee
kenis bezitten en die ook geen belangrijke
particuliere wapenfabrieken hebben, een
gevaarlijke daad zou zijn. Hun bewapening
komt, betoogde de afgevaardigde, geheel
onder de controle van andere landen, ter
wijl de groote Staten, die in hun eigen
land de door hen benoodigde wapenen zelf
produceeren of doen produceeren, aan die
controle ontsnappen. Wel wordt er ook ge
werkt aan een internationale regeling
voor controle op de fabricage van wapenen,
maar voorloopig is die regeling er nog niet
en de heer van Dijk was bang, dat het ver
drag betreffende de controle op den handel
den lust naar een Verdrag in zake controlo
op den aanmaak van wapenen niet zou ver
sterken.
De heer van Zadelhof (S. D.) ge
voelde met den heer van Dijk de bezwaren
der omstandigheid, dat er nog geen con
trole op de wapenfabricage zal zijn. Even
wel was dit voor de S. D. A. P. geen reden
om het Verdrag niet te aanvaarden. Im
mers de heer van Zadelhoff en de zijnen
waren van oordeel, dat het Verdrag in zake
den wapenhandel den aandrang naar een
internationale controle op de wapenfabri
cage zal kunnen versterken. Zij achtten het
voorgestelde Verdrag onvoldoende, maar
zagen er toch een eersten stap in op den
goeden weg.
De heer L. de Visser (0. P.) zag de
kans schoon, om en passant wat Moskou-
propaganda te maken. Verdragen als dit
zijn, verkondigde de afgevaardigde, één
bonk bedrog.
Minister Beelaerts van Blok
land deed nadrukkelijk de toezegging,
dat hij krachtig zal medewerken aan de
totstandkoming van een controle op de
wapenfabricage.
Min. Lambooy verklaarde met groote
nadruk, dat 't Verdrag geen enkel bezwaar
bevat met het oog op onze defensiebelan-
gen, omdat wij ook nu reeds volledige
openbaarheid betrachten op het stuk van
wapen-invoer.
Nadat Dr. Nolens er met een enkel
woord op had gewezen, dat het verwerpen
van het overigens niet veel beteekenende
ontwerp een verkeerden indruk zou maken,
werd het wetsontwerp aangenomen met 64
tegen 10 stemmen.
Na goedkeuring van de schepelingen
verdragen (arbeidsovereenkomst en repatri-
eering) heeft de Kamer een aanvang ge
maakt met de behandeling van de motie-
Sannes voor een betere voorziening in den
nood van de ouden van dagen. Daartoe
wil de socialistische afgevaardigde een uit
spraak van de Kamer uitlokken voor een
vereeniging van kostelooze ouderdomsrente
(staatspensioen), invaliditcitsrente en
ouderdomsrente, door vrijwillige verzeke
ring verkiegen.
Donderdag wordt het debat voortgezet.
Heden vergadert de Tweede Kamer in de
secties en zal de Eerste Kamer over de
vervroegde wederinvoering van de 7-jarige
leerverplichting beslissen.
Vragen van Kamerleden.
Het ongeval op de lijn.
L e i d e nW oerden.
Op de vragen van den heer De Muralt
betreffende een ongeval op een onbewaak-
ten overweg van den spoorweg Leiden
Woerden heeft de Minister van Waterstaat
het volgende geantwoord:
Op 27 April j.l. is op den onbewaakten
overweg bij K.M. 1.369 van den spoorweg
Leiden Woerden een hondenkarretje door
trein 1210 overreden, waarbij de voerman
is gedood, vermoedelijk als gevolg van niet
uitkijken door dezen.
Ware de overweg van afsluiting voorzien,
dan zou, zooals in dit geval vanzelf spreekt,
een ongeval zijn vermeden, indien mag wor-
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
De Duitsche pers over den uitslag der
Duttsche Rijksdagverkiezingen.
Het proces tegen de ingenieurs in Rus
land.
De kerkvervolging in Mexico.
Waarom van Lear Black terugkeert
(Luc'ntv., 2de blad).
De Duitsche Oceaanvliegers zouden met
een ander vliegtuig naar Europa terugvlie
gen. (Luchtv., 2de blad).
Van de circa 200 mijnwerkers zijn er
slechts 14 gered bij de mijnramp in Penn-
sylvanië. (Buitenl. Berichten, 2de blad).
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft besproken en
aangenomen het verdrag nopens toezicht
op den internationalen handel in wapenen.
(lste blad).
Behandeling door de Amsterdamsche
rechtbank van de zaak aangaande de be-
rooving van een banklooper te Amsterdam.
(Rechtzaken, 2de blad).
Behandeling door de Haagsche Recht
bank van de zaak aangaande het voorge
wende verlies van geld door een bediende
van de H.T.M. (Rechtzaken, 2de blad).
Aanrijding op een onbewaakten overweg
te Uithuizen. (Gem. Berichten, 2de blad).
De positie van de „Veendam". (Gem. Be
richten, 2de blad).
Voor het Olympisch hockey-tournooi
wint Britsch-lndië met 6—0 van Zwitser
land. Duitschland met 20 van Frankrijk
en België met 4—0 van Oostenrijk. (Sport,
2de blad).
den aangenomen, dat de wachter met tij
dige sluiting van de boomen nimmer in ver
zuim is. Dat echter dergelijk verzuim kan
worden voorkomen, bleek nog onlangs uit
een ander ongeval.
Hoewel in het algemeen ambtelijke ad
viezen uitsluitend voor den Minister be
stemd zijn, is er geen bezwaar mede te dee-
len dat deze uiteenzetting strookt met de
meening van het Rijkstoezickt op de Spoor
wegen.
Salarissen van onderwijzers-
kloosterlingen.
Op vragen van het lid van de Tweede
Kamer, den heer Lingbeek, heeft de Minis
ter van Onderwijs, K. en W. geantwoord,
dat hij ingevolge zijn in de vergadering van
de Twedee Kamer van 3 Maart 1928 geda
ne toegezegging een onderzoek instelt naar
de in verschillende naburige landen gelden
de salarisregeling voor onderwijzers-kloos
terlingen, werkzaam aan van Overheidswe
ge geldelijk gesteunde inrichtingen van on
derwijs. De Minister heeft daarbij tevens
gegevens gevraagd aangaande het stelsel
van salarieering voor het landspersoneel in
het algemeen in die landen, zoodat hij te
zijner tijd in de gelegenheid hoopt te zijn
ook hieromtrent aan de Kamer inlichtingen
te verschaffen.
Voldoening van koop
penningen.
Op vragen van het Tweede Kamerlid,
den heer Braat, luidende:
Is het den minister bekend, dat gekochte
gronden voor vsrbresding van den weg
UtrechtLeiden, onder de gemeenten
Zwammcrdam, Alphen aan den Rijn e.anu
nog niet betaald zijn, terwijl bij den koop
beloofd was, de betaling uiterlijk 1 April
zou plaats hebben?
Is de minister bereid te bevorderen, dat
die belofte alsnog spoedig wordt nageko
men?
heeft de minister van Waterstaat geant
woord
Bij den aankoop van gronden voor ver
breeding van den weg UtrechtLeiden on
der de gemeenten Zwammerdam, Alphen
aan den Rijn e.a. is niet toegezegd, dat be
taling van de koopsommen uiterlijk 1 April
j.l. zou plaats hebben. Het doen van zoo
danige toezeggingen zou ook minder juist
zijn, aangezien de dag, waarop de betaling
zal kunnen geschieden, wegens verschillen
de omstandigheden niet altijd vooraf nauw
keurig kan worden bepaald.
In de koopakten wordt steeds de bepa-
ling opgenomen, dat de betaling zal ge
schieden binnen vier weken nadat de de
claratie bij het departement zal zijn inge
komen. Vóórdat dit kan geschieden, moet
de akte zijn geregistreerd en in de open
bare registers zijn overgeschreven, of
moet althans de gekochte grond ten name
van den Staat zijn gesteld en moeten de
hypotheken, welke in vele gevallen op de
gronden rusten, zijn afgelost.
Met een en ander gaat onvermijdelijk
dikwijls vrij veel tijd verloren. Voor zoo-