BUITENLAND.
BINNENLAND.
KERKNIEUWS.
19e Jaargang.
WOENSDAG 9 MEI 1928
No. 5869
0e ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaaL
Bij onze Agenten 20 cent per «reek (2.60 per kwartaaL
Franco per poe» f2.95 oer kwartaaL
Het Geïllustreerd Zondagsblad t* voor de Abonné'e ver»
krijgbaar tegen betaling van 50 et per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 et, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
■F!m ÜMH Ll1WHWI'^kiWlHJl\^lWLW-AliiUJ
Dit blad verschij'nt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. !l
r; ««ra
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGTI
Gowone advortantlén 3P cent per regoj
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
s dubbele vaD het tarief berekend. 3
Kleine edvertentlèn, van ten hooeste 80 woorden, rraar'n
betrekkingen wiirden aangeboden 02 gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
Het kapitaal
Niet tegen bet privaat bezit, maar
e 1 tegen de opeenhooping van kapitaal
handen van enkelen. Dat is een conclu
de, die wij kunnen trekken uit de leerstel
lingen in de „Rerum Novarum".
Ongewenscht en tegen onze christelijke
opvatting inzake de maatschappij-ordening
is een toestand, waarin het kapitaal in de
macht is van eon kleine minderheid.
Als wij h.v. het volgende lezen uit het
Duitsche zaken-leven: „De textiel-firma
J. B. Bember A. G„ betaalde in het afge-
loopen jaar aan hare 8 commissarissen
209.000 Mark tantièmeSiemens en Halske
aan 13 commissarissen 440.000 Mark; de
Dresdner Bank 486.000 Mark en de Marmer
Bankvereim 220.000 Mark", en dan verder
uit een statistiek zien b.v. hoe alle belang
rijke commissariaten van zaken zijn opge
stapeld in handen van enkele rijken, die er
50 of zelfs 100 hebben dan mag onze col
lega de „N. Haar). Crt." concludeeren:
„Dit is nu echt het Rijk van den mam
mon, van het materialisme, van de pluto
cratie, waartegen de Kerk sinds jaar en
dag haar stem verheft."
Tegouovei deze wantoestanden in de ka
pitalistische maatschappij moet een krach
tig streven staan, om het kapitaal te doen
innemen zijn gezonde functie in het oeco-
nomisch leven, zoodat de maatschappelijke
welvaart, de volkswelvaart, er door bevor
derd worde.
DUITSCHLAND.
Uitbreiding der Rijnvaartstaking.
Solidariteit van Neder 1.
schippers,
berichten uit Duisburg heeft
deel der Nederlandsche Rijnschip
pers zich bij de stakende Duitsche schip
pers aangesloten Een aantal geladen Ne
derlandsche schepen kan stroomopwaarts
noch stroomafwaarts, daar de arbeiders
weigeren, Buitenlandsche schepen van ko
len te voorzien. Thans wordt het verkeer
voornamelijk nog slechts door schepen van
Fransche maatschappijen gaande gehou
den.
ENGELAND.
Prins Carol uitgewezen.
In het Lagerhuis deelde de
minister
Joynson
overleg
Binnenlandsche Zaken,
Hicks, gisteren mede, dat hij in
met minister Chamberlain deh Roemeen-
schen ex-kroonprins Carol te kennen heeft
gegeven, dat zijn verblijf in Engeland niet
langer wenscbelijk is en dat hij derhalve
zijn bezoek onverwijld dient te beëindigen.
Op de vraag, of er eenige waarheid schuilt
in de geruchten, volgens welke de ge
heele affaire van het charteren van twee
vliegtuigen en het verspreiden van mani
festen door persorganen is georganiseerd,
antwoordde de minister, dat hij een vol-
schriftelijke verklaring van prins
Carol verwachtte te ontvangen.
Op 28 April werd den prins toegestaan,
gedurende twee maanden in Engeland te
vertoeven.
ITALIË.
Ontbinding van den Katholieken
Padvindersbond.
Schrijven van K a r d. Gasparri.
Naar de „Osservator Romano" meldt,
heeft het algemeen bestuur der Katholieke
padvinders, wier organisatie op grond van
het regeeringsdecreet van 13 April binnen
een maand ontbonden moest worden en bij
de „Balilla" ingedeeld, dezer dagen ver
gaderd.
Nadat de provinciale commissarissen van
den padvindersbond in de handen der bis
schoppen hun opdracht hadden terugge
legd, drukten zij hun levendig leedwezen
over uit, dat zij een apostolaat moesten
opgeven.
Tegelijkertijd werd van een schrijven van
den kardinaal-staatssecretaris op het hul
digingsadres der padvinders aan den Paus
hennis gegeven.
De H. Vader brengt in zijn schrijven
den padvindersleiders zijn lof, wijl zij de
hun toevertrouwde jongelieden steeds in
den geest van een sterke on gezonde op
voeding, die bij uitstek christelijk en gods
dienstig was, hebben opgeleid.
De Paus spreekt den wensch uit, dat de
Jongelieden ook in de toekomst aan de
christelijke grondbeginselen hunner op
voeding trouw zullen blijven.
TSJECHO-SLOWAKIJE.
Praag en het Vaticaan.
Het herstel der betrekkingen.
Volgens de bladen is weder voor het
eerst na drie jaar te Praag een nuntius
benoemd.
ROEMENIE.
DE BOERENOPMARSCH GESTAAKT.
Zij betrekken kampen bij Alba Julia.
De leiders lieten hen in den
steek.
De beweging der boeren tegen Boekarest
is tot staan gekomen. De boeren, die reeds
Zondag door hun voornaamste leiders wa
ren verlaten, hebben in de omgeving van
Alba Julia kampen betrokken, waar zij
voortdurend door groote afdeelingen gen
darmerie worden bewaakt. Laatstgenoem
de kreeg van de regeering het strikte be
vel geen geweld te gebruiken, doch steeds
aanwezig te zijn, ten einde de boeren van
gewelddaden af te houden. De regeering
is met deze tactiek voornemens de boeren
langzamerhand zoodanig te vermoeien, dat
zij ten slotte huiswaarts zullen keeren. Te
Alba Julia en omgeving is de orde op gee
nerlei wijze verstoord.
Dat de successen, die de boerenpartij
op het congres ongetwijfeld heeft, geboekt
na de vergadering weer teloor zijn gegaan,
moet aan de omstandigheid worden toege
schreven, dat in de partij zelf groote meo-
ningsverschillen bestaan. Maniu en de afge
vaardigden uit Zevenburgen en Bessarabiö
zijn afkeerig van elke geweldpleging en
zij willen in geen geval overgaan tot daden
die in strijd met de wet zijn. Daarentegen
zijn de afgevaardigden uit Oud-Roemenië
en de Boekowina, met den vice-president
der nationale boerenpartij, Mihalake, aan
het hoofd voorstanders van krachtige
maatregelen. Mihalake is de afgod der boe
ren van Oud-Roemenië en hij speelt daar
ongeveer dezelfde rol, als door Stephan
Raditsj onder de Kroatische boeren in
Joegoslavië wordt gespeeld.
Hij en zijn medestanders zijn het ook ge
weest, die de boeren hebben opgezweept,
naar Boekarest te marcheeren. Doch op
het laatste oogenblik schrikte Mihalake
zelf hiervoor terug, daar hij vreesde, dat,
indien hij zich openlijk tegenover Maniu
zou plaatsen, de geheele actie mogelijker
wijs zou mislukken en de partij uiteen zou
vallen. Hij verliet daarom Alba Julia en
keerde als een der eersten naar Boekarest
terug. Dientengevolge bleven de boeren
massa's zonder haar voomaamsten leider;
zij konden zich niet oriënteeren en de re
geering had dan ook tegenover hen gemak
kelijk spel.
CHINA.
FEITELIJKE OORLOGSTOESTAND.
Hevige gevechten te Tsinanfoe.
De Japanners omsingeld.
Uit betrouwbare bron verluidt, dat de
Japansche troepen te Tsinanfoe door de
Zuidelijke zijn omsingeld; hevige gevechten
zijn aan den gang. Voorts wordt gemeld,
dat de Japansche versterkingen, die zich
op weg naar Tsinanfoe bevonden, in de na
bijheid van Tsjangtien eveneens met Chi-
neesche troepen in botsing zijn gekomen.
Hoewel do oorlog niet verklaard is, be
staat tusschen Japanners en nationalisti
sche Chineezen te Tsinanfoe feitelijk de
oorlogstoestand.
De Japansche eischen, welker verwer
ping tot de nieuwe botsingen heeft geleid,
bevatten behalve den eisch, dat de Chi-
neesche troepen van den spoorweg terug
getrokken zouden worden, o.a. den eisch
tot bestraffing van den commandant, wiens
afdeelingen voor de moorden op de Japan
ners aansprakelijk zijn, de ontwapening
der voor de uitspattingen verantwoorde
lijke nationalistische soldaten en beëindi
ging der anti-Japansche manifestaties en
der vijandelijke voorbereidingen.
Drie vliegtuigen zijn uit Korea te Tsing-
tau gearriveerd; een ervan vertrekt onmid
dellijk naar Tsinanfoe.
Tsinanfoe uit de lucht
gebombardeerd.
De Zuidelijke troepen hebben, sedert zij
Tsinanfoe ontruimden, deze stad eenige
malen door vliegtuigen laten bombardeeren
Een dezer vliegtuigen is, naar gemeld
wordt, door de Japansche artillerie neer
geschoten; de inzittenden kwamen om het
leven.
Volgens een telegram uit Tsingtau zijn
2000 man Japansche troepen uit Dairen in
China aan wal gegaan. Ten gevolge van
gebrek aan spoorwegmaterieel konden zij
zich echter nog niet naar Tsinanfoe bege
ven. De nationalisten gaan nog steeds
voort met het vernielen van den Sjantoeng-
spoorweg op verschillende punten.
A m e r i k a a n 8 c h e interventie?
Uit Washington wordt gemeld, dat het
ministerie van Buitenlandsche Zaken dui
delijk te verstaan heeft gegeven, dat de
V. S. bemiddeling tusschen China en Japan
slechts kunnen overwegen, indien beide
partijen de Amerikaansche regeering daar
toe uitnoodigen.
De Nanking-regeering heeft reeds een
verzoek tot bemiddeling gedaan, doch de
Japansche regeering wijst elke bemidde
ling af.
Beroep op den Volkenbond.
De Nanking-regeering heeft een beroep
op den Volkenbond gedaan, om maatrege
len te treffen, dat de Japansche troepen
uit Chma verwijderd worden.
MEXICO.
DE KERKVERVOLGING.
Ontspanning ingetreden?
Men schrijft uit Rome aan de „Msb.":
Mgr. P. Diaz, de secretaris van het
Mexicaansche episcopaat, heeft, naar de
„Osservatore" meldt, te Washington ver
klaard, dat hij met genoegen de woorden
van minister Casauranc, die door de „New
York Times werden weergegeven, heeft
gelezen en zich er over verheugt, dat deze
in tegenwoordigheid van den president en
bij een plechtige gelegenheid gesproken
werden.
Er schijnt eindelijk bij de Mexicaansche
regeering de wensch te bestaan, weer tot
overeenstemming te komen met. de Katho
lieken en hen bij de uitoefening van den
godsdienst vrij te laten, vooral voor zoo
ver dit de vereering van de Madonna van
Guadaloupe betreft, die, gelijk men weet,
de Patrones van Mexico is.
Daarom vindt elke Katholieke Mexicaan
troost en hoop in de woorden van minister
Casauranc.
Vermeldenswaard is, dat minister Cau-
sauranc, voor hij zijn reden hield, verklaar
de, dat hij sprak met de toestemming van
president Calles.
Het communistische weekblad „Senna-
ciulo" (zonder natie), dat in het Esperanto
wordt uitgegeven, bevat droevige bijzon
derheden over de economische toestanden
in Mexico. Daar bevinden zich thans meer
dan 1.5 millioen qyiloozcn en de toe
stand der arbeider? wordt er dagelijks
slechter. Jn de mijnen zijn oen groot aan
tal arbeiders ontslagen en vele fabrieken
hebben moeten sluiten.
In het industriegebied van Orizada zijn
sinds eenige weken de grootste fabrieken
des lands gesloten.
ZUID-AMERIKA.
Omwenteling in Venezuela?
Een der Berlijnsche bladen meldt uit
New York, dat volgens aldaar uit Bogota
(Columbia) ontvangen berichten, president
Gomez van Venezuela door oproerlingen
gedood zou zijn. Bevestiging van dit be
richt is nog niet ontvangen.
TWEEDE KAMER.
De veenbranden in Drenthe
Braat Het Wegenfonds.
Bij den aanvang van de gisteren gehou
den Tweede Kamerzitting heeft de voorzit
ter, jhr. Buys de Beerenbrouck,
de volgende toespraak gehouden:
Geachte medeleden,
Een zeer ernstige veenbrand heeft een
deel van de provincie Drenthe geteisterd
Ofschoon het vuur reeds dagen heeft ge
woed, brachten de berichten heden-
tie aan over het optreden van een inspec
teur van de belastingen te Dordrecht.
Daarna was de begrooting 1928 van het
Wegenfonds aan de orde.
Uitgetrokken is daarop 26.6 millioen
(tegen 11.2 millioen in het vorig jaar),
waarvan 21.4 millioen voor het onder
houd en de verbetering van bestaande en
den aanleg van nieuwe wegen. Bij deze
begrooting was tevens aan de orde de mo
tie-V an der Waerden, waarin de re
geering wordt uitgenoodigd een Wegen-
raad in te stellen.
Alle sprekers, o.a. de heer Korten-
horst (R.-K.) verklaarden zich tot nu toe
voor gen Wegenraad.
Het bleek ook uit alle tot nu toe gehou
den redevoeringen, dat de Kamer liever
een sneller tempo voor den aanleg van do
nieuwe wegen wil.
De Minister moet nog aan het woord ko
men.
DE GASLUCHT.
Te Utrecht. De directeur niet ver
der vervolgd.
Het U. D. weet mede te deelen, dat de
justitie te Utrecht na een zeer langdurig
onderzoek, dat zich over verscheidene
maanden heeft uitgestrekt, geen termen
heeft kunnen vinden, tegen den vroegeren
gas-directeur te Utrecht een vervolging in
te stellen. In verband daarmede is hem in
zijn tegenwoordige woonplaats te 's-Gra-
venhage vanwege den officier van justitie
te Utrecht beteckening gedaan, dat van
een strafrechterlijke vervolging tegen hem
wordt afgezien, en de zaak wordt be
schouwd als te zijn afgeloopen.
UIT HET LOODGI ETER SB E DRIJF.
Te 's-Gravenhage.
Nu het bemiddelingsvoorstel inzake de
opneming van een vacantieregeling in het
collectief contract voor het loodgietersbe-
drijf door de werkgevers is afgewezen, is
gisteren te Den Haag door de werkne
mersorganisatie do staking in dat bedrijf
geproclameerd. Het aantal stakers te Den
Haag, dat zoowel "de georganiseerde als de
ongeorganiserde patroons betreft, bedroeg
heden 250, waarvan ongeveer 200 leden van
den Algem. Ned. Metaalbewerkersbond,
circa veertig van den R. K. Bond en de
rest van den Christ. Bond en de Federatie
Gewerkt wordt bij de patroons, die de
vacantieregeling hebben aanvaard.
Te Haarlem.
De staking in het loodgietersbedrijf is
gisteren ook te Haarlem ingegaan. De neu
trale en de katholieke arbeiders hebben
zich in deze actie aaneengesloten. Twee
niet georganiseerde patroons verklaarden
zich bereid de gevraagde verbeteringen in
het contract op te nemen.
Te Rotterdam.
Te Rotterdam zijn 400 loodgieters in sta
king gegaan. Bij 21 patroons, bij wie dc
,vaeantie is ingevoerd, wordt gewerkt.
Koninklijke Besluiten.
Burgemeester.
Bij Kon. besluit is benoemd tot burge
meester der gemeente Ooststellingwerf: E.
van Douwen, met toekenning van gelijktij
dig eervol ontslag als burgemeester der
gemeente Baarderadeel.
Rijksuniversiteit te Utrecht.
Bij Kon. besluit is aan dr. J. de Vries,
op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als
morgen nog niet de in spanning verbeide hooglceraar aan de rijksuniversiteit te
tijding, dat het vuur thans geheel is be
dwongen. Integendeel, ik meen namens
de geheele Kamer te spreken, wanneer
ik wijd woorden van deernis aan de
slachtoffers van de ramp en van waar
deering voor hen, die met inspanning
van alle krachten de macht van het vuur
bestrijden en naar best vermogen in den
nood van de getroffenen helpen voor
zien. (Instemming).
Minister Koningsberger sloot zich
namens de regeering bij de wóórden van
den voorzitter aan. Ook de regeering be
treurt in hooge mate den nood, die ont
staan is. De regeering zal niet nalaten bij
te dragen tot de maatregelen, om zoo goed
mogelijk aan het leed tegemoet te komen.
Deze beide toespraken werden staande
door de loden aangehoord.
De plattelander Braat schijnt in de
vacantie duchtig nagedacht te hebben over
een nieuwe parlementaire actie. Hij begon
met een pleidooi voor de afvoering van
het „wetsontwerp tot wijziging der Pen-
sioeonwetten voor burgerlijke ambtenaren"
van de agenda, omdat hij de verbetering
van de „civiele lijst" dier ambtenaren zoo
lang mogelijk wilde uitstellen. Daarna
sputterde liij, erg formalistisch, tegen de
verkiezing van voorzitters en ondervoor
zitters der afdeelingen onmiddellijk na de
trekking, hetgeen het reglement verbood,
maar waartoe de Kamer reeds besloten
had. En ten slotte vroeg hij een interpella
Utrecht, met. dankbetuiging voor de
langrijke in die betrekking bewezen dien
sten.
Technische Hoogeschool.
Bij Kon. besluit is D. Buyze, arts te
's-Gravenhago benoemd tot lector aan (la
Technische Hoogeschool te Delft in de af-
decling der algemeene wetenscheppen, om
onderwijs te geven in de beginselen van de
verbandleer en eerste hulp bij ongelukken.
/ragen van Kamerleden.
Verhouding tusschen het aan
tal man nel ij k e en vrouwelijke
gekozenen.
Mejuffrouw Westerman, lid van de Twee
de Kamer, heeft aan den minister van bin-
nenlandsch.e zaken en landbouw de volgen
de vragen gesteld:
1. Is het den minister bekend, dat er in
de statistische gegevens, verstrekt door het
Centraal Bureau voor de Statistiek, niets
is te vinden betreffende de verhouding tus
schen het aantal mannelijkcn en vrouwelij
ke gekozenen in Parlement, Provinciale
Staten en gemeenteraden?
2. Zoo ja, acht de minister het dan niet
noodig, in het belang van een goede sta
tistiek in de „Jaarcijfers voor Nederland
een dergelijke opgave te doen opnemen?
3. Is de minister bereid, het opnemen
daarvan to bevo-deren?
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Uitbreiding der Rijnscheepvaartstaklng.
De opmarsch der Roemeensche boeren is
gestaakt. Do leiders waren het niet eens en
verlieten hun volgelingen. Prins Carol als
ongewenschte vreemdeling uit Engeland
uitgewezen.
Chineezen en Japanners nog steeds op
voet van oorlog te Tsinanfoe.
Ontspanning in het conflict tusschen
Kerk en Staat in Mexico.
BINNENLAND
Vragen aan de Regeering inzake de ooi*-
zaak van den veenbrand in Drenthe Ce
blad).
De staking van loodgieters (le blad).
Procuratiehouder van de Rotterdam-
sche Bank te Rotterdam gearresteerd we
gens verduistering van f 20.300; tevens ver
dacht betrokken te zijn zij de oplichting
van f 12.500 (Gem. Berichten, 2e blad).
Wederom zijn verscheidene branden uit
gebroken (Gom. Berichten, 2e blad).
De Bond van Bakkersgezellen heeft mo
ties aangenomen inzake overtredingen Ar
beidswet en Collectief Arbeidscontract (2e
blad).
Een brand te Maartensdijk, waarbij de
bewoner in de vlammen is omgekomen.
Er is vermoeden van misdaad. (Laatste
Berichten).
LEIDEN.
Een aanrijding met doodelijken afloop
(le blad).
Het conflict in de Twentsche
meubelindustrie.
De georgai
teekenet
arbeider
iseerde patroons
do collectieve
sovereen komst.
De georganiseerde meubelmakerspa-
troons te Hengelo (O.) en Enschedé, heb
ben zich bereid verklaard de collectieve
arbeidsovereenkomst te teekenen. Vandaag
is het werk hervat. Bij de ongeorganiseerde
patroons wordt de staking nog voortgezet.
In de lithografie.
Een ultimatum verzonden.
„Het Volk" van gisteravond meldt: Na
dat gisteren een bespreking had plaats ge
vonden tusschen de besturen der drie or
ganisaties in het lithografisch bedrijf, is
heden aan de werkgevers een ultimatum
gezonden, dat op 21 Mei afloopt.
Oud-minister König.
Naar „Het Vaderland" verneemt, zal ir.
A. A. H. W. König, oud-minister van Wa
terstaat, thans hoofdingenieur-directeur
der Groote Rivieren aan Waterstaat, met
standplaats den Haag, als hoofdingenieur-
directeur naar Maastricht worden ver
plaatst, om dr. Fr. Bauche op te volgen, die
te Arnhem is benoemd.
Onregelmatigheden te Onstwedde.
In verband met de beweerde corruptie in
de bedrijven der gemeente Onstwedde heeft
de justitie te Winschoten eorgistermorgon
de ambtenaren der gemeente aan een ver
hoor onderworpen. Het gemeentehuis werd
door de rijkspolitie bewaakt, zoodat het
publiek het gemeentehuis niet kon betre
den. De gemeente-ambtenaren mochten des
middags het gebouw niet verlaten. De boe
ken van do firma Wed. 1Linzel, die een
houthandel drijft, zijn in beslag genomen,
denkelijk in verband met het feit, dat de
heer C. Linzel, raadslid, en diens broeder
gemeente-architect is.
Het onderzoek, dat reeds vóór den mid
dag aanving, was eergisteravond om 7 uur
nog niet afgeloopen.
In aansluiting aan het bovenstaande
kunnen wij melden dat de gemeente-archi
tect O. Linzel op last van de justitie naar
Winschoten is overgebracht. Ook gisteren
werd het onderzoek vanwege de justitie
ten gemeentehuizc aldaar voortgezet.
Benoemingen.
Z. D. H. de Aartsbisschop van Utrecht
heeft op diens verzoek om gezondheidsre
denen eervol ontslag verleend aan den
Zereerw. heer H. B. Bodifée als Deken
van het Dekenaat Eist en als zoodanig
benoemd den Zeerecrw. heer H. M. Kools.
pastoor te Eist.
