BUITENLAND.
BINNENLAND.
19e Jaargang.
DONDERDAG 26 APRIL 1928
No. 5858
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling
r Leiden 18 cent pej week fP.fiO pei kwartaaL
onze Agenten 20 cent pei week f2.60 pei kwartaal
moo per post f2.95 per kwartaaL
ft Geïllustreerd Zordagsblad is rooi de Abonné's ver-
jgbaar tegen betaling van 50 cl. per kwartaal, bij voor-
betaling. Afzonderlijke nummers 5 et., met Geïllustreerd
ndagsblad 9 et
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAOTl
Gewon* edvertenflën 3P cenf per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bel
s dubbele var het tarief berekend. s
Kleine edvertenflën, van ten hoogste 80 woorden, rrnsctp
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en rm
huur, koop en verkoop f 0.50.
kijk
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
nd de
Wij
Dom
Het bioscoop-vraagstuk.
'er inleiding van het Katholiek Inter-
ionaal Bioscoopcongres heeft pater
a icrath Hermans, O. P. een voordracht
ouden over het gewicht van het bios-
pvraagstuk.
)eze bioscoop-kenner en film-keurder
le in deze voordracht, waarvan wij
is een verslag hebben gegeven, o.m.:
(EN.
thilde
ns ba
voora
E
16
11
Wij, die dankbaar het goede in alles
rkennen als een Godsgave, hebben ook
nooit et goede te aanvaarden, dat ook een
eerlijke en machtige uitvinding van de
inema ons tot heil en zegen de mensch-
leid brengen kan.
Maar dat wij te lang miskend en ver-
raarloosd hebben.
Als wij ooit een modern middel hebben
2 Dim op een nieuwe wijze de waarheid te
•rediken aan alle volken, dan is dat ook
te. Bjeker de cinema.
Als de Volkenbond, die toch tot wel-
1 ijn, vrede en welvaart der naties in het
even is geroepen, het de moeite waard
,cht, zich ook bezig te houden met de
clul rganisatie van de internationale cine-
veei ïatografie, hoeveel te meer dan moet
btve ok de Katholieke Kerk, waar haar zor-
i7 jen uitgaan naar de geestelijke belangen
ran heel een wereld, haar aandacht
chenken aan deze nieuwste „groote mo-
jendheid".
9 Inderdaad: evenmin als tegenover het
staan wij afkeerig tegenover de
jcoop als zoodanig.
afkeerig en ook niet afzijdig,
u Wij hebben waardeering, liefde voor het
lJ|i ede .tooneel; en ook voor de goede
io behoort het; dat spreekt vanzelf,
jldat. wij „dankbaar het goede in alles aJs
Godsgave erkennen".
!n wat inderdaad goed is in too-
en ook in film is een grootsch en
:htig goed, dat zijn invloed kan uit-
bken over zeer velen.
'aar: wij moeten voorzichtig zijn
j'rdii Soe<^ kwalificeeren wat ons op film-
ge »ied wordt aangeboden. Veel is er in
kar erclere of mindere mate slecht, voor al-
of voor velen, en moet als zoodanig wor-
gekwalificeerd door wie niet wat zwart
svit wil noemen.
veel is er, wat men „neutraal" zou
hnen noemen, inzoover dat ook op het
Jrein van de bioscoop niet onmogelijk
B et heetenwat men moeielijk in het al-
13 neen als goed of slecht kan kwalificee-
t
)och weinig, heel weinig positief
d s is er. En het „modern middel",
n op een nieuwe wijze de waarheid te
idiken aan alle volken" is als zoodanig
'maar bitter weinig gebruikt! En dan
Ni( et men nog te dikwijls den goeden wil
>r de daad aanvaarden! Als de Katholiek
iernationaal bioscoopcongressen daarin
,'iandering en verbetering brengen, zullen
volvoeren een werk van eminent apolo
gisch belang!
55 De Katholieke pers zal wat- er goed is
de bioscoop gaarne warm waardeeren
ïrg krachtig steunen
Dll
org!
De vrouwen en de logica
Er zijn mannen, die durven beweren, dat
1(1 vrouwen minder logisch zijn, dan zij.
waasheid, natuurlijk
',c®fceker, er zijn vrouwen, die niet logisch
n baar denken, en meer nog, die gemis
logica toonen in haar doen. Onder
:e laatste behooren b.v zij, wier kleeding
of beter gezegd: kleeding-tekort niet
iijftst bij haar Katholieke overtuiging,
ril poch, hoe herhaaldelijk zijn ook wij,
.annen, onlogisch in denken en vooral ook
hoe vele malen daags!
wij willen er hier 'ns op wijzen,
kt nu allen Katholieken vrouwen een bij-
ondere gelegenheid wordt geschonken, een
Ivoorbeeld te geven van logisch han
delen, waardoor zij vele mannen zullen
1 "Welke deze gelegenheid is!
Door het Congres van de internationale
Unie van R. K. Vrouwenbonden i6 gepro
testeerd tegen het complot van stilzwijgen
in de pers, dat „de afschuwelijke onrecht
vaardigheid en bloedige vervolging" in
Mexico aan de aandacht wil onttrekken.
Dat complot van stilzwijgen is ergerlijk
Er zijn bladen, die bijna dagelijks pro
testeeren tegen een of andere gebeurtenis,
welke zij afkeurenswaardig oordeelen; die
protesteeren tegen b.v. het overrijden van
een hond door een auto, maa-r die God
betere het! zwijgen over de Mexicaan-
sche gruwelen, waarbij zoovele Katholieken
worden vermoord; deze zelfs trachten goed
te 'praten
Katholieke vrouwen, die u aansluit bij
dat protest van uwe zusters, van uit zoo
vele landen in den Haag vereenigd, weest
consequent, weest. logisch en toont ook
tegenover hen, die u op uw Katholieke
overtuiging trappen, dat gij dat niet
toelaat.
Protesteeren en dan weer doen, alsof er
niets gebeurd is dat is onlogisch.
Maar van zulk een onlogisch optreden
zullen de Katholeke vrouwen geen
bewijs geven!
BELGIt.
Generaal Wrangel overleden.
In 1920leider van den strijd
tegen de bolsjewiki.
Zooals gisteren reeds gemeld is gisteren
generaal Wrangel te Brussel overleden-
Baron Peter Wrangel, de Baltische
edelman, ingenieur, Russisch garde-offi
cier, die zijn naam verbonden heeft aan
een der contra-revolutionnaire offensieven
tegen bolsjewistisch Rusland, had zich in
den wereldoorlog bijzonder onderscheiden.
Hij werd generaal en korpscommandant.
Na de revolutie werd hij tweemaal ter
dood verooordeeldden eersten keer be
vrijdden hem zijn vroegere soldaten, den
tweeden keer, toen hij van een torpedoboot
in zee geworpen zou worden, kwam hij
bij toeval vrij. Hij begon toen in den Kau-
kasus een vrijschare te verzamelenzijn
poging om zich met Koltsjak te vereeni
gen, mislukte echter.
Na Denikin's vlucht naar Londen wer
den de resten van zijn loger door Wrange!
in de Krim gereorganiseerd. Hij vormde
een nieuwe Zuid-Russische regeering, die
in 1920 door-Frankrijk werd erkend. Zijn
bemindheid bij de bevolking dankte hij
aan een ingrijpenden Bodenreform.
In den herfst van 1920 bracht hij het
Roode Leger achter elkaar verscheidene
nederlagen toe, maar geleidelijk werd hij in
het defensief teruggedrongen. Tot midden
November handhaafde hij zich in de
Krim; toen scheepte hij zich te Sebasto-
pol met 20.000 man op geallieerde schepen
in naar Constantinopel. In 1922 verplaat
ste hij den zetel zijner verdere bedrijvig
heid en van zijn propaganda-organisatie
naar Joegoslavië; in 1925 staakte hij de
eerste en ontbond de laatste en vestigde
zich metterwoon te Brussel.
RUSLAND.
Hoe Moskou Aman Oellah zal ontvangen.
Na langdurige onzekerheid aangaande
het bezoek van koning Aman Oellah aan
de Sovjet Unie, is Moskou thans met
groote haast begonnen aan de voorberei
dingen voor de officieelè ontvangst. Bo
vendien is een groote campagne aange
vangen om de bevolking duidelijk te ma
ken, waarom de bolsjewieken, die den
oorlog hebben verklaard aan alle konin
gen, aan den vorst van Afghanistan zulk
een schitterend we1kom moeten bereiden.
Alle bladen wijden lange artikelen aan
het komende bezoek en leggen vooral den
nadruk op den vijftig-daagschen oorlog,
dien Aman Oellah in 1919 tegen Engeland
heeft gevoerd. De pers hoopt, dat Moskou
èr in zal slagen de illusies die de koning
tijdens zijn bezoek aan Engeland mis
schien heeft gekregen omtrent de vriend
schap van Engeland, weg te nemen.
Verder wordt konig Aman Oellah de
pionier genoemd van een nieuwe bewe
ging om Afghanistan vrij te maken van j
godsdienstige invloeden. Het is opmerke-
lijk, dat overal zorgvuldig wordt verme
den den vorst koning of emir te noemen.
Hij wordt uitsluitend aangeduid met het
woord padisja, dat de meeste Russen na
tuurlijk nooit gehoord hebben, zoodat zij
het niet in verband brengen met het ko
ningschap. De „Iswestija, heeft een groot j
portret van den üoning in Europeesche
kleeding gepubliceerd.
Fiasco der graaninzameling.
Naar de „Prawda" meldt, zal de totale
graaninlevering in April slechts weinig
meer dan een derde der geraamde hoeveel
heid graan omvatten.
BRITSCH-INDIE.
Onlusten in Voor-lndië.
Zeven dooden en veertien
gewonden.
Aan de „Times" wordt uit Lahore ge
meld: In den staat Maler-Kotla zijn 200
personen gearresteerd wegens samenspan
ning tegen den staat-, omdat zij weigerden
de land-belasting te betalen. Er ontston
den in verband hiermede onlusten te Ko-
thala, welke door de troepen werden on
derdrukt. Zeven bötoogers werden gedood
en veertien gewond.
CHINA.
STAD GEPLUNDERD.
Ontzettend bloedbad te Kingmen.
Vijfduizend inwoners
vermoord.
Vluchtelingen die te Hankau aankomen
deelen ontzettende bijzonderheden mede
omtrent de plundering van de stad King
men, aan de Hanrivier in de provincie
Hoepeh gelegen. Van de 600.000 inwoners
zijn er 5000 vermoord door bandietenbon
den, gevormd door deserteurs en leden der
boerenorganisatie, welke bekend staat als
het „genootschap van liet heilige woord".
MEXICO.
Een bloedig treffen.
Zestig opstandelingen
gedood.
Bij een treffen tussehen negentig opstan
delingen en een afjo.eling Mexicaansche re
geringstroepen Lr ^ueniBtaf" zijn, naar
de commandant der troepen meldt, zestig
opstandelingen gedood.
De rebellen hebben het spoorwegstation
Caleras in brand gestoken; ook de stations
te Empalme en Purissima werden door hen
vernield.
Te Chihuahua en omringende steden zijn
dertien personen gearresteerd, die van re
volutionaire handelingen worden beschul
digd. In een boerderij ten Noorden van
Chihuahua heeft men een aantal dynamiet-
bommen gevonden.
EERSTE KAMER.
Begrootingen Motie onbewaak
te overwegen.
De Eerste Kamer heeft gisteren weer
'ns vlug gewerkt.
Afgehandeld zijn de begrootingen van
Onderwijs-, Kunsten en Wetenschappen,
van Marine en van Oorlog.
Van het onderwijsdebat vermelden wij
hier een afstraffing van 's heeren Ossen-
dorp's critiek door minister Waszink. Te
rugkeer naar de royale leerlingenschaal
van 1920 is uitgesloten; verder moet men
wachten op het resultaat van het door den
heer Zijlstra genomen initiatief. Aan in
trekking van de nieuwe regeling voor toe
lating tot de H. B. S. denkt de Minister
niet: in H. B. S.-kringen is deze wijziging
trouwens met gejubel begroet. Inzake het
Friesch wil de Minister met Gedeputeerde
Staten van Friesland in overleg treden.
Voor het landbouwhuishoudonderwijs wil
hij trachten meer geld los te krijgen, 's Mi
nisters overtuiging gaat uit naar de twee-
jaarlijksclie ambachtsscholen, maar hij
zal geen dwingende of algemeen geldende
voorschriften geven. In de gewone lagere
school wil rar. Waszink het Esperanto niet
brengen en een ontwerp-monumentenwet
is om advies bij de commissie voor de mo
numentenzorg. Ziehier het voornaamste.
De Kamer is nog begonnen met Water
staat-
De heer De Muralt (V.B.) diende
daarbij de volgende motie in:
„De Kamer van oordeel dat in de ge
vallen waarbij naar de meening van het
Rijkstoezicht op de spoorwegen gebleken
is, dat door opheffing van de bewaking
van overwegen, de veiligheid van het
verkeer ernstig is geschaad, de bewaking
weer moet worden ingesteld,
van oordeel dat in afwachting v»n
de resultaten van het onderzoek van de
te benoemen veiligheidscommissie, niet
verder tot opheffing van de bewaking
van overwegen mag worden overge
gaan,
gaat over tot de orde van den dag".
Het debat werd verdaagd.
HET PARTIJBUREAU.
Eenige vergelijkingen.
Voor ons partijbureau wordt een jaar-
lijksch inkomen gevraagd van 25.000.
Is dit nu veel of is dit weinig?
Hierover kan men het beste oordeelen,
wanneer men weet, wat andere bureaux
kosten.
Het Centraal Hanze-Bureau voor het
bisdom Haarlem dus alleen werkende
voor den middenstand en alleen in het
bisdom Haarlem kostte in 1926 rond
19.500. De bcgrooting voor 1928 is
f 20.080. Bovendien gaf» het nog rond
2500 uit.
Het Bureau voor de R. K. Werklieden-
bond met 110.000 leden werkend over
het geheele land doch eveneens maar voor
één stand kostte in 1926 de som van
30.300.85 (begrooting voor 1928 was
26.650). Bovendien gaf men nog uit voor
het bestuur en de werkzaamheden daar
van 24.682.71 (begrooting voor 1928 is
ƒ24.412). Verder besteedde men nog voor
diverse doeleinden 1851.73 (begrooting
voor 1928 is 1650).
De S.D.A.P. met haar 50.000 leden gaf
uit in 1926 voor haar Partij-bureau de
som van 35.039.03 (de begrooting voor
1927 was 38.100).Bovendien gaf het nog
uit voor zijn bestuur cn werkzaamheden
daarvan 11.725.94; voor de 14 propa
gandisten 20.034.54en voor diverse
doeleinden nog 1685.48; dus in totaal
68.330 of rond 70.000. En dat terwijl ze
al zooveel in orde hebben.
Ons zoo prachtig werkend R. K. Cen
traal Bureau voor Onderwijs en Opvoeding
(dat alleen werkt op dit gebied) heeft
jaarlijks te beschikken over rond
100.000.
Welnu, ons Partijbureau, dat- zal moe
ten werken over het geheele, eindelooze
gebied der politiekdat de belangen be
hartigt van 2 1/2 millioen Katholieken,
kost jaarlijks slechts 25.000. En dat, ter
wijl we alles nog moeten aanschaffen.
Vergelijk U deze cijfers met elkaar. En
dan zult gij wel toegeven, dat het weinig
is, zelfs zeer weinig, wat het kost. O. N.
Wat de S. D. A. P. ons leert.
Naar „Het Volk" verneemt, heeft het
Partijbestuur der S. D. A. P. een dezer da
gen aangekocht een groot gebouw aan de
Tesselschadestraat 31 te Amsterdam,
waarin thans het Internationaal Verbond
van Vakvereenigingen (I. V. V.) zijn kan
toren heeft. Als de zetel van het I. V. V.
naar Berlijn zal zijn overgebracht, wordt
het partij-secretariaat in dit gebouw ge
vestigd.
De partijsecretaris, de heer O'. Werkho
ven, heeft aan „Het Volk" hieromtrent
mededeelingen verstrekt, waaraan het vol
gende is ontleend:
Het is met de behuizing der Partij ge
gaan als met de Partij zelve, klein begon
nen en in den loop der jaren vergroot.
Toen het secretariaat der S. D. A. P. van
Rotterdam naar de hoofdstad werd over
gebracht, begon men met een heel eenvou
dig bovenhuisje te huren. Het adres klinkt
den ouderen overbekend in de ooren: De
Genestetstraat. 16.
Daar was niet alleen het bureau geves
tigd, maar daar woonde ook, met zijn ge
zin, wijlen J. G. van Kuykhof, die geduren
de zoovele jaren de penvoerder van het
Partijbestuur is geweest. Zijn weduwe, on
ze Lucie van Kuykhof, heeft dat bovenhuis
nimmer willen verlaten: zij woont er nog.
In het jaar 1919 werd het secretariaat
overgeplaatst, nu naar het huizen-complex
aan de Keizersgracht, waar ook „Het
Volk" wordt uitgegeven.
Men begon er met drie vertrekken en
een archief-kamertje. Bescheiden genoeg
De bezoldigde bestuurders deden er hun
werk, het kantoor-personeel moest er een
plaats vinden, bezoekers moesten er op
hun beurt wachten, kleine bijeenkomsten
moesten er worden gehouden. Erg breed
had men het er niet, doch men moest het
er mede doen. En men deed het er mede,
zoolang het kon. Op den duur girig het
evenwel niet. Toen er door de drukkerij
„Vooruitgang" nog een huis was bijge-
kocht, kreeg ook de S. D. A. P. wat meer
armslag. Van drie kwam men op zeven ka
mers, waarbij een aardig zaaltje was voor
bestuursvergaderingen en conferenties,
waarin men tevens de bibliotheek onder
bracht.
Die zeven kamers konden behoorlijk
worden ingericht, dank zij het geld, dat
Kleerekoper er indertijd voor bij elkander
ge-„krabbeld" hoeft.
Men dacht nu voor jaren en jaren klaar
te zijn. Doch spoedig groeide men alweer
de muren uit en was men genoodzaakt
eenige kelder-riiimten te huren, met name
voor het opbergen van het oud-archief en
dergelijk materiaal. Ook dc w erkgelegen-
heid voor het bureau-personeel werd lee-
lijk benauwd: de boekhouding, de typis
ten, de chef-de-bureau, alles zat op één ka
mer, terwijl alweer een wacht-gelegenheid
ontbrak.
Men behielp zich en zou nog niet aan
verhuizen hebben gedacht, als niet de di
recties van de drukkerij en „Het Volk'
met jaloersche oogen naar die 7 kamers ge
keken hadden. Want ook zij hadden be
hoefte aan ruimte voor hun in omvang
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND.
Een stad In China geplunderd. Er zou
den 5000 inwoners vermoord zijn.
Nog steeds houden de aardschokken op
den Balkan aan. (Buitenl. Berichten, 2e
blad).
De Duitsche Oceaanvliegers zullen niet
met de „Bremen" naar New York vliegen.
(Luchtv., 2e blad).
Volgens een mededceling van de „Hu-
manité" zou Briand ernstig ziek zijn, zoo
dat overwogen wordt, dat Poincaré zijn
plaats zal innemen. (Telegrammen).
BINNENLAND.
In de Eerste Kamer is een motie inge
diend tegen gevaarlijke onbewaakte over
wegen. (1ste blad).
Bij het zeilen op de Eem te Baarn is
een jongen verdronken. (Gem. Berichten,
2de blad).
Jubileum.
De bloemistarbeider A. v. d. Lans, die
morgen den dag hoopt te herdenken dat
hij 40 jaar geleden in dienst kwam bij de
firma M. Veldhuizen van Zanten en Zn.,
thans J. L. Veldhuizen van Zanten te
Lisse.
toenemende bedrijven. En die dircities
vroegen ons beleefd en partijgenoolschap-
pclijk, maar daarom niet minder dringend,
of wij er niet aan wilden denken elders
een onderdak te zoeken.
Toen gingen wij er op uit, om een nieu
we behuizing te vinden. Niet minder dan
51 perceelen hebben wij bekeken. Maar het
ging ons als het zoo menigeen vergaat de
geschikte gelegenheden waren ons te duur
en dc goedkoopere waren niet geschikt.
Wij waren zoon beetje ten einde raad,
toen wij hoorden, dat binnen niet te lan
gen tijd de zetel van het Internationaal
Verbond van Vakvereenigingen (I. V. V.)
van Amsterdam naar Berlijn zou worden
verplaatst. Die zetel is, naar bekend mag
worden geacht, gevestigd in het prachtige
perceel gelegen op den hoek van Tessel
schadestraat en Vondelstraat (Tesselscha
destraat 31).
Wij gingen met het bestuur van het I.
V. V. praten, met het resultaat, dat een
dezer dagen het groote huis in het bezit
onzer Partij is overgegaan.
Daar zijn wij nu heerlijk mede geholpen.
Wij hebben er voor ons doel één verdie
ping van noodig. Do rest is voor kantoren
aan particuliere firma's verhuurd.
Naarmate de Partij verder groeit en
wie onzer zou daaraan twijfelenkun
nen wij er meerdere verdiepingen van in-
gebruik nemen.
Het perceel bevat 36 vertrekken, waar
bij weer een zaal voor bestuursvergaderin
gen en conferenties, een bibliotheek en
flinke zolders. Men vindt er voorts perso
nen- en goederenliften, centrale verwar
ming enz.
Voorloopig nemen wij 8 kamers in ge
bruik en als ik het wel berekend heb, dan
stijgen de kosten niet noemenswaard ver
geleken bij wat wij nu toch al betalen.
Natuurlijk zal do financiering groote
eischen aan de partijkas stellen. Wij heb
ben reeds op 1 Januari j.l. alle aandeelen
der drukkerij „Voorwaarts" aangekocht,
deels met eigen geld, deels door het uit
geven van obligaties.
Nu nemen wij op het nieuwe huis na
tuurlijk hypotheek, maar wij betalen een
deel der koopsom toch weer uit de voor
handen middelen.
Ook dat zullen wij te boven komen zon
der dat de kasmiddelen ons in den stock-
laten, mits de afdeelingen blijven voort
gaan met het contant betalen van contri
'/utiezegels, contributieboeken enz.