BUITENLAND.
BINNENLAND,
19e Jaargang.
WOENSDAG 29 FEBRUARI 1928
No. 5810
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl| vooruitbetaling
Voor Leiden 18 cent pei week f?.50 pei bwartaaL
teij onxe Agenten 20 cent per week f2.60 pei kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal
Bet Geïllustreerd Zordagsblad la tooi de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 5G Cl per kwartaal, bij voor-
bitbetaling. Afzonderlijke nnmmere 5 et., met Geïllustreerd
JZondageblad 9 ct
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIROiMUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT»
Gewon* odvertenllén 30 cent per r Q O f
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
2 dubbele var het tarief berekend. s J
Kleine edvertenMën, van ten hoogste 30 woorden, waariö
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en tbp
huur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
V 'n Paar cijfers.
Aan het jaaroverzicht van het Gemeen
telijk Bureau van Statistiek te Amsterdam
willen wij hier eenige cijfers ontleenen.
Eerstens die betreffende uitgaande Am
sterdammers:
Het aantal bezoekers aan schouwbur
gen en concerten was 1.442.7S2; aan bios
copen 7.017.202; aan variété's en sport
2.491.121; aan tentoonstellingen 246.728.
Veel grooter dan aan alle inrichtingen
van kunst en vermaak te zamen is het be
zoek aan de bioscopen. Meer dan zeven mil-
lioen entreebewijzen zijn er verkocht. En de
vraagt dringt zich naar voren: Voor hoeve-
3en van al die bezoekers zal dat bezoek een
[verfrisschende ontspanning of een nuttige
tteering zijn geweest?Zouden er niet
[velen uit terug zijn gekomen even onvol-
jdaan in leege lusteloosheid óf met verhitte
en bedorven phantasie Dat het ant
woord op deze laatste vraag, helaas, beves
tigend moet zijn, lijdt geen twijfel.
Een niet voor de geestelijke en zedelijke
beteekenis, niet voor het g el u k van het
jvolk pleitende getuigenis geven de volgende
[cijfers uit genoemde statistiek.
Het aantal echtscheidingen bedroeg 592
Sn 1927 (81.0 per 100.000 inwoners) tegen 523
(72.0 per 100.000) in 1926.
Veel uitgaan, veel echtscheidingen
daarin ligt- niet een direct-oorzakelijk ver-
tand. Maar 't is toch zeker niet gewaagd,
om eenig verband tusschen beide verschijn
selen te constateeren.
Er is vermindering van levens-ernst en
laardoor vermindering van levens
kracht en van levens-vreugde en daar
door verlaging van het geestelijk en ze
delijk peil.
En dit feit illustreeren de hier geciteerde
lijf ers 1
Levens-ernst hèèl iets anders dan
lomberheid en pessimismeschenkt
kracht, om de moeielijkheden in het leven
ie overwinnen, en werpt over het leven
sen glans van vreugde.
VOLKENBOND.
DE VEILIGHEIDSCOMMISSIE.
Het rapport van Rutgers.
Geen „meetbare" veiligheid.
Gistermiddag heeft de Veiligheidscom-
nissie beraadslaagd over het rapport van
mr. Rutgers over de artike'en 10, 11 en
16 van het volkenbondsverdrag.
Mr. Rutgers had hierin uiteengezet, dat
leze artikelen reeds een groote mate van
iligheid aan de staten bieden, en had
laarbij o.a. betoogd, dat vooral door de
volledige toepassing van alle den volken-
sondsraad krachtens artikel 11 toekomen-
le rechten veel zou kunnen gedaan wor-
len om het uitbreken van militaire vija-n-
lelijkhedcn te vermijden en om, mochten
leze toch niet verhinderd kunnen wor-
len dan althans de toepassing der sanc
ties van artikel 16 te vergemakkelijken.
De conclusies van mr. Rutgers ontmoet
en weinig tegenstand, ten deele omdat
;ijn opvattingen geheel met die van vele
mdere gedelegeerden overeen kwamen,
en deele omdat andere delegaties, zoo-
i!s de Fransche en de Poolsche, die voor-
il over artikel 16 andere opvattingen heb-
>en, zich, zij het ook noode, wel bij de op-
ratting der anderen moesten neerleggen.
Intusschen maakte de Joego-Slavische
gedelegeerde Markowitsj wederom van
lijn hart geen moordkuil, toen hij bij den
lanvang der discussies heel openhartig
tei, dat hij het betreurde, dat mr. Rut
gers in zijn rapport de artikelen 10, 11 en
Ï6 hoofdzakelijk van juridisch gezichts-
)unt bekeken had, in plaats van ze van
Jolitiek standpunt te beschouwen.
Markowitsj, die het volkenbondsver-
Irag vooral in politieken zin bestudeerd
tad, was daarbij tot heel wat minder gun-
itige conclusies over de reeds bestaande
reiligheid gekomen, dan die van mr. Rut
gers waren.Van een eenigszins „meetbare"
veiligheid kan, volgens den Joego-Slavi-
ichen gedelegeerde, nauwelijks sprake
gjiijn.
Mr. Rutgers, wien ook door Markowitsj
tie lof niet was onthouden voor zijn door
wrocht, holder en objectief rapport, ant
woordde, dat hij allerminst alleen de juri
dische waarde der artikelen 10, 11 en 16
had willen uiteenzetten, integendeel, bij
het schrijven van zijn rapport had hij voor
al op de politieke beteekenis van het vol
kenbondsverdrag gelet.
Hij vreesde echter, dat de heer Marko
witsj bij zijn zoeken naar „meetbare" vei
ligheid nimmer bevredigd zou worden hoe
men het volkenbondsverdrag ook zou uit
leggen, want steeds zal de waarde van
zulk een verdrag grootendeels afhangen
van het wederkeerig vertrouwen der vol
ken en dat kan men niet in meetbare
formules omschrijven.
Of de arbitrage- en veiligheidscommis
sie reeds in de Zaterdag ten einde gaande
zitting de resoluties op den grondslag
van het rapport van mr. Rutgers zal aan
nemen is nog onzeker. Op voorstel van
Politis besloot men aan de redactiecom
missie over te laten, of zij nóg in deze zit
ting de resoluties over het rapport-Rut-
gers zal kunnen redigeeren.
Reeds spreekt men trouwens van een
nieuwe zitting van de arbitrage- en veilig
heidscommissie in Mei a.s., die dan te
vens de vele ontwerp-wereldverdragen en
modelverdragen in tweede lezing zou moe
ten behandelen, gelijktijdig met de reso
luties over het rapport-Rutgers.
In dit verband hoort men ook reeds
meer en meer mompelen, dat de zitting
van de ontwapenigscommisie-Loudon, die
op 15 Maart zal aanvangen, wederom
slechts van korten duur zal zijn. Men
spreekt ïelfs reeds van een uitstel dezer
zitting tot na de nieuwe zitting der arbi
trage- en veiligheidscommissie in Mei.
Waarschijnlijk is, dat de commissie wel
op 15 Maart zal bijeenkomen, doch dan
na de afdoening van het Russische ont-
werp-ontwapeningsconventie weder naar
huis zal gaan en na de Mei zitting van de
arbitrage- en veiligheidcommissie eerst
haar werkzaamheden zal voortzetten.
Spanje zal wel weer naar Genève gaan.
Ook Argentinië wordt weer
terugverwacht.
Waarschijnlijk zal, nadat de Tanger-
vraag door de onderhandelingen tusschen
Frankrijk en Spanje een aannemelijke op
lossing heeft gevonden, Spanje zijn ver
zoek uit den Volkenbond te gaan weer
intrekken. Vermoedelijk zal bet in Sep
tember weer aan de vergadering van den
Bond deelnemen.
Men acht het zeker, dat het dan weer in
den Raad zal worden gekozen, waar zijn
vertegenwoordiger de gezant Quinones de
Leon jaren lang een rol van beteekenis
heeft vervuld.
Ook de terugkeer van Argentinië zal
wel in den loop der komende maanden
plaats hebben.
HONGARIJE.
Onderzoek in de St. Gotthard-kwestie.
Ook Hongarije heeft een ver
tegenwoordiger aangewezen.
De Hongaarsche regeering heeft den
secretaris-generaal van den Volkenbond
door haar permanente vertegenwoordiging
j doen mededeelen, dat zij generaal Tanczos,
die-reeds sedert eenige dagen te Genève
vei toeft, heeft opgedragen inlichtingen te
verschaffen over de Szent-Gotthard-kwes-
tie. Tsjechoslovakije en Joegoslavië hebben
ingevolge den wensch van den secretaris
generaal om deskundigen te zenden, even
eens vertegenwoordigers voor het geven
van inlichtingen benoemd. Roemenië be
hoort reeds als lid van den raad tob de
permanente deskundige militaire commis
sie van den Volkenbond, aan welke com
missie allereerst dé betreffende inlichtin
gen moeten worden verstrekt.
Minister Walko verdedigt het
Hongaarsche standpunt.
In de commissie voor Buitenlandsche
Zaken van het Hongaarsche huis van Afge
vaardigden legde de minister van Buiten
landsche Zaken, Walko, er gisteren met
betrekking tot het Szent Gotthard-inciden*"
den nadruk op, dat zoolang er geen besluit
van den Raad bestaat, de Hongaarsche
regeering volle vrijheid van handelen heeft.
Er zal wel niemand zijn, die gelooft, dat de
vernietiging van oorlogsmateriaal een di
rect oorlogsgevaar zou beteekenen, aldus
de minister. Hongarije vertrouwt op de
wijsheid en de rechtvaardigheid van den
Volkenbond, die niet kan toestaan dat de
controle op de ontwapening op een klein
zielige en krenkende wijze- wordt- uitge
oefend.
ITALIc.
De spanning met Oostenrijk.
Mussolini zal Zaterdag
spreken.
Mussolini heeft gistermiddag in de Ka
mer medegedeeld, dat hij Zaterdagmiddag
zal antwoorden op de rede van mgr. Seipal
naar aanleiding van de tot hem gerichte
interpellaties. Verwacht wordt-, dat de rede
ten toestand geheel zal ophelderen, doch
dat zij niettemin een ernstig verwijt aan
het adres van Oostenrijk zal bevatten we
gens het zich bemoeien met binnenlandsche
aangelegenheden van Italië.
LITAUEN.
De Poolsch-Litausche betrekkingen.
Voorstellen van Woldemaras.
Uit Kowno wordt gemeld, dat de regee
ring van Litauen in haar antwoordnota aau
Polen betoogt, dat Polen zijn verplichtin
gen tegenover Litauen niet is nagekomen.
Polen heeft geen enkel voorstel gedaan
omtrent de wijze van handelen zooals He
besluiten van den Volkenbond bepalen.
In de voorlaatste nota heeft Polen 4 pun
ten opgesomd, waarover Polen met Litauen
wil onderhandelen. Thans echter stelt Polen
onmiddelijke onderhandelingen over het
herstel van normale en goede betrekkin
gen als buurstaten voor.
Woldemaras meent, dat voortzetting van
de wisseling van nota's geen doel heeft en
stelt daarom namens de Litausche regee
ring voor:
le. den Volkenbond te' verzoeken indien
Polen hiermede accoord gaat, tijd en plaats
voor de onderhandelingen vast te stellen.
2e. indien Polen om een of andere reden
de hulp van den Volkenbond niet.wenscht,
mondelinge onderhandelingen aan te van
gen te Königsberg.
MAROKKO.
Comrr.unisten-corr.plot.
Opstand te Fez het doel.
Volgens berichten xiit Fez heeft een on
derzoek naar cie communistische agitatie
in Marokko geleid tot de ontdekking van
een wijdvertakt complot, dat gericht was
tegen de Fransch-- -ilitaire operaties ifl
Marokko. De bc\\ g s'-j-nd. in contact
met de Wahabieten in den Hedsjas en wil
de een opstand uitlokken onder de inland-
sche bevolking van Fez.
JAPAN.
Een bloedige botsing te Tokio.
Een honderdtal arrestatie s.
Verscheidene politie-agenten, o. w. twee
inspecteurs zijn Maandagavond gewond,
toen een menigte een politie-detachement
aanviel, dat bij een meeting der volkspartij
de wacht hield.
De onlusten begonnen, toen de politie
de deuren der zaal sloot, na een aantal
sprekers het optreden te hebben verboden
en aan verdere partijgangers den toegang
tot de vergadering te hebben ontzegd.
De menigte wierp met steenen naar de
politie. Nadat versterkingen waren aange
rukt-, slaagde de gewapende macht er in
de woedende menigte uiteen te jagen.
Er hebben een honderdtal arrestaties
plaats gehad.
TWEEDE KAMER.
Het capitulantenstelsel. De be
doeling ervan. Bestrijding in
de Tweede Kamer. Schorsing
der beraadslagingen. Belas
tingen voor Nederlanders in
het buitenland.
Met de invoering van het capitulanten
stelsel in ons leger, zooals dat reeds in tal
van andere landen bestaat, bedoelde mi
nister Lambooy het mogelijk te maken,
een gedeelte van het lagere officiers- en
onderofficierskader van de vredesorgani
satie van het leger te vervangen door ver-
lofspersoneel, dat zich vrijwillig zou moe
ten verbinden, om gedurende zes jaren
(officierskader) of vier jaren (onderoffi
cierskader) in werkelijken dienst te blij
ven of te komen. Om de positie van capi-
tulant aantrekkelijk te maken, zou gega
digden in uitzicht gesteld worden een uit-
keering na de beëindiging van het dienst
verband, een vaste aanstelling in beroeps-
dienst, of een burgerlijke betrekking. Een
belangrijke besparing zou per jaar door
het capitulantenstelsel voor het rijk ver
kregen worden.
Zoo op het papier zag het er heel mooi
uit, maar gisteren stond de eene spreker
na den andern op, om het stelsel af te
breken.
De heer K. ter Laan (S.D.) begon
gisteren in de Tw. Kamer met de critiek
op het ontwerp-capitulanlenwet, waar
van Vrijdagmiddag j.l. de behandeling was
aangevangen. Hij besprak de waardo van
het- capitulantenstelsel voor het leger en
meende dat door dit stelsel minderwaar
dig kader wordt verkregen. Hij. geloofde
daarom ook op dien grond, dat dit ont
werp niet sterk staat. Dat er nieuw per
soneel wordt opgeleid achtte de heer ter
Laan een onverantwoordelijk feit, gezien
de ongunstige positie waarin de hulpin
structeurs verkeerenhet geheele systeem
der hulpinstructeurs vond hij overigens
een doodgeboren kind en nu gaat men dit
instituut eenigszins verbeteren, waarbij
de jongelieden door een premie worden
verlokt.
De bezuiniging die de Minister denkt te
bereiken, trok de socialistische spreker ten
zeerste in twijfel; hij geloofde trouwens
niet in de genoemde cijfers. Verder be
sprak de heer ter Laan, die verklaarde
dat de geheele S.D.-fractie tegenhet ont
werp was, uitvoerig de bezwaren die de
ambtenaren koestelen, terwijl hij ten
slotte de posite der capitulanten behan
delde, die onvoldoende is te achten
wanneer zij het leger hebben verlaten.
Bezwaren had ook de heer Deckers
(R.-K.), die zich vooral richtten op de over
gang van capitulanten naar een burger
lijke betrekking. De Minister schat het
aantal capitulanten-onderofficieren, die
naar een zoodanige betreking overgaan,
op ICO per lichting, een getal dat echter
op niets steunt. Niets is bekend nopens
de betrekkingen die voor de capitulan
ten open staan; alleen wordt gedacht
aan betrekkingen van 10002000 voor
de onder-officieren en 20003000 voor
de officieren. Ook bestaat er geen zeker
heid op betrekkingen, op grond waarvan
hij teleurstellingen voorzag voor de capi
tulanten en een reeks van conflicten tus
schen de bemiddelingscommissie voor
plaatsing in een burgerlijke rijksbetrek
king en het tot benoeming bevoegde ge
zag. Waarom wordt den onderofficieren-
capitulanten niet gewaarborg dat bepaal
de betrekkingen worden opengehouden
De vooruitzichten der capitulanten rijn
zeer gering, betoogde verder de heer
Deckers.
Bezuiniging is pas over een groot aan
tal jaren te bereiken en dan nog wanneer
de wet ten volle aan de verwachtingen
voldoet. Het beoogde doel zal met de ca-
pitulantenwet niet of althans slechts
voor een deel worden bereikt. Goede
bruikbare krachten zullen niet in het le
ger komen en evenmin in overheidsdienst.
De meerderheid toch der capitulanten zal
zonder deugdelijke opleiding om een rijks-
burger betrekking moeten aankloppen of
in het genot van een premie de vrije
maatschappij ingaan. Het zullen zijn bre-
kebeenen, waarvan de ontevredenheid
zich gemakkelijk zal meester maken. Ten
zij zijn bezwaren mochten worden wegge
nomen, zag de heer Deckers in deze wet
geen voordeel voor het leger, noch voor
de burgermaatschappij.
De heer Arts (Volkspartij) had een
principieel bezwaar. Hij vreesde n.l. miii-
tariseering van het ambtenarencorps en
het kweeken van een militairen geest in
dit corps, hetgeen lijnrecht ingaat tegen
de katholieke beginselen. Daarnaast vond
deze afgevaardigde het immoreel om jon
gelieden door een premie of een burger
lijke betrekking tot capitulant te verlok
ken. Voorts ontwikkelde de heer Arts
nog ander bezwaren, welke schadelijk zul
len blijken voor het beroepskader en voor
het ambtenaarscorps.
Groote schade voor het beroepskader
verwachtte ook de heer Duymaer van
T wi s t (A.-R.) van de wet, hetgeen hij
nader uiteenzete, zoodat het hem moeilijk
zou vallen met de uitwerking van het
stelsel des ministers mede te gaan.
De heer Oud (V.D.) had evenmin een
goed woord voor de wet over en voegde
zich namens zijn fractie bij het koor der
tegenstanders der wet, die tot teleurstel
ling zal leiden en den burgerlijken dienst
zal verslechteren.
Minister Lambooy was, paar hij
onder hilariteit opmerkte, de eerste spre
ker die het wetsontwerp verdelgde, hoe
wel blijkens het vooiloopig verslag ver
scheiden leden het ontwerp steunen.
De minister zeide dat dit ontwerp is in
's lands belang en in dat van het leger,
omdat het de efficiency betracht.
Waar echter een deel van de Kamer
van oordeel is dat het ontwerp een te
sterken militairistischen kant heeft en an
deren van oordeel zijn dat miltaire be
langen geschaad worden, wilde de minis
ter niet langer beslag op den tijd der
Kamer leggen en nader overwegen hoe
aan de geopperde bezwaren door een na
dere regeling kan. worden tegemoet geko
men.
Op grond daarvan vroeg de heer Lam
booy schorsing der beraadslagingen waar
toe besloten werd.
Er kon nu nog worden begonnen met
de behandeling van een ander ontwerp,
waarvan de niet-tot-standkoming even
als die van het vorige wetsontwerp met
vrij groote zekerheid kan worden voor
speld: het wetsontwerp inzake bepalin
gen betreffende de belastingen van niet
binnen het Rijk wonende Nederlanders en
van de nalatenschappen en schenkingen
van Nederlanders, die niet zijn ingezete
nen des Rijks.
Het ontwerp werd o.a. door den heer v.
Vuur eh (R.-K.) bestreden.
Het voornaamste nieuws.
BUITENLAND. 1
De besprekingen in de Veiligheidscom-
missie over het rapport van den Nederlan
der mr. Rutgers.
Zaterdag zal Mussolini den gespannen
toestand tusschen Italië en Oostenrijk op
helderen.
Bloedige botsing te Tokio.
BINNENLAND.
Minister Lambooy heeft in de Tweede
Kamer schorsing gevraagd van de beraad
slagingen over de Capitulanten-wet „om te
overwegen of aan de geopperde bezwaren
zou kunnen worden tegemoet gekomen."
(lste blad).
De nieuwe eischen voor toelating tot de
H. B. Scholen zijn verschenen. (Onderwijs,
le blad).
De invoer van' versch vleesch in Engeland
blijft verboden. (L. en T., lste blad). 1
Het oordeel van Ged. Staten van Fries
land over de corruptie (lste blad).
HET ONTVANGEN VAN „STEEK
PENNINGEN" EN „RETOUR-
COMMISSIES."
WAAROM TE VEROORDF.ELEN.
De gasdirecteur van Leeuwarden is niet te
handhaven.
Ged. Staten van Friesland hebben, ge
lijk gemeld, goedkeuring onthouden aan do
begrooting der gemeente Smallingerland
voor 1928, nu de raad van die gemeente niet
l eeft wil'.en voldoen aan den wensch van
Ged. Staten om den directeur der gasfa-
A briek, die zich aan corruptie had schuldig
gemaakt, uit deze functie te ontslaan.
In hun beslissing overwegen Ged. Staten
dat de directeur heeft békend, over de ja
ren 1913—1927 van eenige leveranciers
steekpenningen en retourcommissies te
hebben aangenomen tot een totaal be
drag van 5451.20, waardoor is komen vast
te staan, dat deze ambtenaar gelden heeft
aangenomen van meer dan één leverancier
en gedurende een tijdsverloop van 15 jaren,
zoodat dus van dat aannemen gedurende 'n
langen tijd een gewoonte is gemaakt. Het
is van algemeene bekendheid, dat gelden
als waarvan hier sprake is, worden gege
ven, ten einde den ambtenaar die ze ont
vangt niet vrij te doen zijn, om bij zijn
adviezen aan het gemeentebestuur en bij'
de bedrijfsleiding uitsluitend het gemeente
en bedrijfsbelang in het oog te houden,
waardoor derhalve een bedrijfsleider, die
dergelijke gelden hoeft aangenomen, ge
toond heeft een niet betrouwbaar ambte
naar te zijn.
Nu de gemeenteraad, op voorstel van B.
en W., dezen ambtenaar in zijn functie van
directeur der gemeentegasfabriek heeft ge
handhaafd, overwegen Ged. Staten, dat het
niet verantwoord is te achten, dat een
overheidslichaam de zijdelingsche beschik
king of wel het geven van deskundige en
daarom niet onmiddellijk controleerbare
adviezen in zake de beschikking over de
publieke bedrijven heeft toevertrouwd aan
iemand, die getoond heeft een niet te-
trouwbaar ambtenaar te ziin.
De directeur heeft vorens Ged. Sta
ten ook tegenover zijn ondergeschikten
zijn prestige \erloren, daar hij het moreele
recht heeft verbeurd om op te treden tegen
mogelijke misdragingen en vergrijpen van
zijn personeel en de gemeente ook voor de
daaruit voortspruitende geldelijke nadeelen
dient te worden beschermd.
Wat betreft de meening van het gemeen-
tebstuur, dat Ged. Staten tot inmenging
niet bevoegd zouden zijn, overweegt de be
schikking, dat de Grondwet en de wet Ged.
Staten belasten met het toezicht op de
gcraeente-financiën in vollen omvang.
Schoen- en Lederindustrie.
Internationale tentoonstel
ling te Den Haag.
Op 16, 17„ 18 en 19 Juli a.s. zal in den
Dierentuin te Den Haag een internationale
tentoonstelling'voor de schoen- en leder=-
industrie worden gehouden.
Nederlandsche pelsindustrie.
Het bekende landgoed „De Bocht", gele
gen aan den Rijksweg van Tilburg naar
Goirle, is als eerste van een reeks buiten
verblijven in die gemeente aangekocht door
do N.V. Nederlandsche Pelsindustrie. Als
directeur is aangesteld de heer Wil'em Hoo-
zamans en als leider der fokkerij Dr. Roel-
vink.
Het landgoed beslaat een oppervlakte
van pl.m. 5 H.A. en wordt geheel ingericht
tot den tee'.t van tienduizenden konijnen
(voornamelijk Chinchilla's en Angora's) en
zilvervossen. De N.V., die samenwerkt met
buitenlandsche inrichtingen, stelt zich voor
op te treden als centraal kantoor voor Hol
land en België, terwijl zij, door 't beschik
baar stellen van fok-materieel, de fokkerij
