BUITENLAND.
BINNENLAND.
Onze Geïllust. pagina
19e Jaargang.
WOENSDAG 1 FEBRUARI 1928
No. 5786
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl) vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent pei week f2.50 pei kwartaaL
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaaL
Franco per post f2.95 per kwartaaL
Het Geïllustreerd Zordagsblad is vooi de Abonné'a ver-
krijgbaar tegen betaling van 5G ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentie» 3P cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele vaD het tarief berekend. s
Kleine edvertentlën, van ten hoogste 80 woorden, waarüi
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur eD 7ei*
huur, koop en verkoop fÓ.50
IDif nummer bestaat uit Drie bladen
I*»* Beperking en verdieping.
In een artikel van dr. A. van Oven in
Jde „Tel." over de H. B. S. worden o. m.
|deze opmerkingen gemaakt:
Tegenover de beperking van het
aantal vakken moet de eisch gestelc
worden, dat de leerlingen van de ge
kozen vakken breeder en dieper studie
gemaakt hebben, dan thans mogelijk is
Vermeerdering van het practisch wer
ken is toe te juichen, maar dit mag niet
geschieden ten koste van een degelijke
behandeling der theorie, waardoor ken
nis, inzicht en begrip verkregen wor
den.
Deze opmerkingen gelden mutatis
jjmutandis, d. w. z. met de noodige wijzi-
Igingen er in niet alleen voor de H.
§H. S., maar voor héél het onderwijs,
Jeigenlijk. voor héél het leven.
Beperking en verdieping!
In onzen haastigen tijd denken we dik-
Jwijls te gauw iets te weten, terwijl we
|er feitelijk niets van begrijpen.
In onzen tijd wordt veel meer gelezen
jdan gedacht, waardoor veel lezen, zooal
■niet gevaarlijk, dan toch vrijwel nutte-
jloos wordt althans veel minder nut af-
■werpt dan de lezer zelf zich graag wijs-
Imaakt-
We konden van veel zaken minder we
llen, als we die welke we moesten ken-
gnen maar beter kenden.
We konden veel minder boeken lezen,
lals we in die, welke wij lezen, en welke
■het lezen waard zijn. welke wij mo-
|g e n en kunnen lezen, maar dieper met
■ons verstandelijk inzicht wisten door te
|dringen.
We konden met veel minder „geleerd-
ll-.eid" toekomen en nut stichten voor ons'
\eu anderen, als we maar meer gedachten
l tódden.
Inderdaad, het leven in dezen tijd
■vraagt om beperking èn verdieping.
DUITSCHLAND.
De rijksdagzitting.
■De D. N a t i o n a 1 e n moeten
kleur bekennen.
Bij de voortzetting der discussie in den
Rijksdag omtrent de begrooting van bui-
tenlandsche zaken onderwierp Ulitzka
(centrum) de gisteren door v. Freytag—
Loringhoven (Duitsch-nationaal)gehou
den rede aan scherpe critiek. Deze rede
was in staat elk politiek vertrouwen in
Duitschland in het binnen- en buitenland
te dooden, en een volkomen desavouee
ring van Stresemann's politiek.
Welken indruk moet zulke critiek ma
ken op de staten, waarmede, wii verdra
gen sloten en waarmede wij samen in den
volkenbond zitting hebben? Hoe staat
niet zoo een uitlating van een coalitiege
noot voor oogen onze minister tegenover
de staten, voor wie hij de regeeringspoli-
tiek vertegenwoordigt?
Vooral echter moet ik den Duitsch-na-
tionalen spreker vragen: Hoe brengt u
uw uitlatingen in overeenstemming met
de richtsnoeren, waartoe bij de vorming
van het huidige kabinet uw fractie zich
uitdrukkelijk verplicht heeft? („Zeer
juist" links en bij het centrum).
Vervolgens ging hij voort: Daar de af
gevaardigde Von Freytag als officieel
vertegenwoordiger van zijn fractie ge
sproken heeft, doet zich voor de Duitsch-
nationale fractie de noodzakelijkheid van
een verklaring voor of hun opvatting met
de uitlatingen van dezen spreker overeen
stemt.
NOORWEGEN.
De arbeidersregeering.
Volledige ontwapening.
In de rcgeeringsverklaring van het
nieuwe Noorsche arbeiderskabinet wordt
o. m. uiteengezet, dat het voornemen be
staat de wet op de bescherming van de
arbeidsvrijheid en de wet inzake de
rechtstreeksche ondersteuning van den
graanbouw in Noorwegen weder af te
schaffen. De huidige graanwet, welke op
een invoertarief op graan gebaseerd is,
zal door een staatsmonopolie vervangen
worden.
De regeering beschouwt de bestrijding
der werkloosheid als haar hoofdzaal*.
Verder zal de regeering voorstellen dit
jaar geen militaire manoeuvres te doen
houden. Zij wil een poging doen om de
volledige ontwapening van Noorwegen
voor te bereiden.
In politieke kringen is men van oordeel,
aat de levensduur der nieuwe regeering
zeer kort zal zijn.
SPANJE.
Groote staking te Barcelona.
Troepen naar de stad
gezonden.
Volgens berichten van de Spaansche
grens is te Barcelona een groote staking
itgebroken, waartegen de Spaansche re
dering troepen, o.m. cavalerie en artilk
ie, heeft geconcentreerd. Onlusten in d.
arbeiderswijken hebben zich tot dusvei
nog niet voorgedaan.
RUSLAND.
De strijd tegen duurte en goederennood.
Een economisch dictator?
De correspondent te Moskou van de
..Daily Express" verwacht vóór het einde
/an den week een opzienbarende aankon
diging in verband met een voorgenomen
verandering in den raad van volkscom
missarissen het sovjet-kabinet wel
ke verandering weer vèr-strekkende wij
zigingen in de invoer-politiek der sovjet-
regeering zou meebrengen, evenals in de
methoden, die den verkoop van Russische
goederen regelen.
Ondanks de tot nu toe toegepaste
dwangmaatregelen, aldus de correspon
dent weigert het meerendeel der boe
ren hun graan tegen de prijzen, die de
staat er voor biedt, te verkoopen. Men
ziet dus in, dat nieuwe maatregelen nood
zakelijk zijn.
Een nieuw quasi-autonoom departement
zal Waarschijnlijk worden opgericht, met
het speciale doel, voorraden goedkoope
fabrikaten in den vreemde op te koopen
en ze tegen betrekkelijk lage prijzen di
rect aan de boeren in de groote graange-
bieden te verkoopen.
Sokolnikoff die de chervonetz sta
biliseerde wordt als de krachtige en
onafhankelijke man beschouwd, geschikt
om den moeilijken toestand het hoofd te
biê/den en de nieuwe machine zoo spoedig
mogelijk op gang te brengen.
Hij behoorde tot de oppositie, doch, in
tegenstelling met Trotzki, tot de oppositie
van den rechtervleugel en heeft langen
tijd voor krachtige maatregelen tot het
bewerken van prijsverlagingen en ter
bestrijding van den „goederennood" gea
geerd, evenals voor tegemoetkoming aan
de boeren.
Het nieuwe departement zou bij het
volkscommissariaat voor den handel wor
den ingedeeld, met Sokolnikoff als leider
van beide departementen.
Meniinskv zou dan in plaats van presi
dent van de Ogpu volkscommmissaris
voor onderwijs worden, terwijl de tegen
woordige volkscommissaris voor handel,
Mikoyan, zijn plaats aan de Ogpu zou in
nemen.
Lunacharsky, thans volkscommissaris
voor onderwijs en schoone kunsten, zou
een soort diplomatieken post krijgen als
min ot meer permanent gedelegeerde bij
volkcnbonds-commissies en internationa
le conferenties.
GRIEKENLAND.
Opstand op Creta aangekondigd.
Protestvergadering vanj
2000 boeren.
Zondag jl. zijn 2000 boeren te Kandia
(Creta) bijeengekomen, om te protestee
ren tegen de verhooging der belasting.
Verschillende moties werden aangeno
men, waaronder een die de invrijheid
stelling verzocht van de wegens belas
tingschuld gearresteerde personen. Zij be
sloten de regeering een adres te doen
toekomen, waarin zij dreigen Zondag a.s.
in opstand te zullen komen, indien aan
hun eischen niet wordt voldaan. Hoewel
de orde nog niet verstoord is, heeft de
regeering maatregelen genomen, om een
herhaling van dergelijke voorvallen te be
letten.
MESOPOTAMIë.
Nieuwe invallen der Wahabieten.
Hevige gevechten.
Uit Basra wordt gemeld: Een troepen
macht der Wahabieten, onder bevel van
sjeik Ibn Akwan, heeft op 27 Januari bij
Jahara een inval gedaan op het gebied
van Koweit. Zii doodde verscheidene in
woners en maakte zich meester van ka-
meelen vee en anderen buit.
Een troepenmacht van Koweit. bestaan
de uit cavalerie en troepen in dertig auto's
heeft de Wahabieten daarop achtervolgd
e". aangevallen.
Na een hevig gevecht, waarbij aan beide
zijden zware verliezen werden geleden,
behaalden de Koweittroepen de overwin
ning en heroverden den buit.
Drie leden van de regeerende familie
te Koweit werden gewond; een er van is
aan zijn wonden bezweken.
AMERIKA.
Cooügde over budget en vioolbouw.
In een toespraak tot de hoofden der de
partementen heeft president Coolidge ge
wezen op de noodzakelijkheid eener goed
in evenwicht zijnde begrooting en het
verminderen der"nationale schuld.
Hij zeide verder, dat de kosten der na
ionale defensie voor het volgend jaa
p 650 millioen dollar worden geschat.
Sprekende over liet vlootprogramma
•cide hij dat de aanbeveling aan het con
;ies „slechts rekening houdt met onzi
ehoeften en geenszins beoogt dat wi
nee zouden doen aan een vlootbouwwed-
strijd met eenige andere natie.
Het plan, dat ik heb aangemoedigd
houdt geenszins eenige beperking van tijd
n wat betreft het begin op de einduitvoe
ring van het proefprogi am, doch het be
oogt de zoo snel mogelijke voltooiing van
schepen."
MEXICO.
DE KERKV ERVOLGING.
Een protest van Katholieken.
Bij president Coolidge.
Men schrijft uit Rome aan de „Msbd.":
Naar het voorbeeld van de Katholieke
mannen van Canada, hebben nu ook de
Katholieke mannen der Vereenigde Sta
ten bij president Coolidge tegen de Mexi-
caansche regeerirg geprotesteerd wegens
de in Mexico heerschende Katholieken
vervolging. In dezen protestbrief, onder
teekend door den voorzitter der Katho
lieke mannenvereeniging, Walter T.
Johnson, wordt gezegd, dat de erkenning
van een regeering door een andere niet
alleen een daad van beleefdheid is. Want
met de regeering erkennen wij ook haar
methode en principen.
Tot de echt Amerikaansche beginselen
behoorden vooral ook de verdraagzaam
heid tegenover elke godsdienstige ge
zindte, vrijheid inzake geloof en opvoe
ding en gelijkheid va-1, alle staatsburgers
voor de wet.
j Doch d -ze ?miuf- .erikaansche be
ginselen zijn juist b'.j Mexico niet toege
past.
De Katholieken van Noord-Amerika
verlangen, dat hun regeering alles doet
om de Mexieaansche regeering te dwingen
eindelijk de vervolging der Katholieken
in Mexico te staken.
De strijd met de rebellen.
Gemeld wordt, dat duizend man federa
le troepen zeshonderd rebellen op de
vlucht gejaagd hebben, die in den staat
Michoacan een sterke positie in de ber
gen innemen.
De verliezen der federalen zijn 16 doo
den en 12 gewonden.
HOE DE R. V. B. GEGROEID IS.
In haar 25-jarig bestaan.
Een instelling van groote
sociale beteeken is.
In verband met het zilveren jubileum
van de Rijksverzekeringsbank, dat mor
gen gevierd wordt, willen wij eenige cij
fers en feiten nagaan, om aan te toonen
hoe zeer het bedrijf in de 25 jaren van zijn
werkzaamheid gegroeid is. welke groei
zich ook uitdrukte in de uitbreiding van
het gebouw, waarin de Bank gevestigd is.
Zooals men weet functionneerde het
bedrijf reeds vóór 1903, althans wat de
voorbereidende werkzaamheden betrof.
In 1901 werd n.l. het Bestuur benoemd
en van toen af begon dit lichaam geleide
lijk ambtenaren om zich heen te verza
melen om de noodzakelijke voorbereiden
de administratieve maatregelen te tref
fen.
Op 1 Februari 1903 trad art. 1 der On
gevallenwet 1901 in werking en daarme
de begon de Rijksverzekeringsbank haar
arbeid in zijn vollen omvang. Zij had tot
taak uitvoering te geven aan de sociale
maatregelen, die in de Ongevallenwet
waren voorgeschreven.
Als eerste secretaris-generaal trad op
de heer P. J. Raaymakers. die zijn functie
tot 1 October 1914 vervulde.
Toen op 3 December 1913 art. 369 en
370 van de Invaliditeitswet in werking
traden, waarbij 70-jarigen, die in loon
dienst waren geweest ouderdomsrente
van 3.— per week ontvingen, moest de
R. V. B. worden uitgebreid met een
nieuwe afdeeling Invaliditeitswet, welke
zes jaar later, toen deze wet ook voor
minder dan 70-jarigen geldig werd en toen
de Vrijwillige Ouderdomsverzekering in
werking trad. nog meer werd uitgebreid.
Al spoedig bleek, dat het gebouw op de
Keizersgracht, waar de R. V. B. in haar
eerste jaren gevestigd was. te klein was
voor het steeds groeiend personeel en de
nieuwe afdeelingen. zoodat het bedrijf
in 1909 geschiedde dat verplaatst werd
naar het nieuwe gebouw in de Pieter de
Hoochstraat, terwijl in 1919, bii het volle
dig in werking treden van de Invaliditeits
wet, een noodgebouw in de Lutmastraat
moest worden opgezet.
Intusschen werden plannen beraamd
om een grootsch monumentaal gebouw te
itichten. Men gaf daartoe opdracht aan
.en bekenden, inmiddels overleden, archi
eet, den heer De Bazel. In verband me
ie uitvoering vart de Landbouw Ongeval
enwet in Mei 1923, werden* de plannen
chter voorloopig opgeschort, daar men
•og niet wist, welken invloed deze nieuwe
.vet zou hebben op de R. V. B. Daar d-.
andbouwverzekeringen echter onder d(
icdrijfsvereenigingen ressorteerden, hac
de uitvoering dezer wet slechts geringer'
nvloed op de werkzaamheden van de R
V. B. Tevens werd in Januari 1923 de del
centralisatie van de uitvoering der socia-
e verzekering voltrokken. De werkzaam
heden der agenten werden nl. opgedra
gen aan de Raden van Arbeid, hetgeen
voor de R. V. B. verlichting bracht. Ai
deze factoren en tevens het overlijden
van den heer De Bazel waren oorzaak,
dat de bouwplannen werden opgeschort.
Tot men in 1925 dr. H. P. Berlage in
den arm nam. Deze ontwierp een plan
voor een gebouw, dat in plan Zuid aan
het eind van de Ferdinand Bolstraat zou
verrijzen.
Inmiddels viel het oog der Regeering op
een groot gebouw in de Julianalaan te
Delft, dat aanvankelijk bestemd was voor
de afdeeling „Algemeene Wetenschappen'
der Technische Hoogeschool. Daar echter
het aantal studenten terugliep, besloot
men het gebouw niet verder af te werken
voor de Hoogeschool. Men kwam toen op
het idee het uit een oogpunt van bezuini
ging voor de R. V. B. te bestemmen.
Daar de kosten voor verbouwing, voor
verhuiskosten van ambtenaren e. d. veel
te hoog bleken te zijn en er bovendien
verzet kwam tegen de verplaatsing van
een zoo belangrijke sociale en financieele
instelling als de R. V. B. van de hoofdstad
naar Delft ging ook dit plan niet door.
Daarop verklaarde het gemeentebestuur
van Amsterdam, dat oorspronkelijk ge
kant was tegen verlenging van het huur
contract, zich wel daartoe bereid, zoodat
thans de vestiging van de R. V. B. in de
gebouwen aan de Pieter de Hoochstraat
en Lutmastraat met de optiejaren mede,
gesecureerd is tot 1939. Hiermede zijn
alle plannen voor een nieuw gebouw voor
loopig van de baan.
De volgende cijfers geven een indruk
van den groei en de uitbreiding van de
werkzaamheden dezer instelling.
Op 1 Februari 1903 begon de afdeeling
„Ongevallen" met een personeel van 32
ambtenaren, welk aantal ulto 1927 ge
groeid is tot 907. Het belegd vermogen,
dat in 1903 eenige millioenen bedroeg, be
draagt thans 240 millioen. Het aantal
ongevallen vermeerderd steeds: in 1903
bedroeg het 38194 tegen 142.353 in 1927.
Ook de wpziging van de Ongevallenwet
in 1921 was var grooten invloed op de
werkzaamheden der R. V. B. Tot dat jaar
waren alleen industrieele ondernemingen
verzekeringsplichtig, doch daarna werd
de verzekeringsplicht ook uitgebreid tot
alle bedrijven, zooals handelsondernemin
gen, uitgezonderd de groote scheepvaart
en het zeevisschersbedrijf. Het aantal
van bij de R. V. B. aangesloten onderne
mingen is toen gestegen van 101.000 tot
169.166.
Wat de Invaliditeitswet betreft, be
droeg het aantal verzekerde mannen en
vrouwen ulto 1926 2.198.000 en die vol
gens de Ouderdomswet verzekerd ziin
447.000 (in 1924).
Uit al deze gegevens blijkt, hoe de R.
V. B. in de 25 jaren van haar bestaan ge
groeid is tot een instelling, welke van
groote beteekenis is in het sociale leven
van ons land. ..Tel."
Koninklijke Besluiten.
Algemeene Landsdrukkerij.
Bij Kon. Besl. is met ingang van 1
Maart 1928, op zijn verzoek, eervol ont
slag verleend aan C. J. den Brave als di
recteur der Algemeene Landsdrukkerij.
De Nederlandsche gezant te Brussel.
Jhr. Mr. O. v. Nispen tot Sevenaer
naar Nederland vertrokken.
De correspondent van de „Msb." te
Brussel seint:
Jhr. Mr. O. F. A. M. van Nispen tot
Sevenaer, thans Nederlandsch gezant te
Weenen, die andermaal enkele dagen te
Brussel doorbracht, is gisteren van hier
naar Nederland,vertokken.
Naar we vernemen zou Jhr. van Nispen
tot Sevenaer op 20 Febr. a.s. als gezant,
van Nederland te Brussel naar de Belgi
sche hoofdstad terugkeeren.
Minister Waszink weer hersteld.
Naar de „Tel." verneemt zal Minister
Weszink,,, wiens ziekteverlof 10 Febr. a.s.
eindigt, vermoedelijk in den loop van deze
week zijn werkzaamheden op het depar
tement van Onderwijs, Kunsten en We
tenschappen hervatten.
Het voornaamste nieuws van heden
EUITENLAND.
Groote staking te Barcelona uitgebro
ken.
Tweeduizend boeren op het eiland Cre-
.a hebben een opstand aangekondigd.
Een protest van Katholieken van de
Vereen. Staten bij president Coolidge te
gen de Mexieaansche kerkvervolging.
BINNENLAND.
Het vijf en twintig jarig bestaan van de
Rijksverzekeringsbank. (1ste blad).
Onderhandelingen in het bouwbedrijf en
in de kledingindustrie (1ste blad).
LEIDEN.
Waarschijnlijk zal nog dit iaar de
Orthopaedisch-Chirurgische kliniek te
Leiden tot stand komen.
Onze photopagina geeft o. m. foto's
van: de herdenking van prof. Buys te
Leiden; de pluimveetentoonstelling te
Leiden; een zilveren jubileum op Ende
geest; de R 109; jachtpartijen in Enge
land; de zijde-industrie.
Keuring van films.
De minister van Binneniandsche Za
ken en Landbouw heeft nader in de cen
trale commissie voor de keuring van films,
bedoeld in artikel 15 der Bioscoopwet, be
noemd tot adviseerend lid: D. Hamburger
Jr., te Utrecht en tot leden der huishou
delijke commissie, bedoeld in artikel 9 van
het bioscoopbesluitds. C. Ferguson, te
's-Gravenhage P. L. Gerritse, te Amster
dam; pater Hyacinth Hermans, te Botter
dam en D. Hamburger Jr., te Utrecht.
De gas-lucht.
In de vergadering van den Baad der
gemeente Soest is aan den heer L. E.
Visser, directeur van het gasbedrijf, op
diens verzoek met ingang van 1 Maart of
eerder, indien de dienst dit toelaat, ont
slag verleend uit zijn functie. Na het ver
schijnen van het rapport van de commis
sie van onderzoek zal worden beslist of
dit ontslag eervol of niet eervol zal zijn.
De heer Visser heeft den burgemeester
bekend, 700 van de firma Wilson ont
vangen te hebben, omdat hij voor die fir
ma tijdens ziekte van den opzichter het
toezicht had uitgeoefend bij het leggen
van het buizennet.
Het collectief contract in de bouwvakken.
De toestand blijft dezelfde.
Maandag is weer een samenspreking
gehouden tusschen de hoofdbesturen van
de patroons- en arbeidersorganisaties in
de bouwbedrijven. Naar wij vernemen
was het resultaat der conferentie, dat bei
de partijen zich bereid verklaarden, de
bestaande collectieve arbeidsovereen
komst, welke 29 Februari afloopt, onge
wijzigd te verlengen. Zij zullen een zoo
danige verlenging bij him leden verdedi
gen en vóór 25 Februari de beslissingen
der leden elkaar wederkeerig mededee-
lcn.
Het resultaat van de langdurige onder-?
handelingen is dus, dat van de wederzijd-
sche voorstellen niets is overgebleven en,
behoudens goedkeuring der leden, de toe
stand onveranderd blijft.
Omtrent de conferentie vernemen wij
nader, dat de patroons mededeelden, dat
zij, op grond van de plaatselijke onderzoe
kingen, de voorstellen tot loonsverlaging
voor Breda en Arnhem terugnamen. Zij
handhaaiden die echter voor Botterdam,
Assen, Steenwijk en Steenwijkerwolde.
De arbeidersvertegenwoordigers zeiden
alle voorstellen, ook die betreffende va-
cantie hoewel met leedwezen in le
trekken, omdat zij daarop niet de onder
handelingen wilden laten afspringen. Zij
bleven echter elke loonsverlaging weige
ren. Zij vroegen voorts n^e: een onderzoek
naar dc wenschelijkheid van loonsverhoo-
ging te Nijmegen en in enKeie plaatsen in
Twente en in de bollenstreek. De pa
troons wezen dit laatste af, doch verklaar
den zich ten slotte bereid van elke loons
verlaging af te zien.
Beitje partijen kwamen nu tot de boven
gemelde overeenstemming.
Besloten is nog een commsisie, waarin
beide partijen vertegenwoordigd zijn, in
to stellen, welke een onderzoek zal in-
stelen naar do kwestie der sociale bepa
lingen (uitkeering bij feestdagen, onwerk
baar weer enz.) en voor de aansprakelijk
heid van de bondsbesturen voor daden
der leden. Dit laats s houdt o.a. verband
met z.g. wilde stakingen als thans bij het
stadion. De overeenkomst verbiedt ccn
staking; de arbeiders staken toch, hoe
wel hun besturen dit afkeuren. In hoe-
