BUITENLAND.
BINNENLAND.
KERKNIEUWS.
Het voornaamste nieuws
van heden.
RECHTZAKEN.
FAILLISSEMENTEN.
STADSNIEUWS.
19e Jaargang
Z«kTE°0«G 14 JANUARI 1928
No. 5771
S)c £eicbdre Gou/tont
Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl) vooruitbetaling
Voor Leiden 18 cent pei week f 2.50 pei kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
Franco per post f2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad 1b vooi de Abonné's ver»
krijgbaar tegen betaling van 5C ci. per kwartaal, bij voor-
pitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 et., met Geïllustreerd
Eondagsblad 9 et
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS 8EORAAGT1 Tij
Gewone advertentlén 30 cent por rtgof
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
n dubbele van het tarief berekend. s
Klelno advertentlén, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ren
huur, koop en verkoop f 0.50
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
waaronder het Geïllustreerd
Zondagsblad.
DE ALGEMEENE TOESTAND.
Kellogg's antwoord aan Briand
Een klacht over Bulgarije.
Gepubliceerd is thans Kellogg's antwoord
aan Briand.
De nota is drie folio's schrijfmachine-
schrift lang er is ;n zeer tegemoet komen
den toon gesteld. Maar Kellog houdt
trots dien, voet bij stuk!
In de inleiding onderstreept de Ameri-
kaansche regeering de opvatting van Frank
rijk en Amerika, dat het verdrag door alio
groote mogendheden moet kunnen worden
geteekend.
Er bestaat toch geen twijfel over, dat een
dergelijk verdrag veel meer beteekenis
beeft, dan een enkel verdrag tusschen
Frankrijk en de Vereenigde Staten.
Toch bestaat er nog verschil van mee
ning, dat moet worden opgelost. Frankrijk
heeft ten eerste het standpunt ingenomen,
dat het verdrag eerst door de Vereenigde
Staten en Frankrijk moet worden getee-
kend en dan aan de andere groote mo
gendheden moet worden voorgelegd. Deze
weg lijkt den Vereenigden Staten niet ge
schikt, daar een verdrag, dat voor Frank
rijk en de Vereenigde Staten aannemelijk
is, dit niet noodzakelijkerwijze ook voor
de andere groote mogendheden behoeft te
zijn.
Kellogg stelt daarom nogmaals voor, te
voren overeenstemming tusschen de groo
te mogendheden tot stand te brengen,
welke voorloopige overeenkomst de basis
zal zijn voor een „veelzijdig verdrag."
Als basis voor de preliminaire besprekin
gen ban het voorstel van Briand van Juni
1927 dienen.
Daarnaast bestaat verschil van meening
over de soort van oorlog, waarop het ver
bod betrekking zal hebben In het eerste
■Fransche voorstel was geen beperking tot
„aanvalsoorlog" opgenomen. Eerst in het
antwoord van Briand van 5 Januari is deze
beperkende bepaling opgenomen.
Kellogg merkt dan verder op, dat hem
niet bekend zijn de redenen, welke de
Fransche regeering aanleidmg tot verande.
ring van haar eigen voorstellen hebben ge
geven. Hij hoopt echter dat deze redenen
niet van beslissende beteekenis zijn en
dat alle soorten van oorlogen zonder eenig
voorbehoud onderwerp van de overeen
komst zullen zijn, waarover gezamenlijk
met de andere groote mogendheden moet
worden beslist.
Indien de Fransche regeering dezelfde
meening is toegedaan, dan stelt de regee-
Ting der Vereenigde Staten voor, tot de
regeeringen van Duitsehland, Engeland,
Italië en Japan een gezamenlijke mededee.
ling te richten onder bijvoeging van het
voorste] van Briand en van de tusscnen
de Fransche en Ainerikaansche regeering
plaats gevonden briefwisseling.
Het spreekt vanzelf, dat de voorloopige
onderhandelingen de betrokken groote mo
gendheden, die daar aan deelnemen, niet
mogen binden.
Hoe Frankrijk hierop zal reageeren 1 Het
wordt langzamerhand geprest tot toege
ven. Een toegeven, waarvan de Fransche
pers reeds zegt, dat dan weer een formule
zal worden geteekend die slechts theoreti
sche waarde heeft
De Gezantenraad heeft de aandacht van
den Volkenbond gevestigd op de conclusies
van een rapport over Bulgarije, waarin
herhaalde schendingen geconstateerd wor
den van de nieuwe militaire wetten, voor
namelijk van de wet betreffende de recru-
•teenng en de organisatie van het leger.
Het schijnt verder, dat een herziening
van het artikel der Bulgaarsche constitu
tie betreffende den verplichten wapen-
dienst nog niet heeft plaats gehad.
DUITSCHLAND.
Gesslei's heengaan Program
der Duitsch-nationalen Be
zuiniging in Beieren.
Het ontslag van dr. Gessier als rijksweer-
minister, reeds vaak aangekondigd, is nog
vrij onverwacht gekomen. Dr. Gessier, die
kort na elkaar zijn beide zoons en eenigen
lijd geleden zijn moeder heeft verloren, is
zoo sterk gedeprimeerd, dat hij zich niet
langer in slaat acht zijn departement te
leiden De campagne, die door de pers der
linkerzijde tegen hem werd gevoerd en die
sinds eenigen tijd weer krachtig is toege
nomen, schijnt veel te hebben bijgedragen
tot het besluit van den minister om zich
"uit het politieke leven terug te trekken. Er
zouden van verschillende zijden pogingen
zijn ondernomen om dr. Gessier te bewegen
op zijn besluit terug te komen, maar d^ze
pogingen hieven zonder succes. Dr. Gessier
zou zoowel lichamelijk als psychisch totaal
uitgeput zijn.
Over den opvolger wordt natuurlijk reeds
druk gesproken.
Van bevoegde zijde werd de „N. R. Ct."
verzekerd, dat een der andere ministers uit
het tegenwoordige kabinet zal worden uit-
genoodigd tot aan de verkiezingen de porte
feuille van verdediging te lieheeren. Daar
er wellicht bezwaren zullen worden geop
perd, dat aan het hoofd van een zoo belang
rijk departement slechts een waarnemend
minister zou komen, zal worden getracht
dr. Gessier le bewegen met verlof tc gaan;
hij is dan niet demissionair en niemand
kan er dan bezwaar tegen hebben, dat
iemand anders de belangen van de rijks-
weerbaarheid behartigt. Indien men mocht
besluiten een nieuwen minister van verde
diging te benoemen, zal het niet gemakke
lijk zijn den juisten man te vinden. Er wor
den verschillende namen genoemd van
menschen, die eventueel als opvolger in
aanmerking zouden komen, Scholz, von
Kardoff en de gewezen admiraal Brüning-
haus, die reeds vaker bij een crisis voor de
portefeuille van verdediging is genoemd. De
eerste heeft echter reeds bedankt.
Gessler is de rijksminister met het hoog
ste aantal dienstjaren. Toen hij van Nuern
berg, waar hij burgemeester was, naar Ber
lijn verhuisde, stond hij bekend als over
tuigd democraat en republikein. Geleidelijk
heeft men echter bij de partijen van links
bewezen, dat men weinig vertrouwen in de
democratisch-republikeinsche overtuiging
van den minister stelde. Het kan in tusschen
ook door de tegenstanders niet worden ont
kend, dat hij veel verdienstelijken arbeid
heeft geleverd. Gessler heeft ongelooflijke
moeilijkheden moeten overwinnen, voor hij
er in slaagde de orde en de eveneens zeer
verzwakte discipline bij de rijksweerbaar
heid te herstellen.
Graaf Wertarp heeft te Kassei het poli
tiek standpunt der Duitsch-nationalen uit
eengezet.
Ten aanzien van het bezette gebied luidt
dit: onvoorwaardelijke, afgeheele ontrui
ming, zonder eenige compensatie.
Spr. verklaarde zich voorts met nadruk
tegen een Oost-Locarno en beweerde dat
Polen streeft naar vermeestering van Dan
zig en Oost-Pruisen.
Wij moeten vervolgde graaf Weslnrp
dezen zomer een regeering hebb.en die
in staat is onderhandelingen te voeren en
dat zou niet mogelijk zijn als de verkie
zingen voordien werden gehouden. De par
tijen der huidige coalitie hebben zich op
elkaar ingesteld en zullen dat blijven doen.
De Duitsch-nationalen zijn bereid het
christelijk karakter van de simultaanschool
zooveel mogelijk te beschermen.
Zij zijn verder geneigd, met den dezer
dagen gestichten bond tot vernieuwing des
rijks samen le werken, maar zij wijzen de
gedachte van den unitarischen staat met
nadruk van de hand. evenals de verande
ring van Pruisen in een rijksland. Daaren
tegen zijn zij voorstanders eener verster
king van het gezag van den rijkspresiderit,
die tevens Pruisisch staatsminister moet
zijn, en zij willen het thans bestaande dua
lisme tusschen het rijk en Pruisen uit
den weg ruimen door een personeele unie
van de ambten van rijkskanselier en Prui
sisch eerste minister.
De Duitsch-nationalen, zeide graaf
Westarp tenslotte, moeeten zich ten doei
blijven stellen, zoowel in het rijk, als in
Pruisen deel uit te maken van de regee
ring.
Het wetsontwerp over de „staatsvereen-
voudiging" in Beieren is bij den Landdag
ingediend. Bij vele ministeries moet voor
1 April 1933 het aantal loontrekkenden met
minstens 10 pCt. tegenover 1926 verminderd
worden.
In totaal valt in de eerstkomende 5 jaren
op de opheffing van 2500 3000 bezoldigde
posten te rekenen, wat per jaar een bespa-
rinir van ongeveer 17 millioen rijksmark uit
maakt.
FRANKFITK.
Petroleum concessie.
Briand heeft in de petroleumcorrunissie
de Fransche petroleumpolitiek uiteengezet.
Hij wees op de pogingen van Frankrijk
om de controle te verwerven over ravitail-
leeringsbronnen in Roemenië, Polen en
Albanië en kondigde de aanstaande onder.
teekening aan van een definitieve over
eenkomst met Amerika en Engeland, waar
door Frankrijk in staat zal zijn om de pe
troleum zelf (e exploiteeren op een voet
van gelijkheid met de Angel-Saksische
maatschappijen
Volgens een nader bericht betreft het
accoord het petroleumgebied van Mossoel.
ENGELAND.
Reqeeringswijzigingen Het
Prayer-book.
Er zijn eenige wijzigingen van onderge
schikt belang in het ministerie aangekon
digd, waarvan de belangrijkste zijnde be
noeming van Williams tot parlementair
secretaris van de Board of Trade, in de
plaats van Chadwick, die zijn ontslag in
diende; van King tot parlementair secre
taris voor mijnwezen in de plaats van
Lane Fox, die eveneens aftreedt en van
Duff Cooper tot financieel secretaris van
het departement van oorlog in de plaats
van Commodore King.
De bisschoppen der Anglicaansche KorK
hebben een ander ontwerp aangenomen
voor een nieuw Prayer Book. Zooals men
weet, is het eeuste ontwerp indertijd door
het Lagerhuis verworpen.
Het nieuwe ontwerp zal zoo spoedig mo
gelijk aan de Anglicaansche assemblee en
het parlement ter goedkeuring worden
voorgelegd.
VEREENIGDE STATEN.
Coclidge naar Havanna Het
vlootprogram.
Coolidge is naar Havanna vertrokken
om het Pan-Amerikaansche congres te
openen.
De onderstaatsecretaris van marine
deelde mee, dat nog dit jaar een supple
mentair crediet van het Congres gevraagd
zal worden om een begin te maken met
de uitvoering van het vlootprogram van
725 millioen dollar.
Er is dus wel haast bij
RUSLAND.
Gebrek aan voedsel.
Het botert niet met de graanlevenng door
de boeren en dientengevolge doet zich voe
len een gebrek aan voedsel, dat zich ook
uitbreidt tot andere waren als vooral boter
eieren, kaas, aardappelen en grienten. Te
Moskou moeten reeds eenige winkels ge
plunderd zijn door het volk.
Scherp blijft de regeering optreden tegen
z.g. ha^nstera-ars, jlJ kan ze toch niet
baas worden. De vaatste di-ie dagen zijn
ruim 100 kooplieden door de Gepeoe gear
resteerd.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
KAZERNEBRAND.
In de artilleriekazerne te Ostrow-Lom-
zynski in Polen, heeft een hevige brand ge.
woed. Meer dan 100 paarden kwamen in
de vlammen om.
MIJN-ONGELUK.
In de Hedwig-mijn bij Hindenburg wer
den drie jeugdige arbeiders door vallend
gesteente getroffen. Ze werden zwaar ge
wond. Eén hunner kreeg een bekkenbreuk
en inwendige kwetsuren, waaraan hij na
zijn opname in het ziekenhuis stierf.
Beide anderen verkeeren in levensgevaar.
STELLING INGESTORT.
Bij de Rheinische Linoleumfabriek fe
Bedburg, is een stelling ingestort van 15 M.
hoogte, verscheidene daarop arbeidende
werklieden meesleurend.
Een hunner stierf onmiddellijk, een ander
verkeert in levensgevaar.
DE „GORILLA-MAN" GEHANGEN.
Earle Nelson, genaamd de gorilla-man,
veroordeeld wegens 24 moorden in de Ver
eenigde Staten en Canada, is gisteren opge
hangen.
DE MIJNRAMP IN COLUMBIA.
Alle mijnwerkers, die Dinsdag in de mijn
bij Cali in Columbia bedolven waren, zijn
gered.
REVOLVERAANSLAG.
Te Uskub heeft een jonge vrouw van
vlakbij meerdere revolverschoten gelost op
'n gercchterlijk beambte bij de prefectuur,
die zwaar gewond werd.
De onmiddellijk door de politie gear
resteerde vrouw verklaarde, dat zij Mara
Bulieff heet en uit Tetowo (Zuid-Seryië)
afkomstig was.
De „Pravda" gelooft, dat de aanslag het
werk is van een pro-Macedonisch revolu-
tionnair comité, wijl Mara Bulieff met een
Bulgaarsche handwerker gehuwd' is, sinds
meerdere jaren in Bulgarije leeTde en kor
ten tijd vóór het plegen van den aanslag
naar Uskub is gekomen.
PROF. DE SAVORNIN LOHMAN OVER
DEN POLITIEKEN TOESTAND.
Herstel der coalitie? De
Chr. Hist. Unie heeft haar ge
dragslijn nog niet vastgesteld.
Het is van belang, te lezen, wat
prof B. C. de Savornin Lohman op
een 'vergadering in Middelburg heeft ge
zegd over de houding der Christelijke
Historische Unie ten opzichte van het her
stel. Wij ontleenen hieromtrent aan een
verslag in „De Nederlander" dat spreker
voorop stelde dat de Unie haar gedragslijn
voor de naaste toekomst nog niet heeft
vastgesteld zoodat spreker niet meer kon
geven dan een persoonlijke opvatting. Waar
deze opvatting i.itusschen om en nabij zal
weergeven wat men denkt in de Unie is
zij echter ongetwijfeld van belang.
Spreker wijst aldus „De Ned." op
het onbevredigende van de bestaande poli
tieke verhoudingen, die geleid hebben tot
het optreden van eei. extra-parlementair
zakenkabinet en stelt dan de vraag of er
een politieke combinatie denkbaar is die
geschikt zou ziin als basis voor een par
lementaire regeering, zich daarbij afvra
gend, welke combinatie dan de meeste kans
levert voor de doorwerking der Chr. Hist.
L :r.jelen in het staatsbestuur.
De tegenstelling democratisch-conserva-
lief, die aan de gedachte der Roomsch-roode
werking ten gronde ligt, kan ons uiter
aard niet bekoren. De geschiedenis van
1891 is in dit opzicht leerzaam. Ook ver
zet zich ons beginsel tegen die anti-these,
dio ook met het karakter van een ware
„volkspartij" als de onze in strijd is. Bo
vendien zou door een dergelijke oplossing
verwarring gesticht worden vooral onder
de christelijke arbeiders. En roomsch-roud
zal zekere groolere gevaren opleveren voor
het Proleslantsch karakter onzer natie dan
de oude coalitie. De S D. A. P. staat vol
komen onverschillig tegenover deze qua-'sbe
en ook de V.D. partij ruilt bijv. graarne *t
gezantschap in tegen een radicaal deside
ratum.
Oplossingen zonder de R.K. zijn a'liwj
denkbaar in den vorm van minderheids-
co.ubinaties, die een uiterst willekeurig ka
rakter dragen en te z.zak alsmede inner
lijk te voos zijn, om een krachtige parle
mentaire Regeering voort te brengen. Mm
make zich dus geen illusies over lw
samenwerking van C. H., A. R. en Vrijh.-
bond of V. Dcm.
Als men een parlementaire Regeering
wil, is de beste oplossing herstel der recht-
sche samenwerking.
Men vreest daarvan versterking van de
macht van Rome in vergelijking met den
tegenwoordigen toestand. Volgens spr. ten
onrechte.
Is Rome voor het voetlicht, als deel eener
parlementaire coalitie, openlijk verantwoor
delijk voor het gouvernement, zooveel „ge
vaarlijker" dan Rome achter de schermen?
Spreker ontkent dat; een zoo krachtige
partij, en dat geldt vooral van de R.K., za'
altijd zeer veel invloed hebben bijv. op be
noemingen, ook als zij officieel builen de
Regeering staat. De recente en oudere prak
tijk bevestigen dat.
Toch is ook voor Rome de coalitie van
belang, maar om redenen die met het Pro-
teslantsch karakter der natie niets te ma
ken hebben. Mar Rome wenscht herstel,
èn omdat sommigen inderdaad affiniteit ge
voelen met de prote9lansch-christelijke par
tijen, èn omdat de bestaande toestand op
den duur lot een verbrokkeling der R.K.
Staatspartij zou kunnen leiden, die intus-
schen in geen enkel opzicht het Protestan
tisme ten goede zou komen.
Nog steeds is er veel dat de christelijke
partijen vereenigt. Er is veel verschil, bij
de linksche partijen trouwens niet minder.
Maar er blijft meer dat vereenigt.
Zelfs misschien meer dan vroeger.
Uit de laatste algemeene beschouwingen
over de staatsbegrooling blijkt, dat er bij de
drie partijen zekere neiging i9 tot herstel, al
zal men. gelijk dr. de Visser terecht zeide.
niel9 moeten forceeren en al zal men voor-
loopig niet verder kunnen gaan dan het aan-
kweeken van een gezindheid
Spr. spreekt verder over de wijze waarop
eventueel de samenwerking zou kunnen
worden hersteld Niet door programma's van
actie en een vast accoord vóór de stembus.
Onze beginselen verdragen zich daarmede
niet. Wel door bereidverklaring tot medewer
king. als na den uitslag der verkiezingen een
oplossing in dezen gepst wordt beproefd Het
liefst natuurlijk onder prntestantschp leiding
en het ligt voor de hand dat het Regeerings
program, waaromtrent uitpraard overleg
wordt gepleegd, niet moet bevatten wat met
ons beginsel in strijd is en ernstig met onze
wensc.hen moet rekenen.
Sprpker eindigde met te verklaren, dat
voorbereiding tot gezonde poh'tieke toestan
den zal moeten aanvangen in dp parlijen
zelf en dat de tegenstellingen met verwante
partijen niet noodeloos moeten worden ge
accentueerd.
MGR. HAYASAKA.
De eerste Japansche bisschop naar ons land.
Den 19den Januari zal de Japansche
bisschop, Z. D. H. Mgr. Ilayasaka van Na
gasaki, vergezeld van Mgr. Olichon, uit
Parijs, een bezoek brengen aan ons land.
Den 20sten Januari zal Mgr. Hayasaka,
volgens het „Hgz.", een bezoek brengen
aan Z. D. H. den aartsbisschop van Utrecht,
BUITENLAND.
Kellogg's antwoord aan Briand over de
vredesvoorstellen gepubliceerd, (le Blad).
Gebrek aan levensmiddelen in Rusland.
(le Blad).
BINNENLAND.
Jhr, mr. dr. H. A. van Karnebeek be
noemd tot Commissaris der Koningin in
Zuid-Holland, (Laatste Berichten).
Op de lijn AmsterdamRotterdam sal een
proef worden genomen met electrische loco
motieven voor goederenvervoer. (Binnenl.
3de Blad).
De heer Van Lear Black zal per K. L. M.
vliegtuig met Geysendorffer en Scholte ala
piloten, van Londen naar Kaapstad en terug
vliegen. (3e Blad).
Invoering van revisie bij de militaire
rechtspraak is in overweging. (3e Blad).
den 21sten Januari aan Mgr. Diepen, bis
schop van Den Bosch, en den 24sten Januari
aan Mgr. Hopmans, bisschop van Breda,
MAG. G. DE LANGEN WENDELS O.P.
De toestand van prof. mag. G. de Langen
Wendels O. P. is, naar men ons gister
avond uit Nijmegen seinde, langzaam vooruit
gaande.
DE VLEESCHVERGIFTIGING
TE NIEUW -VENNEP.
Door den kantonrechter te Hoofddorp
is de slager J., fce N i o u w-Ve n n e p we
gens het bekende geval van vleeschvergif-
tiging, veroordeeld tot 3 weken gevange
nisstraf.
HET DRAMA TE ZUIDWOLDE.
R. Rodermond. die wegens doodslag, ge
pleegd op D. Wit, to Zuidwolde, door de
rechtbank te Assen tot een gevangenisstraf
van vijftien jaar is veroordeeld, is van dit
vonnis in hooger beroep gegaan.
Uitgesproken:
G M Heijman, bouwkundige te Lelden;
Merelstraat 15: reehfer-comm. mr. G Schol
ten, cur. mr D. P. S Meerburg te Teiden.
A. Goekoop te Oegstgeest. Kempenaer-
slraat 22: rcchfer-rommissaris mr. dr. W.
Fick: curator mr. A. W. J. van Vriibergh de
Coningh te Leiden.
II. den Hertog Jr.. koopman, te Leiden,
Lage Rijndijk 28: rechter-comm. mr. C. M.
de Kuvper; curator mr. F. H. van der Tas,
te Leiden.
Opgeheven:
N. V. Sigaren- en Sigaretten- en Tabaks-
handel v.h. Alb, en J P. de la Rie, te Leiden
A. P Paardekooper. te Leiden.
DE ST.-FRANCISCUS-FILM.
De directie van het Trianón-theater heeft
een goede daad gedaan met de vertooning
van de St.-Franciscus-film. Dat zülk een
film in een bioscoop-theater wordt vertoond
stemt verheugend. En het publiek zal dit
weten te waardeeren, dunkt ons.
Niet aller oordeel over dit filmwerk is
hetzelfde. Maar éllen stemmen hienn over
een, dat deze film zéér veel moois geeft
te zien; dat zq een gang naar de bioscoop
ongetwijfeld waard is.
Wij herinneren er daarom aan. dat de
St.-Franciscus-film tot en met Donderdag in
de Trianon-bioscoop wordt gedraaid.
HET INT. ASTRONOMISCHE CONGRES
TE LEIDEN JULI 1928.
Tot liet comité ter ontvangst en regeling
van bovengenoemd Congres zijn alsnog toe
getreden de heeren:
Mr A. Tepe T. S. Goslinga, J. Splin
ter, wethouders der gemeente Leiden; mr.
P A V Baron Hirinxma thoe Slooten,
voorzitter van den Leidsehen Universiteits
raad; pastoor P. L. Dessens. deken te Lei
den; ds. J. W. Groot Enzerink, voorzitter
van den kerkeraad der Ned. Herv. Gom.
te Leiden; H. I Cohen. leeraar-6ccretaris
der Ned. Isr Gemeente te Leiden, D. Hui-
nink, hoofdredacteur „N. L. Ct."