19e Jaargang
DINSDAG 29 NOVEMBER 1927
No. 5732
fozidóohd (Soufieml
jABONNEMENTSPRIJS bedraagt bl) vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal.
Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal,
per post f2.95 per kwartaal
Geïllustreerd Zondagsblad la voor de Abonné's ver-
aar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
betaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
adagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
I
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
ES
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiên 30 cent per regol
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. n
Kleine edvertentiên, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50
NUMMER BESTAAT UIT ORIE BLADEN.
Onder vrijdenkers.
sd,
)nder den georganiseerd en groep v rij
kers in ons land heerscht er al eenigen
heftige oneenigheid. De een vindt den
niet vrijdenker genoeg l En, inder-
ook in die kringen valt waar te ne-
goen hang naar geestelijk leven; breekt
i dan door een flauwe schemering van
zonnelicht der Gods-erkenning.
zij in de vrijdenkersvereeniging
t Dageraad" leden, die vrij willen den-
zonder zich gebonden te achten
r het dogm a, dat er geen God is I
jkar een dergelijk vrij denken is vrij-
iers niet geoorloofd
redactie van „De Vrijdenker"
reef, dat er eigenlijk toch wel „ver-
1 in den grond der wereld zit". En een
verklaarde in genoemd vrijdenkers-
san, dat er nog wel vrijdenkers, maar
i godloochenaars bestaan.
)oor deze er dergelijke uitdrukkingen
meer vrij denkende vrijdenkers
bitterd. En er is, zooals gezegd, een
lige strijd in de kringen van „Do Da-
ud", de vrijdenkers-organisatie. En
bet weekblad „De Dageraad", hetwelk
1 gestaakt, en na „De Vrijgeest" en
Vrijdenker", wil men nu weer een
„onafhankelijk atheïstisch week-
oprichten: „De nieuwe Cultuur",
b „Vad.", dat zich bijzonder voor den
in »De Dageraad" schijnt te into
neren, schrijft o.m.:
Thans is de toestand zoo, dat men
j St-r opaiilijk bcauLuWig-b om
Katachtige geldzucht", „oppervlakkige
Iweterij", „eerroof", ja, Hoving durft
rijn blad, daar hij wel weet, dat de an-
üst Constandse evenmin als de dito
aders na den rechter loopt, openlijk
msinueeren, dat hij Constandse een ver
man kan maken, wijl deze zooveel
i'n kerfstok zou hebben, dat niemand
iets met hem te maken zou willen
iben, indien het bekend ware. Gaat zoo
heeren, en uw vereeniging ligt heel
ig op het kerkhof."
ïij wenschen de vereeniging „De Dage-
i" niet het kerkhof, als uiteindelijk re-
'aat voor haarzelf van haar zielen-doo-
sd stroven; wij wenschen haar de op-
üding in den waren dageraad van het
l iennen en belijden en dienen van God!
o God Wien te dienen heerschen
de ware vrijheid van den mensche-
BUSTENLAND
Duitschland
Coblenz ontruimd.
De 10.000 man sterke bezetting der stad
k'enz is, naar Wolff van betrouwbare
verneemt, vertrokken.
Frankrijk
De actie van Abbé Béthléeni.
Communistische tegenactii
Parijsche correspondent van de
febd." meldt:
Hbé Béthléem, die reeds tweemalen ver
beeld i3 geweest voor zijn actie tegen
pornographie waarbij hij verschillende
redelijke voorstellingen in de kranten-
tëken uitgehangen, verscheurde, is op-
de boulevards gaan bezoeken om
schillende aanstootgevende illustraties
verscheuren. Er is opnieuw proces-
tbaal tegen hem opgemaakt.
actie is niet naar den zin van do
amunisten, die gisteren op verschillen-
fPlaatsen in het kwartier van Saint-
'pice de Katholieke bladen in de kios-
zijn gaan verscheuren en weldra zich
to een godslasterend vandalisme heb-
overgegeven. Ze hebben in verschil
de kleine winkels van religieuse artike-
üi de nabijheid der kerken, de prent-
met religieuse voorstellingen ver-
■tourd en heiligenbeelden en crucifixen
geworpen.
politie heeft een aantal der belha/-
gevat en in staat van beschuldiging
Eteld wegens het verwekken van schand-
op den openbaren weg.
Pierre Peugeot, t
Parijs is overleden de bekende auto-
'telfabrikaiit, Pierre Peugeot.
Oostenrijk
De aanslag op burgemeester Seitz.
Vermoedelijk geen politiek
motief.
Strebinger, de man, die den aanslag
heeft gepleegd op burgemeester. Seitz,
heeft verklaard, dat hij niet von plan was,
Seitz te dooden, maar s echts de aandacht
Vestigen op zijn ellendigen toe
stand. Hij dee de verder mede, dat hij te
genwoordig niet tot een politieke partij
behoorde. Voor kort was hij echter so
ciaal-democraat geweest. Op het oogen-
blik was hij lid van de vereeniging van
frontstrijders. De burgemeester zeide,
niet te gelooven, dat Strebinger door po
litieke motieven werd geleid.
Het bestuur van de sociaal-democrati
sche partij heeft een oproep gericht tot
de arbeidersklasse, waarin zij wordt aan
gespoord zich van alle manifestaties te
onthouden.
Seitz heeft tal van gelukwenschen ont
vangen.
Met zekerheid heeft men kunnen vast
stellen, dat Strebinger geen medeplichti
gen heeft gehad.
Joego-Slavië
HET ITALIAANSCHALBANEESCH
VERDRAG.
„In strijd met het Volkenbondspact".
en protest bij den Volkenboni
In een communiqué, waarin het offi-
cieele standpunt der Joego-Slavische re
geering ten aanzien van het Italiaansch-
Alhaneesch verdrag wordt uiteengezet,
wordt er op gewezen, dat de regeering bij
den Volkenbond zal protesteeren tegen
het verdrag, wanneer het ter registratie
wordt aangeboden, daar het niet in over
eenstemming is met het handvest van den
Vo kenbond. Hierdoor zal Joego-Slavië
in staat zijn de kwestie der Italiaansch-
Albaneesche betrekkingen voor den Vol
kenbond te brengen, hetgeen dit land
ds heeft willen doen. Gehoopt wordt
den jalxum TV. 'jl. o,BrrgT/—
land, ondanks de mogelijkheid, datitane
zal kunnen dreigen met uittreden uit den
Volkenbond.
Roemenië.
BRATI ANU'S BEGRAFENIS.
Groote plechtigheid.
groote plechtigheid is Zondag
de
overleden minister-president Jonel Bra-
tianu ten grave gebracht, 's Morgens om
halfnegen begon in de groote zaal van
het Atheneum te Boekarest, waar het stof-
fe'ijk overschot van den premier was op
gebaard, de kerkelijke plechtigheid, die
door den metropoliet van Jassy, geassis
teerd door alle Roemeensche metropolie
ten en bisschoppen, gecelebreerd werd.
Daarna werd het woord gevoerd door
veertien sprekers.
Om elf uur werd de kist door de minis
ters 'op de schouders getild en op een voor
het Atheneum gereed staand affuit ge
plaatst. In de straten, door welke de stoet
zijn weg nam, waren aan beide zijden
dubbe'e cordons van militairen en gen
darmes opgesteld. Daarachter verdrong
zich een ontzaglijke mensckenmenigte.
Tal van vensters waren zwart van men-
schen. Rouwvlaggen en Roemeensche na
tionale vlaggen met rouwfloers omhuld
wapperden van de daken.
De stoet werd geopend door kransdra-
gers. Onder de tallooze kransen zag men
die van de koninklijke familie, van den
regentschapsraad, van verschillende staats
hoofden, van de gezanten van a'le te Boe
karest geaccrediteerde mogendheden, van
beide Huizen van het parlemènt, enz. Op
de kransdragers volgden 25 priesters, een
kerkkoor en vier rijtuigen met metropolie
ten en bisschoppen. Daarna kwamen in
zes gelederen telkens drie officieren, die
de ordeteekens van Bratianu droegen.
Hierop volgde de affuit met de lijkkist,
links en rechts begeleid door de leden der
regeering, magistraten, de voorzitters van
Senaat en Kamer en enkele generaals.
Achter de affuit, die door een groote Roe
meensche vlag werd gedekt, volgde te voet
de familie van den overledene en op eeni
gen afstand prins Nicolaas als vertegen
woordiger van den regentschapsraad.
Daarna kwam het corps diplomatique, do
leden van Kamer en Senaat, een groep
generaals en hoogwaardigheidsbek'leeders,
voorts een groep officieren en ten slotte
een ledige hofkoets.
Het geheele officieele deel van den stoet
werd aan alle vier zijden door gendarmes
omzoomd. Op den officieelen rouwstoet
voegden sterke afdeelingen van alle wa
pens met haar vaandels en ten slotte een
zeer groote menigte.
Tegen den middag kwam de stoet aan
het Noordstation aan, vanwaar om 12 uur
5 min. de speciale trein met de koninklijke
familie naar Florica vertrok, gevolgd
door drie andere speciale treinen.
Kort voor drie uur kwam de koninklijke
trein te Florica aan, weldra gevolgd door
de drie andere speciale treinen. Zes boe
ren tilden de kist uit de wagon en droe
gen haar naar buiten, waar voor het
stationsgebouw drie met ossen bespannen
boerenwagens gereed stonden. In twee
dezer wagens werden de kransen geegd,
in den derden, die door zes witte ossen
werd getrokken en met een groote Roe
meensche vlag was bedekt, werd de kist
gep'aatst. Van het station begaf de stoet
zich naar het kasteel Florica, waar de
in rouwgewaad gekleede koningin Maria
met prins Nicolaas en drie hofdames op de
kist wachtten. Na de kerkelijke plechtig
heid werd de kist in de familiegroeve ge
legd, waar ook de ouders van Bratianu
bijgezet zijn. Op het oogenbük, dat de kist
in de groeve daalde, loste een batterij een
salvo.
De chirurg van Brat:anu .kreeg
bloedvergiftiging.
Prof. Nasta, die de amandelopera
tie op den overleden Roemeen-
schen premier verrichtte, heeft zich, naar
gemeld wordt, daarbij in den vinger ge
sneden. Denzelfden dag traden bloedver-
g'ftigingsvcrschijnselen op, en thans heeft
de chirurg zich een arm moeten laten af
zetten.
Litauen.
POOLSCH LITAUSCHE SPANNING.
Hei conflict voor den Volkenbond.
Een beschuldiging van
Woldamaras.
Er is den laatsten tijd een toenemende
spanning te bespeuren tusscben Polen en
Litauen. De Litausche minister-president
Woldamaras heeft in verband daarmee
aan Reuter's bureau te Berlijn volgend te
legram gezonden:
Er zijn verpletterende aanwijzingen, dat
een aantal personen, die na de September-
revolutie te Tauroggen uit Litauen zijn
gevlucht, door de Poolsche regeering wor
den gebruikt als organisators eener revo
lutionaire beweging tegen de Litausche re
geering.
Ik ben bereid, normale betrekkingen
met Polen te hervatten, mits een bevredi
gende regeling kan worden verkregen in
zake Wilna en Polen zijn bereidwilligheid
toont, om de onafhankelijkheid van Li-
-taupji ie. - eerbied i gen
naar den Volkenbond gestuurd," waarfuj fiij
zich beklaagt over de Poolsche perscam
pagne tegen Litauen.
Een Poolsche nota.
De Poolsche legatie te 's-Gravenhage
deelt mede, dat in alle hoofdsteden der
bevriende landen door de Poolsche gezan
ten de volgende nota is overhandigd aan
de regeeringen:
„In opdracht van mijn regeering heb ik
de eer het volgende te uwer kennis te
brengen: De kwestie van de Poolsch-Litau-
sche betrekkingen is op de agenda van de
komende zitting van den raad van den
volkenbond geplaatst, als gevolg van een
klacht van de Litausche regeering tegen de
Poolsche regeering.
De Litausche regeering beroept zich op
art. 11 van het volkenbondspact. In deze
omstandigheden stelt de Poolsche regee
ring er prijs op, nogmaals haar standpunt
omtrent de betrekkingen tusschen de beide
landen te verduidelijken De Poolsche re
geering verklaart, dat zij geen plannen
heeft, die tegen de politieke onafhanke
lijkheid óf territoriale integriteit van
Litausche republiek gerioht te zijn en dai
haar eenige doel is, normale betrekkingen
van goede nabuurschap met Litauen op de
meest medelevende wijze aan te knoopen.
Maar deze wensch van de Poolsche re
giering ontmoet een categorische weige
ring van de zich opvolgende regeeringen
van Litauen, welke lieden evenals vroeger
beweren, dat haar land zich in een oor
logstoestand met Polen bevindt De Pool
sche regeering meent, dat deze toestand,
die zonder voorbeeld is, die ernstige geva
ren voor vredelievende samenwerking vat
de volken met zich brengt, niet kan voort
duren.
Do Poolsche regeering is er van over
tuigd, dat haar standpunt zal gedeeld wor
den door alle regeeringen en door do ver
lichte opinie van de wereld en dat de ver
schillende landen zullen samenwerken om
een eind te maken aan den oorlogstoestand
zooals de Ttitausche regeering beweert, dat
die bestaat".
terwijl Woldemaras zich met de porte
feuille van Buitenlandsche Zaken zal be
lasten.
Volgens hetzelfde bericht wordt door
vooraanstaande politici verklaard, dat
Woldemaras aan Frankrijk en Engeland
reeds de toezegging heeft gedaan, met Po
len tot overeenstemming te zullen komen,
diplomatieke en consulaire betrekkingen
met Polen aan te knoopen en de Wilna-
kwestie open te laten. Woldemaras moet
de hoop koesteren, dat hij uit Genève, waar
hij Pilsoedski zal ontmoeten, een Poolsch-
Litausche overeenkomst zal medebrengen.
Rusland
15 Hongaren terechtgesteld.
De bladen melden, dat de politie te
Boedapest uit sovjet-Rusland bericht heeft
ontvangen, dat talrijke Hongaren, die zich
naar Rusland hadden begeven, onder ver
denking van agenls-provocateur te zijn,
werden terechtgesteld. Tot nu trof in to
taal vijftien Hongaren dit lot.
Amerika
Amerikaansche vliegers in Nicaragua
in actie.
Eenige marine-vliegers der Ver. Staten
die nabij El-Chipote gedurende het einde
van de vorige week opereerden zijn be
schoten door een bende van ongeveer 200
rebellen, welker vuur zij beantwoordden.
De vliegers vlogen laag boven den grond,
wierpen bommen en bestookten de rebellen
met hun machinegeweren. Vier opstande
lingen werden gedood en verscheidene ge
wond, de vliegers keerden ongedeerd naar
de basis te Ocotal terug.
HET VOORNAAMSTE HfEUWS
BUITENLAND.
Coblenz door de bezettingstroepen ont
ruimd.
Joego-Slavië protesteert bij den Volken
bond tegen het Italiaansch-Albaneesch
verdrag.
Bratianu's begrafenis.
Poolsch-Litausche spanning.
Een trambotsing in België. Eén doode
en dertien gewonden. (Buitenl. Berichten,
2de blad).
Een treinontsporing in Canada. Zes
dooden en zes en twintig gewonden. (Tele
grammen).
BINNENLAND.
Pastoor Sandtfort O.F.M. te Haarlem Is
plotseling in de kerk overleden. (Kerk
nieuws, 3de blad).
Onze Geïllustreerde Pagina
Do photo-pagina geft o.m. photo's van:
de drie slachtoffers van de moord en zelf
moord te Amsterdam; ongeluk op een on-
bewaaklen overweg; ontsporing van oen
tram; de overstroomingen in Amerika; een
Engelsch vliegtuig; Amerika's grootste on
derzeeboot.
BIWWEWLAliD
Vragen van Kamerleden.
De nachtmerrie van
ds. Lingbeek.
Op de vragen van den heer Lingbeek
betreffende het vrijaf goven op 1 en 2 No-
school te Ginnikcn in plaa(s'"vaün®i??Ji0
vacantie, heeft minister Kan het volgende
In het leerplan van de oppnbare school
te Ginniken is géén herfstvaoantie opge
nomen. Voor de regeling der vacantie-
dagen wordt daarin verwezen naar den
rooster der lesuren. Daarop staat sedert 1
April 1922 onder de rubriek vacantieda-
gen o.m. vermeld: 2 November Hemel-
tweede Pinksterdag en 1 No
vember (Allerheiligen) komen niet als va-
cantielagen in het leerplan en in den
rooster van lesuren voor en worden niet
temin als zoodanig beschouwd. Deze ge
woonte is ook ten aanzien van Allerheili
gen een gebruik van oudsher.
Het is juist, dat het hoofd dier school
aan de leerlingen heeft medegedeeld, dat
herfstvacantio zouden krijgen,
maar op den eersten en tweeden Novem
ber vrijaf zouden hebben. Het eerste deel
dier mcdedeoling was een antwoord op de
vraag, door sommige ouders gesteld, of
herfstvaoantie zou worden gegeven,
was in overeenstemming met de regeling;
net tweede deel was eveneens in overeen
stemming daarmede, voor zoover 2 No
vember in overeenstemming met een ge
bruik van oudsher.
Het is niet met juistheid bekend, hoe
veel kinderen van de openbare school be-
hooren tot eenige Protestantsche gezindte
volgens mededeeling van het gemeentebe
stuur kan hun aanbal echter zeker op 80
pet. worden gesteld.
Daar niets onregelmatigs is geschied,
beantwoordt de minister de vragen of
hij bereid is dengenen, die het initiatief
daartoe hebben genomen, op het onregel
matige daarvan te wijzen en om stappen
te doen om herhaling van dit voorgeval
lene te voorkomen in ontkennenden zin.
Binnenlandsche onrust.
Tengevolge van de spanning met Polen
is ook in het binnenland onrust ontstaan.
Men vernam zelfs geruchten omtrent een
staatsgreep en volgens andere berichten
zouden verschillende militairen gearres
teerd zijn.
In ieder geval heeft de oppositie zich
danig geroerd en thans blijkt, dat dit niet
zonder resultaat geweest is. Want volgens
een nader telegram uit Kowno aan het
„Berliner Tageblatt" is gisteren een aan
zienlijke ontspanning in de politieke situ
atie in Litauen ingetreden, aangezien bij
de door Woldemaras gevoerde onderhan
delingen met de oppositie-partijen positieve
resultaten verkregen zijn.
Overeengekomen' is, dat de oppositie een
nieuw regeeringsprogram zal ontwerpen,
waarover dan met president Smetona on
derhandelingen zullen worden gevoerd.
Als aanstaand premier wordt in de plaats
van Woldemaras de huidige gouverneur
van het Memelgebied Merkys genoemd,
Het klein auditorium der
Leiilsche Universitoit.
Op de vragen van den heer Albarda be
treffende weigering van het gebruik van
het klein auditorium der Rijksuniversi
teit te Leiden ten behoeve van een voor
de Leidsche vereeniging van sociaal-de
mocratische studenten te honden voor
dracht, heeft minister. Kan het volgende
geantwoord:
Blijkens bericht van curatoren der Rijks
universiteit te Leiden heeft de Sociaal-
Democratische Studenten Club alhier voor
11 November j.l. de beschikking aange
vraagd over het klein auditorium der
universiteit, voor het houden van een le
zing over den student en den klassen
strijd. Aangezien de lokalen in het acade
miegebouw, volgens vaste gewoonte, alleen
voor wetenschappelijke lezingen worden
afgestaan, deelden curatoren aan het be
stuur mede, dat zij het klein auditorium
slechts beschikbaar konden stellen, indien
het bestuur verklaarde geen gelegenheid
te zullen geven tot propaganda en debat
Op dit schrijven, hetwelk derhalve geen
weigering inhield, ontvingen curatoren
geen antwoord.
Het bestuur der Sociaal-Democratische
Studenten Club heeft zich daarna 1
om tot curatoron gewend met het verzoek,
de lezing van den heer Mendels op De
cember a.s. te mogen doen houden; daar
bij zijn nadere inlichtingen verstrekt om
trent den aard en het vermoedelijk ver
loop van dien avond. Op grond hiervan
hebben curatoren voor 1 December aan
over het klein auditorium' dor uh'ïVflTsr- -
teit.
R. K. Bond van Harmonie- en Fanfare
corpsen in Zuid-Holland.
De voorloopige commissie tot oprichting
van een R. K. Bond van Harmonie- en
Fanfarecorpsen in Zuid-Holland welke
commissie bestond uit do heeren Dart. Al,
voorzitter, Den Haag; J. N. Vorlc ,secre1a-
ris, Delft; W. J. M. van Micrlo penning
meester, Schipluiden; L. Damon Jr., Delft,
en T. Hoogduin, Den Haag hoeft Zon
dag een flink succes gehad, toen in de zaal
Koot, Beestenmarkt te Delft, meer clan 00
fgevaardigden van afdeelingen aanwezig
bleken, om tot oprichting van genoemden
Bond te geraken.
De voorzitter, de heer Barth. Al, betoog
de in zijn openingswoord de noodzakelijk
heid van den R. K. Bond.
Aan „St. Franciscus" te Delft komt do
eer toe van het initiatief. Van Z. D. II.
den Bisschop van Haarlem was een schrij
ven ontvangen, waarin Mgr. het beste suc
ces toewensehte en hoopte, dat een leiach
tige R. IC. Bond in Zuid-Holland tot stand
zou komen. Vandaag, aldus spreker, gaan
we den onderbouw leggen van een Provin
cialen Bond, met een Landelijken Bond in
het versohiet.
Met algemoene stemmen werd besloten
tot oprichting van den Bond; do voorzitter
zag daarin den grondslag voor den uit
groei tot een Landelijken Bond.
Met algemeeno stemmen werd do hoer
Barth. Al tot voorzitter gekozen, die aller
medewerking inriep, om alle vercenigingen
georganiseerd te krijgen.
Is bestuursleden werden gekozen do
heeren J. N. Vork, Delft; W. J. M. van
Mierlo, Schipluiden; T. Hoogduin, 's-Gra
venhage; N. Koeke, Dordrecht; A. Perpuin,
's-Gravenhage; en J. P. van dor Voort,
L i a s e.
Nieuwste snufje op radio-gebicr'
Per vliegmachine der K. L. M. >rdl
uit bet buitenland hier aangebracht net
nieuwste snufje op radio-gebied,i n! een
Rees-Radio.
Dit is een 4-lamps toestel, draagbaar,
met lederen handvat, mahoniehouten kast,
ter grootte van een reistasch. Antenne,
luidspreker, ontvangtoestel, alles is inge
bouwd- Een hoes er omheen beschermt do
kast tegen beschadiging. Of men muziek
wenscht in zijn huis of tuin, auto of aan
boord, in kampeertent of in de bossclien,
men krijgt het direct, korte zoowel als lan
ge golf. Het toestel is bijzonder van bouw.
Do bediening is zeer eenvoudig. Het uit
trekken van een knop is voldoende om mu
ziek te krijgen. De accu's zijn onbreekbaar.
Men kan ook op kop-telefoon luisteren,
automatisch wordt de luidspreker van het
toestel dan uitgeschakeld. Hel afstemmen,
der diverse lange en korte golfstations ge
schiedt door middel van „fijn-regelaars".
Bij het zoeken naar een slation ondervin
den buren van dit toestel geen hinder Hel
i looste! «tn.it op een draaischijf en kan daal
