ZATERDAG 26 NOVEMBER 1927 No. 5730 de Jaargang 5De (Boti^a/nt gONNEMENTSPRIJS bedraagt bi) vooruitbetaling Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal ize AgenteD 20 cent per week f2.60 per kwartaal per post f2.95 per kwartaal leïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- iar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor- iling Afzonderlijke nummers 5 ct.. met Geïllustreerd zsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone edvertentlén 30 eent per regel Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het s dubbele van het tarief berekend. s Kleine edvertentlén, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en vei* huur, koop én verkoop f 0.50 inner bestaat uil vijt bladen, waaronder illustreerd Zondagsblad. BUITENLAND België. De buitenlandsche politiek. rklaringen van Heymans. (mans, de nieuwe Belgische minister laitenlandsche zaken, heeft in een on- jd met een Fransch journalist eenige iringen gedaan mea betrekking tot de :andsche politiek van België. België buienlandsche politiek overeenkom- geest van den volkenbond en de igen van Locarno blijven voeren, zijn geografische ligging is België gedwongen, voor de veiligheid zijner naar beste krachten te zorgen, militaire vraagstuk, dat tot het af- ran het vorige kabinet heeft geleid, regeering door een commissie van deskundigen en vertegenwoordi- alle partijen trachten te doen op- de buitenlandsche politiek betreft, •Igië de vriendschappelijke betrekkin- zijn bondgenooten blijven onder- terwijl het op economisch gebied politiek van uitbreiding bedacht i, daar het hiertoe door de positie industrie gedwongen is. mans sprak de hoop uit, dat de eco- üe onderhandelingen met Frankriijk treëindigd zullen zijn. bet werk var den volkenbond zal ij ven deelnemen en er voor opko- het aanjien van den bond ver wordt- Engeland Het ontwapeningsdebat. abourmotie met 316 tegen 05 stemmen verworpen, de voortzetting van het ontwape- lebat, naar aanleiding van de motie legde minister Bridgeman de vol- rerklaring af; Britsche regeering besloot gedurende aferentie te Genève tot de beperking i-inch-kanonnen, omdat zij, indien ze aide in eenig aantal acht-inch-ka- in de toekomst, een overeenkomst [meerdering en niet tot verminde bewapening zou moeten teekenon. gingen ter conferentie, op uitnoodi- ier Vrreenigde Staten, wij waren goed reid en hadden een zorgvuldig uit- program. Toornaamste Britsche voorstel te was, dat de grootte der slagschepen iderd zou worden en hun leeftijds- lerlengd. ieb nooit begrepen, zei Bridgeman, n dit voorstel onaanvaardbaar was ie Vereenigde Staten. Het werd on- ijk door Japan aanvaard en spre- 'fde nog in de hoop. dat ook Ameri- nog zou aanvaarden, roorstel zou over een aantal jaren «naring van 50 millioen pond ster- leveren. hbour-resolutio werd met 316 tegen tarnen verworpen, amendement der conservatieven, de politiek der regeering wordt ftaurd, werd met 288 tegen 66 stem- üngenomen. Denemarken Een keizerirrin-ballingschap. 'izorin Dagmar 80 jaar. fta nauwelijks vorstelijk te noemen tilla op den heuvelrand aan den *aar de Deensche en de Zweedsche «aar beginnen te naderen, woont een «a-in-ballingschap. de Tsarin-wedu- 1 Tsarin-moeder Maria Feodorowna, bekend onder haar Deenschen meis im als keizerin Dagmar. «n viert keizerin Dagmar haar tach- 1 - "dag. En op dien dag herin ga zich opeens weer haar bestaan. vorstin leeft in grooten eenvoud, teruggetrokken. j* andere hoogbejaarde keizerinnen "taschap, zijn nog niet lang geleden, l^aan: keizerin Eugenie van Frank- keizerin Charlotte van Mexico. overeenkomst heeft keizerin Dag gen met dat dier beide andere ge- wk zij heeft, evenals Eugenie, een jeugd gekend, als dochter van ^r met kinderen dan met aardsche *4 gezegenden en eerst later tot den «roepen hertog uit een zijlinie van ^che dynastie. Zoo eenvoudig was Jïvoeding, dat zij evenals haar zus- fndra, die eenmaal koningin van id vttU wor(*en ^e echtgonoote van y *11), haar eigen modiste moe3t toen kwam opeens nu 60 jaar "7 dat schitterende huwelijk, dat ae hoogste pracht en praal en tot °ver ontelbare millioenen zou j ^aet huwelijk met dén Russiscben Jv°tger, Alexander in. •ïar is van schuchter prinsesje een zich van haar macht bewuste keizerin ge worden. Groot bleef ook na den dood vair Alexander in de invloed van de keizerin moeder op haar zwakken zoon. Do demo cratische tradities van haar ouderlijk huif had zij vergeten, zij werd beschouwd als de incarnatie van de reactie, maar toch bleef zij haar Denemarken liefhebben en geen jaar ging voorbij, dat zij niet uit do hoo- gere sferen van het Russische hof afdaalde om eenige weken te verpoozen in simpel buitenleven op het Deensche slot Fredens- borg. Daar was het ook, dat de oorlog haar verraste. Even plotseling als de opgang was ook de ondergang van haar zon. De revolutie heeft aan alle heerlijkheid een einde gemaakt. Keizerin Dagmar heeft zich echter moedig gedragen, zij bleef zoo lang op haar post als haar mogelijk was- Nog na het uitbreken van de revolu tie wijdde zij zich te Kiev aan haar gewo nen arbeid voor de organisatie van hospi talen en ambulances. Eerst toen de grond haar al te warm onder de voeten werd, week zij uit naar de Krim en vandaar bracht een Engelsch schip haar naar haar geboorteland in veiligheid. Italië. Het verdrag met Albanië. De ontvangst te Parijs. Het defensieve verdrag, tusschen Italië en Albanië gesloten, heeft te Parijs een onaangenamen indruk gemaakt. Men ziet daarin het antwoord op het Fransch- Servische verdrag, waartegen de betoo gingen in Italië een anti-Fransch karakter hadden aangenomen. Het nieuwe verdrag werd gepubliceerd terwijl Marinkowi'sj, de Zuid-Slavische minister van buiten landsche zaken, te Belgrado verklaarde do betrekkingen met Italië te willen verbete ren. Het eerste Itaiiaansch-Albaneesch verdrag, dat de verhouding RomeBel grado al op een harde proef stelde, werd den 27en November 1926 gesloten. De nieuwe tekst voegt niet veel aan den ouden toe. De Echo de Paris ziet in den nieuwen slechts een paraphrase en een tamelijk vergeefsch gebaar, maar dit verdrag is een gevaarlijk teeken omdat het aanduidt, dat Rome zijn gezqg bedreigd meende en zich haastte revanche te nemen en ten tweede omdat het een schikking met Servië ten opzichte van het eerste verdrag van Ti rana bemoeilijkt, zoo niet onmogelijk maakt. Als de Servische regeering den Raad van den Volkenbond hierin haalt, omdat die verdragen met den bestaand sn internationalen toestand onvereenigbaar zouden zijn, kan een internationale crisis het gevolg zijn. De radicale Volonté laat zich veel scher per uit. Het blad vindt dit een volkomen belachelijke vertooning. Italië heeft Alba nia, zijn vazal, eenvoudig zijn wil opge legd en toont minachting voor de metho den van Locarno. Dit kan verkoeling met Londen meebrengen. Als er morgen een incident uitbreekt, waarop een belangrijke ontscheping Italiaansche troepen naar den Balkan volgt, draagt Mussolini de verant woordelijkheid. Roemenië. HET OVERLIJDEN VAN BRATIANU. Carol voorloopig niet naar Roemenië. Eerst een verzoening met zijn familieleden. De Parijsche bladen melden, dat ex- kroonprins Carol van Roemenië gisteren op zijn kasteel in Normandiö is terugge keerd, waarheen hij zijn aanhangers en vertrouwenslieden had ontboden. De be sprekingen moeten verscheidene uren heb ben geduurd. Het eenige, wat dienaan gaande bekend is geworden, is, dat Carol voor het oogenblik niet voornemens is naar Roemenië terug te keeren. In elk ge val zal hij eerst trachten een verzoening met zijn familieleden tot stand te brengen. Vrees voor onlusten. Uit Boekarest wordt aan do bladen meld: Daar men ernstige wanordelijkheden voorzag zijn er soldaten opgeroepen; sterke detachementen patrouilleeren door de stra ten der stad. De openbare gebouwen wor den door militairen bewaakt. Nog een zieke staatsman. Naar verluidt, is de gezondheidstoestand van Titulescu, den Roemeenschen minister van buitenlandsche zaken, die lijdende is aan griep, verslechterd. De doctoren zouden een dubbele long ontsteking geconstateerd hebben. BulgaarschRoemeensche incidenten. Visschersbooten onder vuur genomen. De incidenten aan de Bulgaarsch-Roe- meensche grens nemen den laatsten tijd voortdurend in aantal toe. Zoo zijn giste ren twee Bulgaarsche visschersbooten, die te dicht bij den Roemeenschen Donau- oever waren gekomen, door de Roemeen sche grenswachten onder vuur genomen en gedwongen aan de Roemeensche zijde der grens aan te leggen. De bemanning is gearresteerd. Voorts schoten gisteren Roemeensche grenswachten op een Bulgaarsche vis- schersboot, d:e zich midden op den Donau bevond, waarbij een Bulgaar werd gedood. De Bulgaarsche regeering heeft in ver band met deze incidenten en ook wegens de uitspattingen waaraan de Roemeensche kolonisten in de Dobroedsja tegenover Bul garen zich schuldig maken bij de Roemeen sche regeering geprotesteerd. De Bulgaarsche bladen melden heden, dal de hoofdstad van de Dobroedsja, Do- bitsj, geheel door militairen is «bezet, die den Bulgaarschen boeren, die voor do aanvallen der Roemeensche kolonisten de wijk nemen, den toegang tot de stad ver sperren. BINNENLAND. Nederiandsch Oost-.lndië CHOLERA TE BATAVIA. DE STAD BESMET VERKLAARD. Het gevaar echter niet overdrijven! Anela seint uit Batavia d.d. 25 Novem ber: Batavia is met cho'era besmet ver- k'aard. De heer A. F. de Vries, assistent-boek houder bij de Nederlandsche Handel Mij. is overleden, vermoedelijk aan cholera. Batavia door cholera besmet verklaard! Een onaangename verrassing, niet het minst voor de leiding van den p'aatseüj- ken gezondheidsdienst, die vooral de laat ste jaren deugdelijk werk kon doen in verband met de gezondmaking van Indië's hoofdstad, doch geen tijding, we ke on- midde'lijk tot ongerustheid aanleiding be hoeft te geven. De besmetverklaring is een administrtievo maatregel voortvloeien de uit internationale conventies gebo den zoodra in een havenplaats een zeker aantal geva'len eener besmettelijke ziekte is geconstateerd. De besmetverklaring wijst dus niet op een plotse ing zeer groot aantal ziekte^ geval'en! Maar doet niettemin onaange naam aan, in het bijzonder omdat Bata via reeds sedert circa zestien jaren cho- leravrij was De laatste epidemieën, die in de jaren 19081911, waren zeer ern stig en zij, die toen in de hoofdstad toef den, zullen zich de beklemming herinne ren, welko zich toen van allen meester maakte. Het was ook hier zeer moei'ijk om de oorzaken van het eerste optreden te vinden en het is nog altijd even lastig om te bepa'en waarin een epidemie ein digt. In een cholera-epidemie zijn a'tijd zeer veel menschen ziek door de lichtere vormen der ziekte, en maakt de cholera- vrees, dat velen zich ziek voelen zonder het bepaald te zijn. Toen in den tijd dat cho'era eigen'ijk epidenvsch voorkwam de eerste goed bekende cbolera-epidemie trad in 1818 op en was toen overgebracht uit Britsch-In- dië stond men tegenover de ziekte ge heel anders als thans. Want juist eerst na die laatste epidemieën werden de cho- lera-bestrijding in het bijzonder en de sa neering van Batavia in het a'gemeen eerst deugdelijk ter hand genomen Er bestond destijds dus veel meer re den om ongerust te zijn! Aan inenten werd niet gedaan, de bronwaterleiding zou eerst l;en jaren later tot stand komen, de jonge gemeenteraad had op hygiënisch gebied nog niets kunnen doen en de kam- pqngtoestanden alle stadskampongs grenzen onmiddellijk aan de Europee- sche woonwijken waren cirgerÜjk, vooral wat bodemvervuiling betreft. De inlanders stierven destijds als ratten, in lange rij trokken de begrafenissen naar do mohammedaansche kerkhoven. Maar ook tal van Europenanen werden slacht offers der ziekte, dagelijks hoorde men van plotselinge sterfgevallen en 's avonds heel laat nog trokken begrafenisstoeten langs Weltevreden's uitgestorven wegen. Voor Batavia stond in genoemd vierja rig tijdvak cholera als doodsoorzaak onder Europeanen bovenaan. Dat was in de da gen toen de sterfte der inlandsche bevo king van Batavia ook nog zoo ontstellend hoog was. Wijlen dr. Van Gorkom noemde voor do periode 19111912 een gemiddel de jaarlijksche mortaliteit van 68.6 pro mille! De malaria richtte toen nog geweldige verwoestingen onder de kampong-bevol king aan, hetgeen den weerstand tegen de cholera-epidemieën aanzienlijk had ver zwakt. De laatste ziekte maakte onder de inlanders drie en vier ma'en zooveel slachtoffers als onder de Europeanen. Maar de laatste cholera-epidemieën vormden een harde les en werden aanlei ding dat de gezondmaking van Batavia krachtig ter hand werd genomen. Batavia verloor toen zijn bijnaam: „bet graf van het Oosten". Het is waar: thans worden weer enke le geva'len der ziekte gemeld, doch nu kan do bestrijding veel doeltreffender zijn, wat de ongerustheid aanmerke'ijk kan vermin deren. Batavia is beter voorbereid! De Europeaan te Batavia ,die nu rus tig leeft, de kampongs mijdt, en alle gege ven medische voorschriften in acht neemt, heeft o.i. weinig meer te vreezen. Niemand make zich onnoodig ongerust! WIJZIGING PROVINCIALE WET. Voorloopig verslag der Eerste Kamer. Verschenen is het Voorl. Verslag over het Wetsontwerp tot Wijziging en aanvul ling van de Provinciale Wet. Verscheidene leden gaven uiting aan hun ingenomenheid met dit wetsontwerp. Eenigo leden achtten de opheffing van den verantwoordingeplicht van Gedep. Staten t.a.v. hun uitoefening van het toe zicht op de gemeentebesturen niet juist en konden de daarvoor door de Regeering aangevoerde theoretische gronden niet deelen. Andere leden juichten do bedoelde wijziging toe, zoowel uit theoretische als uit practische overwegingen. Enkele leden merkte nog op dat de Mi nister op advies van slechts één college van Gedep. Staten (Zuid—Holland) er toe overgegaan, de afschaffing van het recht van interpellatie voor te stellen. Ge vraagd werd, of de Minister ook aan de andere colleges van Gedep. Staten advies te dezen opzichte heeft gevraagd. Tenslotte werd gewezen op de handha ving van art. 153 der Prov. wet. Gedep. Staten blijven derhalve interpellabel van de taak uit dit artikel voortvloeiende, het geen in strijd werd geacht met den ge- dachtengang welke aan de voorgestelde wetswijziging te grondslag ligt. Verschillende leden juichten de voorge stelde wetswijziging met betrekking tot de benoembaarheid der vrouw tot griffier der Staten toe. Eenige leden gaven in overweging, deze wet eerst in werking te doen treden gelijk met het in werking treden van het in het uitzicht gestelde wijzigingsontwerp van de Waterstaatwet 1900. De Utrechtsche gas-directeur. De zaak voor den raad van beroep voor ambtenaarszaken. Voor den raad van beroep voor amble- fiaarszaken is Woensdagavond 1.1.' een be gin gemaakt met do behandeling van het beroep, dat de directeur der Utrechtsche gasfabriek, de heer J. F. Bruinwold Rie del, heeft ingateld tegen de bekende be sluiten van B. en W., meldt de „N. Rot't. Crt." De raad was als volgt samengesteld: dr. H. Reuijl, voorzitter; dr. J. B. K. Coe- bergh, A. A. van Os, P. P. v. d. Pluijm en S. Wouda, leden; en mej. mr. M. A. Teile gen, secretaresse. Burgemeester dr. J. P. Fockema An- dreae en de heer H. Botterweg, wethouder van do bedrijven, vertegenwoordigende het gemeentebestuur. De lieer J. F. Bruin- wöld Riedel was met zijn rechtskundigen raadsman, mr. E. G. S. Boulier uit Den Haag aanwezig. Voorts werden als getui gen gehoord de reehter-commissaris mr. J. E. van der Meulcn, do commissaris van politie de heer A. W. Brandt en de heer P. L. van de Polder, directeur der Dordt- sche Gasmeter-Maatschappij. De heer Bruinwold Riedel had van zijn rechf om verschillende getuigen te doen hooren, afgezien. De heer Bruinwold Biedel hoeft aller eerst een uitvoerige uiteenzetting gege ven van zijn verhouding tot den heer Van der Stel en do door hem gedane pogingen om dezen te helpen. De bewuste f 16.500 heeft spreker met de leveranciers bijeen gebracht, niet om den heer Van der Stel te doen zwijgen, doch uitsluitend om hem en zijn gezin na de gevangenisstraf er weer bovenop te helpen. Natuurlijk, zeide spr., is aan den heer Van der Stel opgemerkt, dat hij moest ophouden met afbreken. Vervolgens las de heer Bruinwold Bie del een uitvoerig stuk voor, waarin op tal van gronden het voorstel, dat B. en W. aan den raad zullen doen, werd bestreden. De heer Bruinwold Riedel verklaarde uit drukkelijk er geen prijs op te stellen nog langer in dienst der gemeente Utrecht te blijven en meende dat, wanneer hem ont slag gegeven zou worden, dit eervol moest zijn. Daarna hield ^jjn raadsman, mr. Bour- lier, eert zeer uitvoerige pleitrede, waarin hij allereerst scherp aanviel hot feit, dat B. en W. niet hebben gewacht met hun voorstel tot ontslag, totdat de justitie be slist zal hebben of de heer Bruinwold Rie del strafrechterlijk vervolgd zal worden. Pleiter meende, dat B. en W. juist haast maken met deze zaak, omdat zijn cliënt geen feiten heeft gepleegd, welke straf rechterlijk vervolgbaar zijn en zij daarom op oen beslissing van do justitie vooruit willen loopen. In den breedo heeft plei ter vorder de vijf to lasto loggingen, in het voorstel van B. cn W. aan den' gemeente raad gedaan, aan scherpe critiek onder worpen en getracht aan te toonen, dat geen enkel bewijs is geleverd, dat de di recteur der gasfabriek zich aan een of an der misdrijf of overtreding van bet amb tenaren reglement heeft schuldig gemaakt Evenals de heer Bruinwold Riedel zeJf viel ook pleiter scherp de opgemaakte pro cessen-verbaal van de vorhooren aan. Plei ter betoogde ten slotte, dat, waar samen werking met B. cn W. wel niet meer HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. De Britsche Labourmotie inzake de ont wapening door het Lagerhuis verworpen. De Roemeensche ex-kroonprins Carol is op het oogenblik niet voornemens om naar Roemenië te keeren. Cholera te Batavia (Ned. O.-Indië). BINNENLAND. De Tweede Kamer behandelt de begroo ting van Buitenlandsche Zaken. (Tweede blad). Te Utrecht is de derde vergadering ge-, houden van den Partijraad der R. K. Staatspartij. Belangrijke mededeelingen. (Tweede blad). De Provinciale Staten van Zuid-Hol land hebben de beraadslagingen over het wegenplan voortgezet en de besluiten I, II en III aangenomen. (Tweede blad). mogelijk zal zijn, de raad van beroep met zijn beslissing zal dienen te wachten, tot dat de justitie zal hebben gesproken, nf anders do raad zal dienen te beslissen, dat eervol ontslag op verzoek verleend moet worden. De burgemeester heeft de houding van het gemeentebestuur in zake de tegen den directeur genomen maatregelen verdedigd en er op gewezen, dat de raad van be roep, afgescheiden van een vervolging of vonnis der justitie, zelfstandig het voorstel en de daarvoor aangevoerde gronden van B. en W. kan beoordeelen. Wethouder Bot terweg deed verschillende mededeelingen uit een verhoor van den directeur door een commissie uit het gemeentebestuur. Nadat van weerszijden nog het woord was gevoerd on verschillende vragen ge steld en beantwoord waren, werd de zit ting gesloten. Do uitspraak van den raad zal later vol gen. Vughts gasdirecteur njet ontslagen. Na behandeling in geheime vergadering heeft de gemeenteraad gisteren met 11 te gen 2 stemmen verworpen liet voorstel van B. en W. om te vorklaren dat de directeur der bedrijven niet gehandhaafd kan wor den, vorworpen. Dr. Kortenhorst stelde oen motie voor, die aangenomen werd. Daarin erkent do Raad, gehoord do bespreking in de gchcimo vergadering in zake het aan nemen van steckgelden door den gasdirec teur, het zeer laakbare, dat hij zijn in structie niet heeft nageleefd, maar besluit den directeur voorloopig nog niet te ont slaan. Het werd verder niet noodig gevon den, nog een commissie van onderzoek in te stollen. Ingetrokken zilverbons. Do Minister van Financiën brongt ter algemceno kennis, dat, ingevolge het Kon. besluit van 17 November 1027 (Staatsblad no. 360), de ingetrokken zilverbons van f 2.50 (model 1915), alsmede de ingetrokken zilverbons van fl (model 1916), alsnog tot en met 31 December 1928 ter inwisseling kunnen worden aangeboden ten kantore van het Agentschap van het Ministerie van Financiën te Amsterdam (Heerengracht 344-46). Dc8verlangd kunnen do bons per post aan bovenstaand adres worden gezonden met duidelijke opgave van naam en adres van den afzender. Ter bevordering van een spoedige afdoening zullen de inzenders goed doen, bij de bons te voegen een be hoorlijk gefrankeerd en aan hen zelf ge adresseerd formulier van een postwissel, of wel een behoorlijk gefrankeerd stor- tingsformulior van den postchèque- cn girodienst, ten beloope van het bedrag der door licn ingezonden zilverbons. Uit het bovenstaande volgt, dat de ge legenheid tot inwisseling niet meer wordt opengesteld ten aanzien van de ingetrok ken zilvorbons van f 1, f2.50 en f 5 van den oudsten vorm (model 1914), en dat op hot oogenblik nog alleen in omloop zijn do zilvorbons van f 1 en f 2.50 van het nieuw ste type. Van de laatstbedoelde zilverbons, welke dus niet behoeven te worden inge wisseld, dragen de bons van f 1 de dagtce- i kening van 1 Februari 1920, terwijl do bons van f2.50 zijn gedagtcekend 1 Juli 1918 of later. R. K. Bedrijfsraad voor den manufacturen- handel. Dinsdag j.l. word te Amsterdam de con- stitueerendo vergadering gehouden van den Ned. R. K. Bedrijfsraad voor den a- nufaeturcrhandel. Door den Ned. R. K. Bond van handelaren in manufacturen en aanverwante bedrijven „St. Willibror4 zijn hiervoor aangewezen de keeren: Joh. Pier, Amsterdam; A. Karskens. Amster dam; F. J. Kerapkea, Arnhem; IT.- Timp, Bodegraven. Door don Ned. R. K. Bond van handels-, kantoor- en winkelbedienden de heeren: G. .T. vail Erp. Amsterdam; C. N. d#

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1