v l Uo,:h - r
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
r Leiden 19 cent per week t 2.50 per kwartaal
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
ïco per post f2.95 per kwartaaL
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver
ghaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
ibetaling. Alzonrlerlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
ndasrsbiad 9 ct.
■Rn
19e Jaargang
tóöüsSI3&G 22 NOVEMBER 1927
No. 5726
Oit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en feestdagen.
I
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlén 30 cent per rege'.
Voor Ingezonden Mededeeliugeu wordt bet
dubbele van het tarief berekend n
Kleine advertentlén, van ten hoogste 3U woorden, waari?
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd buur en ver-
huur, koop en verkoop f 0.50
NUMMER BESTAAT UIT ORIE BLADEN.
Het militaire vraagstuk.
Er is een anti-militairisme, dat „geen
en geen cent" wil voor het leger.
Dit anti-militairisme wordt aangehan-
door menschen, die het den rug toe-
eren, zoo gauw zij voor de belangen van
land mede directe verantwoordelijk-
id dragen, over het landsleger mede di-
cte zeggingskracht hebben; het wordt
over kop over boord geworpen van
schip van Staat, zoo gauw zij zelf in
n land „de baas" zijn.
Wij staan tegenover dit anti-militairis-
om-dat het de zelfstandigheid en de
ijlieid van een volk in groote gevaren
engt, omdat het de rust en vrede in een
verstoord.
Maar wij zijn en bij herhaling moet
orden gezegd voorstanders, en
«tuigde en warme voorstanders, van:
a eerste: een internationale ontwape-
ig. En ten tweede: een zoo krachtig als
igelijk, dus geoorloofd is, uoorgevoerde
ruiniging op het leger in het eigen land.
ur die bezuiniging blijkt ook, gelukkig,
huidige Katholieke Minister van Oor-
de heer Lambooy, ernstig te streven,
president-minister, de heer De Geer,
[klaarde enkele dagen geleden in de
reede Kamer tegenover critici, die meen-
dat minister Lambooy de kracht van
leger ondermijnde, dat het zeer krach-
werken van zijn ambtgenoot van Oor-
er op "richt was, het leger van alle
noodige en ook kostbare! franje
ontdoen.
it ia een streven, hetwelk ligt in de
van ons Katholiek Staatsprogram.
De Rijks kieskringorganisatie Rotterdam
tft voor de vergadering van den R. K.
irtijraad van a.s. Vrijdag het volgende
irstel ingediend:
„De Partijraad, gelet op de besprekin
gen in den Partijraad van 23 October
1926 ten aanzien van het aan de orde
stellen van punten van belangrijken
tard, o.a. het militaire vraagstuk;
verwijzend naar de toen gedane toe-
legging door het Partijbestuur bij mon
de van zijn voorzitter;
verzoekt bet Partij bestuur op de eerst-
tolgende vergadering van den Partijraad
let militaire vraagstuk aan de orde te
itellen."
Het praeadvies van het Partijbestuur
liorop luidt: Het P. B. erkent gaarne,
dat het militaire vraagstuk een onder
werp is, dat geschikt is voor behande-
in den Partijraad. Er moet echter
een keuze worden gedaan uit meerdere
lelangrijke onderwerpen. Zooals bereids
is gepubliceerd in de R. K. Pers is door
let P. B., in overleg met den Voorzitter
ran den Partijraad, voor de voorjaar-s-
irgadering 1928 het Sociale Vraagstuk
san de orde gesteld. Het P. B. meent,
dat deze keuze beantwoordt aan de
tere mate van belangrijkheid zoo
vel als van actualiteit, welke dit vraag
stuk eigen is in vergelijking met het mi
litaire vraagstuk.
Voorbereidende maatregelen zijin door
let P. B. in dit verband bereids getrof-
'in.
Men vergete niet, dat, tengevolge der
reorganisatie in 1920 en 1927 tot stand
gebracht, het Partijraadwerk in deze
fierjarige periode slechts in twee verga
deringen kan worden verricht. Einde
moet het program, volgens" art-. 15
het Partij reglement, aan de orde
somen. Nadien opent zich veel meer ge
legenheid tot behandeling van groote
Politieke vraagstukken.
Dat het militaire Vraagstuk alsdan
henzeer behandeling zal vinden, lijkt
kt P. B. zeer voor de hand te liggen.
de vergadering van de R. EL Kamer-
ftrale Leiden merkte een afgevaardigde
L i s e e opGoed, we willen ons met
praeadvies van het P. B. vereenigen,
'8 ©r dan maar spoed met de zaak wordt
^akt, en daarom zouden we op dc ver
ding van den Partijraad gaarne den
"ach zien uitgesproken, dat reeds nu
'«adviseurs over dat vraagstuk worden
gewezen.
vergadering ging accoord met de op-
van Lisse.
ook wij sympathiseercn met de ge-
dat het militaire vraagstuk
belangrijk, en ook zéér actueel is,
'Her belangstelling naar voren dringt,
spoedig in onzen Partijraad
N
moet worden behandeld, en wij vertrou
wen, dat de afgey. van Leiden te Utrecht
daarop krachtig zullen aandringen.
Onze partij mag zeker niet ontwijken
kwesties als: op de eerste plaats, dienst
plicht of vrijwilligersleger, en vervolgens,
tot hoever is bezuiniging op personeel en
materiaal mogelijk, tot hoever dient de
vrijheid van den dienstplichtige beperkt,
wat is er in het kazerneleven te verbete
ren, enz.
De meeningen van bekwame praeadvi-
seurs over deze en dergelijke vragen zullen
met belangstelling worden tegemoet ge
zien, en wellicht ook tot veel goeds kunnen
leiden.
België.
DE MINISTERCRISIS IS UITGEBROKEN
DOOR DE SOCIALISTEN TJTGELOKT.
Jaspar kabinetsformateur?
De regeering is sedert halfzes gister
avond demissionnair.
De ministerraad begon met een exposé
van Debroqueville over den toestand en
de reorganisatie van het leger in ver
band met het'kader, de bewapening, het
vestingsstee men den duur van den dienst
tijd.
De minister van landsverdediging voeg
de hieraan toe. dat het hem onmogelijk
was thans reeds het wetsontwerp betref
fende de vermindering van den diensttijd
in te dienen en stelde voor de studie van
het ensemgle van het militair probleem
toe te vertrouwen aan een speciale com
missie, bestaande uit politici en militaire
technici.
De socialistische ministers verklaar
den zich niet met dit uitstel te kunnen
vereenigen.
Daar men niet tot overeenstemming
kon geraken, besloot de regeering het
collectief ontslag aan den koning aan te
bieden.
De socialistische ministers hebben on
der drang van bun partijgenooten hun
ontslag moeten uitlokken
De afgetreden regeering blijft voorloo-
pig de loopende zaken waarnemen.
Naar alle waarschijnlijkheid zal Jaspar
door den koning aangezocht worden te
trachten een nieuwe regeering samen te
stellen.
Duitschland
Hei ontwerp schoolwet.
Door de D.-V o 1 k s p ar t ij
aanvaard.
In de vergadering van bet hoofdbe
stuur der Duitsche volkspartij heeft het
Rijksdaglid dr. Runke', die lid van de
commissie van voorbereiding is, het
standpunt der partij in een groote rede
uiteengezet. Spr zeide dat er drie punten
zijn die een bijzondere bespreking cischen
en die aan de wenschen doT partij moe
ten voldoen om het ontwerp als geheel
aannemelijk te maken. Deze drie punten
zijn: le. de schoolvorm. 2e de continuiteit
van een geregeld bedrijf en 3 het school
toezicht.
De volkspartij houdt ten aanzien van
alle 3 deze punten vast aan haar pro
gramma dat de confessioneele en de ge
meenschapsscholen beschermen wil over
al waar deze 'soort scholen burgerrecht
hebben gekregen. Evenzeer wil de partij
de eens verkregen rechten der confess:o-
neele school eerbiedigen en nadrukkelijk
bevestigen, maar zij heeft* een vrij groot
aantal amendementen ingediend van wel
ke de groote meerderheid door de regee-
ringspartijen is overgenomen.
Het aldus geamendeerde ontwerp zal de
partij ten volle kunnen steunen.
Frankrijk
Om de autonomie van den E'zas.
Naar uit Parijs wordt gemeld, hebben
de autonomistenpartij van Lotharingen en
de oppositie in den Elzas zich aaneenge
sloten tot een regionale onafhankelijk
heidspartij.
Joego-Slavië
Aanslag op een trein.
Komltadsji's vermoedelijk
de daders.
Zondagavond is nabij het station
Alexandrowa, op de spoorlijn Oeskjoeb-
Koemanova, een bom ontploft, onder een
der wagons van een passeerenden goede
rentrein. Bij een nader onderzoek op de
spoorbaan werd een tweede helscho ma
chine gevonden.
Do bladen zijn van meenmg dat de
bomaanslag gericht was tegen de express-
trein. die omstreeks denzelfden tijd moest
passeeren.
Aan weerszijden van den spoorweg,
waar de bommen zich bevonden, i3 een
steile afgrond. In verband met den aan
slag hcerscht 'onder de bevolking te Oesk-
joeb en geheel het zuiden van Joego-Sla
vië groote verontwaardiging. Men meent
de daad wederom aan een Macedonische
organisatie te moeten wijten en door de
gendarmes wordt een streng onderzoek
ingesteld.
Roemenië.
De partijstrijd.
Scherper actie tegen Bratianu
Zondagochtend is te Boekarest een
conferentie van par'ementsleden en pro
vinciale afgevaardigden der Roemeen-
sche Nationale Boerenpartij geopend. De
regecring had uitgebreide militaire maat-
rege'en genomen: sterke patrouilles door
kruisten de stralen.
De conferentie duurde tot laat in den
avond Het voorlnaamste punt der be
sprekingen vormde de vraag, door welke
middelen het huidige régime ten val ge
bracht kan worden. In een eenstemmig
aangenomen resolutie werden het verhin
deren van het congres der partij te Alba
Ju'ia en andere door de regeering getrof
fen maatregelen in strijd met de grond
wet genoemd. De conferentie verklaarde,
met alle wettelijke m:dde'en in en builen
het parlement ernaar te zullen streven,
dat het huidige règ:me zoo spoedig moge
lijk van het tooneel verdwijnt en de grond
wettelijke vrijheden in het land worden
hersteld.
De conferentie droeg aan het bestuur
der partij op, in het uiterste geval het lij
delijk verzet onder de burgerij te organi-
seeren, d w z. de burgerij aan te sporen te
weigeren belasting te betalen en den
dienstplicht te vervullen.
Tegen den middag verscheen voor het
vergaderingsgebouw een groote groep le
den der nationale partij van professor
Jorga. De demonstranten brachten don
leider der boerenpartij, Maniue een ovatie.
Deze antwoordde met een rede. waarin
hij het Roemeensche volk verzocht ver
trouwen te bobben, daar hij de hoop ko s-
terde, met behulp van het vo'k het hui
dige régime ton val te brengen.
Transjord?' e.
Transjordanië's autonomie.
In het Engelsche Lagerhuis werd gis
teren namens de regeering medegedeeld,
dat binnenkort een verdrag zal worden
gesloten, waarbij de autonome reeeoring
in Transjordanië formeel zal worden er
kend. Het bestuur zal uitgeoefend wor
den op grond van de bepalingen van het
mandaat over Pa'estina, zooals dat ge
wijzigd is door do memoranda van den
Vo'kenbond.
Marokko
De gevangenen vrijgelaten.
Het lot van twee weesjes.
Na ontvangst van de losprijs van 7 mil-
lioen francs hebben de Mooren de gevan
gen genomen Franschen weer vrijgelaten,
tegelijk met 2 FranSche meisjes de 6-
jarige Christine en de 4-jarige Jacqueline
Arnauld die bijna 3 maanden door
Moorsche ontvoerders gevangen gehouden
werden.
De speciale „Evening News"-correspon-
dent te Rabat seint aan zijn blad. dat de
kinderen b'tter wcenend. b'eek en ver
moeid op hun bestemming aankamen.
Toen de kleinen indertijd hun ouders
voor hun eigen oogen hadden zien ver
moorden, waren zij in de At-lasbergen
weggevoerd.
Na langdurige onderhandelingen met
de roovers worden de kleine gevangenen
eindelijk tegelijk met den heer Steeg, neef
van don resident-generaal, zijn vriend
Maillet en twee dames, mevr. Prokoroff en
barones Sleinheil, naar de Fransche zone
teruggeleid.
De hooger genoemde correspondent was
er te Agucnnous bij tegenwoordig, toen do
twee kinderen aan majoor Trinquot, don
Franschen officier, aan wiens dip'oma-
tio en tact het te danken is, dat zij levend
zijn teruggebracht, werden overgegeven.
De twee weezen waren van de bergen en
door de bosschen heen getransporteerd,
gebonden op de ruggen van Moorsche
vrouwen. Zij droegen Moorsche kleeding
en waren barrevoets. Zij verkeerden in
een staat van gTOOte verwaarloozing.
Een dokter beeft de kinderen dadelijk
na aankomst onderzocht, doch kon geen
spoor van eenigerlei mishandeling ontdek
ken.
De weezen werden voorloopig naar het
huis van zekere madame Butel te Benoi
Mellal gevoerd, gebaad en van behoorlijke
kleeding voorzien,. Later werden zo per
auto naar Rabat overgebracht, waar zs
den eersten tijd door do vrouw van den
resident-generaal Steeg verzorgd zullen
worden.
Wat er verder met de weezen zal gebeu
ren, is nog niet beslist.
De vier volwassen gevangenen werden
te Kisba vrijgelaten. Zij vertelden, dat zij
een heelen nacht en den daarop volgen
den dag over ruw bergachtig terrein had
den moeten loopen onder bedreiging met
bajonetten aangezet tot voortmarcheeren.
Eiken dag werden zij met den dood be
dreigd en hun ontvoerders plachten met
elkaar te overleggen, of het de moeite
waard was, hen in het leven te houden,
of dat ze hen maar liever ineens zouden
dooden.
Op zekeren dag werden de heer Steeg
en de heer Maillet met ketenen aan el-
kaars voeten vastgebonden, doch de tra
nen der twee vrouwelijke gevangenen
vermurwdeh de harten der Moorsche
kwellers en de ketenen werden den ge
vangenen afgenomen.
Amerika
25 jaar in Columbia.
Een echt feest.
Gisteren was het een kwarteeuw geleden
sedert den laatsten burgeroorlog in Co
lumbia geëindigd werd. De Columbiaan-
sche legatie te 's-Gravenhage wijst er in
verband hiermede op, dat gedurende dat
tijdsverloop geen binnenlandsche onlusten
of internationale conflicten de republiek
I ebben getroffen, doch dat de meest vol
maakte vrede heeft geheerscht.
In dit tijdperk van rust is de welvaart
toegenomen en heeft Columbia verdragen
gesloten ter oplossing van alle interna
tionale problemen door middel van schik
kingen. Columbia heeft zitting in den vol
kenbondsraad en de gezant van Columbia
is vice-president van de Pan-Amerikaan-
sche Unie. Het crediet van de republiek is
sterk gestegen cn dank zij haar overvloe
dige natuurlijke rijkdommen en den nij-
veren arbeid barer burgers baart het so
ciale vraagstuk hun geen zorgen.
Bl^tSENLAKiD
TOEPASSING MOTOR- EN RIJWIEL-
WET.
Onderhoud met den Minister.
Gisteren ha<l het hoofdbestuur van den
Nod. R. K. Bond van transportarbeiders
een onderhoud met den minister van Wa
terstaat over do moeilijkheden die do
practische toepassing der Motor- en Rij-
wiclwet oplevert voor verschillend© chauf
feurs.
Genoemd hoofdbestuur meldt hierom
trent
De volgende punten werden besproken:
1. De onkosten voor keuring en het af
leggen van de Rijvaardigheidsproef om in
het bezit te komen van een rijbewijs is
voor vele chauffeurs, die deze kosten zelf
moeten betalen, een groot bezwaar.
2. Het is van bet grootste belang voor
de werklooze chauffeurs, dat ook zij in do
gelegenheid worden gesteld, den rijvaar
digheidsproef af te loggen.
3. Het heeft het hoofdbestuur getroffen
dat voor do uitvoering der verschillende
formaliteiten t.o.v. do Motor- en Rijwiel-
wet door de besturen dor onderscheidene
provinciën zoo verschillend wordt gehan
deld, voornamelijk in het heffen der leges-
gelden. Voor precies denzelfden arbeid
wordt in do ecne provincie f 1.in een
andere f 1.50 tot f2.50 legosgelden in reke
ning gebracht.
Binnenkort hoopt het hoofdbestuur aan
de betrokkenen een bevredigend antwoord
van den minister te kunnen mcdedeelen.
Henrictte Roland Holst.
Uitde C. P. getreden.
Naar „Het Volk" meldt, is mevr. Hen
ri ëtte Roland Holst uit de Communistische
Partij getreden. Zij heeft nu een groep
gesticht, met een slej^c christelijk-rcli-
gieuze tendenz.
Tewerkstelling onvolwaardige arbeids
krachten.
Een staatscommissie.
Naar do „Stand," vernoemt, is in voorbe
reiding de benoeming van een Staatscom
missie ter bostudeering van het vraagstuk
der tewerkstelling van. onvolwaardige ar
beidskrachten. Niet onmogelijk zou zijn,
dat deze commissie oen permanent karak
ter zou dragen.
Raad van Afgevaardigden van
„St. Raphael".
Te Haarlem werd in gebouw „St. Bavo"
Zondagmiddag de vergadering gehouden
van den Raad van Afgevaardigden van den
Nod. R. K. Bond van Afgevaardigden van
den Ned. R. K. Bond van Spoor- en Tram
wegpersoneel „St.. Raphael".
129 Afdeclingen waren vertegenwoor
digd, tellende 11.239 leden.
De voorzitter, de heer Hellemons, sprak
een kort welkomstwoord.
Het ledental der organisatio is stijgende.
Spr. gaf als overtuiging van den Bond
te kennen, dat do inkomsten van hot be
drijf, ondanks de tariefsverlaging, in 1927
de uitgaven zullen dekken en het Rijk dus
niet zal hebben bij le dragen in een te
kort; zelfs zullen de gewone afschrijvin
gen kunnen plaats hebben.
Verwacht wordt, dat do schenking aan
hot Hoofdbestuur bij gelegenheid van het
25-jarig bestaan van don Bond f75.000 zal
bedragen. Spr. wekte op, dit bedrag tot
f 100.000 te vermeerderen.
Waakzaamheid blijft geboden. Er is een
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De sinds eenigen tijd dreigende kabi'
nelscrisis in België is gisteren uitgebroken
De Fransche gevangenen in Marckkc
na betaling der losprijs vrijgelaten.
Hevige sneeuwstorm in Denemarken
Verscheidene schepen vergaan. (Tele
grammen).
BINNENLAND.
De stagnatie in den treinenloop; langza
merhand weer een normaal verkeer. (3de
blad).
Het openbaar onderzoek naar de oorraa'
van het spoorwegongeluk bij Rijswijk
(2de blad).
Mevr. Henriette Roland Holst is uit du
communistische partij getreden. (lste
blad)
Aan de universiteit te Utrecht zal een
bijzondere leerstoel in het Spaansch wor
den gesticht. (Onderwijs, lste blad).
Een Ncdcrlandsche tankhoot vergaan.
(Gemengde Berichten, 2de. blad)
Onze Geïllustreerde Pagina
De photopagina geeft o.in. photo's van:
een hockeywedstrijd te Amsterdam; do
Londeusche autotentoonstelling: de over
stroomingen in Amerika.
streven, de looncn te verlagen en dc werk
tijden to vermeerderen.
De voorzitter word bij enkele candidaat-
stclling herkozen en bracht dank voor hot
in hem gestelde vertrouwen.
De begrooting word, nadat enkele inlich
tingen daarover waren verstrekt, vastgo-
steld op f 102.8fi0.20.
Do aftredende bost uursloden, do heoron
G. H. H. IFsen, Zwolle, P. Vorlmijlcn, Til
burg en B. IJscbacrt, Ternouzen, werden
herkozen.
Het Hoofdbestuur stelde voor den
Bondsdag in 1928 to honden in 's Herto
genbosch, en do viering van hét 25-jarig
bestaan te combïnccren mot don Bonds
dag.
Aldus werd besloten.
De vergadering van den Raad van Afge
vaardigden zal worden gehouden te Gro-
.ningen.
Hierna werd do vergadering verdaagd
tot Maandag.
Des avonds werd door do afd. Haarlem
den deelnemers een feestavond aangebo
den.
Gistermorgen word do vergadering van
den R. IC. Bond van Spoor- en tramweg
personeel „St. Raphael" to Haarlem
voortgezet.
Op voorstel van het hoofdbestuur werd
besloten, dat het bestuur inzake do clas
sificatie niet gebonden zal zijn aan voor
stellen tot opheffing der classifieai Ie of
gelijkstelling met. het Rijk.
Aan het hoofdbestuur werd opgedragen
bij do directie cr op nan to dringen, dat
aan het i>ersoneol voor het. waarnemen van
een hooger bezoldigde functie, van den
eersten dag af de hnngero vergoeding
wordt toegekend. Er zal een enquête wor
den ingesteld tot onderzoek van het rris-
bruik maken in verband met do toeken
ning dier vergoeding.
Medegedeeld werd, dat den minister ge
vraagd is een commissie te benoemen voor
het nagaan van do regeling der rust- en
diensttijden.
Het hoofdbestuur zal bij de referring,
Kamerfractie en directie aandringen op
afschaffing van den zomertijd.
Majoor J. Biestraten. t
Te Haarlem is, 52 jaar oud, overleden
majoor der infanterie J. Bieetraten, garni
zoenscommandant te Haarlem.
De teraardebestelling is Donderdag op
do algemeeno begraafplaats aan de Klo
ve rlaan.
WETENSCHAPPELIJKE BERICHTEN
DE SPREKENDE FILM IS IN
AANTOCHT.
IJEGIN FEBRUARI 1028 ZAL ZIJ OOK
IIAAR INTREDE DOEN IN
NEDERLAND.
Het probleem volkomen opgelost.
In den aanvang van hel volgend jaar
zal het Nederlandschc publiek kennis ma
ken met de sprekende filin.
Het vraagstuk is thans volkomen opge
lost, door den ook in ons land bekenden
Berlijn schen uitvinder Heinrich Kuchen-
rcoisler.
Zooals bekend is, v.a-. het probleem the©1
retisch reeds eerder uit - werkt en gereali
seerd alleen bij de prnctijk stuitte men c