9e Jaargang MAANDAG 24 OCTOBER 1927 No. 5702 3)e ZeidóQhz 6oti/tant ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal, jize Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal, o per post f2.95 per kwartaaL Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonné's ver baar tegen betaling van 50 ot. per kwartaal, bij voor- italing. Afzonderlijke nummers o ct., met Geïllustreerd agsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. J Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11 DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentlèn 30 cent per regtl Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. a Kleine advertentlèn, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop f0.50. idnmer bestaat bit twee blader- Beginsel-propaganda. jj geven hoog op van onze vrij geven er te weinig van afl Dit a der kernachtige gezegden, welke dr. G. Brom, van Nijmegen, gister- j in zijn radio-rede uit Huizen door icht heeft geslingerd, n de lucht", was de titel van zijn yoor- ht. En hij wees er op, hoe er „in de hangt een eenheidsbeweging, is: een heimwee naar onze, Katho- eenheid; en een vredesbewe- welke is: een onbewuste verwanl- met onze vredel IJ ij geven te weinig af van onze begin- o. En Protestanten van verschillen- ichting, als dr. De Visser en prof. Ca- r, hebben als hun meening uitgespro- aldus prof. Brom, dat wij, Katholie- het noodige moeten bijdragen tot het ibare leven. rij, Katholieken, mogen den zegen van Waarheid, het talent van het Geloof i! in het donker begraven- fij, Katholieken, moeten allen trouw in het vervullen van onze dagelij ksche hten, moeten waarachtig leven volgens Geloof dè.t is: een voorbeeld geven, licht van Gods waarheid heerlijk laten halen I b niet-Katholieken, aldus prof. Brom niet-Katholiek Nederland, moeten ons rust laten werken, gelijk wij dat an- en laten doen. En wij weigeren geen eekbeurt om in niet-Katholieke kringen, te helderen zooveel misverstand dat er rent onze beginselen bestaat. Inzo afzondering is geen doel, maar del; wij hebben onze eigen scholen en ree den om meer te kunnen geven aan an- m; door onze beginsel-vaste concentra- leveren wij iets goeds voor Nederland rei lijn geheel. •uv lij d,ien hier een greep uit de rede van Brom, omdat wij hebben willen vast- pen in de lucht en in de courant heb- itM willen vastleggen de gedachte, door zoo kort en krachtig uitgedrukt: wij i hoog op van onze beginselen, maar geven er te weinig van af. 'htjiiet alleen en niet allereerst in het roe van onze beginselen, maar op de al- tajterste plaats door het doen-kennen beginselen, in woord en vooral in irbeeld en daad, moeten wij brengen blijde boodschap voor heel een ramp- ge wereld, moeten wij onzen plicht Bin dezen, onzen grooten tijd.! BUITENLAND M Duitschland Het bruinkolenconflict. n hervatting van den arbeid, ii verband met den Vrijdag door den be- Idelaar in het Midden-Duitsche bruin- raflict gevelde uitspraak, 'krachtens le loonen gemiddeld van 5.20 op 5.1 tk worden verhoogd, hebben Zaterdag ledelegeerden der arbeiders de uitspraak i 39 stemmen aanvaard. Daar even is de uitspraak door de werkgo- e, naar gemeld, verworpen. Zij stellen op het standpunt, dat de bruinkolen- eslrie de loonsverhooging zonder ver sing der kolenprijzen niet kan dragen, u verband met deze houding der werk ers heeft de rijksminister van Arbeid, luns, de arbitrale uitspraak bindend klaard. .jf kar van goedingelichte zijde wordt ver- ar<li verwachtte men, dat de arbeid in ieiu bniinkolenindustrie thans heden (Maan- v zou worden hervat. Ierland. Kardinaal O'Donnell t *aterdag is in den ouderdom van 71 jaar iko! rieden kardinaal O'Donnell, katholiek oie! ®aat van Ierland. O'Donnell heeft tij- dij zijn leven in nauw contact gestaan met lersche nationalisten; dooh na de instel- van den Ierschen Vrijstaat trachtte hij daardoor te voorschijn geroepen tegen- M eenigszins te doen bedaren, d j 'Donnell was door geheel Ierland zeer Rusland De strijd om de macht. II heftige rede van Trotzki. £n brief uit Moskou, welke de handtee- -"g draagt van een vooraanstaand lid communistische partij, meldt, dat, on- ks het verbod van Stalin Trotzki erin ^gd is, het woord te voeren op een udersmeeting te- Petrograd- totzki sprak over de groeiende krach- der oppositie en viel heftig Stalin aan. e revolutie is in aantocht", riep hij III aantocht naar een bloedigen Ther- WAT WIJ DOOR DE LUCHT HOORDEN. HIER-HUIZEN-HOLLAND. De nieuwe zender officieel geopend. „Een coalitie-werk in de lucht, evenwel geen luchtkasteel". In het rijk der luchten, waar de aether- golfjes kabbelen, is een nieuwe bron ont sprongen, welke jong en krachtig z'n on zichtbare golven in den aether zendt. Een nieuwe stem en een nieuw geluid laat zich sedert Zaterdag j.l. hooren tusschen de vele reeds bekende stemmen in -het land der radio-luisteraars. De stem van de „zingen de torens" van Huizen, het omroep-statlon der Katholieken en Protestanten- Aan het strand van de Zuiderzee d.w.z. niet vlak aan zee, maar toch er dicht bij, is dit zendstation gebouwd. Een modern ingericht en in modernen soberen stijd opgetrokken gebouwtje, dat er min netjes uitziet, zooals het daar ligt in het weiland tusschen de reusachtige antenne masten. Maar de Ned. Seintoestellen Fa briek te Hilversum heeft er voor gezorgd, dat de stemmen welke er in dit gebouwtje weerklinken, met enorme energie in liet luchtruim worden geslingerd tot ver bui ten de grenzen van ons land. Meer tech nisch gezegd: de zend-installatie is de meest moderne van ons land, toegerust met de allerlaatste vindingen op dii ge bied. De heer A. F. Philips, dio Zaterdag middag officieel den nieuwen zender aan het" bestuur van den N. D. O. (Nederl Draadlooze Omroep) overdroeg, dealde daarbij mede, dat de zender, wanneer hij op volle kracht werkt, een energie uitstraalt van 35 K. W., hetgeen zeer behoorlijk is. ^Zaterdagmiddag, toen het nieuwe station 'van den z.g. „gekleurden" omroep officieel werd geopend, werkte de zender met slechts 26 K.W. Desalniettemin produceerde hij in ons twee-pits ontvangtoeetellelje een alleszins bevredigend geluid, kwantitatief zoowei als kwalitatief. De nieuwe zender mag er zijn en de lei dende krachten, die het initiatief namen tot den bouw van dit station, mogen te recht met dankbaarheid en trots op het re sultaat van hun arbeid zien. Op him lauweren kunnen zij evenwel al lerminst gaan rusten, want de eigenlijke arbeid begint nu pas goed. „De radio-om roep is in ons maatschappelijk en geeste lijk leven een plaats gaan innemen van de eerste orde", zeide de minister van Water staat, bij zijn openingsrede van j-L Zater dag. En de Katholieke en Christelijke Ra dio-omroep zal nu moeten toonen metter daad, dat hij ons Nederlandsche volk iets heeft te brengen, dat hij ons volk verrijken kan met maatschappelijke en geestel"" goederen, zooals een „neutrale" omroep dat niet vermag. Ons Katholieke en Christelijke volk ver wacht dat 'ook van den nieuwen zender, het heeft behoefte aan een omroep, welke zich op royale wijze kan bezighouden met alls wat juist een neutrale omroep angst vallig vermijden moet. Dat constateerde ook minister v. d. Vegte. „De behoefte aan meer zendruimte groeide met den dag, zei- de hij. De indienststelling van dezen zen der komt aan de luisteraars van alk rich tingen ten goede, daar men nu tezamen met den Hilversumschen zender meer dan tot nu toe „elk wat wils" zal kunnen ge een omstandigheid, welke voor ons volk, dat in vrijheid nu eenmaal blijhoid vindt, van groote beteekenis is". De taak, welke het station van Huizen zal hebben te vervullen, is jhr. mr. Ruys de Beerenhrouck gaf het in zijn rede, wel ke hij na minister v. d. Vegte hield namens het Katholieke gedeelte van den N. R- O., zoo juist weer vanuit zijn torens in har monische samenwerking de stemmen van het Christelijk beschavingsleven te laten klinken. Gelijk de spits eener kerk ten he mel wijst, zoo willen ook de hooge torens van Huizen ons volk richten naar omhoog. Verdeeldheid zaaien en nieuwe splijtzwam men kweeken, is niet het doel. In tegen stelling met hen, die afgunstig om het ver lies van het monopolie, dat zij zich in hun liberaliteit hadden gedroomd, spreken van „hekjes zetterij" en „sectarisme", meen de de oud-premier, dat de radio juist een middel kan zijn om de verschillende volks groepen te leeren elkander beter te kennen en te waardeeren. Een eerste vereischte daartoe is, alle persoonlijke aanvallen te vermijden en zich te bepalen tot do eenvou dige verkondiging van z'n denkbeelden, waardoor veel vooroordeelen zullen worden weggenomen. De radio heeft trouwens reeds drie grooto volksgroepen tot elkaar gebracht, n.l. de Katholieken, de Gereformeerden en de Orthodoxen der Hervormde Kerk, die samen de N. R. 0. vormen. Jhr. Ruys do Beerenhrouck zinspeelde daarop, toen hij den Huizenschen zender coalitie-werk noemde, coalitie in de lucht gebouwd, maar daarom geen luchtkasteel, doch een sterke burcht- De voorzitter van den Kathol. Radio- Omroep, pater Perguin. onderstreepte de woorden van jhr. Ruys de Beerenbronck nog eens met nadruk, door met klem te verklaren, dat de K. R. O. nimmer den om roep wilde misbruiken om anderen aan te vallen. Een verklaring en tevens een drin gende wensch, gericht tot anderen. Wanneer het nieuwe zendstation aldus zijn taak opvat, dan heeft het ook het vol ste recht, z'n stem te laten gelden in den aether. Het heeft inderdaad eenige moeite gekost, om dat recht als zoodanig te doen erkennen. En ook thans is die erkenning nog verre van algemeen. Vele voorstanders van een neutralen omroep, tot wier spreek buis de Telegraaf zich voornamelijk heeft gepromoveerd uit zuivere liefde voor de neutraliteit, willen nog steeds niet inzien, dat een radio-omroep, welke niet langer als amusement, als een „aardigheid" kan worden opgevat, maar tegenwoordig be schouwd moet worden als een cultureele factor, als een beschavingswerk van groote beteekenis, dat niet kan zijn met behoud van haar „neutraliteit". Zoowel jhr. Ruys de Beerenhrouck als mr. Heemskerk, die als leider van de Gereformeerden het woord voerde bij de officieele opening, citeerden een artikel van prof. Casimir, notabeno ver leden jaar geschreven in dezelfde Tele graaf, welke thans zoo'n verwoede tegen stander is van den „sectarischen" zender. Jhr. Ruys haalde de volgende woorden daaruit aan: „Ik wensch geen kleurloozen radio-omroep, die alles wat naar dieper denken of hoogere verheffing streeft, uit de aethergolven weert. En wat dieper en hooger gaat dan de alledaagsche middel lijn, dat raakt zoo spoedig aan het eigen, het intiemste, persoonlijkste van den mensch. Dat hangt samen met zijn levens visie. Dat is niet meer neutraal". Wanneer het nog bewezen moest wor den, dat neutraliteit een j~ ..ding is, dan konden deze woorden van 'n vrijzinnig man als prof. Casimir, als zoodanig dienon. Doch het behoeft niet meer bewezen te worden. De alleenheerschappij van de neu traliteit is een verlaten standpunt. Op het gebied van de radio geldt hetzelfde mr. Heemskerk wees er op als voor de drukpers, en voor de schooL Het stand punt, dat het verzwijgen der Christelijke beginselen de waarborg zou zijn voor onze nationale eenheid, is een overwonnen standpunt. Het vrije woord door de vrije Nederlandsche lucht! Ook dr- Schokking, die sprak namens de orthodoxe groep der Herv. Kerk, wilde aan de Christelijke volksgroepen niet het recht ontnomen zien om van hun overtuiging te spreken door middel van de radio. Sedert de uitvinding der boekdrukkunst is er geen machtiger communicatiemiddel uitgevon den dan de draadlooze omroep. Evenals de minister van Waterstaat, gaf ook dr. Schokking zich rekenschap van do moei lijkheden welke een nieuwe stem in den aether met zich meebrengt, wat betreft het bepalen van do golflengte. Er is ook op dit gebied een vrij ingewikkeld „verkeers- vraagstuk" ontstaan. Maar evenals men het verkeersvraagstuk niet op mag lossen door eenvoudig alle nieuw verkeer van den openbaren weg te weren, zoo mag men ook in den aether geen nieuw station weren,dat recht heeft op het doen hooren van zijn stem. De aether wordt langzamerhand wel dicht bevolkt. Minister v- d. Vegte wees er op, toen hij zeide, dat de voor dezen zen' der bepaalde golflengte van 1840 M. min of meer bedreigd wordt door stemmen uit schier alle landen van Europa; Schevenin- gen, Parijs, Königswusterhausen, Nord- deich, kunnen alle werken op een golf lengte van 1750—1950 M., terwijl storing ook van minder bekende stations in België, Denemarken, Noorwegen enz- niet tot do onmogelijkheden behoort- De minister wees daarbij ook nog op de omstandigheid, dat do radio telegrafische conferentie, welke thans in Washington plaats vindt en welke zich o.a. bezig zal houden met 't vraagstuk van de verdeeling der golven, hare goed keuring kan onthouden aan de toewijzing van meer dan één lange golf voor algemee- ne omroepdoeleinden aan Nederland. Maar daartegenover stelde de minister, dat Ne derland dan in ieder geval een voor sprong heeft, doordat het reeds daadwer kelijk twee golflengten bezigt. Ongetwijfeld zullen bezitters van minder selectieve toestellen bij het beluisteren van Parijs bijv. hinder ondervinden van Hui zen en in het Gooi is, zooals do Telegraaf mededeelde, reeds een actie op touw gezet tegen den hinder, welke de Gooische luis teraars van Huizen zullen ondervinden, wanneer zij naar Hilversum willen luisteren. Do practijk zal uitwijzen of de storing inderdaad zoo hinderlijk zal zijn als be weerd wordt. Wij hebben,zelf reeds eenige proeven genomen, doch hebben niet kun nen bemerken, dat bij een goede bediening van het toestel Huizen zoo'n lastpost is. Door sommige sprekers bij do opening werd or op gezinspeeld, dat er nog andere manieren waren om het omroepvraagstuk in Nederland op te lossen, manieren, wel ke ook de overweging waard waren. Doch nu deze wijze van oplossing eenmaal is aan vaard, is er geen reden tot nakaarten. Integendeel begroeten wij den nieuwen zender met groot vertrouwen en met den wil tot steun en medewerking zooveel als in onze macht is. Dynamiet ontdekt. Verscheidene arrestaties. Naar de „Prawda" meldt, zijn in de laat ste dagen 350 personen, het overgroote ge deelte uit de burgerlijke kringen afkom stig, te Leningrad gearresteerd in verband met de ontdekking van hoeveelheden dyna miet, welke naar alle waarschijnlijkheid voor verstoring van de bolsjewistische ju bileum-plechtigheden moesten worden ge bruikt. China. De Regeering van Nanking. A n t i-C ommunistisch. Aan een beschouwing over den tegen- woordigen toestand in China, ontleenen wij het volgende: De reconstructie van de regeering te Nanking, die zich nog steeds de nationa listische regeering van China noemt, vond plaats den 20sten September j.l., nadat een reeks belangrijke conferenties te Nanking en te Sjanghai hadden plaats gehad on der de voornaamste personen uit de Nan king- en Woehan (Hankou) partijen en di verse andere fracties. Het resultaat was dat een groep van vijf politieke leiders, al len bekend als zeer gematigd, kundig en voor zooverro zooieta nog kan bestftan het buitenland gunstig gezin, zich heeft opgeworpen als provisioneele regeering en kabinet-formeerond lichaam. Deze zijn: Hoe Han-ming, een der eerste discipelen van Soen Jat-sen, Wang Tsjing-wei, een der oudere hervormers, Tsai Juan-pei, de radikale reotor-magnifi- cus van de universiteit van Peking, Tan Jen-kai een bekend Confuciaansch geleer de, en Li-Liè-tsjun, een gewezen toetsjoen met menig politiek avontuur achter den rug. Door dit lichaam zou ten spoedigste een kabinet gevormd worden, maar het schijnt dat men daar nog niet in geslaagd is, daar do Times van 17 October nog meldt, dat er moeite gedaan wordt om eenigen der teruggetrokken, boudeerende of gevluchte staatslieden, waaronder ook Tsjiang Kaisjek, te bewegen tot do regee ring toe te treden. Dat echter de stemming jegens het bui tonland, meer in het bijzonder jegens En geland, er met dezo nieuwe groepeering zeer op vogruitgegaan is, bewijst een kort daarna verschenen hoofdartikel in een der Chineesche regeeringsorganen te Sjanghai, waarin de meening wordt verkondigd, dat na nauwkeurig onderzoek, de in do laatste jaren tegon Engeland gevoerde campagne onverdiend bleek te zijn geweest; dat Enge land integendeel hij vele gelegenheden zooals bijv- bij het erkennen van de volko men gelijkwaardigheid van Japan blij ken heeft gegeven van een zeer liberale po litiek in het Oosten to zijn toegedaan, dat Sir Austen Chamberlain zich ook in 1925, dus to zeer bekwamer tijde, genegen had verklaard om de verdragen met China le herzien, enz. Men schijnt dus als een der voornaamsto planken in dit nieuwe poli tieke platform een verzoening met Enge land op het oog lo hebben, en er behoeft niet aan getwijfeld te worden, dat elk stapje toenadering met grooto dankbaar heid zal worden aanvaard en meer dan halfweg tegemoet gekomen. De trots is er bij den Brit in China geheel uit. Hoe het ook zij, er schijnt nu te Nan king althans een nieuwe regeering to zijn gevormd die, schoon op streng nationalis tische en anti-imperialistischo basis ge vestigd, het zonder Rusland maar met de „imperialistische" mogendheden in vriend schappelijke betrekkingen zoekt te doen. Daarbij is een strenge banvloek uitgespro ken over de communisten en hun „jacht honden" dezelfde term die wij zoo good hebben leeren kennen in verband met het „imperialisme". Het zal zeer interessant zijn om do uitkomst van dit novum in de moderne Chineesche politiek waar te ne men. Veel hangt nu af van de houding van hot weer in genado aangenomen buitenland Mexico. DE KERKVERVOLGING. Een boodschap van den Paus. Erger vervolging dan onder do Romoinsche keizers. Z. H. do Paus heeft aan mr. Michael Williams, hoofdredacteur van de „Com monweal" een merkwaardige boodschap gegeven voor de Amerikaanschc pere. Mr. Williams geeft den inhoud van dio boodschap in do „New York Times" weer en wijdt er in dit blad een artikel aan. In do Pauselijke verklaring dan wordt gezegd, dat er zelfs in de eerste eeuwen der Kerk onder Nero, Caligula en Domi- tianus geen algemeen© vervolging van de particuliere uitoefening van den gods- HET VOORNAAMSTE NIEUWS BUITENLAND. Heden zou de arbeid in het Dultsohe bruinkolengebied worden hervat. De lersche kardinaal O'Donnell overleden Een boodschap van den Paus aan de Amerikaansche pers over de kerkvervolging in Mexico Luitenant Koppen is gisteren te Karachi aangekomen (Luchtv. 2o blad). BINNENLAND. Algcmeene beschouwingen over de Staats- begrooting (2de blad). De opening van den zender te Huizen (lste blad). Het extra-invoerrecht op den invoer van aardappelen in Zwitserland afgeschaft (L. en T-, 2de blad). Een onploffing te Zaandam, waarbij 1 doode en verscheidene gewonden (Gemcng- do Berichten, 2de blad). Ernstig ongeval op den onbewaakten overweg bij Rijen (N.-Br). (Gemengde Be richten, 2do blad). Een noodschoeiing in den kanaaldijk van de Zuid-Willemsvaart bij Den Bosch be zweken; de scheepvaart stilgelegd (Ge mengde Berichten, 2de blad). Bij een brand te Utrecht fs een vrouw omgekomen (Gemengde Berichten, 2de bl.) OMGEVING. Inbraak In de R. K. Kerk te Lisse (2de Mad). dienst in de huizon, de catacomben of op de korkhoven is geweest. „Maar thans in Mexico", zegt do H. Va der, wordt niets, dat Katholiek is, geto lereerd, zelfs niet het in stilte celebreeren van do H. Mis en de toediening der Sa cramenten; do straf daarvoor in vele go- vallen de doodstraf geweest en altoos zijn boeten, gevangenzetting en moorddadige mishandelingen toegepast. „Slachtingen zijn aan de orde van den dag. Allerlei brutale aanvallen op Katho lieken worden ongestraft bedreven. Het meest misdage geweid wordt gebruikt om zo te dwingen, van het geloof af te vallen en in corruptie en civiele en moreele anar chie to leven. „Ondanks zijn nobelen tegenstand, die de bewondering wekt van ons zelf en van de heele wereld, welke de waarheid kent, vindt dit volk van belijders en martelaren nauwelijks iemand, die zijn kreet om hulp beantwoordt, om het van den ondergang te redden en alle beschaafde naties, ja het heele mensche'ijke geslacht, te bevrij den van do schande, dat een woeste ver volging thans in deze twintigste eeuw, het hooggeprezen tijdperk van beschaving en vooruitgang, geduld wordt Wat de houding van do pers ten aan zien van de vervolging betreft, zegt de H. Vader: „De pers van Amerika is boven alle an- dero in staal, dit onrecht to herstellen. Do dankbaarheid van den H. Vader zal daar om uitgaan naar allen, dio hem willen hel pen om do waarheid bekend to maken aan do beschaafde naties en aldus de ellende van een uitgestrekt gebied en van een hee le natie, terneergedrukt door de hardste en onrechtvaardigste van alle godsdienst vervolgingen, te verlichten. „Indien de heele pers, de heele natie der Vereenigde Staten een opportuun mid del tegen deze rampzalige sociale catastrofe kan vinden, zal zij blijvenden roem in de geschiedenis der beschaving en van den godsdienst verdienen. Mr. Williams, zegt in zijn artikel, dat, naar de Paus gelooft, het Russische bols jewisme een groote, zoo niet de leidende rol speelt in den strijd tusschen de Katho lieke Kerk en de Callee-regeoring. Do Paus is er van overtuigd, zegt Williams, dat de beschaafde wereld buiten Mexico, bijna volkomen onbekend is met het ka rakter en den omvang der godsdienstver volging onder Calles, omdat de laatste en zijn aanhangers er in geslaagd zijn, het bekend worden van de waarheid te voor komen. De opstandige beweging. Gomez in Guatemala. Volgens een telegram uit de stad Guate mala is Gomez, do voormalige candidaat voor het presidentschap van Mexico en leider van den opstand tegen de regeering van Gallos, op het gebied van den staat Guatemala aangekomen. Gomez, die door duizenden Moxicaansche soldaten wordt gezocht, bevindt zich, naar men gelooft, in een landbounwdistrict bij San Felipo, waar de familie zijner vrouw een boer derij bezit. „Vermoord, niot berecht". In den loop van een lang interview to San Antonio in Texas verklaarde Josó.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1927 | | pagina 1