MAANDAG 17 OCTOBER 1927
No. 5696
Pastoor J. H. CROMBAG O.F.M. t
19e Jaargang
£eidócHe (Boti/tcwt
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
0r Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal,
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
mco per post f2.95 per kwartaal-
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
jgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
staling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT!
Gewone advertentlên 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
:t dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
lelijk kinderen, die, staande rondom
sterfbed va-n een geliefden vader, in
n eigen leven een leegte voelen gesla-
b, zoo diep, zoo troosteloos diepzoo
lan d© parochianen van de parochie van
L, Vr. Onbevlekt Ontvangen te Leiden
U rondom de lijkbaar van den overleden
rder, pastoor Cromhaig, die hun allen
en Vader
bij de parochianen scharen zich in
larachtig mede-voelen zoovele dankbare
ienden buiten de parochie en buiten de
id, priesters en les ken;
gen om 11% uur is pastoor
ombag, met volle bewustzijn, overleden.
St. Elisabethigesticht. Vandaag ze-
ii weken geleden, is de Pastoor naar het
ikenhuis vervoerd, alwaar aan hem dien
jen dag nog de laatste HJEL Sacramen-
der Stervenden werden toegediend,
ij was zeer ernstig ziek en geheel en al
jemat en afgetobden toch had hij 's Za
te voren nog niet kunnen beslui-
n, zijn drukke biechtstoel te verlaten.
4dien tijd is er wel een geringe verbete
lg in den ziektetoestand gekomen, doch
ierfc Vrijdag was d© toestand weer zeer
natig.
Pastoor Crombag is elf jaar de Herder
>r Hartebrugparoehie geweest. En wie
kunnen overschatten de zegeningen, die
zo priester-religieus over de parochie
ook daarbuiten heeft uitgestort, in
izenden zielen; door zijn gebed, zijn
orbeeld, zijn arbeid?
'oor Crombag was een man van ge-
Wij hebben 'ns gehoord van een
ter, die in het klooster verbleef, waar
stoor Crombag z.g. als gardiaan was
gesteld, dat, als men den gardiaan niet
w kon vinden, men maar naar de kerk
'i waar hij zoo dikwijls vertoefde. En
pastoor Crombag ook hier, tijdens zijn
storaat, veel en onschatbaar veel heeft
I beden daarvan zijn al zijn paroohia-
a en allen, die hem kenden, overtuigd;
t wist een ieder, ook al zag hij het niet,
t lag als 't ware uitgedrukt in zijn ver-
ujning, in ai zijn doen en laten. En wij.
«kolieken, die gelooven in het dogma
a dp Gemeenschap der Heiligen, en die
8 weten, met onfeilbare zekerheid, dat
tl door gebed de belangen van anderen
1 God kunnen bepleiten moeten wij
et met diep doorvoelde dankbaarheid
sn, dat de Pastoor, die nu de Harto
og-parochie is ontvallen, door zijn ge-
fid onschatbaar ve9l goeds voor de pa-
pda heeft gedaan!
Als man van gebed was deze priester-
'igieus een stichtend, voorbeeld in
ijn omgeving. Men treft zelden iemand
O, die zoo weinig voor zichzelf verlangt
zoo veel aan anderen weggeeft; die zoo
fstorven leeft en zoo vol gulle gastvrij-
!ld is voor wie tot hem komen. Pastoor
'orabag was één en al goedheid, vol me-
doogen met allen, die leed hadden te
rschen, in het bijzonder met de armen.
'°r de armen naar het lichaam was hij
d Vader, die niet altijd, als zijn kind
P vraagt, wikt en weegt,' met hoeveel
Klcx
dab Idnd wel kan toekomen, om niet meer
dan dat te geven, en of dat kind wel in
alle opzichten zich zijn hulp heeft waardig
getoond
En, wat hij was voor de armen naar het
lichaam, dat was hij, zoo mogelijk met
nog grooter liefde en op de eerste
plaats, ook voor de armen naar de ziel
voor de zondaars, en voor allen, die geeste
lijke behoeften hadden, die in geestelijken
nood verkeerden. Voor hen stond hij let
terlijk altijd gereed, om, zooveel hij kon,
te helpen.
Was hij niet altijd in de pastorie te
spreken voor 'n ieder; en hoe vele uren
zat hij, op verschillende tijden van den
dag, onvermoeid in den Biechtstoel
Wij zijn er zeker van, dat wij alleen door
deze simpele herinnering bij talloozen,
mannen-en vrouwen, verhard in den levens
strijd, opwekken een gevoel van dank
baarheid, dat hen ontroert tot
sehreiens toe
Hoeveel zachte goedheid heeft deze man
die ook streng en scherp kon zijn in zijn
vermaningen stralend doen schijnen
over veler donker leven.
Men meende soms. dat deze Priester in
zijn goedheid tè ver ging, tè veel vergaf
in hen, die tot hem kwamen oan hulp en
steun, tè veel verontschuldigde; en men
kon dit niet begrijpen. Maar," wij, klein©
menscben, wij begrijpen immers ook niet,
hoe de Goddelijke Hoogepriester, na een
leven van louter goed-zijn, op het kruis
voor hen, die hem als den grootsten misda
diger hadden behandeld, nog als veront
schuldiging kon aanvoeren, dat zij niet
wisten wat zij deden:.
Deze priester van gebed en voorbeeldig
leven was ook 't vloeit hieruit voort
een man van veel arbeid.
Arbeid in en buiten de kerk. In de kerk,
waarin bij zijn priesterlijke taak vervulde
met bewonderenswaardige toewijding en
diep-treffende godsvrucht! Wie hem zag
aan het altaar, bij het opdragen van het
hoogheilig Misoffer, hij gevoelde heb. dat
die stichtende eerbied ontsprong uit cn
samenvloeide met een leven van met-God
zijn héél den dag doorWij wezen er
reeds op, hoe pastoor Crombag dagelijks
in de biechtstoel was. en daar dikwijls
uren-aaneen neerzat, om het Sacrament
der Boetvaardigheid toe te dienen. En hoe
wist hij door zijn vele preeken, altijd in
origineelen vorm, uit het hart tot het
hart, in voorbeelden uit het leven, wijze
levenslessen te geven! Hij was de krachti
ge bevorderaar van vele in de parochie en
daarbuiten tot veler zegen bloeiende de
voties.
En den luister van het Huis van God
had pastoor Crombag liefTot aan de
grens van het onverschillige voor zijn eigen
woning, de pastorie, zon hij steeds sr op,
om het kerkgebouw te verbeteren cn 1c
verfraaienen onder zijn nastoraab is er
in de kerk heel veel goeds tot stand ge
bracht, wat door alle parochianen dank
baar wordt gewaardeerd.
Ook buiten do kerk arbeidde pastoor
Crombag buitengewoon veel! Op de eerste
plaats door zijn huisbezoek, vooral bij zie
ken en armen; zijn gelegenheids-bezoek
aan families was meestal slechts vluchtig,
ook omdat de tijd daarvoor hem ontbrak.
En dan. zijn ijver voor het Katholiek on
derwijs! Hoe verblijdde hij er zich over,
dat er twee scholen in zijn parochie wa
ren: een voor de meisjes en later een voor
de jongens; die man met die scherpe trek
ken kon zoo kinderlijk blij zijn als hij op
de school t© midden der kinderen was. In
zijn laatste levensdagen is de totstand
koming van een R. K. H.B.S. voor jon
gens voor hem een groote vreugde ge
weest; en voor het plan daar toe had hij
van den aanvang af een stuwende sympa
thie. Onder zijn pastoraat is ook het pa
tronaatsleven in de parochie opgericht en
uitgebreid. En de Zusters Carmelitessen
getuigen, hoe de Pastoor met hen de zorg
voor de kinderen in haar zegenrijk Huis op
de Oude Vest deelde en daarin mee leefde.
Pastoor Crombag heeft 'ui Leiden ern
van zijn vurigste wenschen verwezenlijkt
mogen zien: de totstandkoming van een
Minderbroederaklooatep, aan den Haag-
weg. 't Is één van dé vruchten van zijn
financieel beleid, dat gemodelleerd was op
het Evangelie-woord: Geeft on u zal gege
ven worden!
Wij moeten den overleden Pastoor dan
ken voor wat Hij voor Leidens Katholiek
dagblad is geweest. Hij was onze Censor.
Maar, buiten zijn eigenlijk eensorsehn)
toonde hij steeds bij verschillende gele
genheden zijn levendige belangstelling,
zijn oprechte sympathie, zijn daadwerkelij
ke vriendschap voor onze courant*
Pastoor Crombag zullen wij hartelijk ge
denken in onze gebeden. Het is een plicht
van dankbaarheid. Maar ook zullen wij
bidden voor ons zelf, opdat ons niet vruch
teloos zij de groote genade, die God
ons heeft geschonken in en door dezen
priester, die, arbeidend midden in de we
reld, kloosterling en een ware zoon van
den grooten heiligen Franciscus bleef;
wiens door brandenden zielenijver en
krachtigen liefde-drang gedragen leve#
ons tot voorbeeld is gesteld geworden....
Gestorven, moge Pastoor Crombag blij
ven spreken tot allen, die hem hebben
gekend, in de levendige herinnering aan
zijn voorbeeldig leven.
Johannus Hubertus Crombag, geboren
te Schimmert 8 Sept. 1865, is 3 October
1884 als frater Bom anus in do Minderbroe
ders-Orde getreden en 22 Maart 1890 pries
ter gewijd. Van 1890 tot 1393 was Pater
Crombag achtereenvolgens in de kloosters
te Weert en te Maastricht om in 5393 te
worden benoemd tot kapelaan te Rotter
dam in de parochie van de H. Rosalia,
waar hij werkzaam is geweest tot 1901.
Van dien tijd af is pater Crombag onafge
broken in Overheid geweest, vicarius te
Weert 19Ö11903; gardiaan te Weert
19031905; gardiaan te Megen 19051906,
vicarius te Megen 19061907, gardiaan te
Volden 19071910, vocarius te Vorden
19101912, gardiaan te Nieuwe Niedorp
19121916, en vanaf Oct. 1915 Pastoor in
de Hartbrugskerk. Gedurende drie jaar
heeft Pastoor Crombag deel uitgemaakt
van het bestuur der Ned. Provincie van do
Minderbroeders-Orde.
BUITENLAND
Duitschland
Siakingsmisère.
In de bruinkoolindustrie.
Vandaag begint in Midden-Duitsch 1 an d
de groote staking in de bruinkoleninduslrie
Alle onderhandelingen zijn zonder resul
taat afgebroken. Door de mijnwerkersor-
ganiaaties is op de arbeiders een beroep
gedaan, vandaag den arbeid niet te lier-
vatten. Met inbegrip van de gezinsleden
der stakers zullen bij het conflict 250.000
personen betrokken zijn.
De staking is niet slechts tegen de
bruinkoolindustrieelen, doch tevens tegen
do regeering gericht, die verklaard heeft,
niet in een loonsverhooging van meer dan
5 te willen toestemmen, terwijl door
do werknemers een loonsverhooging van
minstens 10 wordt geëischt. Het verzet
der regeering tegen een verhooging met
meer dan 5 c'/° spruit voort uit de omstan
digheid, dat zij een verhooging der kolen-
prijzen wil verhinderen, nu in Duitscn-
land toch al algemeen over de toenemende
duurte wordt geklaagd. De stakers genie
ten den steun van aljo groote Duitscho
vakveroenigingen, doch ook de werkge
vers in de bruinkoleninduslrie, die jaar
lijks omstreeks 100 millioen mark aan
loonen uitbetalen, zijn in een bond tot hei
afweren Van stakingen georganiseerd.
Italië.
DE ROMEINSCHE KWESTIE.
Naar een accoord?
Een artikolvan de„Osservatore
Roman o".
Het orgaan van het Vaticaan do „0s-
wing over de Romeinsche kwestie een
verklaring gegeven, welke nogal opzscn
heeft gehaard, daar deze verklaring het
antwoord zou behelzen aan den vrooge-
ren fascistischen minister Gentile cn op
een artikel van de hand van Arnaldo
Mussolini betreffende de wereldlijke maciu
van den Paus. Mussolini had in dit ar
tikel verklaard, dat het Fascistisch Italië
alleen bevoegd was, als rechter en garant
op te treden. Do „Osservatore Romano"
nu, hecht indirect haar goedkeuring aan
wat men in deze woorden als een offi-
cieele uiting beschouwt. Het blad zinspeelt
er op, dat de Paus persisteert bij do aan
spraak op een minimum wereldlijke
macht, maar dat het aan Italië en do te
genwoordig fascistische regeering blijft te
bepalen, wat dat minimum zal zijn.
Het Vaticaan heeft wel altijd dit stand
punt ingenomen, doch het verschil schudt
in het feit dat vroeger de pausen wenseii-
ten zelf het minimum tijdelijke macht
vast te stellen, terwijl de tegenwoordige
paus bereid is, te aanvaarden wat Italië
zelf zal wenschen, mits hel slechts het
fundamenteel beginsel van de pauselijke
onafhankelijkheid waarborgt.
De opvatting in Kerkelijke cn
Regeeringskringen.
Men seint uit Rome aan de „Msb.":
Het artikel van de „Osservatore Roma
no" inzake de Romeinsche kwestie, blijft
in 't brandpunt der publieke belangstelling
en der politieke besprekingen slaan,
waaraan, zooals van zelf spreekt, ook de
niet-Italiaansche kerkelijke kringen, welke
te Rome verblijven, levendig deelnemen.
Authentiek staat vast, dat in hel arti
kel van de „Osservatore Romano" tus-
schen de regels^door de uitnoodiging tot
Italië gericht is7 om tot oplossing van de
Romeinsche kwestie voorstellen te doen.
Daarbij moet er echter uitdrukkelijk op
gelet worden, dat het blad van de Curie
den wil en de mogelijkheid van de Kerk
om te wachten, dus een oplossing van de
Romeinsche kwestie niet te verhaasten,
onderstreept, hoewel de mogelijkheden van
een territoriale regeling ernstig kunnen
worden gesproken en de grondslagen van
de Vaticaansche opvatting, zij het nog
niet in positieven zip, dan toch in nega
tieven zin gegeven kunnen worden.
Naar ons hekend is, heeft de kardinaal
staatssecretaris langen tijd geleden ge
zegd, dat het Vaticaan een paleis, ctoch
geen territorium is. Dienovereenkomstig
zou een regeling, welke alleen de volle
dige souvereiniteit over de Apostolische
Paleizen, waarover de Paus op het oogen-
blik door de garantie wet onvoorwaardelijk
vruchtgebruik heeft, zou uitspreken bene
den het minimum van de door den H.
Stoel gewenschte territoriale souvereini-
teit liggen.
Dit blijkt ook uit de noodzakelijkheid,
om ton minste in geval van oorlog, het bij
het Vaticaan geaccrediteerde corps diplo
matique en niet minder het ooilege van
kardinalen op Pauselijk gebied onder te
brengen, daar bijv. volgens de ervaringen
van den wereldoorlog de positie van
Oostenrijk-Hongarije, Pruisen en Beieren
niet voldoende gewaarborgd was om aan
de onontbeerlijke eischen der exterrito
rialiteit to voldoen.
Daarbij moet bij een critischo bescnou-
wing van den geheelen toestand van den
Paus ook er aan gedacht worden dat do
positie van den Paus zelf, volgens een
woord van Pi us XI, tegenwoordig nog de
garantie voor het corps diplomatique
mist.
Het herstel van de volledige souverei
niteit van den Paus is ook voor de periode
tusschen den dood van den Paus en de
verkiezing van Zijn Opvolger van het al-
lergrootscho belang voor de Katholieken
van de geheele wereld.
Bijgevolg moeten die passages in de ar
tikelen van de „Osservatore", welke een
nieuwe regeling door rechtstreeksche on
derhandelingen tusschen het Vaticaan en
do Italiaansche regeering, als grondstel
ling opzetten, niet zoo opgevat worden,
alsof tusschen Italië en het Vaticaan een
staatsverdrag, dat slechts de verdragspar
tijen verplicht, te sluiten ware.
Het gevaar, dat in de toekomst een poli
tiek anders-georiënteerde Italiaansche re
geering zulk een verdrag zou kunnen om
verwerpen, wordt in vele kerkelijke krin
gen met ernstige bezorgdheid gade gesla
gen. Men zou zich in het belang van een
duurzame volledige onafhankelijkheid van
den H. Stoel veiliger voelen, wanneer het
verdrag een of andere volkenrechtelijke
garantie verleenen zou.
Het ministerioelo ochtendblad „Messa-
gero", vat het Vaticaansche standpunt
eerbiedig op en ziet er een eersten stap
tot do oplossing dor Romeinsche kwes
tie in.
In politieke gesprekken doet men ook
uitkomen, dat Mussolini, vóór het geval
011 IÏUMMEB BESTAAI BIT rWFT BLADEN*
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De „Osservatore Romano" over de Ro
meinsche kwestie.
Toenemend verzet in Roemenië tegen de
dictatuur van Bratianu.
De Phiiipszender wordt van Eindhoven
naar Hi.versum overgeplaatst. (Radio, 2do
blad).
BINNENLAND.
Er zijn in den nacht van Zaterdag up
Zondag bij Rijswijk twee electrische trei
nen op elkaar geloopcn. Drie zwaar cn
elf licht gewonden. (2de blad).
Overleden is de zcareerw. heer J. h.
Crombag O.F.M., pastoor der parochie
van O. L. Vr. Onbevlekt Ontvangen. (Islo
blad).
LEIOEN.
Tengevolge van een moior-ongeiuk ou
der Wassenaar is overleden mr. dr. Vvn
Roy, advocaat hier ter stede. (2do blad).
Mededeelingen over het cryogcen labo
ratorium en het bezoek van buitcnlandschc
geleerden. (2de blad).
hij in een regeling slaagt, oen ontegen
zeggelijk glorieuze persoonlijkheid in de
wereldgeschiedenis wordt.
Tsjecho-Slowakije
De moord op Tsena bey.
N e e r g e s«£b oten door eon
familielid.
De moord op den AJbaneeschen gezant
te Praag, Tsena bey, is op uiterst koel
bloedige wijze gepleegd. Terwijl de mu
ziek in het café „Passage" in het centrum
der stad een luiden charleston speo.de,
plaatste de student Algiwiath Bebi den
Joop Veto zijn revolver legen het achter
hoofd van den gezant, die bij de garderobe
stond en loste het eerste schot, waarvan
niemand door het lawaai der muziek no
titie nam De gezant trachli -ch nog aan
de balustrade vast te griji doch een
tweede schot deed hem in .ukken.
De moordenaar is een zoon van den di
recteur van het gymnasium te Eibasan.
Hij verklaarde, uit eigen beweging en door
niemand aangespoord de daad te hebben
gepleegd. De kosten der reis van Rome
naar Praag zegt hij uit eigen middelen te
hebben bestreden
Na het plegen van den moord wilden de
opgewonden bezoekers van het café hom
te lijf gaan, doch hij weerde hen af met
de woorden: „Slaat mij niet; hier is mijn
pas". Tegenover de politie verklaarde hij:
„Ik ben naar Praag gekomen, om hem te
dooden".
Algemeen neemt men aan, dat Tsena
bey het slachtoffer is geworden van de Al-
baneesche „Ochrana", een geheime ver-*
eeniging, die sinds 1925 reeds meer dan
dertig politieke moorden op haar gewe
ten heeft.
Tsena bey was de zwager van den Al-
ban'eesche staatspresident Achmed Zogoe
en gedurende langen tijd burgemeester in
een plaats in het Zuiden van Albanië. Zijn
zwager steunde hij in diens actie tegen
den voorm$ligen Albancesche staatspresi
dent Fan Noli. Eerst toen Achmed boy
steun ging zoeken bij Italië, ontstond er
tusschen de beide mannen een verkoeling,
daar Tsena bey meer voor toenadering tot
Joegoslavië gevoelde. Het kwam tol een
gevaarlijk conflict, toen Tsena bey a's ge
zant te Belgrado een verklaring aflegde,
waarin hij de schuld voor de gespannen
betrekkingen tusschen Joegoslavië en
Italië geheel aan laatstgenoemd land toe
schreef.
Later hebben Achmed en Tsena zich
wel is waar met elkaar verzoend, maar
Tsena bey voelde zich voortdurend be
dreigd. Te Belgrado liet hij zich steeds be
waken en hij had zich naar Praag bege
ven, omdat hij hoopte daar veiliger te zijn.
Ook de moordenaar, Algiwiath Bebi, be
hoort tot de familie van Achmed bey Zo
goe.
Roemenië.
Toenemend verzet tegen Bratianu.
Koningin Maria bij de
oppositie?
Volgens uit Roemenië ontvangen be
richten blijkt, dat invloedrijke kringen al
daar zich gereed maken voor een beslis
sende slag tegen bet bewind der gebroeders
Bratianu, die feitelijk een dictatuur in
Roemenië uitoefenen. Do beweging gaat
uit van de nationale boerenpartij, die bin
nenkort in Alba Julia (het vroegere Karls-
burg) een groote vergadering houdt, waar
in zij tegen het regime-Bratianu zal pro
testeeren en de terugroeping van ex-kroon
prins Carol zal eischcn. Do Roemcensche
regeering hoeft sterke troepenafdeclingcn
naar Alba Julia gezonden, ten einde een
eventueelo revolutionnairo Lfewoging der
nationale boerenpartij te verijdelen. Ook
1 koningin Maria zou tot de vijanden van
