VRIJDAS 7 OCTOBER 1927
No. 5688
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
INGEZONDEN MEDEDEELINC
19e Jaargang
3)e Sckióelve ©ou/ta/nt
De ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal.
[Rij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal,
hanco per post f2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
ghaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
jetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
tondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijirt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. 1
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlên 30 eent per regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentlên, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50
Ill NUMMER BESTAAT UIT ORIE BLADEN.
Over cultuur.
Cultuur.
Wij hoorden onlangs
man de opmerking ma
in: °Laat ik het woord „cultuur" maar
niet gebruiken, want dan weet ik niet,
ffaar ik aan toe benl
iderdaad: men brengt onder het be-
„culuur" van alles onder; men ver
staat er onder wat men er graag onder
yri\ verstaan, om zelfals cultureel
te worden beschouwd.
Cultuur is een „vreemd" woord voor
beschaving. Maar, als men het woord
beschaving gebruikt, dan wordt ietwat
gemakkelijker aangevoeld wat men er wel
i vrat men er niet onder behoort te verm
in, en daarom naar 't ons toe-
ijnt spreekt men liever van cultuur.
Wij hebben tegen het gebruik van dat
woord geen bezwaar, als men er dan
maar geen misbruik van maakt en er
onder begrijpt, wat alleen onder be
schaving begrepen mag worden.
Dus: geen uitingen van het mensohelijk
binnen en handelen, die middelen
kunnen zijn voor de beschaving, maar de
beschaving zelve nog niet zijn; die men
misschien als materieels cultuur zou kun
nen aanduiden, maar die niet de geeste
lijke cultuur vormen.
Dils: geen oppervlakkige s o h ij n van
ledelijk-mooie dingen, die in werkelijk
heid zedelijk-slecht of hoogstens, zoo men
t aldus mag uitdrukken: zedeüjk-neutraal
pn.
Deze opmerkingen zijn ons een inleiding
q op deze plaats een en ander te citeeren
t een paar artikelen in „De Maasbode''
i pater dr. Cassianus Hentzen O.F.M.
mder den titel: De R. K. Werkgeversbe-
reging basis voor internationale samen-
Ferking op cultureel gebied.
Na een beschouwing over wat wij, Ka-
holieken, onder cultuur en cultureel© be
rging verstaan, over den cultuur-arbeid
leiclers^van het sociale en eco-
lomische leven zich stellen onder don
n invloed van dit Katholicisme en
organisatie daarom het „R. K.",
loomsch-Katholiek, of „Christelijk", als
glorie draagt in haar naam, zou dan
beweging, hun streven niet vóór
3 een geestelijke, een cultuur-beweging
En hij vervolgt dan:
„Daartegen zou men kunnen opwerpen;
niet heden juist het samengaan .der
ierkgevers in zuiver-economisch opzicht,
iim machtige concerns, zijn dat geen tee-
van de machtige ontwikkeling van
Mzen tijd, geen teekenen van groots
ittltuur? Wat vorderen wij dan voor de
K. Werkgeversbeweging de eer op van
i ongeveer uitsluitend de sociale
economische cultuurbeweging te zijn? En
ten andere, als men thans de beschaving,
j van een volk be
schouwt, is dan de huidige gewelf
vooruitgang van indusrie en handel daar
van niet symptoom? Spreekt thans niet
de electrische dag, uitgespannen over de
lacktelijke bedrijvigheid van het groot-
*drijf, evenals heel dat wondere rader
werk, dat daar elke seconde function-
■eert zonder de minste stagnatie en dat
j°o wonderwel ineengrijpt, spreekt dat
"W niet van de groote cultureele waarde
in onzen machtigen tijd?"
En het antwoord hierop wordt aldus
..Hier staan we weer voor de groote
ïtithese. Zeker, wij erkennen, dat dit
les veel geestelijken arbeid, veel intel-
ectueele grootheid en de energieke wils-
ra?ht demonstreert, waardoor dit ont-
economisch proces wordt geleid
L Maar op zich is dit een bewe-
1Q?> die slechts gedeeltelijk een uiting is
jn cultuur, maar niet eene, waaraan per
noogere zedelijke waarde verbonden is,
h- js niet eene beweging van de edelste,
0 noogste menschelijke cultuur. Eerst
Ban is de modern-groot-indufitrleele en
nercieele ontwikkeling met al haar
ónderen der techniek ten volle in te
makelen in de geestelijke hoogere cultuur
ftging, als zij berust op hoogere zede
waarden, op de juiste zedelijke
gen, die bij pralen van rijkdom of vertoon
van weelde of bij technische vernuftig
heden of materieel comfort al zoo gauw
van cultuur of beschaving spreken!
In het zedelijk juist handelen, zoowel
In het iniu ,^-eel ais in het maatschap
pelijk leven daar en daarin alleen ligt
ten slotte de waarde van de cultuur van
een mensch en van een volk!
BUITENLAND
I
f
f, En wat in dezen laats ten zin wordt ge-
D W nader preciseerend en krachtig be
tonend, vervolgt pater Hentzen:
Eerst dan als èn onderling ten op
zichte van allen, die in dal geweldig
Proces als_ menschen samenwerken, de
nooge beginselen van rechtvaardigheid
^e El ij vend heerschen èn ten op-
öchte van geheel de maatschappij het
,x ^onomisch leven in de eerste plaats in
eQ dienst van het algemeen welzijn
^°rdt uitgebouwd, eerst dan mag men
au echte ware cultuurbeweging in het
Maatschappelijk en economische leven
spreken.
t mogen allen onthouden en overwe
Frankrijk
Het schandaal van Straatsburg.
Een bekentenis van Peyrotes.
De Parijsche oorrespondent van de
„Misb." meldt:
Het kamerlid Peyrotes, de socialistische
burgemeester van Straatsburg heeft in een
open brief een heftig verweer gepubli
ceerd als antwoord op den brief door mgr.
Ruch aan Poincaré geschreven.
De burgemeester keert de zaken een
voudig om en valt mgr. Ruch aan, omdat
en hier kunnen de lezers zelf de juist
heid der grieven van mgr. Ruch voelen
„de aanvallen van den bischop niet
gerechtvaardigd zijn. De gemeente heeft
verdraagzaam (sic) willen zijn door op
progressieve manier het religieuze onder
wijspersoneel te vervangen, door zulks bij
mutaties te doen".
Het blijkt dan wel waar te zijn, wat een
ieder vermoedde, dat het den rooden raad
van 'Straatsburg er om te doen is alle
Zusters uit de school te zetten.
't Is vermakelijk, dat Peyrotes nu den
bisschop van Straatsburg wil beschuldigen
de rechten en vrijheden van de gemeente
aan te tasten, de gemeentelijke autoriteit
te ondermijnen en te bedreigen.
Mgr. Ruch heeft in een antwoord den
„verdraagzamen" rooden burgemeester op
zijn plaats gezet.
Intuschen weet men nog niet wat Poin
caré zal doen.
Engeland
Het Tory-congres.
Twee belangrijke program
punten.
Het jaarlijksch congres der conserva
tieve partij, dat gisteren te Cardiff in aan
wezigheid van niet minder dan 2500 afge
vaardigden werd geopend, heeft zijn
goedkeuring gehecht aan de twee voor
naamste program-punten die de regee
ring Baldwin in haar vierde zittingsjaar
wenscht door te voeren. Met groote meer
derheid werd de resolutie aangenomen,
om de leeftijdsgrens, waarop aan vrouwen
het kiesrecht wordt gegeven, terug te
brengen van 31 op 21 jaar, nadat een
amendement om voorzichtigheidshalve
dezen leeftijd eerst maar op 25 jaar te
stellen, na levendige debatten was ver
worpen.
De vrouwelijke conservatieven toonden
op deze conferentie alvast, dat het haar
niet aan belangstelling voor politieke za
ken ontbreekt. Do ongeveer 1500 vrouwen
onder de gedelegeerden waren vroeg ge
noeg gekomen om de beste plaatsen ln de
zaal te bezetten en zij waren er niet voor
teruggeschrikt daarvoor een uur lang bui
ten te wachten.
Verder werden ook de plannen der re
geering om dit zittingsjaar nieuwe voor
stellen voor de hervorming van het Hoo-
gerhuis bij het parlement in te dienen,
door het congres met slechts enkele stem
men tegen goedgekeurd, na levendige dis
cussies over een amendement van lord
Londonderry, die op uitstel aandrong. De
argumenten, die het zwaarst "wogen luid
den, dat de hervorming van het Hooger-
huis hoofdzakelijk is om het land te be
schermen tegen de revolutionnaire maat
regelen, die een toekomstige Labourregee-
ring met een meerderhied in het Lager
huis zou kunnen nemen en om de moge
lijke consequenties tegen te gaan van de
uitbreiding van het vrouwenkiesrecht.
Joego-Slavië
De Macedonische terreur.
Een généraal vermoord.
Uit Stoep in Zuid-Servië wordt gemeld,
dat brigade-generaal Kovaceritsj door
twee onbekend gebleven personen met drie
revolverschoten gedood is. In het gi
schap van den generaal bevond zich een
leeraar, die echter ongedeerd bleef.
Deze zeide, dat de daders terstond op
de vlucht sloegen en dat hij hen in het
donker niet had kunnen herkennen. Troe
pen hebben dadelijk de stad omsingeld om
de ontsnapping van de daders te beletten.
Uit Belgrado wordt gemeld, dat in ver
band met de vermoording van een Joego-
Slavisch officier in Macedonië een bui
tengewone ministerraad is gehouden om
te beraadslagen over de vraag, welke stap
pen naar aanleiding van dit incident ge
nomen zullen worden.
De leider der veiligheidspolitie in het
ministerie van buitenlandsche zaken is
AMSTERDAMSCHE io'g«uidi8t
-bediening
ANTHRACIET-MIJ. Verxtgelde
zakken
Heerensinsel 34/35 -Tel.1523
A'dam Hilversum Bussum Haarlem.
nog des nachts naar Macedonië vertrok
ken.
De bladen te Belgrado toonen 2jich zeer
opgewonden; en richten scherpe aanval
len op de Bulgaarsche regeering, die het
bestaan van benden op Bulgaarsch ge
bied duldt.
Italië.
Systematiseering der emigratie.
Een grooteoh plan van
Muss olini
Naar uit Rome wordt geseind is het
schema, door de regeering uitgewerkt tot
het brengen van een systeem in de Ita-
liaansch© wereld-emigratie, nu compleet.
Volgens het ontworpen schema zal men
in de eerste plaats zijne krachten concen-
treeren op de andere Latijnsche landen.
Tevens zal men trachten den emigrant zoo
veel mogelijk voor het moederland te be
houden. Yoorloopig heeft de regeering ter
verwezenlijking harer doeleinden een ore-
diet van honderd millioen dollar uitgetrok
ken.
Men verwacht, dat deze kolonisten, door
dringende in het economische en politieke
leven der landen, waar zij een nieuw be
staan hebben gevonden, een soort Latijns ch
imperium zullen tot stand brengen, waar
van Rome het wereldlijke en geestelijke
centrum zal vormen. Politiek zal dan de
Italiaans che regeering het middelpunt vor
men, cultureel zal van uit het Vaticaan
leiding kunnen worden gegeven.
Dit bebeekent de eerste stap tot stick-
tin^ van het rneuwo IbaRaarr^che keizerrijk
se passages in de interviews en redevoerin
gen van den duce, ongeveer twee jaar ge
leden.
Het voornaamste kolonisatie veld zal
Zuid-Amerika vormen. Sedert de Vereenig-
de Staten en Frankrijk voor Italiaansche
immigranten him grenzen hebben gesloten,
wordt door de Italiaansche regeering het
ZuM-Arnerikaansche continent als het land
der hope beschouwd voor al degenen, die
in het buitenland hun bestaan willen vin
den.
Teneinde echter hun succes te verzeke
ren, is de regeering er van overtuigd, dat
zij moeten beskikken over eigen kapitaal.
Vandaar de belangrijke fondsen, die ter
beschikking worden gesteld.
Men zal trachten to komen tot het stich
ten van kolonies van twee honderd tot
duizend personen. Voornamelijk jong-ge-
trouwde personen worden als sterk in aan
merking komende voor emigratie be
schouwd.
Komen deze emigrantenkolonies in een
hun sympathieke omgeving tot stand, dan
kunnen zij hun eigen leiders kiezen, zoowel
op commercieel gebied als op cultureel ter
rein. Elke kolonie zal georganiseerd wor
den voor het verrichten van ge-specificeer
den arbeid, zooals het aanleggen van wa-
terwarkêM^ spoorwegen, bouwonderneming-
gei boschexploitatie, enz. De opdrachten
zullen voor een deel uit het moederland,
voor een deel uit de nieuwe omgeving moe
ten komen. Het kapitaal, dat moet worden
gefourneerd voor liet levenskrachtig ma
ken der emi grante nkolonies, wordt momen
teel bijeengebracht door een syndicaat,
waaraan do voornaamste Italiaansche ban
ken deelnemen en dat don officie elen steun
der regeering geniet. Dit consortium zal
o.a. weldra via Arnerikaansche huizen op
de open markt komen met een leening.
Teneinde het staatsburgerschap der nieu
we emigranten te waarborgen werkt de
Italiaansche regeering een nieuwe wet uit,
waarbij in een dubbel staatsburgerschap
zal worden voorzien. De definitieve formu
leering dezer wet is slechts een kwestie
van korten tijd.
De diplomatieke onderhandelingen, die
met diverse Zuid-Amerikaansche staten
zijn gevoerd, hebben tot nu toe een succes
vol verloop gehad. Men verwacht, dat de
nieuwe kolonies afzetgebieden voor de Ita
liaansche cultuur zullen zijn, in de eerste
plaats onder de Latijnsche volken.
De regeering zal zoo spoedig mogelijk
beginnen met te Rome op te richten een
imposant gebouw ter herdenking van Co
lumbus. De zinnebeeldigo beteekenis zal
gelegen zijn in het feit, dat de Italianen
van het huidige Rome nieuw bloed naar
de overzeesche Latijnsche landen doen
stroomen en op deze wijze bijdragen tot
de stichting van het nieuwe keizerrijk. Te
gelijkertijd zullen vanuit Zuid-Amerika
zooveel mogelijk studenten èn professoren
worden uitgenoodigd om de huidige toe
standen in Italië in oogensehouw te ne
men, terwijl tevens een sterke versprei
ding der Italiaansche literatuur zal plaats
vinden.
Rusland
De oppositie.
Drastische maatregelen.
De communistische partijbonden te Mos
kou en Leningrad zijn druk aan het ver
gaderen om het programma voor de fees
ten ter gelegenheid van de viering van den
tienden verjaardag der revolutie te her
zien, daar het in de war is gebracht door
het plotseling opnieuw uitbreken van twee
spalt in de partij. Daar het gevaar dreigt,
dat Trotski en zijn aanhangers de har
monie in de partij zouden kunnen versto
ren, heeft het partijbestuur besloten, de
oppositie te overweldigend. Daarom zijn in
structies gezonden aan alle communisti
sche afdeelingen in geheel Sovjet-Rusland
om bijeenkomsten uit te schrijven en reso
luties te doen aannemen, waarin de hou
ding van Trotski veroordeeld wordt.
Daar Stalin en zijn aanhangers de ge
il eele partij-organisatie en ook de pers in
handen hebben, heeft deze tegen Trotski
gerichte campagne natuurlijk veel succes
en de bladen te Moskou publiceeren ko
lommen met resoluties, die de spontane
uitdrukking der verontwaardiging van het
Russische volk moeten weergeven. In som
mige dezer resoluties wordt de eisoh ge
steld, dat het centrale comité het niet
bij halve maatregelen zal laten en alle le
der oppositie uit de partij zal zetten,
te beginnen met Trotski en Zinowjef, zon
der daarbij eenigen omslag te gebruiken.
Het is evenwel waarschijnlijk, dat dit
gebeuren zal. alvorens het jaarlijksch par
tijcongres op 1 December a.s. bijeenkomt,
doch de Stalin-groep is reeds begonnen
met het zoodanig veranderen der wijze,
volgens welke de delegaties voor dit con-
i gevormd zullen worden, dat Trotski
en Zinowjef vrijwel zonder aanhangers
aan het congres zullen moeten deelnemen,
waarna zij zelf vermoedelijk eveneens uit
gesloten zullen worden.
De feestvieringen naar aanleiding van
den tienden verjaardag der revolutie zul
len op 15 October a.s. in ernst beginnen
piet de opening van het ..Tsik". het roode
zerlijke paleizen te Leningrad. Er is reeds
opdracht gegeven voor de organisatie van
reusachtige demonstraties ter eere van
deze opening. De arbeiders uit allo bedrij
ven van Leningrad en omgeving zullen
met toortsen en Vlaggen een optocht moe
ten vormen van reusachtige afmetingen
om de enthousiaste trouw van het volk
aan de regeering te demonstreeren.
China.
DE BURGEROORLOG.
Dreigend gevaar voor Peking.
De situatie ernstig.
Nu ook de Noord-Ghineescho provincie
Shansi den strijd tegen Peking heeft aan
gebonden, wordt de toestand voor de
Noordelijke regeering, waar Tsjang Tso
Lin nog steeds den scepter zwaart, steeds
hachelijker.
Op 't oogenhlik rukken van aile zijden
legers tegen Peking op en de jongste vij
and, die er in geslaagd is bij het eerste
treffen de Noordelijken terug te dringen,
staat thans geen 130 mijl meer van de
hoofdstad af.
Over dezen nieuwen nationalistischen
vloedgolf meldt Sir Percival Phillips, de
correspondent van de „Daily Mail" te 1
Shanghai aan zijn blad:
In het nieuwe vereenigde offensief van
den communistischen leider, generaal
Feng Yoe Shiang en generaal Yen Shansi
tegen maarschalk Tsjang Tso Lin, den
leider van de Noordelijken, is de hand van
Moskou te zien.
Alvorens zijn reis van Oerga, in Mongo
lië, naar Siberië voort te zetten, nam Bo
rodin, de vroegere adviseur van Moskou
bij de regeeringen van Canton en Han
kow de gelegenheid van zijn langdurig ver
blijf in het gebied van Feng en Yen te baat
om een plan de campagne voor te berei
den ten einde den aartsvijand van het
bolsjewisme, Tsjang Tso Lin in Peking ten
val te brengen.
De onverwachte instorting van Tsjangs
gevechtslinie op het gezicht van de Shan-
si-troepen te Kalgan, ruim 200 K.M. ten
N.W. van Peking en zijn daaropvolgende
terugtocht langs den spoorweg naar Pe
king voor den aanhoudenden druk van
Shansi-ers hebben reeds een ernstigen
slag toegebracht aan het anti-bolsjewisti
sche front, dat Tsjang tot dusverre ge-
handhaafd heeft. Een strenge censuur te
Peking voorkomt, dat nadere bijzonderhe
den over den toestand de buitenwereld be
reiken, maar liet verluidt, dat Tsjangs
troepen reeds in een onheilspeilenden toe
stand van ontmoediging de hoofdstad be
ginnen binnen te jagen. Intusschen staat
Feng klaar om met zijn bolsjewistische le
gers naar Peking op te rukken.
De Zuidelijke bondgeuooten van Tsjang
hebben bevel hun gebied te verdedigen,
maar men weet, dat deze troepen aan geen
enkele krachtigen stoot zullen willen weer
stand bieden en ofschoon Feng weinig mu
nitie heeft, is het moreele effect van de
nederlaag van Tsjangs troepen in het
i Noorden voldoende om zijn onstandvastige
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Een Joego-Sl^fftsch generaal vermoord.
De burgeroorlog in China. Dreigend ge-<
vaar voor Peking.
Een Fransch-Amerikaansch tariefcon
flict.
Luitenant Koppen heeft pech te Allaha
bad. Oponthoud van één dag. Vandaag
naar Akyab. (Luchtvaart, 2e blad).
BINNENLAND.
Gouden Priesterfeest van mgr. A. J.
Holiërhoek. (Kerkn., 3de blad).
Brand In een kurkenfabriek te Schiedam
(Gemengde Berichten, 2de blad).
Brand in de timmerfabriek „Padox" te
Warmond. (1ste Blad).
Onze Geïllustreerde Pagina
De photopagina geeft o.m. photo's van:
de nieuwe bandbiljetten van 25 gld; het
nijvere Westland; de suikerbieten campag
ne; minister Lambooy in de Alexander ko-
zerne te 's-Gravenhage.
bondgeuooten in het Zuiden te beinvloe-
den.
Voor het geval, dat Tsjang naar Mook-
don zou vluchten, is het waarschijnlijk,
dat Feng in het centrum van de actie zal
komen te staan om het groote woord, dat
Borodin bij zijn aankomst te Oerga sprak
n.l. dat Feng een goed revolutionair is, in
vervulling te brengen.
In Zuid-Ghina grijpt een nieuwe com
munistische campagne, aangevoerd door
onlangs uit Moskou aangekomen agen
ten, gestadig om zich heen. Te Shansi
neemt de communistische agitatie toe met
kunstig bedachte stakingen, gepaard mot
ïistische, anti-Britscho propaganda.
In de meest Zuidelijke provincies
Kwangtoeng en Kiangsi wemelt het van
nieuwe bolsjewistische elementen, die on
der de niet-betaalde en verloopende le
gers en de behoeftige boerenbevolking wer
ken.
Swatow, dat iii handen van het Zuide
lijke nationalistische leger is geweest,
wordt als tijdelijk bevTijd gemeld, maar de
goed-georganiseerde macht, welke het be
zette, bereidt thans een nieuwen opmarsch
voor door de kustprovincies in de rich
ting van Shanghai.
Meer westelijk in do streek bezuiden
Hankow, waar de mannen van Moskou
verleden jaar hun eerste successen behaal
den, toonen hun gereorganiseerde mili
taire krachten boerencorpsen opnieuw een
buitengewone activiteit.
Ondanks de pogingen der sovjet-afge
zanten om te trachten zich goed te dekken,
zijn hun werkzaamheden volkomen be
kend. Moskou doet zijn uiterste best, om,
door de beste vertegenwoordigers, welke
het maar naar China kan zenden, de chao
tische toestanden, welke geschapen zijn
door het wanbestuur van de nationolisti-
sche beweging en de daaropvolgende in
storting te benutten en om een definitieve
communistische controle aan het ver
armde en ontmoedigde land op te leggen.
Amerika
Fransch-Arnerikaansche handelsoorlog.
Het tarief voor Fransche
goederen verhoogd.
Na het tot stand komen van het Fransch-
Duitsche handelsverdrag is er tusschon
Frankrijk en Amerika een conflict gere
zen, omdat Amerika zijn goederen benan
deeld achtte ten bate van de Duitsche pro
ducten. Dit conflict heeft thans plotseling
een scherpe wending genomen, doordat v
departement van Financiën het bevel heeft
uitgevaardigd van alle ingevoerde Fran
sche goederen een bijslag op het tarief te
heffen, welke even groot is als de verhocn
ging van het Fransche tarief voor Amo-
rikaansche goederen sinds 0 September.
Mexico.
DE ONLUSTEN.
Nog een slag voorbereid?
De federale troepen hebben thans ook de
opstandelingen onder generaal Almada.
omsingeld. Generaal Alfredo Quijana
heeft zich overgegeven.
De regoering deelt mede, dat de eenigq
overgebleven rebellen zlob nabij Triunlo
concentreeren en dat de regeeringatroepefl.
zich voor den definitieven slag voorberei
den.
Do executies.
Tijdens de jongste onlusten in Mexico
zijn thans in het geheel een 40-tal person
nen volgens het standrecht doodgescho
ten.
Te Terreon zijn de kolonel en alle staf-?
officieren van een bataljon, dat in opstand
was gekomen, terechtgesteld. Regeering®*
