19e Jaargang
ZATERDAG I OCTOBER 1927
No. 6684
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
ONDAGSBLAD.
BUSTEföLAISO
'Q^Mdóobo, (Bou^ant
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
t Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal,
[onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal.
Leo per post f2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
Lbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
fetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen. II
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 13
GIRONUMMER 103003 x POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 cent per regel
Voor Ingezonden Mededeolingen wordt hel
dubbele van het tarief Berekend. r
Kleine advertontiën, van ton hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
«oer beslaat uil vijl bladen, waaronder
Eeillislreerd Zondagsblad.
[BENNACHT EINDIGT
DE ZOMERTIJD.
i moet dus de klok vanavond
uur achteruitzetten.
MAANDAG
de „Leidsche Courant"
NIET VERSCHIJNEN.
3de October is te Leiden een
tmeene „vrije dag" zoodat wij
g geen courant kunnen uit-
eekabonne's worden er aan herin
dat het 4e kwartaal van het Zon-
blad ad 0.50 de volgende
moet worden betaald.
DE ADMINISTRATIE.
dienstplicht.
„Ontwapening" wordt veel ge
ien en geschreven.
ar zijn er nog maar weinigen, die
„ontwapening'' wenscben. Doch on-
ontwapening" verstaat men dan:
i n d e r i n g, aanzienlijke vermin-
f, van bewapening,
onder degenen, die naar deze „ont-
a'érl™lti? lKJa
plicht.
i artikel in „De Nieuwe Eeuw
!5 Aug. j.l. schrijft pastoor J. M.
rs O. G.t
leen verstandig mensch zal ons land
erloos willen maken, en geen land en
ine regeering zou trouwens daarvoor
vinden zijn. Wij moeten en kunnen
)ben een vrijwilligersleger, eenen sol-
tenstand; of met andere woorden, een
;er van beroepssoldaten, van vrijo
innen, een leger waarop land en volk
rtrouwen kan. Wij moeten een leger
bben van vrijwilligers die hun plicht
Hen doen, die het vaderland willen
Bnen, en die er een eer in stellen vrij-
llig den soldatenstand aanvaard te
bben, om zoowel den binnenlandschen
b den buitenlandscben vijand het
K>fd te bieden.
De groote vraag is dan echter dade-
Hoe komen wij tot een degelijk en
trouwbaar leger, dat aan de eisclien
m den modernen staat voldoet? Laten
ij dus dit hier vooropstellen: wij wil-
ii vrede en nog 'ns vrede en verwijdering
n oorlogsgevaar zoover als mogelijk;
aar juist daarom willen wij ook oen
iger, zelfs een beter leger dan wij nu
ibben, een betrouwbaar leger, een le-
ir welks hoofddoel is den vrede te bo
nen, do orde te handhaven en des-
K)da het land te verdedigen. Maar wat
j willen is een vrijwilligersleger, dat
tuurlijk aanmerkelijk kleiner kan en
loet zijn, èn aan manschappen èn aan
ateriaal. Een vrijwilligersleger zal
n gevechtswaarde het gedwongen le-
ir verre overtreffen.
i de voorstanders van de afschaffing
den dienstplicht kunnen zich beroe-
op de H. Stoel. Card. Casparri schreef
ïaam van Benedictus XV in het jaar
dat het middel om tot vermindering
bewapening te komen is: „afschaf-
van den dienstplicht en boycot tegen
natie, welke den dienstplicht weder
willen invoeren''. En hetzelfde schrij-
noemt „den dienstplicht de ware oor
van vele ellenden, welke sedert meer
een eeuw de maatschappij getroffen
>ea".
u kan men, naar onze bescheiden mee-
dat wat de II. Stoel als middel
prijst in-al te grooe voortvarend-
l gaan beschouwen als doeL
a. w.: men kan in geestdrift voor
afschaffing van den dienstplicht te
gaan, door te beweren, dat, als men
r eenmaal den dienstplicht heeft af-
haft, de vermindering der bewape-
t» de vermindering dus van oorlogs-
i en oorlogsgevaar en oorlogsdrang er
8 is!
a onder de voorstanders van de af-
iffing van den dienstplicht zijn er
en!
rkend moet echter worden, dat men
dit systeem wel is op den goeden
li om (e komen waar men zijn wil
nien hiermede wel ter hand heeft go-
!en een uitstekend middel, om bet doel
«reiken.
Vooral als dit systeem internatio
naal wordt doorgevoerd.
Met deze laatste bewering willen wij
niet zeggen, dat b.v. in ons land - een
doorvoering van dit systeem per se en
a priori als ongewenscht moet worden
beschouwd. Dit is een vraagstuk,
dat overwogen en bestudeerd
kan worden, en wij zouden willen
zeggen: moet worden, spoedig en niet
te langdurig, want het staat, gelukkig; in
de publieke belangstelling! Ons land zou
niet het eerste zijn, hetwelk de dienstplicht
afschafte. Wij verwijzen naar Enge
land en Amerika. Of dit, in de gegeven
omstandigheden, navolgenswaardige voor
beelden zijn voer ons land nogmaals
daarover kunnen en moeten o.i. deskundi
gen hun licht laten schijnen.
Dat gisteren op de vergadering van do
R. K. Kamer-Centrale Leiden wel werd
besloten om het bestuur van den Partij
raad te verzoeken het militaire vraagstuk
in den Partijraad te doen behandelen,
doch dat men, min of meer beduusd,
zich er voor wachtte, daarbij te voegen:
en in 't bijzonder ook het vraagstuk van
den dienstplicht dat heeft ons wel wat
bevreemd.
Laatstgenoemd vraagstuk is o.i. onge
twijfeld van groot belang: het pro en
contra moet worden bezien in het licht
der Katholieke beginselen.
En het is, gelukkig, een vraagstuk, dat,
internationaal, actueel is.
Duitschland
Afschaffing van de doodstraf.
De Landdag van Hessen heeft het socia-
lictische voorstel aangenomen om in Hes
sen niet meer de doodstraf te voltrekken.
Frankrijk
jJo^vragêh, 'welke "gisteren aan Poincaré
door de leden der financieele Kamercom
missie gesteld werden in verband met de
begrootingsramingen en de antwoorden,
welke Poincaré op die vragen gaf, gaven
een voorproefje van den strijd, die er ko
men zal tusscken den minister van Finan
ciën en de Kamer, wanneer de nieuwe be
grooting behandeld zal worden.
De vragen kwamen op het volgende
neer: Verschillende leden der commissie
vestigden de aandacht van Poincaré op
de jongste vermindering in de opbrengst
der belasting op den verkoop van eigen
dommen, de belasting op obligaties en do
omzetbelasting en men was van meening,
dat het huidige belastingpeil verlammend
drukt op de zakenwereld. Was het daarom
niet gewcnscht tot belastingverlaging over
te gaan?
Voorts drong men bij Poincaré er op aan
de kwestie der salarisherziening van de
regeeringsambtenaren met breederen blik
te bezien en men stelde hem ook vragen
omtrent de voorloopige betalingen, welke
op rekening van de oorlogsschulden aan
Groot-Brittannië en Amerika waren ge
daan.
Vervolgens wenschte men te weten, wat
dé regeering voornemens was te doen,
wanneer de bestaande desbetreffende over
eenkomsten-resp. in Maart en Juni zouden
afloopen.
Met betrekking tot de begrooting zelf
was Poincaré even duidelijk als uitvoerig.
Hij zeide, dat dé ramingen, welke een
zeer bescheiden surplus aantoonen, onge
wijzigd moeten blijven. Er kan geen sprake
zijn van een verandering in het huidige be
lastingpeil en evenmin kan gedacht wor
den aan eenige nieuwe uitgaaf. Wanneer
de Kamer Poincaré zou dwingen, de cre-
dieten te verhoogen of de belastingen te
p verlagen, zou hij weigeren hieraan gevolg
te geven en zou hij het voortbestaan der
regeering op het spel zetten.
De autonomisten In den Elzas.
Hun program.
De autonomistische partij van Elzas-
Lotharingen heeft thans haar programma
gepubliceerd. In de inleiding wordt er op
gewezen, dat de partij zich ten doel stelt
het tot standkomen van een vrij Elzas
Lotharingen, dat tot de Vereenigde Staten
van Europa behoort en als bemiddelaar
tusschen Frankrijk en Duitschland wil op
treden.
delijk streven tegenover Frankrjjk of bet
dolijk streven tegenoved Frankrijk of het
Franscho volk te onthouden en richt zich
alleen tegen den Franschen staat, omdat
deze zich tegen Elzas-Lotharingen heeft
gekeerd.
Het programma der partij omvat 17
punten, o.a. handhaving van het karak
ter van Elzas-Lotharingn overheersching
van het Duitsch in het openbare leven, be
stuur van het land door geboren Elzas-
sers en Lotharingers, verbetering van de
rechtspraak, overdracht van de spoorwe
gen en do rijkdommen van den bodem aan
het volk van Elzas-Lotharingen, stichting
van een eigen staatsbank en een eigen
post, hervorming der belastingen, invoe
ring van een eigen tolstelsel, kiesrecht voor
de vrouwen, valorisatie van de Duitsche
oorlogsleeningen en voorts verschillende
oischen op sociaal politiek gebied.
Joego-Slavië
Medeplichtige aan de misdaad van
Serajewo gestorven.
Een Bosniër, die herinneringen wakker
roept, aan den moord van 1914, welke
wegbeambte Milan Ziganowitsch.
kub overleden. Het is de vroegere spoor-
wegbambte Milan Biganowifsch.
Ziganowitsch, dien de Oostenrijksche
autoriteiten als medeplichtige aan den
aanslag van Serajewo betitelden, was in
1908 naar Belgrado geëmigreerd.
Daar zijn de eerste denkbeelden ontstaan
die tot de ldcre verschrikkelijke gebeurte
nissen- geleid hebben.
Polen.
Het spoorloos verdwijnen van Zagorsk!.
Anonieme verdachtmakingen.
Van de stad Kallowitz uit zijn door een
anoniemen auteur 10.000 brieven verspreid,
waarin gesproken wordt over de verdwij
ning van generaal Zagorski.
In dit schrijven, dat tot titel draagt „de
waarheid omtrent generaal Zagorski", wor
den tegen de regeering en tegen verschei
dene officieren ernstige beschuldigingen
ingebracht. Hierin wordt niets minder be
weerd, dan dat geneeraal Zagorski op hoo-
ger bevel om het leven is gebracht
Het orgaan van Pilsoedski, de „Glos
Prawdy" meent, dat dit alles het werk is
van een hinnenlandsch-politieke organisa
tie van samenzweerders.
Rusland
De oppositie zet haar actie voort.
Weder 14 c ommunisten uit de
partij gostooten.
Sedert het jongste congres der commu-
Ei enZinovjêf uit de partij' te stooten, heeft
de oppositie mot hernieuwde kracht haar
actie tegen de binnen- en buitenlandsche
politiek der Sovjet-regeering hervat.
In het bijzonder trachten de ontevrede
nen aanhangers te vinden in het roode le
ger. Groote hoeveelheden literatuur worden
door de oppositie onder de soldaten ver
spreid. Een deel van deze pamfletten is ge
woon gedrukt, doch andere geschriften zijn
met multiplicator en schrijfmachines ver
menigvuldigd, juist zooals het voor de re
volutie geschiedde.
Hoewel de Stalin-groep er niet in ge
slaagd is, de werkelijke oppositieleiders
uit te drijven, heeft zij den strijd voor de
zuivering der partij niet opgegeven. Voort
durend worden onbetrouwbare leden uit de
partij gezet, meestal zonder eenigen ophef,
doch nu en dan worden lijsten gepubli
ceerd van de verbannen „onwaardige" com
munisten, met de waarschuwing dat dit
een ieder kan gebeuren, die niet ophoudt
met te streven naar het verbreken der een
heid van de partij.
De heden uitgezette 14 „ontwaardigen" heb
ben zich, volgens de officieele verklaring,
voornamelijk schuldig gemaakt aan het
ondermijnen van den geest in het roode le
ger, waar meer dan de helft v-an hen tot
voor kort vertrouwensposities innam. Deze
groep afvalligen beschikte over acht ge
heime drukpersen en zeer primitieve du-
pliceermachines- Zij namen hun toevlucht
tot allerlei listen om copieën van geheime
partij documenten te verspreiden, terwijl
zij den schijn aannamen, trouw te zijn aan
het centrale comité. De groep heeft o.m.
een pamflet verspreid omtrent den toe
stand in het roode leger en op de vloot.
Amerikanen gearresteerd.
Wegens het geven van
godsdienstonderwijs.
Uit Eriwan (Armenië) wordt gemeld,
dat de bolsjewiki een aantal personen van
een Amerikaansche relief-commissie voor
het Nabije Oosten hebben gearresteerd,
waarschijnljk onder beschuldiging dat de
Amerikanen kindoren, welke aan hun zor
gen waren toevertrouwd, godsdienstonder
wijs hebben gegeven.
De relief-commissie heeft gedurende do
jongste aardbevingen in Armenië veel nut
tig werk verricht. Vernomen wordt, dat
het hoofdkwartier te New-York in Moskou
tegen de arrestaties heeft geprotesteerd.
Ter dood gebracht.
Uit Moskou wordt gemeld:
Wederom is een 4-tal ter dood veroor
deelde monarchisten terecht gesteld.
Palestina.
Samenzwering te Jeruzalem.
In verband met een door de politie ont-
dekte samenzwering te Jeruzalem zijn vijf
Arabieren gearresteerd, o w. een ambtenaar
van den Mohammedaanschen Roogen Raad
Do samenzwering had ten doel, den bur
gemeester Nasjasjibis en andere politici
van gematigde richting te vermoorden.
China.
De rooden meester te Swatau.
De buitenlanders ttft dusver
met rust gelaten.
De tot dusver uit Swatau ontvangen be
richten wijzen er op, dat de stad zich
thans geheel in de macht der communis
tische militaire leiders bevindt, in weer
wil van de aanvallen der Cantonneesche
kanonneerbooten. De indringers beweren,
een revolutionnaire partij te vormen, welke
de principes van Soen Jat-sen huldigt- Een
extremistische arbeidersleider is benoemd
tot hoofdcommissaris van politie. De plaat
selijke autoriteiten hadden medegedeeld,
van plan te zijn, naar Waitsjau op te ruk
ken. Tot dusver hebben zich geen sympto
men van een tegen do vreemdelingen ge
richte beweging voorgedaan. De Japansche
mariniers bevinden zich nog steeds aan
wal en bewaken het consulaat, maar het
detachement, dat belast was met de bewa
king der gebouwen van de Engelsche Pres-
byteriaansche missie, is teruggetrokken.
Nieuwe campagne van Tsjang Tso-lin.
Hevige gevechten bij Kalgan.
Tsjang Tso-lin is een campagne begon
nen, ten einde Feng Joe-sjiang te vernieti
gen. Er wordt hevig gevochten in de na
bijheid van Kalgan in de provincie Sjansi.
Alle vertegenwoordigers van Sjansi te Pe
king hebben bescherming gezocht in de le-
gatiewijk. Vernomen wordt, dat bet minis
terie van Oorlog acht treinen gerequireerd
heeft, ten einde een groot aantal Moekden-
troepen naar Kalgan te vervoeren.
Eugene Tsjen met mevr. Soen Yat-sen
getrouwd?
Volgens een bericke via Riga aan de
„Daily Mail" zou te Moskou het huwelijk
hebben plaats gevonden tusschen Eugene
Tsjen, den vroegeren minister van Buiten
landsche Zaken der Chineescho nationalis-
Hei paar zou voornemens zijn, (EEtienjK
naar China to vertrokken om er de com
munistische beweging te organiseeren.
Van het Vaticaan.
Amerikaansche legionnairen bij den Paus
Woensdag heeft de Paus 400 Ameri
kaansche legionnairen, onder wie generaal
Savage, ontvangen, bij welke gelegenheid
de H- Vader een korto toespraak tot de le-
gionairen heeft gehouden.
BINNENLAND.
R. K. KAMER-CENTRALE LEIDEN.
Gistermiddag heeft de R. K. Kamer-Cen
trale Leiden een algemeene vergadering
gehouden in het gebouw van den Ned.
R. K. Volksbond te Leiden, onder presi
dium van den heer J. P. Gouverneur. Het
Tweede-Kamerlid, de heer Bulten, woonde
de vergadering bij.
Onder de ingekomen stukken was een
verzoek van de R. K. Kiesver. te Voorburg,
om den Partijraad te wijzen op een onbil
lijkheid in de Kieswet, welke te Aarden-
burg is gedemonstreerd geworden hier
heeft de aaneengesloten minderheid van
niet-Katholieken door handige stemmen-
combinaties een meerderheid in den Raad
weten te krijgen en aan den Partijraad
een bestudeering ter wijziging van de Kies
wet aan te bevelen Besloten werd, aan dit
verzoek te voldoen.
Verder was het eenige punt van de agen
da: Voorstel-Gouda: to trachten in het pro_
gram van de R. K. Staatspartij opgenomen
te krijgen: „Afschaffing van den Dienst
plicht".
Dit voorstel was echter, nadat deze ver
gadering reeds was uitgeschreven, weer in
getrokken en vervangen door een voorstel,
om het bestuur van den Partijraad in over
weging te geven, genoemd vraagstuk op
een vergadering te doen behandelen. Gouda
zelf was ter vergadering niet vertegenwoor
digd
Over deze, ook naar onze meening, al te
gemoedelijke wijze van doen werd van ver
schillende zijden afkeuring uitgesproken!
Hoewel van een voorstel-Gouda nu niet
meer kon worden gesproken, werd door
verschillendo afgevaardigden over het mi-
litairo vraagstuk van gedachten gewisseld.
Deze elkaar kruisende besprekingen liepen
ten slotto uit op aanneming van het voor
stel van het bestuur, om het bestuur van
den Partijraad er van in kennis te stellen,
dat in do R. K. Kamer-Centrale de wen-
schelijkhcid is geopperd, om in den Partij
raad het militaire vraagstuk te behandelen
en speciaal do behartiging der geestelijke
belangen van de dienstplichtigen. Deze.
laatste toevoeging geschiedde, omdat, ook
blijkens mededeelingen uit de ervaring van
eenige afgevaardigden, niet overal deze be
hartiging der geestelijke belangen van do
militairen zoodanig is als verwacht en ver
langd mag worden.
Bij do rondvraag kwamen o.m. twee
kwesties ter sprake, die nogal discussie uit
lokten.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
Poincaré wil de belastingen niet verlagen
De oppositie in Rusland.
Nadere berichten omtrent de cycloonramp
van St. Louis. Uuitenl. Berichten, 2de
blad).
BINNENLAND
De spoorlijn AmsterdamRotterdam.
(lste blad).
Minister Van der Vegte acht geen termen
aanwezig voer schadevergoeding aan de
door de overstroomingen in Twente gedu
peerde landbouwers (2de blad).
Het Arnhemsche Hof gelast een nieuw
onderzoek in de Culemborgsche moordzaak
(Rechtzaken, lste blad).
Nadere mededeelingen betreffende het
faillissement van de Nederl. Spaarverzeke-
ring voor Katholieken (Financiën en Oeco-
nomie, 2de blad).
Luitenant Koppen Is hedenmorgen te
kwart over 7 gestart voor zijn postvlucht
naar Ned.-lndië. Hij hoopt vandaag Sofia
te bereiken (Luchtvaart, 2de blad).
ARTIKELEN EN BESCHOUWINGEN.
Onze apologetische medewerker geeft een
beschouwing over de bekoringen, die den
mensch treffen (3de blad).
Een vervolg-artikcl over Schaépmait
(3de blad).
Ajo schrijft een open brief aan prof mr.
Meyers te Leiden (3de blad).
Eerstens do mededecling van 'n afgev. uit
hfero1n^enPgaarne^Jo~meening dér verga
dering weten. De voorzitter antwoorddo,
dat hij wel als de meening der vergadering
kon uitspreken, dat katholieken in verte
genwoordigende lichamen, waarin eed of
gelofte wordt gevraagd, de eed behooren
af te leggen. Een der afgev. meende er
echter op to moeten wijzen, dat de bedoelde
persoon heel goed to goeder trouw, b.v- uit
eerbied voor den oed, aldus kan hebben ge
handeld; waarop de voorzitter opmerkte,
dat hij slechts een algemeene uitspraak
heeft willen geven, zonder over een con
creet geval te willen oordeelen.
Do afgev. uit Hoogmade, do heer Liever-'
oO, vroeg, of er geen voorstellen van Hoog
made waren ingekomen betreffende het
verplichte zevende leerjaar. Do voorzitter
antwoordde, dat deze, hoewel reeds enkele
maanden geleden door do R. K. Kiesver,
te Hoogmade aangenomen, eerst op 13
Sopt., dus nog wel op tijd, waren ingediend
Uit een schrijven van het bestuur der Hoog-
made'sche Kiesver. meende het bestuur
der Kamer-Centrale echter te mogen be
sluiten, dat men het aan laatstgenoemd be
stuur overliet, om dezo voorstellen al dan
niet ter vergadering te brengen. Deze laat
ste opvatting word door meerdere afgev.
bestreden. De voorzitter liet nu een be
spreking over do ingediende voorstellen
toe. De heer Liovcrse hield een beloog, dat
op liet platteland do landarbeiders en an
deren niets van een verplicht zevende leer,
jaar willen weten; dat men do kinderen
voor den arbeid op het land noodig heeft
en veeltijds dezer verdiensten niet kan mis
sen. Van den anderen kant, door den heer
v- d. Swaan, uit Sassenheim, werd ver
klaard, dat hooi velen, en wol do groote
meerderheid, op het platteland het zeven
de leerjaar wél wenschen, ook speciaal do
landarboiders.
Nadat nog onkelo zaken waren bespro-
kon, word do vergadering gesloten.
DE LIJN AMSTERDAM—ROTTERDAM.
De electrische treinen.
Do nieuwe dienstregeling der Ncder-
landflche Spoorwegen welke Zondag in
gaat, brengt ons oen aantal verbeteringen.
Deze vindt men vooral op de lijn Amster
dam—Rotterdam, als gevolg van de instel
ling van een geregolden dienst met de
electrischo treinen. Nog slochts enkele
stoomtreinen zullen van Amsterdam in de
richting Haarlem vertrekken, rul. alleen
voor de buitenlandsche verbindingen.
De electrische treinen hebben echter ook
oen groot nadeel, een gevaar zelfs, waarop
men ons van bevoogde zijde verzocht de
aandacht te willen vestigen.
Duizenden forensen uit do richting
Haarlem, die dagelijks te Amsterdam aan-
komen en vertrekken, hebben altijd do ge
woonte de goeden niet te na gesproken
op hot laatste nippertje aan den trein te
komen cn velen, zeer velen zelfs, stappen
geregeld in een reods in beweging zijnd en
trein.
"Was dit gevaarlijk bij do stoomtreinen#
bij de electrische treinen is hot gevaar reep
grooter. Do electrische treinen toch
doorgaande rijtuigen, zoodat de gelegen
