118e Jaargang
WOENSDAG 28 SEPTEMBER 1927
Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN
Leerzame cijfers.
NO. 56Ö1
'e £eicbclve ©ouyotiT
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
r Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaaL
r onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal.
1L nco per post f2.95 per kwartaaL
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
ghaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, by voor-
jetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
dagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
I
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. 11
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 cent per regel
Voor ingezonden Mededeelingen wordt het
tt dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
HOMMER BESTAAT DIT TWEE BLADER.
istolangs vond men in verschillende dag
en en ook in deze courant een be-
waarin vermeld werd, dat volgens
lowering van sommigen de algemeene
ering van de radio Bchade deed aan
bioscoopbezoek, terwijl anderen de
rheid dezer bewering sterk in twijfel
ken en volhielden, dat de bioscopen
sterk, ja nog sterker bezocht werden
vroeger.
3t bericht was voor mij een aanleiding
te onderzoeken, wie er in deze zaak
k kon hebben en ik koos voor dat on-
)ek twee gemeenten uit n.L den Haag
■eiden.
it betrekking 'tot den Haag was dit
rzoek al heel gemakkelijk, omdat ik
rens daarvoor slechts over te ne-
had uit het „Haagsche Volk", in welk
ze een tijdje geleden voorkwamen en
Leiden wendde ik mij tot een ambte
ten stadihuize alhier, die zoo welwil-
was mij de verlangde inlichtingen te
30 rekken, waarvoor ik hem hier gaarne
dank betuig.
den Haag wijzen de cijfers van de
-jO&ugen entrée's ter bijwoning van pu-
s vermakelijkheden met name bioe-
sportwedstrijden, tooneel, variëté's
\rmisvermaken een voortdurende stij-
aan.
de
Ik schreef boven dit opstel: Leerzame
cijfers, en dat zijn ze inderdaad, want ze
leeren ons, hoe het gewone publiek meege
sleept wordt door de zucht naar genot, die
het voor een groot deel meent te zullen
vinden in de aanschouwing van de dikwijls
te zinnelijke beelden, die het filmapparaat
hun voor oogen toovert op het witte doek.
Leiden, Sept. '27.
P. G. HOCKS.
BUITENLAND
in 1924 f 4.046.000
>u 1925 f 4.360.000
1926 f 4.700.000
rvan kwam op rekening van de bios-
Volkenbond
DE SLOTZITTING DER ASSEMBLEE.
Rede van president Guani.
Zonder vrees de toekomst
tegemoet.
De achtste Volkenbondsvergadering is
gistermiddag om 1 uur met een rede van
den voorzitter Guani gesloten. Guani ver
klaarde, dat de besprekingen dit jaar zeer
vruchtbaar zijn geweest. De algemeene
debatten over de werkzaamheden van den
Raad en het secretariaat-generaal, zoo
mede de andere discussies zijn meer nog
dan in vorige jaren, gekenmerkt door
groote openhartigheid. De voorbereiding
der internationale ontwapeningsconferen
tie heeft voortgang gemaakt. Wel kunnen
wij, aldus Guani, niet met één slag het
einddoel bereiken, maar onverwoestbaar
is toch het verlangen om den modernen
oorlog in zijn waanzin en barbaarschheid
af te schaffen.
De voorzitter eindigde met de verkla
ring, dat de Volkenbond zonder vrees of
bezorgdheid de toekomst tegemoet kan
zien, als men vastberaden op den ingesla
gen weg voortgaat.
SC
'q i.
en aan.
aantal bezoekers was in ronde
Duitschland
Von Maltzan's begrafenis.
Ook een krans van Prins
waaruit 1 u gum^X d k
toegenomen zijn. En dat zulks wer- I t.:;a™ nr
het geval is, toonen u de volgende
f 1.895.000
f 2.037.000
1922 2.416.000
1923 2.618.000
1924 2.904.000
1925 2.943.000
1926 3.018.000
-■h we nu weten, dat den Haag 400.000
iere telt, dan zegt een eenvoudig
t (ommetje ons, dat de bioscopen in 1926
jerd werden met 7 maal een bezoek
P alle Hagenaars kinderen en zuige-
inbegrepen maar aangezien kin-
g,jh en zuigelingen nog wel niet aan bioa-
1 bezoek zullen doen, kan men veilig
5( lemen, dat de rest van de residentia-
mers gemiddeld 15 maal per jaar een
doen naar een van de bioscopen. 8e-
1916, toen het aantal bezoekers
lof.000 was, zien we, vergeleken met
een verdubbeling.
hoe luiden nu de cijfers voor onze
e sleutelstad?
-ftotale ontvangsten berekend naar de
i len geïnd als belasting op de publieke
1» lakelijkheden bedroegen, weer in ronde
rifc:
in 1924 f 253.500
1925 f 277.900
1926 f 272.319
eronder zijn begrepen als ontvangst
bioscopen:;
in 1924 f 93.176
1925 - f 100.921
1926 f 120.194
ii het aantal bezoekers over deze drie
reap, was:
in 1924 192.700
1925 213.444
1926 249.940
ok hier nemen we voor ieder jaar een
1 ring waar. Tusschen 1924 en 1926 be-
i> deze ruim 60.000.
it de opgaven voor deze twee gemeen-
blijkt duidelijk, dat de radio geen
1 de heeft gedaan aan het bioscoop-be
en misschien zou het zelfde blijken,
lef we konden beschikken over gege-
uit andere groote gemeenten,
u ik toch bezig ben met schrijven, wil
nog op een andere zaak wijzen en wel
deze, dat de bioscopen heel wat nadeel
okkenen aan het tooneel en dat de
>lieke belangstelling meer gericht blijft
de film dan op het theater. Het theater-
q look wordt steeds minder. Van 1.987.000
1922 daalde het in den Haag in vijf jaar
B tot 1.657.000, dit is met 300.000, ter-
J de bioscopen 600.000 vooruit gingen.
>k hier in Leiden wordt het Schouw-
[bezoek steeds minder. Elk jaar wor-
er dan ook minder voorstellingen ge-
Van 111 voorstellingen in 1920,
'de het aantal ieder jaar en was in
niet hooger dan 59, waardoor ook do
'angsten in gelijke verhouding af na-
oIJ HL SlUiloiijB. uvriOLiiui
bijgezet van den bij het ongeluk met het
verkeersvliegtuig B 685 zoo noodlottig om
het leven gekomen Duitschen gezant te
Washington, Freiherr von Maltzan. De
rijksregeering werd door den rijksminister
van Justitie, Hergt, vertegenwoordigd, ter
wijl ook president Hindenburg, president
Coolidge, Prins Hendrik der Nederlan
den, de voormalige groothertog van Meck-
lenburg-Schwerin en het ex-kroonprinse
lijk paar zich hadden laten vertegenwoor
digen. De Amerikaansche gezant te Ber
lijn, Schuman, was persoonlijk aanwezig.
Onder de talrijke kransen bevond zich
ook een krans, die namens Prins Hen
drik was neergelegd, benevens kransen
van president Hindenburg en president
Coolidge.
Het Hindenburg-feest.
Het Berlijnsche districtsbestuur van de
communistische partij der roode front
strijders en andere communistische or
ganisaties heeft ter gelegenheid van Hin-
denburgs verjaardag op Zondag a.s. tot
een tegenbetooging in den Lustgarten op
geroepen.
Frankrijk
Nog meer aanslagen op légionnairs
beraamd.
Ook bommen bij Dijon gevonde
Vier bommen, waarvan één ontploft
was, zijn gisteren ontdekt op de lijn van
de P. L. M., vijfhonderd meter van He
Barbe nabij Dijon. Door de ontplofte bom
was in het ballastbed een groot gat gesla
gen, terwijl de andere bommen waarschijn
lijk door een voorbijrijdenden trein onscha
delijk zijn gemaakt.
Men vermoedt dat ook deze helsche ma
chines geplaatst zijn om een der speciale
treinen, waarmee do Amerikaansche lé
gionnairs naar Nice werden overgebracht,
te doen ontsporen Een der bommen was
gewikkeld in een nummer van de „Action
Francaise" van de vorige week Zater
dag, de keuzo van dit blad wordt echter
beschouwd als een list der anarchisten,
aan wie deze aanslag wordt toegeschre
ven.
De bommen werden ontdekt, door
inspecteur van de lijn. die gistermorgen
een touw over de rails zag li^en. Na kor
ten tijd gezocht te hebben vond hij de
bommen.
Men gelooft dat degenen, die de ontplof
bare middelen hier gedeponeerd hebben,
ter plaatse bleven om te zien. wat de uit
werking zou zijn, doch, nadat zij bemerkt
hadden. hun po-ring mislukt was,
hebben zij waarschijnlijk zoo haastig mo-
geb':k de ontplofbare stoffen onder wat
grint en zand verbor-eri.
Nabij do plaats, waar Zaterdag bom
men gevonden ziin, n.l. tusschen Cannes
en Golf o Juan vond men een reclame
bord, beklad met allerlei opschriften, zoo
als „Vivent Sacco en Vanzetti". Gemeld
wordt, dat de politie bewijzen in handen
heeft waaruit valt af te leiden, dat de
personen, die betrokken waren bij do in
cidenten, ook hebben deelgenomen aan de
poging, welko een paar weken geleden is
gedaan om een dansgelegenheid te Juan
•Pins op te blazen.
Officieel wordt aan de Fransche bladen
medegedeeld, dat de rotsblokken, welke op
den spoorweg tusschen de stations Gap
'ail en Monaco zijn gevonden, geenerlei
verband houden met de andere aanslagen.
Op dit punt gaat de lijn namelijk langs
een steile berghelling, waarvan eenige
blokken naar beneden zijn gerold.
Tsjecho-Slowakije
De instructie tegen Gajda geopend.
De staatspolitie heeft het bij de huiszoe
king in het secretariaat der fascistische
organisatie te Praag in beslag genomen
materiaal aan den militairen procureur
doen toekomen. Deze heeft een instructie 1
geopend tegen generaal Gajda, kapitein
Zanek en een aantal hooge officieren van
het garnizoen te Praag.
Italië.
Mussolini heeft een zoon.
De familie Mussolini is verblijd met de
geboorte van een zoon, die den naam van
Romano zal dragen. De duce is gisteren uit
Rome vertrokken om zijn spruit te gaan
bewonderen. Men zegt, dat de jonge Ro
mano reeds zeer fascistisch is in zijn op
treden en buitengewoon energiek schreeu
wen kan.
Joeyo-Slavië
Bomaanslag.
Volgens een bericht uit Belgrado zijn
Maandagavond om 7 uur door onbekend
gebleven daders twee bommen met bran
dende lonten in de buurt van het officiers
casino van Kotchana neergelegd. Door de
tegenwoordigheid van geest van twee of
ficieren werd voorkomen dat de bommen
ontploften.
Naar gemeld wordt, zouden zich in de
bommen granaten hebbpn bevonden, die
vroeger in het Hongaqrscli leger in ge
bruik waren.
Swatau in handen van het roods yepeupm.
e plunderingen duren voort.
Het roode gepeupel heeft de macht te
Swatau in handen. Er wordt nog steeds
geplunderd. De kooplieden worden ge
dwongen, leeningen af te sluiten. Jeh-lmg
en Ho-Loeng blijven met hun troepen bui
ten de stad, waarschijnlijk omdat zij den
toestand niet meer.kunnen beheerschen ot
omdat zij een aanval van Kanton vreezen
Op een te Kanton gehouden conferentie
is besloten, een sterke expeditie onder lei
ding van Tsjang Fa-kwai naar Swatau te
zenden.
Indien Tsjang Fa-kwai zijn taak naar
behooren vol brengt, zal Hongkong, waar
men do hervatting van de vriendschappe
lijke betrekkingen met Kanton bedreigu
zag, weer gerustgesteld zijn.
De communisten zijn buitengewoon ac
tief te Sjanghai, Hankau en elders, on
danks de oficieele tegenwerking. De too-
stand te Hankau is nog steed verward.
Reeds gedurende eenige dagen werd ver
wacht, dat Tang Seng-sji, de commandant
van Hankau, zich onafhankelijk zóu ver
klaren, doch in plaats daarvan is hij plot
seling naar Hoenan vertrokken, hetgeen
tot velerlei gissingen aanleiding heeft ge-
dochter van een oud-minister van finan
ciën in China.
Over zijn verdere plannen na het huwe
lijk ondervraagd, verklaarde Tsjang Kai
Sjek, dat allereerst een huwelijksreis om
de wereld op het programma stond.
Van het Vaticaan.
De H. Stoel en Litauen.
Het concordaat onderteekend.
Men seint ons uit Rome d.d. gisteren:
Hedenmorgen is in de zaal der congregaties
op het Vaticaan het concordaat tusschen
den H. Stoel en Litauen door kardinaal-
staatsecTetaris Gasparri en minister-pre
sident Voldemaras onderteekend.
geven.
Verschillende nationalistische lei
ders met uitgesproken communistische
neigingen bevinden zich op het oogenblik
te Hankau en maken plannen om de Woe-
hoe (Hankau) regeering tegen Nanking te
doen optreden.
De anti-Japansche actie in Mandsjoenje
schijnt iets verminderd te zijn. De b.nncn-
landsche obligaties zijn gedurende de af-
geloopen weken gestadig gestegen, waar
uit blijkt, dat er cenig vertouwen bestaat
dat de algemeene toestand niet direct ver
stoord zal worden door botsingen. Alle
militairen leiders zijn eerder van plan
hun gebied te blijven dan te vechten. Dun
bewind drukt den handel echter ten zeer
ste en er kan geen werkelijke verbetering
komen, zoolang het land zoowel m het
Noorden als het Zuiden door benden sol
dalen wordt uitgezogen.
Tsjang Kai Sjek.
Generaal Tsjang Kai Sjek de voorma
lige opperbevelhebber der nationalistische
legers, is, op weg naar Japan, te Sjanghai
aangekomen.
Hij verklaarde, geenerlei plannen te koes
teren, om ooit weer zijn politieke carrièro
te hervallen.
Do ex-opperbevelhebber schijnt inder
daad heel andere plannen tehebben. Zoo
als men weet, heeft deze veldheer m zijn
naaste krijgsoperaties zoowat alles verlo
ren, maar zijn beurs gered. Toen hij zich
uit do „politiek" terugtrok, nam hij een
aanzienlijk fortuin mede de eenzaam
heid in.
Met zijn fortuin schijnt Tsjang nog al
weg te weten, met do eenzaamheid min
der. Zóó is het plan gerijpt tot deze reis
naar Japan, waar Tsjang de hand gaat
vragen van juffrouw Mayling Soong, zus
ter van de weduwe van Sun Yat Sen en
BIEWF.ML&PSD
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
BUITENLAND.
De Assemblée van den Volkenbond heeft
gisteren haar slotzitting gehouden.
Nog eenige bomaanslagen in Frankrijk
beraamd tegen het Amerikaansche legioen.
Swatau in handen van communistisch
gepeupel.
BINNENLAND.
Opening tentoonstelling schildersbedrijf
te 's-Gravenhage diste blad).
Bepaling van den melkprijs in Zuid'Hol-
land (L. en T„ 2de blad).
De vrcdes-actie der
(Onderwijs, 2do blad).
R. K. onderwijzers
TENTOONSTELLING SCHILDERS
BEDRIJF.
De opening.
Onder groote belangstelling is gister
avond in een der Dierentuinzalen te 's -Gra-
•enhage de tentoonstelling van liet Schil
dersbedrijf geopend ter gelegenheid van het
-jarig bestaan van St. Lucas, Bond van
K Schilderpatroons- Onder de aanwe
zigen merkten wij o.a. op den waarna
menden burgemeester, Dr. v. d. Meulen,
wethouder Vrijenhoek en den hoer Verbeek,
voorzitter van do Kamer van Koophandel
den heer Borghols, Gedeputeerde.
De voorzitter der Regelingscommissie,
heer J. B. Wesseling, opende de ver
gadering en zeide zeer verblijd te zijn over
zooveel aanwezigen. Het doel der tentoon
stelling is te doen zien, wat er in het
schildersbedrijf te koop is. Het bedrijf
heeft door en na den oorlog zeer geledou
door onzuivero concurrentie. Do tentoon
stelling zal, hoopt spr-, er toe bijdragen,
hef kwade in hot bedrijf weg te nemen
Dr. v. d. Meulen wees op de snelle ver
andering d^r toestanden en op den con
currentiestrijd. Thans echter wint steeds
meer de overtuiging veld, dat organisatie
a menwerking noodig zijn en dat men
%t. Lucas is daarvan een voorbeeld. Dé
aangeslotenen hebben do waarde der sa
menwerking gevoeld. En het is goed het
10-jarig bestaan te hordenken, maar ook,
om op de tentoonstelling de vrucht dier
samenwerking te laten zien alsmede om t
publiek te toonen, wat het vak bcteekent en
hoeveel kennis noodig is voor goed werk.
Het zal zeker ook niet welen, hoeveel „tak
er op do wereld is (hilariteit).
Spr ging daarna tot de opening der
tentoonstelling over mei den wensch. dat
het volgend jubileum der Vereenigmg zoo
mogelijk nog krachtiger en voorspoediger
zal staan.
De heer Nooteboom de Bruine, voorzit
ter van den Bond, nam daarop het werk
der Regelingscoramissio over met een
korte rede, waarin hij Eere-Comité, stand
houders, do hoofdbestuurders, do Kege-
lingscommissie, inzendoers, Nijverheids-
schoolbestuurders, die werk van leerlin
gen inzonden, enz. dank zegde-
De tentoonstelling laat zoowel het be
gin als het eind van do schildersontwik
keling zien. Het schildersbedrijf eisclit
minstens 7 jaar voor do opleiding van den
leerling.
Spr, richtto zich nog tot do Iers.
zooveel deed voor do verspreiding van het
nieuws der tentoonstelling. Zij werkt ook
meo om 't publiek tot 't besef te brengen
dat duur schilderwerk gewoonlijk het goed
koopste is. Men leero toch het vak kennen
en dan zal men niet verlangen het. gocd-
koopsto werk, omdat dat juist het duur
ste is. i
Dat do tentoonstelling mede moge hei-
pen aan een gezondmaking van het be
drijf, d.w.z. dat het aan den bekwamen
Een Nederlandsch Generaal van dc Crdc
der Cislerciënsers (Kerkn., 2do blad).
LZIJEN
Overleden is dr. J. v. d. Kolk, de genees
heer-directeur van de gestichten Endsgccst,
Vcorgeest en Rhijngeest (lsto blad).
Een Haagsch trambeambte, die 20.000
gulden had geïnd, is bij de politie te Leiden
komen melden, dat hij er 15.C00 gld. van
verleren ha'-(lsto blad).
Actie inzake de „asch- en roetplaag" (2e
blad).
ernstig vakman een behoorlijk beslaan
^Daarop heeft Ada de Leur, het dochter
tje van den voorzitter der Haagsche Af
deeling met een zilveren schaar en aan (ie
hand van Dr. v. d. Meulen het nationale
lint doorgeknipt, dat do feestzaal van de
tentoonstellingszaal scheidde-
Koninklijke Besluiten.
Universiteit te Groningen.
Bij Kon. besluit van 26 September
benoemd aan de Rijksuniversiteit te Gro
ningen in do faculteit der geneeskunde, om
onderwijs te geven in do verloskunde en de
leer der vrouwenziekten, tot gewoon hoog
leeraar dr. J. L. B. Engelhard, arts te
Utrecht.
De gemeentelijke huurverordening
te Rotterdam.
Vernietigd door de Kroon.
Bij het gemeentebestuur te Rotterdam
is bericht ontvangen dat de gemeentelijke
huurverordening door de Kroon is ver-
nietigd.
Werkverschaffing.
Plaatsing van wcrkloozen
uit Utrocht in Overijscl.
Thans is tusschen het departement van
binnenlandscho zaken en de gemeente
Utrecht volkomen ovpr eens temming ver
kregen inzake het plaatsen van honderd
werkloozen uit genoemde gemeento hij ver
schillende werken in Overijsel. Het ligt in
de bedoeling, do verschil'endo maatrege
len met zoodanigen spoed ten uitvoer te
brengen, dat reeds op 10 Octobo een ge
deelte van do arbeiders aan hot werk kan
gaan. Do werklieden zullen worden gohuis-,
vest in 15 houten woningen op het spoor-
emplacement te Zwolle, wélke geheel voor
bowoning in orde zullen worden gebracht.
Gisteravonu jo
23.03, die met luttele vertraging binnen
kwam, uit Hamburg in de residentie aan
gekomen de president van Liberia, de heer
Charles Dumbar Burgess King, met fami
lieleden en gevolg Zij kwamen in gezo -
schap van den heer J. Vlieweg, consul-
generaal van Liberia voor Nederland, die
den president en zijn reisgenooten tot De-
ventor was tegemoet gereisd.
Namens H.M- do Koningin werd do pre
sident welkom gcliectcn door jhr. A. G.
Sickinghe, kamerheer en waarnemend ce
remoniemeester van HM. -ij
Namens don minister van Buitcnland-
sche Zaken begroette jhr. mr. dr. J G_ E.
C. Rendorp, chef der directie van het 1 ro-
tocol aan het departement van Buiten-
landscho Zaken, den president-
De trein had stilgehouden voor do ge-
reserveerdo wachtkamer lo klasse, gele
gen naast do koninklijke wachtzaal.
Door eerstbedoelde wachtkamer werd het
gezelschap geleid naar in do Rijuslraat ge
reedstaande, door do Regeering aangebo
den auto's, waarin zij onder geleide van
den heer Rendorp en den hoer Vlieweg ver
trokken naar het Hotel des Indes, waar
voor den president en do zijnen als gallen
der Regeering verschillende appartemen
ten zijn ingericht.
Van het Hotel des Indes wap,.orde by
aankomst van den president do vlag van
Liberia, zijnde een roode cn een witte baan
met op één der banen een blauw veld met
een ster.
Curapao.
Mr. N. J. L. Brantjes, gouverneur van
Curasao, met verlof, is bereid om hen, die
hem over Curapnosche aangelegenheden
wenschen te sproken, aan hot departement
van koloniën op 18 en 19 October, telken
male tusschen 10 en 12 uur 's voormlddaga,
dan wel 2 cn i uur 's namiddags to ont-
vangen.
RECHTZAKEN
HAAGSCHE RECHTBANK;
Aanrijding
Gisteren heeft terecht geslaan J. W. Fi.
gee varkcnshandelaar te A 1 p h e n a. d.
Rijn, Ier zake van hel veroorzaken van
lichamelijk letsel door schuld. Hot zou
n 1 aan zijn schuld to wijten zijn geweest,
dat hij op 7 klaart j.l- op den weg langs
het Aarkanaal onder de gemeento Ter Aar,
mei con door hem bcsluurden auto in aan
rijding is gekomen met een motorrijwiel,
welks berijder cr af geslagen werd en in het
kanaal terecht kwam. Do aangeredene kon
zich van hot ongeval weinig meer herinne
ren. Wel wist hij zeker, dat Hij rechts ge-
reden heeft. Hij is pas weer tot bewustzijn
gekomen, toen li ij al in liet ziekenhuis lag.
Daar is hij goruimen tijd verpleegd gewor-
^Dlijkens do verklaring van een brug-
